بی‌تردید پیروزی انقلاب اسلامی تحولی بزرگ در عصر حاضر محسوب می گردد که بسياري از معادلات سياسي منطقه و جهان را تغيير داد و الگوی حاکمیت دینی را در برابر الگوهای سکولار مطرح ساخت. الگوهای غربی که روزگاری یکّه تازی کرده و به عنوان یگانه مسیر پیشرفت و تمدن سازی تلّقی می شدند، امروز با گذشت چهل و دو سال از پیروزی انقلاب اسلامی با همه فراز و فرودهای فراوان و نیز با وجود دستاوردهای نظام در حوزه های مختلف، با برخی مشکلات و کاستی های داخلی و نیز موجی از فشارها و دشمنی های نظام سلطه و تصویر سازی های مغرضانه آنان مواجه می باشد، حال با وجود این موانع و چالش ها، باید بگوئیم مبانی و اصول انقلاب اسلامی و نیز ظرفیت های آن، آینده ای امید بخش و روشنی را برای ما در شکل دهی تمدن نوین اسلامی رهنمون می سازد.
انقلاب اسلامی در سطح مبانی و اصول، بر پایه هایی استوار شده که ریشه در فطرت انسانی دارد که هیچگاه کهنه نشده و مشمول مرور زمان نخواهد شد و همیشه و برای همه نسل ها دارای جذابیت است.
همانگونه که مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم تصریح فرمودند: « برای همه‌چیز می توان طول عمر مفید و تاریخ مصرف فرض کرد، امّا شعارهای جهانی این انقلاب دینی از این قاعده مستثنا است؛ آنها هرگز بی‌مصرف و بی‌فایده نخواهند شد، زیرا فطرت بشر در همه عصرها با آن سرشته است. آزادی، اخلاق، معنویّت، عدالت، استقلال، عزّت، عقلانیّت، برادری، هیچ یک به یک نسل و یک جامعه مربوط نیست تا در دوره‌ای بدرخشد و در دوره‌ای دیگر افول کند. هرگز نمی توان مردمی را تصوّر کرد که از این چشم‌اندازهای مبارک دل‌زده شوند. هرگاه دل‌زدگی پیش آمده، از روی‌گردانی مسئولان از این ارزشهای دینی بوده است و نه از پایبندی به آنها و کوشش برای تحقّق آنها ».[1]
ضمن آنکه این مبانی و اصول از ظرفیت هماهنگی و قابلیت سازواری لازم برخوردار بوده و قادر است، در عین حفظ اصول، خود را با نیازهای زمانی و مکانی تطبیق دهد و از این جهت دارای پویایی مناسب است.
مقام معظم رهبری در این زمینه فرمودند: « انقلاب اسلامی همچون پدیده‌ای زنده و با اراده، همواره دارای انعطاف و آماده تصحیح خطاهای خویش است، امّا تجدیدنظرپذیر و اهل انفعال نیست. به نقدها حسّاسیّت مثبت نشان می دهد و آن را نعمت خدا و هشدار به صاحبان حرفهای بی‌عمل می شمارد، امّا به هیچ بهانه‌ای از ارزشهایش که بحمدالله با ایمان دینی مردم آمیخته است، فاصله نمی گیرد... جمهوری اسلامی، متحجّر و در برابر پدیده‌ها و موقعیّتهای نو به نو، فاقد احساس و ادراک نیست، امّا به اصول خود به شدّت پایبند و به مرزبندی‌های خود با رقیبان و دشمنان بشدّت حسّاس است. با خطوط اصلی خود هرگز بی‌مبالاتی نمی کند و برایش مهم است که چرا بماند و چگونه بماند ».[2]
