تنش در خط آذربایجان – ارمنستان، یک بار دیگر رسانههای منطقه و جهان را به سوی خود جلب کرد. نشست شورای عالی فرماندهی نظامی جمهوری آذربایجان به ریاست الهام علی اف رئیس جمهور این کشور تشکیل شده و ظاهراً تا اینجای کار، نیروهای تحت امر علی اف، در چند منطقه از دست بالا برخوردار بوده و برتری نظامی قابل توجهی به نمایش گذاشته اند.
آزادسازی 6 روستای آذربایجان
خبرگزاری رسمی آناتولی ترکیه از قول مقامات جمهوری آذربایجان، خبر آزادسازی 6 روستای آذری از دست نیروهای ارمنی را منتشر کرده و این خبر را در صدر اخبار خود قرار داده است. سرگرد آنار ایواز اف با انتشار این خبر در یک کنفرانس مطبوعاتی، اعلام کرده که در منطقه فضولی، روستاهای قاراخان بیگلی، گروند، گرده ریز و عبدالرحمان علیا، آزاد شده و کنترل این روستاها، الان در دست نیروهای آذری است.
در منطقه جبراییل، موروداغ و آغ دره نیز پیشروی هایی صورت گرفته است.
مواضع مقامات ترکیه
ابراهیم کالن سخنگو و مشاور سیاست خارجی اردوغان و مرد متنفذ سیاست خارجی آنکارا، نخستین مقام رسمی ترکیه بود که از آذربایجان اعلام حمایت کرده و حملات ارمنستان را زیر سوال برد.
رئیس جمهور ترکیه به شکل تمام قد از جمهوری آذربایجان حمایت و اعلام کرد: «ملت ترک، همچون هر زمان دیگری، امروز نیز با تمام امکانات خود در خدمت برادران و خواهران آذربایجانی است.»
مشخص نیست که آیا استفاده از عبارت «تمام امکانات»، شامل ارائه کمک هایی در حد رصد هوایی و پهپاد و ارائه مشاوره نظامی است یا این که میزان حمایت ها، ژرفای بیشتری خواهد داشت.
خلوصی آکار وزیر دفاع ترکیه نیز در همان دقایق نخست، با همتای آذری خود حسن اف، تماس تلفنی برقرار کرده و مراتب حمایت ترکیه را به او اعلام کرد.
خلوصی آکار که در دوران مسئولیت خود، تاکنون چندین بار به آذربایجان سفر کرده و برای تقویت صنایع دفاعی و بنیه نظامی جمهوری آذربایجان، با علی اف و تیم او مذاکره کرده، اقدام امروز باکو را به عنوان مبارزه برای حفظ تمامیت ارضی تلقی کرده و بر حمایت آنکارا از برادران ترک، تاکید کرده است.
حمایت ترکیه از آذربایجان، فقط محدود به مقامات رسمی دولت نیست.
خانم مرال آکشنر رهبر حزب خوب و از رهبران ملی گرای ترک نیز، در توییت خود، از جمهوری آذربایجان حمایت کرده است.
او ضمن انتقاد از گروه مینسک، بر حمایت کامل از ملت آذربایجان، تاکید کرده است. اما حزب جمهوری خلق به عنوان شریک خانم آکشنر در ائتلاف ملت، اندکی ملایم تر برخورد کرده و حملات ارمنستان را به عنوان عدم رعایت آتش بس، محکوم کرده است.
اهمیت آذربایجان برای ترکیه
جمهوری ترکیه در چند سال اخیر، بارها با طرح شعار «یک ملت، دو وطن» (Tek millet iki devlet) موضع روشن و شفاف خود را در مورد جمهوری آذربایجان تبیین کرده و نشان داده که این کشور تا چه اندازه برایش مهم است. در ادبیات سیاسی ترکیه و به ویژه در توییت ها و سخنرانی های مقامات کشور، عبارت «آذربایجان جان» به خوبی جا افتاده و این کشور برای ترک ها اهیمت ویژه ای دارد.
جمهوری آذربایجان از دید مقامات آنکارا، فقط دیار و سرزمین مردمان هم نژاد (سویداش) نیست، بلکه در عین حال، یک نقطه کانونی مهم برای تقویت جایگاه ترکیه در آسیای میانه و قفقاز و تقویت کشوری است که به عنوان یک قدرت گازی، یک شاهراه ارتباط تجاری و پایگاه مهم جغرافیایی در «شورای ترک»، امتیازات ویژه ای برای ترکیه دارد.
از آن سو، باکو و تیم الهام علی اف نیز اگر چه با گفتمان اسلام سیاسی جاری و ساری در ترکیه و اندیشه های حزب عدالت و توسعه چندان عجین و همسو نیست، اما از حمایت های سیاسی و دفاعی ترکیه، دلگرم و خشنود است و نه تنها در حوزه جغرافیایی خود، بلکه در موضوع حساسی همچون تحرکات ترکیه در شرق مدیترانه، حامی اردوغان است و احتمالاً در جریان روابط روسیه و ترکیه نیز توانسته است، اقدامات آسان سازی انجام دهد و موازنه را به شکلی برقرار کند که ولادیمیر پوتین، اعتماد بیشتری به این رابطه پیدا کند.
کم کاری مینسک
نارضایتی از میانجی گری گروه مینسک، حرف و حدیث تازه ای نیست و چنین به نظر می رسد که این بار نیز، این گروه، به منظور حل بحران، در سودای طراحی یک استراتژی فراگیر و همه جانبه نیست.
میانجیگری بین‌المللی گروه مینسک که از سوی سازمان امنیت و همکاری اروپا به ریاست مشترک روسیه، فرانسه و آمریکا تشکیل شده، برای حل مسالمت‌آمیز این مناقشه تا به حال نتیجه‌ای نداشته است.
الهام علی اف رییس جمهوری آذربایجان، دو ماه پیش، فعالیت «گروه میانجی مینسک» وابسته به سازمان امنیت و همکاری اروپا برای حل «مناقشه قره باغ» را مورد انتقاد قرار داد.
علی اف گروه میانجی مینسک را به ناتوانی متهم کرد و گفته بود: «این گروه به بیانیه نخست‌وزیر ارمنستان مبنی بر این که قره باغ جزو خاک ارمنستان است، واکنشی نشان نداده، چرا که این‌چنین بیانیه‌هایی مانعی برای روند مذاکرات بوده و آن را بی‌معنی می‌کند.»
علی اف همچنین گفته بود: «موضع ما در رابطه با حل مناقشه قره باغ عادلانه و مبتنی بر عدالت تاریخی و قوانین بین‌المللی است و در آن تجدیدنظر نخواهیم کرد. مناقشه قره باغ باید در قالب تامین تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان حل و فصل شود. ما اجازه تاسیس یک دولت ارمنی در خاک جمهوری آذربایجان را نخواهیم داد.»
در پایان باید گفت: شواهد نشان می دهد که دست کم در حال حاضر، زمینه ای جدی برای توقف تنش وجود ندراد و دو کشور، فعلاً، هم در حال قدرت نمایی در برابر یکدیگر و هم در حال آزمودن یارای طرف مقابل برای رسیدن به یک برآورد نظامی نهایی هستند.
