حجتالاسلام و المسلمین عبدالکریم پاکنیا تبریزی، از محققین و اساتید سطوح عالی حوزه علمیه قم است که دروس منطق و حکمت، تفسیر و علوم قرآنی، سطح عالی فقه و اصول و خارج فقه و اصول را از محضر اساتید برجسته حوزه علمیه قم آموخته است. وی علاوه بر فعالیتهای تبلیغی و خدمات فرهنگی، آثار علمی و تحقیقی متعددی در حوزههای سیره و معارف اهل بیت(عليهم السلام) در حوزه مسائل اخلاقی، عقیدتی، اجتماعی، تربیتی، سیاسی و…، شخصیتهای تأثیرگذار جهان اسلام، مقالات قرآنی و… به رشته تألیف درآورده است.
الخصائص النبویه، تربیت در سیره امام مجتبى(عليه السلام)، شرحى بر خطبههای حضرت زینب(سلاماللهعليها)، یک قرن وفادارى (شرح حال جابر بن عبدالله انصارى)، امام زمان(عجاللهتعاليفرجه) سرچشمه نشاط جهان، پدر و مادر شما را دوست دارم با زیرعنوان حقوق متقابل والدین و فرزندان (برگزیده اولین جشنواره خانواده)، عفاف سرچشمه زیبائیها، اهداف بعثت پیامبر(صلياللهعليهوآله)، امام حسین(عليه السلام) گنجینه اسرار وحى، انوار امام عسکری(عليه السلام) در آفاق جهان، از جنگ صفین بیاموزیم، نواب صفوى آذرخشى در ظلمت، بشاره المصطفی لشیعه المرتضی و… برخی از آثار و مقالات قلمی وی محسوب میشوند.
«درسهای حضرت زهرا(سلاماللهعليها) برای خانوادههای» یکی از آثار این نویسنده محقق است که در آستانه چاپ چهارم قرار دارد. وی در این اثر در ۹ فصل سیره و معارف فاطمی را در عناوینی چون نگاهی به زندگی حضرت زهرا(سلاماللهعليها)، مقام و منزلت حضرت زهرا(سلاماللهعليها)، حضرت زهرا(سلاماللهعليها) در عرصه تبلیغ و انذار، حضرت زهرا(سلاماللهعليها) مربی خانوادهها، حضرت زهرا(سلاماللهعليها) و نسل کوثر، متن خطبه تاریخی فدک، شرح چند فراز از خطبه فدک و مصائب حضرت زهرا(سلاماللهعليها) بررسی کرده است.
در زمانهای که متأسفانه خواسته یا ناخواسته سبک زندگی ما از معیارهای دینی و بومی فاصله گرفته و به سمت سبک زندگی غربی متمایل شده است، الگوبرداری از سبک زندگی معصومين(عليهم السلام) در زمینههای مختلف میتواند چون چراغی فروزان موجبات هدایت و سعادت شیعیان ایشان را فراهم کند. به مناسبت ایام شهادت حضرت زهرا(سلاماللهعليها)، حجتالاسلام پاکنیا برخی از شاخصههای سبک زندگی فاطمی را برای خبرگزاری تسنیم تشریح کرده است:
حضرت زهرا(سلاماللهعليها) کاملترین بانوی عالم است و در کلام پیامبر(صلياللهعليهوآله) و ائمه اطهار جایگاه خاصی دارد. ائمه اطهار حضرت زهرا(سلاماللهعليها) را اسوه و الگوی خود میدانستند و این سخن حضرت امام عصر(عج) معروف است که حضرت زهرا(سلاماللهعليها) را اسوه خود خوانده یا اینکه امام حسین(عليه السلام) در روز عاشورا افتخار میکرد که مادری چون فاطمه زهرا(سلاماللهعليها) و مادر بزرگی چون حضرت خدیجه کبری(سلاماللهعليها) دارد.
مهمترین ویژگی حضرت زهرا اسوه و الگو بودن ایشان برای دختران و بانوان جامعه امروز ماست. ایشان برای تمامی زنان مسلمان مایه مباهات و از هر نظر الگوی واقعی برای اهل ایمان هستند. در روایتی از نبی مکرم اسلام(صلياللهعليهوآله)، فاطمه(سلاماللهعليها) سیده زنان این امت و مؤمنین و سرور بانوان جهان و بانوی بانوان اهل ایمان معرفی شده و ما میتوانیم از این ویژگی ایشان استفاده کنیم.