این مبانی و اصول، با این ویژگیها، ظرفیتی فراتر از زمان و مکان و جغرافیای خاص داشته و در مقیاس جهانی قابل تصویر است. گرچه متأسفانه به دلایل گوناگونی همچون حجم دشمین ها، فشارها، توطئه ها، تلاش جریان رسانه ای نظام سلطه، کارشکنی ها، کم کاری ها، فرصت سوزی ها و...زمینه و شرایط برای ارایه چنین تصویری فراهم نشده است. اما انقلاب اسلامی با وجود همه موانع و مشکلات در طول مدت چهل و دو سال حیات خویش توانسته است به دستاوردهای فراوانی دست یابد. قرار گرفتن کشور ما در بین چند کشور برتر دنیا در فناوری های نوین پزشکی، نانو، هوا فضا، هسته ای و دفاعی که با وجود همه فشارها و تحریم ها به دست آمده و قدرت نرم و تأثیر تفکر انقلاب اسلامی و رشد گرایش به اسلام در سطح دنیا، علی رغم تلاش پیگیر نظام سلطه در مقابله با دین و سیاست اسلام هراسی و ایران هراسی، ظرفیت تبدیل شدن الگوی انقلاب اسلامی به الگویی فراگیر و الهام بخش و الگوساز بودن آن را به اثبات رسانده و همین نکته یکی از دلایل اصلی دشمنیها و فشارهای نظام سلطه علیه انقلاب اسلامی است. تا جایی که ريچارد نيکسون رئيس جمهور اسبق آمريکا می گويد : « جهان اسلام در قرن بيست و يکم يکی از مهمترين ميدانهای زور آزمايی سياست خارجی آمريکاست »[3] و هانتينگتون نظريه پرداز مشهور آمريکايی را به آن داشته که تقابل اصلی آينده جوامع بشری را برخورد فرهنگ اسلامی و فرهنگ غربی بداند.[4] البته این به معنای نادیده گرفتن کاستی ها و کمبودها در کشور نبوده و در بخش های مختلف دارای نواقص و کاستی هایی هستیم، اما این کاستیها ناشی از ضعف مدیریت ها و عملکرد مسئولان بوده و مسیر طی شده بیانگر ظرفیت و توانمندی کشور در دستیابی به پیشرفت و توسعه است. همانگونه که مقام معظم رهبری فرمودند: « محصول تلاش چهل‌ساله، اکنون برابر چشم ما است: کشور و ملّتی مستقل، آزاد، مقتدر، باعزّت، متدیّن، پیشرفته در علم، انباشته از تجربه‌هایی گران‌بها، مطمئن و امیدوار، دارای تأثیر اساسی در منطقه و دارای منطق قوی در مسائل جهانی، رکورددار در شتاب پیشرفت های علمی، ر کورددار در رسیدن به رتبه‌های بالا در دانشها و فنّاوری‌های مهم از قبیل هسته‌ای و سلّول‌های بنیادی و نانو و هوافضا و امثال آن، سرآمد در گسترش خدمات اجتماعی، سرآمد در انگیزه‌های جهادی میان جوانان، سرآمد در جمعیّت جوان کارآمد و بسی ویژگی‌های افتخارآمیز دیگر که همگی محصول انقلاب و نتیجه جهت‌گیری‌های انقلابی و جهادی است و بدانید که اگر بی‌توجّهی به شعارهای انقلاب و غفلت از جریان انقلابی در برهه‌هایی از تاریخ چهل‌ساله نمی بود -که متأسّفانه بود و خسارت‌بار هم بود- بی‌شک دستاوردهای انقلاب از این بسی بیشتر و کشور در مسیر رسیدن به آرمانهای بزرگ بسی جلوتر بود و بسیاری از مشکلات کنونی وجود نمی داشت ».[5]
در تحلیل آینده انقلاب اسلامی، در کنار توجه به مبانی و اصول و ظرفیت های کشور در تحقق پیشرفت، باید چالش ها و آسیب های فراروی آن را نیز شناسایی نمود. به هر حال انقلاب اسلامی نیز همچون هر پديده ديگری با آفات و آسيب هايی روبرو است که برای تداوم آن، بايد آنها را برطرف نمود. بنابر این، وجود جالش ها و آسیب ها نباید ما را دچار خطای تحلیلی نموده و نسبت به آینده انقلاب اسلامی و تداوم آن مردد سازد. زیرا در درجه نخست آنچه مهم است، ظرفیت و توانایی انقلاب اسلامی در مقابله با آن است که مسیر پر فراز و نشیب شده شده در حیات انقلاب اسلامی و ایستادگی در برابر انواع تهدید ها و آسیب های داخلی و خارجی از مقابله با اندیشه ها و جریان ها سکولار و ضد دینی گرفته تا مقابله با بحران ها و فتنه های مختلف، مشکلات اقتصادی و ناهنجاری های اجتماعی تا مقاومت