امروزه با توجه به تغییر شیوه نبرد، پهپادها تبدیل به یکی از تسلیحات مهم، حیاتی و با ارزش در ارتش های جهان به ویژه کشورهای نظامی قدرتمند شده اند.

پیشرفت های پهپادی جمهوری اسلامی ایران در سه دهه اخیر همواره چشمگیر بوده و اکنون ایران جزو 10 قدرت برتر پهپادی قرار دارد که روندی رو به پیشرفت در زمینه طراحی، توسعه و ساخت انواع مختلف پهپادها دارد.

پهپادهای ساخت ایران به ویژه در یک دهه اخیر با توجه به بروز درگیری های منطقه ای به خوبی ارزش بالای خود را در زمینه های نظارت و شناسایی، هدف یابی و اجرای عملیات تهاجمی در میادین نبرد منطقه نشان داده اند.

این توان طی سال‌های گذشته با تمرکز بر دو عنصر کمیت و کیفیت پرنده‌های بدون سرنشین با جهش قابل توجهی همراه بوده است.

در رده بندی پهپادها می توان آنها را به شناسایی، رزمی و انهدامی تقسیم نمود. شاید اولین سری از پهپادهای ایرانی را بتوان نمونه اولیه پهپاد مهاجر 1 نامید.

این پهپاد بنابر نیاز کشورمان برای دستیابی به اطلاعات دشمن، در دوران جنگ تحمیلی توسط متخصصان کشورمان ساخته و رونمایی شد و کمک قابل توجهی به نیروهای کشورمان در دستیابی به اطلاعات محرمانه یگان‌های ارتش بعثی داشت.

پس از پایان جنگ تحمیلی، متخصصان صنایع هوایی کشورمان در وزارت دفاع و جهادهای خودکفایی نیروها، نمونه‌های مختلفی از پهپادها با قابلیت‌های متفاوت را تولید و در اختیار یگان‌های ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار داده اند.

با تلاش متخصصان، امروزه خانواده پهپادهای مهاجر، ابابیل، سیمرغ، شاهد، یسیر، سریر و ...، مشهورترین پهپادهای ایرانی هستند که عملیاتی بوده و در رزمایش ها و نیز عملیات رزمی و شناسایی مختلف به کار گرفته شده‌اند.

از جمله این پهپادها، پهپاد هما است که دارای مقدورات پروازی و عمیاتی جالب توجهی است.

اعلام ساخت

در سال 1393 اعلام شد که پهپاد جدیدی به نام «هما» توسط متخصصان ایرانی ساخته شده که در شکل بدنه، امکانات و ویژگی‌ها منحصر به فرد است.

ایران با ساخت این پهپاد که دارای ویژگی‌های خاصی است، مدل ایرانی و البته پیشرفته‌تر پهپاد «آر کیو 7» آمریکایی را رونمایی کرد.

پیشتر سردار حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از در اختیار داشتن نمونه «آر کیو 7» خبر داده بود.

وی در 20 آذر 1391، گفته بود: پیش از به دام انداختن «آرکیو 170»، نمونه‌هایی از پهپاد اسکن‌ایگل و پهپاد دیگری به نام «شادو» (به معنای سایه) را در اختیار داشتیم. برخی از این پهپادها به خاطر نقص فنی در ایران سقوط کرده بودند که ما در حال کسب اطلاعات و تکنولوژی از آنها هستیم.

این اظهارات نشان می‌دهد که ایران نمونه‌ای از پهپاد «آر کیو 7 شادو» RQ-7 Shadow آمریکایی را در اختیار داشته و این امکان برای بهره‌گیری از این پهپاد آمریکایی برای متخصصان ایرانی وجود داشته است.

بررسی جزئیات ویژگی‌ها و شکل بدنه پهپاد  هما  نشان می‌دهد که این پهپاد بسیار شبیه و حتی پیشرفته‌تر از  پهپاد «آر کیو 7 شادو» است.

«آر کیو 7» جزو مدرن‌ترین پهپادهای شناسایی و جاسوسی آمریکا به حساب می‌آید. این پهپاد اولین بار سال 1991 به پرواز درآمده و از سال 2002 عملیاتی شده و آمریکا و چند کشور دیگر از کاربران آن هستند.