سادهزیستی فاطمه(سلاماللهعليها) و تعجب سلمان
سادهزیستی از ویژگیهای برجسته زندگی بانوی دو عالم است. روایتی از سلمان فارسی نقل شده است که فرمود روزی حضرت فاطمه را دیدم که چادری ساده بر تن داشت. با تعجب عرضه داشتم که عجبا! دختران پادشاهان ایران و قیصر روم بر کرسیهای طلایی مینشینند و پارچههای زربفت و اشرافی به تن می کنند، اما دختر رسول خدا که عظمت ایشان از همه بالاتر است، نه چادرهای زربفت به سر دارد و نه لباسهای فاخر و زیبا. حضرت در پاسخ تعجب سلمان میفرماید که «ای سلمان! خداوند لباسهای زینتی و تختهای طلایی را برای قیامت ما ذخیره کرده است».
فرزند در آغوش و دستاس در دست
رمز موفقیت آن حضرت این بود که در قید و بند زینت دنیایی نبودند و میفرمودند که این شیوه را از سیره رسولالله(صلياللهعليهوآله) آموختهاند. در روایات آمده که روزی پیامبر خدا(صلياللهعليهوآله) به خانه حضرت وارد شدند. مادر سادات را در حالتی دیدند که با یک دست فرزند خود را در آغوش گرفته و با دستی دیگر، مشغول آرد کردن گندم بودند. از دیدن زندگی ساده، اما پرعاطفه زندگی بانو، اشک در چشمان مبارک رسول خدا(صلياللهعليهوآله) حلقه زد. نبی خدا(صلياللهعليهوآله) با دیدن این صحنه فرمودند: «یا بنتاه تعجلى مراره الدنیا بحلاوه الاخره؛ دخترم مشکلات دنیا را به یاد حلاوت جهان آخرت بر خود هموار ساز». حضرت هم فرمود: یا رسولالله(صلياللهعليهوآله) الحمد لله علی نعمائه و الشکر لله علی آلائه.
قد مجلت یدای من الرحی…
وجه دیگری که می تواند از زندگی ایشان به عنوان الگوی زندگی همه ما قرار گیرد، کار و تلاش حضرت در خانواده بود. تلاش برای آموزش علم، تربیت فرزند و… از بارزترین وجوه زندگی شخصی حضرت زهرا(سلاماللهعليها) است. روایات متعددی در این زمینه وجود دارد. به عنوان نمونه از زبان خود بانوی دو عالم نقل شده است که به پدر گرامیشان فرمودند: «قد مجلت یدای من الرحی، لیلتی جمیعاً ادیرالوحی حتی اصبح، و ابوالحسن یحمل حسنا و حسینا؛ دستانم از کار کردن با آسیاب تاول زده است. شب را من تا به صبح مشغول آرد نمودن گندم و جو بودم و علی«علیه السلام» حسن و حسین(عليهما السلام) را نگهداری میکرد.
رهنمود پیامبر(صلياللهعليهوآله) به خوشبختترین زوج عالم چه بود؟
نکته دیگر همدلی با همسر که یکی از نکات مهم و اساسی در محیط خانواده است که حضرت زهرا(سلاماللهعليها) شدیداً پایبند به این اصل بودند. روایت است از امام صادق(عليه السلام) که فرمودند: «علی(عليه السلام) و فاطمه(سلاماللهعليها) برای همدلی بیشتر به حضور پیامبر(صلياللهعليهوآله) شرفیاب شدند تا برای مدیریت بهتر زندگیشان از ایشان رهنمود بگیرند. رسول خدا(صلياللهعليهوآله) حضرت فاطمه(سلاماللهعليها) را به کارهای خانه و امور بیرون را به علی(عليه السلام) امر فرمودند. بعد از این دیدار، حضرت زهرا(سلاماللهعليها) در رابطه با این تصمیم فرمودند که جز خدا کسی نمیداند که تا چه اندازه از این تصمیم خوشحال شدم که پیامبر(صلياللهعليهوآله) مرا به امور داخل خانه و علی(عليه السلام) را به بیرون خانه تکلیف کردند.
این یکی از امور مبتلابه جامعه امروز ما است که متأسفانه بانوان به کارهای بیرون خانه روی میآورند و از بسیاری از وظایف خود در داخل خانه غافل میشوند.
فداکاری و بازهم فداکاری
نکته مهم دیگر، فداکاری و گذشت آن حضرت است که مهمترین راز همسرداری ایشان به شمار میآید. روایات مختلفی در این زمینه نقل شده است. برای نمونه در یکی از روزهای پرمشقتی که ایشان از نظر اقتصادی داشتند، غذا در خانه ایشان کمیاب شد که در این مدت حضرت زهرا(سلاماللهعليها) با فداکاری غذا را میان همسر و فرزندان تقسیم کردند و خود از غذای موجود و اندک تناول نکردند.
زمانی که حضرت امیر(عليه السلام) علت فداکاری حضرت زهرا(سلاماللهعليها) و بیاطلاع گذاشتن امام(عليه السلام) از امور منزل را جویا شدند، حضرت فرمودند: «رسول خدا مرا نهی کرده است که از پسر عمویم چیزی درخواست کنم و فرمودهاند اگر چیزی آورد بپذیر و اگرنه، درخواستی نکن». این هم نکته بسیار مهمی است و امروزه بسیاری از درخواستهای معمول غیر معقول است و مشکلات متعددی را برای خانوادهها ایجاد کرده است.