بی نظیر در جنگ تحمیلی، تحریم های اقتصادی ،تبلیغات رسانه ای گسترده ، تهاجم فرهنگی و جنگ نرم و... که شاید هر یک از آنها کافی بود تا هر کشوری را با تهدید جدی و فروپاشی روبرو سازد، بیانگر ظرفیت انقلاب اسلامی در مقابله با این چالش ها و آسیب ها است، مردم ما به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتدار نظام، نشان داده اند که با وجود همه مشکلات و کمبودها و علی رغم تمامی دشمنی ها، هر جا پای دفاع از ارزش ها و اصول اسلامی انقلابی در میان باشد، با صلابت ایستاده اند و حساب برخی ضعف ها و عملکردها و نتایج انتخاب های نادرست را به حساب اصل نظام و آرمان های آن نمی گذارند. هر چند باید چالش ها و آسیب ها همواره مورد واکاوی قرار گرفته و برای برطرف شدن آنها تلاش شود.
در درجه بعد توجه به این نکته بسیار راهگشاست که اهداف انقلاب اسلامی، فرایندی است که طی پنج مرحله تحقق خواهد یافت؛ شکل گیری انقلاب اسلامی، تشکیل نظام اسلامی، دولت اسلامی، جامعه اسلامی و در نهایت تمدن نوین اسلامی، بدیهی است انتظارات باید بر اساس مراحل طی شده و جایگاهی که انقلاب اسلامی در آن قرار دارد، در نظر گرفته شود.
در عرصه بین المللی از چالش های پیش رو، دشمنی نظام سلطه با جمهوری اسلامی و تلاش لشکر رسانه ای و پادوهای آنهاست، اما این دشمنی ها اولاً؛ برآیند تأثیر فرهنگ دینی انقلاب است که بنیان فرهنگ غرب و لیبرال دموکراسی را به چالش کشیده است و نشانه قدرت انقلاب اسلامی و نفوذ آن است، از این رو نباید آن را تنها به عنوان یک چالش ارزیابی نمود.ثانیاً؛ این دشمنیها در حالی است که روند نظام سلطه و به طور خاص آمریکا، روند رو به افول است و این کشور در فرایند افول قرار گرفته و در نقطه مقابل انقلاب اسلامی در مسیر رشد و بالندگی قرار دارد. نوام چامسکی نظریه پرداز و منتقد مشهور آمریکایی: آمریکا را امپراتور در حال سقوط می‌داند. از نگاه وی، اگرچه اصول تسلط امپریالیستی آمریکا تغییر کرده اما ظرفیت پیاده‌سازی آن به شکل قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است. آمریکا هم در داخل و هم در خارج در حال سقوط است.[6]
آلفرد مک‌کوی استاد دانشگاه و مورخ آمریکایی نیز معتقد است، مرگ ایالات متحده آمریکا به عنوان ابرقدرت جهانی می‌تواند به مراتب سریع‌تر از آن باشد که هر کس تصور میکند. این مرگ تا سال 2025 کامل خواهد شد. انتقال ثروت و قدرت اقتصادی جهانی از غرب به شرق در حال جریان است.[7]
بنابر این، توجه به مبانی و اصول انقلاب اسلامی و ظرفیت تمدنی آن و توانمندی و پتانسیل فراوان برای تحقق پیشرفت و مقابله با موانع و چالش های فرا رو، ما را به ظرفیت های انقلاب اسلامی در ترسیم آینده ای امید بخش و شکل دهی تمدن نوین اسلامی رهنمون می سازد و بر اساس همین نگاه مقام معظم رهبری فرمودند: « توصیه من امید و نگاه خوش‌بینانه به آینده است. بدون این کلید اساسیِ همه قفلها، هیچ گامی نمی توان برداشت. آنچه می گویم یک امید صادق و متّکی به واقعیّتهای عینی است. اینجانب همواره از امید کاذب و فریبنده دوری جسته‌ام، امّا خود و همه را از نومیدی بیجا و ترس کاذب نیز برحذر داشته‌‌ام و برحذر می دارم. در طول این چهل سال -و اکنون مانند همیشه- سیاست تبلیغی و