بوسیدن حجرالاسود و استلام آن واجب نیست و مستحب است و هرگاه استلام حجر ممکن نباشد، اشاره با دست کفایت میکند، چنان که در روایت آمده که معاویه بن عمار از حضرت صادق(علیهالسلام) پرسید: مردمی به حج میآیند و استلام حجر نمیکنند؟ امام فرمود: «اگر نتوانند، خداوند عذرشان را میپذیرد.» «فان لم بقدر علیه فالله اولی بالعذر» و نیز محمد بن عبید خدمت حضرت رضا(علیهالسلام) عرضه میدارد: مردم ازدحام میکنند و برای استلام حجر با یکدیگر میجنگند! امام میفرماید: «هرگاه چنین وضعی بود، با دست خود اشاره کن.» (اذا کان کذلک فأوم بیدک).
از این روایات چنین استفاده میشود که بوسیدن و استلام حجر مستحب مؤکد است اما در زمانی که ازدحام اجازه نمیدهد، نباید به بوسیدن و استلام اصرار ورزید و به اشاره میتوان اکتفا کرد. در زمان ائمه که ازدحام به مراتب کمتر از امروز بود، چنین توصیه میفرمودند اما امروز که اجتماع میلیونی زائران به حج میروندو شیوع ویروس کرونا جهان را نگران کرده است اگر بخواهند همه استلام حجر کنند، تصور کنید چه مشکلی پیش خواهد آمد! بنابراین توصیه میشود که زائران، بویژه زنان و ضعفا از نزدیک شدن به حجرالاسود خودداری کنند و همان گونه که پیشوایان دستور دادهاند، به جای استلام حجر، به اشاره با دست اکتفا شود.