چه شد که پیامبر فاطمه را پاره تنش خواند؟
عفاف و حیای ایشان یکی دیگر از صفات معروف حضرت ام ابیها است که نمونه کامل آن را میتوان در روایت مشهور مواجهه حضرت با فرد نابینا دید. نابینایی در خانه زهرا (سلاماللهعليها) وارد شد. حضرت خود را پشت پرده یا دیوار پوشاند. پیامبر (صلياللهعليهوآله) فرمود: چرا با این که نابینا تو را نمیبیند، از وی حجاب میگیری؟ عرض کرد: اگر او مرا نمیبیند، من که او را می بینم و او نیز بوی مرا استشمام میکند. در آن هنگام بود که پیامبر(صلياللهعليهوآله) در تأیید رفتار ایشان فرمود: گواهی می دهم که تو پاره تن من هستی: «اشهد انک بضعه منی».
بهترین زنان از دیدگاه حضرت زهرا(سلاماللهعليها)
همچنین روایت مشهور حضرت زهرا(سلاماللهعليها) میتواند نصب العین زنان امروز باشد که فرمود «خیر النساء ان لا یرین الرجال و لایراهن الرجال؛ بهترین عمل زنان این است که بدون ضرورت مردان نامحرم را نبینند و مردان نامحرم هم آنها را ننگرند».
حجتالاسلام پاکنیا با بیان این که هر وجهی از وجوه زندگی حضرت زهرا(سلاماللهعليها) میتواند الگویی تام و تمام برای زن مسلمان امروزی باشد، در بخشی از سخنان خود با انتقاد از استفاده از تشریفات در برگزاری مراسم عروسی و مهریههای سنگین در ازدواجهای امروز، بر الگو گرفتن جوانان امروز از ازدواج و سبک زندگی حضرت فاطمه(سلاماللهعليها) و حضرت علی(عليه السلام) توصیه کرد:
ازدواج به سبک علوی و فاطمی
کمالات فوق العاده فاطمه(سلاماللهعليها)، انتسابش به شخص پیامبر(صلياللهعليهوآله) و شرافت خانوادگى او سبب شد که مردان زیادى از اشراف و یاران پیامبر (صلياللهعليهوآله) به خواستگارى او بیایند، اما همه جواب رد شنیدند. پیامبر(صلياللهعليهوآله) در پاسخ آنها مىفرمود: «امْرُها الى رَبِّها؛ ازدواج فاطمه به دست پروردگار فاطمه است!». ناگهان این صدا در همه جا پیچید که پیامبر (صلياللهعليهوآله) مىخواهد تنها دخترش را به همسرى على بن ابىطالب (عليه السلام) درآورد.
هنگامى که امیرمؤمنان على(عليه السلام) به خواستگارى فاطمه(عليه السلام) آمد، چهره مبارکش از شرم گلگون شده بود. پیامبر(صلياللهعليهوآله) با مشاهده او شاد و خندان فرمود: براى چه نزد من آمدى؟ امیرمؤمنان على(عليه السلام) به خاطر ابهت پیامبر(صلياللهعليهوآله) نتوانست خواسته خود را مطرح کند ولذا سکوت کرد. پیامبر (صلياللهعليهوآله) که از درون امیرمؤمنان على(عليه السلام) با خبر بود، چنین فرمود: «لَعَلَّکَ جِئْتَ تَخْطِبُ فاطِمَهَ؟ شاید به خواستگارى فاطمه آمدى؟» عرض کرد: آرى، براى همین منظور آمدم.
پیامبر(صلياللهعليهوآله) فرمود: اى على! قبل از تو مردان دیگرى نیز به خواستگارى فاطمه آمدند، هرگاه من با خود فاطمه(سلاماللهعليها) این مطلب را در میان مىنهادم روى موافق نشان نمیداد و اکنون بگذار تا این سخن را نیز با خود او در میان نهم. بدون شک ازدواج بهترین مردان جهان با سیده زنان عالم و دختر پیامبر بزرگ اسلام باید از هر نظر الگویى براى همه قرون و اعصار باشد، لذا پیامبر(صلياللهعليهوآله) دستور داد تا زره امیرمؤمنان على(عليه السلام) را بفروشند و پولش را که حدود پانصد درهم بود، نزد او آورند. پیامبر آن را سه قسمت کرد: قسمتى را به بلال داد تا از آن عطرى خوشبو تهیه کند و دو قسمت دیگر را براى تهیه وسائل زندگى و لباس تعیین فرمود. پیداست وسایلى که با این پول ناچیز مىتوان خرید چقدر ساده و ارزان قیمت باید باشد!