«آر کیو 7» نمونه مدرن‌تر «آر کیو 2» است. تاکنون نمونه‌های متعددی از این پهپاد تولید و در نیروهای مسلح آمریکا و 9 کشور دیگر به کار گرفته شده اند.

این پهپاد در شرکت آی آی آی AAI آمریکا در شهر مریلند تولید می‌شود و ایالات متحده این پهپاد را در عملیات‌های مختلفی از جمله جنگ عراق عملیاتی و به کار برده است. «آر کیو7» آمریکایی در 2 مدل A و B ساخته شده و نمونه B پیشرفته‌تر از مدل A این پهپاد است.

ویژگی ها

با رونمایی از پهپاد هما، بررسی ویژگی‌های این پهپاد نشان می‌دهد که ویژگی‌هایی در همان سطح و البته در برخی موارد، ویژگی‌هایی به مراتب پیشرفته‌تر از نمونه آمریکایی در اختیار دارد.

به طور مثال، در مداومت پروازی، نمونه پیشرفته «آر کیو 7» آمریکایی (نوع B) حداکثر 6 ساعت می‌تواند پرواز مداوم داشته باشد اما نوع 1 هما موسوم به هما 1، 4 تا 6 ساعت مداومت پروازی دارد و نوع 2 هما موسوم به هما 2، بین 10 تا 12 ساعت می تواند به طور مداوم پرواز شناسایی و جاسوسی داشته باشد.

وزن برخاست نوع B پهپاد «آر کیو 7» آمریکا، 170 کیلوگرم اعلام شده است، اما وزن برخاست هما 2، 260 کیلوگرم است.

این به معنای آن است که نمونه ایرانی «آر کیو7»، قدرت به مراتب بیشتری دارد و بر همین اساس، طبعا تجهیزات قابل حمل توسط پهپاد همای ایرانی به مراتب بیشتر از نوع آمریکایی است و همین امر، این گمانه را افزایش می‌دهد که هما قابلیت انجام ماموریت‌های رزمی با تسلیح به موشک و بمب را هم داشته و یا در آینده خواهد داشت.

 پهپادهای هما همچون پهپادهای شادو، بال بالا هستند و از ارابه‌های فرود ثابت برخوردارند. البته هما نیز مانند شادو، قابلیت پرتاب لانچری و پرواز از روی باند را نیز داشته و برای بازیابی، با استفاده از ارابه‌های فرود روی باند فرود می‌آید.

اگر چه هنوز نوع موتور به کار رفته در پهپاد هما چیزی اعلام نشده، اما سردار «حسین سلامی» فرمانده سپاه پاسداران درباره ساخت بومی پهپادها از جمله موتور آنها گفته است که تمام اجزای پهپادها در داخل کشور ساخته می‌شود و از موتورهای وانکل (نوعی موتور دورانی درون‌سوز) تا موتورهای پیستونی و جت پهپادها را با تکیه بر توانایی‌ها خودمان تولید می‌کنیم.

وانکل، همان موتور مشهور دورانی درون‌سوز است که چند کشور معدود در جهان به فن آوری آن دست یافته‌اند. شرکت آمریکایی سازنده پهپاد «آر کیو 7م  نیز از این موتور در این پهپاد استفاده نموده است.

تنها تفاوتی که در بدنه پهپاد «آر کیو7» و پهپاد همای ایرانی دیده می‌شود، نوع دم طراحی شده برای پهپاد است. در نمونه آمریکایی، از دم 8 شکل بهره می‌رد، یعنی همان نوع دمی که ایران در پهپاد یسیر به کار برده است اما پهپاد هما، از نوع دم‌هایی استفاده می‌کند که با یک بوم (به صورت نیم مربع) به هم متصل هستند.

 ماموریت اصلی پهپادهای هما، شناسایی و مراقبت ویژه اعلام شده است چرا که این پهپاد با در اختیار داشتن دوربین‌های دید در روز و شب، مجهز به چشمانی تیزبین است. این پهپاد همچنین قادر است تصاویر و فیلم‌های گرفته شده توسط دوربین‌هایش را به صورت لینک داده (انتقال آن‌لاین) به ایستگاه زمینی کنترل خود منتقل کند.