رسانه‌ای دشمن و فعّال‌ترین برنامه‌های آن، مأیوس‌سازی مردم و حتّی مسئولان و مدیران ما از آینده است. خبرهای دروغ، تحلیل‌های مغرضانه، وارونه نشان دادن واقعیّتها، پنهان کردن جلوه‌های امیدبخش، بزرگ کردن عیوب کوچک و کوچک نشان دادن یا انکار محسّنات بزرگ، برنامه همیشگی هزاران رسانه صوتی و تصویری و اینترنتی دشمنان ملّت ایران است؛ و البتّه دنباله‌های آنان در داخل کشور نیز قابل مشاهده‌اند که با استفاده از آزادی‌ها در خدمت دشمن حرکت میکنند. شما جوانان باید پیش‌گام در شکستن این محاصره تبلیغاتی باشید، در خود و دیگران نهال امید به آینده را پرورش دهید. ترس و نومیدی را از خود و دیگران برانید. این نخستین و ریشه‌ای‌ترین جهاد شما است. نشانه‌های امیدبخش -که به برخی از آنها اشاره شد- در برابر چشم شما است. رویشهای انقلاب بسی فراتر از ریزشها است و دست‌ودلهای امین و خدمتگزار، بمراتب بیشتر از مفسدان و خائنان و کیسه‌دوختگان است. دنیا به جوان ایرانی و پایداری ایرانی و ابتکارهای ایرانی، در بسیاری از عرصه‌ها با چشم تکریم و احترام می نگرد. قدر خود را بدانید و با قوّت خداداد، به سوی آینده خیز بردارید و حماسه بیافرینید ».[8]
نقاط امید بخش آینده کشور:
ایمان به وعده نصرت و یاری الهی
جمهوری اسلامی بر پایه فرهنگ اسلام ناب، در مسیر نصرت و یاری دین خدا درعصر جاهلیت مدرن و حاکمیت تفکر سکولار گام نهاده و با ایمان به وعده الهی، با وجود همه دشمنیها و کارشکنیها توانسته است اقتدار خویش را حفظ نموده و روزنه های امید بخشی را برای آینده ترسیم نماید.
مقام معظم رهبری: «خدا می گوید: اِن تَنصُرُوا اللهَ یَنصُرکُم؛ اگر شما نصرت کردید خدا را، یعنی به سمت تمدّن اسلام و جامعه اسلامی و تحقّق دین خدا پیش رفتید، خدا شما را یاری می کند.»
ظرفیت ها و منابع سرشارکشور؛
یکی از نقاط امید بخش کشور، ظرفیت ها و منابع فراوان کشور است که با برنامه ریزی و مدیریت صحیح، می تواند زمینه ساز پیشرفت کشور باشد. ظرفیت های فراوان استفاده نشده کشور در بخش های مختلف، نوید بخش آینده روشنی برای کشور خواهد بود.
مقام معظم رهبری:«فرصتهای مادّی کشور نیز فهرستی طولانی را تشکیل می دهد که مدیران کارآمد و پُرانگیزه و خردمند می توانند با فعّال کردن و بهره‌گیری از آن، درآمدهای ملّی را با جهشی نمایان افزایش داده و کشور را ثروتمند و بی‌نیاز و به معنی واقعی دارای اعتماد به نفس کنند و مشکلات کنونی را برطرف نمایند. ایران با دارا بودن یک درصد جمعیّت جهان، دارای ۷ درصد ذخایر معدنی جهان است: منابع عظیم زیرزمینی، موقعیت استثنائی جغرافیایی میان شرق و غرب و شمال و جنوب، بازار بزرگ ملّی، بازار بزرگ منطقه‌ای با داشتن ۱۵ همسایه با ۶۰۰ میلیون جمعیّت، سواحل دریایی طولانی، حاصلخیزی زمین با محصولات متنوّع کشاورزی و باغی، اقتصاد بزرگ و متنوع، بخشهایی از ظرفیّتهای کشور است؛ بسیاری از ظرفیّتها دست‌نخورده مانده است. گفته شده است که ایران از نظر ظرفیّتهای استفاده نشده طبیعی و انسانی در رتبه اوّل جهان است. دهه دوّم چشم‌انداز، باید زمان تمرکز بر بهره‌برداری از دستاوردهای گذشته و نیز ظرفیّتهای استفاده نشده باشد و پیشرفت کشور از جمله در بخش تولید و اقتصاد ملّی ارتقاء یابد.»
نیروی جوان و با استعداد کشور
وجود نیروی جوان و با استعداد و پر تلاش از نقاط امید بخش فرا روی کشور است که توانسته است با وجود همه مشکلات و سختیها، پیشرفت های خیره کننده در بخش های مختلف را در کشور رقم بزند.
مقام معظم رهبری:«آینده کشور به توفیق الهی، به فضل پروردگار، آینده خوبی است؛ انبوه جماعت جوان این کشور، در دل خود نخبگان زیادی دارند؛ حالا عمده نخبگان دانشگاهی هستند، در بخشهای دیگر هم نخبگانی هستند که ولو دانشگاهی نیستند امّا به‌معنای حقیقی کلمه نخبه‌اند، می توانند نقش‌آفرینی کنند. و این نخبه‌ها کار خود را خواهند کرد؛ احساس مسئولیّت می کنند. بحمدالله اهداف انقلابی و شعارهای انقلابی زنده است؛ دشمن نتوانسته است شعارهای انقلابی را کم‌رنگ بکند... تا وقتی این تفکّر انقلابی و حرکت انقلابی هست، به توفیق الهی پیشرفت ایران، نفوذ روزافزون ایران، هیمنه و تسلّط معنوی و روحی ایران در منطقه و فراتر از منطقه، روزبه‌روز ان‌شاءالله بیشتر خواهد شد. »
پیشرفت های به دست آمده
از نقاط امید بخش، پیشرفت ها و دستاوردهایی است که جمهوری اسلامی توانسته است با وجود همه فشارها و تحریم ها و دشمنیها به آن دست یابد.
مقام معظم رهبری:«همه چیز ما را به «امید» تشویق می کند؛ همه چیز ما را به «اعتماد به خودمان» تشویق می کند. چرا امیدوار نباشیم؟ مایی که یک روز در فشار دو ابرقدرت - ابرقدرت امریکا و شوروی سابق - توانستیم خودمان را نگه‌داریم و بالا بکشیم، مایی که با محاصره اقتصادی در طول این سال‌های متمادی - که هر زمانی به نحوی محاصره اقتصادی وجود داشته - توانستیم خودمان را به این رتبه از فناوری و علم برسانیم و بخشی از این خلأها و شکاف‌ها را پُر کنیم، چرا به خودمان امیدوار نباشیم؟ چرا به ملت‌مان اعتماد نداشته باشیم؟ تاریخ و سرگذشت ما، امید و اعتماد را به ما املاء میکند؛ ما را وادار می کند که امیدوار باشیم. بله، امیدواریم؛ ما می توانیم؛ توانستیم.»
نفوذ اندیشه انقلاب اسلامی و بیداری مسلمانان
از نقاط امید بخش، گسترش تفکر انقلاب اسلامی در میان ملتها و بیداری مسلمانان در برابر نظام سلطه و به چالش کشیدن آن است.
مقام معظم رهبری:«مردم دنیا از مقاومت شما امیدوار شدند؛ چون دیدند شما ایستادگى کردید و در مقابل فشار زانو نزدید. اگر دشمن بخواهد امید را از مردم دنیا بگیرد، باید چه‌کار کند؟ باید به مردم دنیا وانمود کند که مقاومت ملّت ایران تمام شد و ملّت ایران نتوانستند مقاومت کنند. اگر العیاذبا‌لله آمریکا و تبلیغات آمریکا و تبلیغات غرب و تبلیغات استکبار بتوانند در دنیا این حرف را به کرسى بنشانند و اگر این را بتوانند در دنیا از آب در بیاورند که ملّت ایران هم با این همه ادّعا و با این همه هیاهو بالاخره نتوانست طاقت بیاورد و بالاخره به زانو درآمد، به مقصود رسیده‌اند؛ همان امیدى که در دلهاى مسلمانها و ملّتها و مستضعفان به وجود آمده بود، مبدّل به یأس خواهد شد.»
افول جبهه استکبار
افول نظام سلطه واقعیتی غیر قابل انکار است که برخی از اندیشمندان غربی به آن اذعان نموده اند.رنه گنون اندیشمند فرانسوی، در كتاب بحران دنیای متجدّد می‌نویسد:كسانی كه تنعّم و رفاه را آرمان خود ساخته بودند و از بهبودهایی كه بر اثر پیشرفت و ترقّی حاصل گشته، برخوردارند، آیا خوشبخت تر از ابنای بشر در روزگاران پیشین هستند؟ امروزه وسایل ارتباطی سریع تر و امكانات بیشتری وجود دارند، ولی عدم تعادل و نابسامانی و احساس نیاز بیشتر، او را در معرض خطر فقدان قرار داده و امنیت او هر چه بیشتر در معرض تهدید قرار گرفته است؛ زیرا هدف تمدن جدید، چیزی جز افزایش نیازمندی‌های تصنّعی، بهره گیری جنون آمیز از امكانات، مواهب طبیعی و لذت طلبی و ارضای هر چه بیشتر و غوطه ور ساختن انسان در زندگی ماشینی چیز دیگری نیست.
مایک دنیس برداین، استاد تاریخ دانشگاه ایزونای آمریکا نیز می گوید: « به عقیده من مدنیت و تمدن غرب به زودی به بن بست خواهد رسید و به جایش مدنیت و تمدن اسلامی خواهد نشست ... آمریکا و همه دنیا امروز به چنان بحرانی دچار شده اند که مانند آن در تاریخ سابقه نداشته است. اگر بتوان دوره ای را با دوره جاهلیت پیش از ظهور پیامبر صلی الله علیه وآله مقایسه کرد همین دوره و عصر ما است ... با این حال جهان و به خصوص آمریکا می توانند با پذیرش اسلام در خود انقلاب درونی ایجاد کنند ، تنها این دین است که می تواند کشور من و جهان را از قیدها برهاند و از نادرستی ها آزاد کند .»
مقام معظم رهبری:«یکی از نقاط امید، فرسودگی جبهه مقابل ما است. بنده به طور قاطع می گویم ... امروز تمدّن غربی دچار انحطاط است، یعنی واقعاً در حال زوال است... البتّه حوادث و تحوّلات جوامع به تدریج اتّفاق می‌افتد؛ یعنی زود احساس نمی شود. حتّی خود اندیشمندان غربی این را احساس کرده‌اند و بر زبان می‌آورند و می گویند. این هم یکی از نقاط امید ما است. تمدّن غربی، تمدّن مادّی در مقابل ما قرار دارد و رو به فرسودگی است. این هم یکی از نقاط امیدبخش است.»
مجموعه این نقاط امید بخش، می تواند با کنار زدن سایه چالش ها و مشکلات کشور، تصویری روشن از آینده کشور را ترسیم نماید و عامل انگیزه بخش در مسیر تحقق اهداف انقلاب اسلامی و پیشرفت کشور باشد.
[1] . بیانیه «گام دوم انقلاب»؛farsi.khamenei.ir/message-content?id=41673. تاریخ انتشار22/11/1397
[2]. همان
[3] . ريچارد نیکسون، فرصت را دریابیم، ترجمه حسين وفسی نژاد ،تهران: طرح نو،1371،ص 256
[4] . نفوذ و استحاله؛ ؛ دلایل و ریشه های دشمنی قدرت های استکباری با ایران، معاونت سیاسی نمایندگی ولی فقیه, تهران: 1378، ص 47
[5]. بیانیه «گام دوم انقلاب»، همان
[6]. ؛www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-3136205؛ تاریخ انتشار:6/9/1395
[7] . همان
[8]. بیانیه «گام دوم انقلاب»، همان
