بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحيم
خوشامد عرض ميكنيم به برادران و خواهران عزيز؛ هم خدمتگزاران پرافتخار حجاج، مسئولان كاروانها، دست‌اندركاران كاروانها و غير آنها، و هم مديران ارشد حج در بعثه و در سازمان حج و زيارت. از خداوند متعال مسئلت ميكنيم كه توفيق بدهد، هدايت كند، دستگيرى كند، تا شما با اين همتهاى بلندتان، با اين انگيزه‌هاى پرشور و عميقتان، ان‌شاءالله بتوانيد براى حجاج عزيز ما امسال يك حج معنوى، پرشكوه و مقبول عندالله فراهم كنيد.
اين حادثه‌ى بزرگ - يعنى حادثه‌ى حج - كه هر سال از سوى امت اسلامى تكرار ميشود، يكى از آن رموز اساسى اسلام است. در روايت است كه حق حج اين است كه شما بدانيد «انّه وفادة الى ربّك»؛(1) وارد شدن بر خدا، ميهمان شدن براى خداست. خب، معلوم است كه ميهمانىِ مركز عظمت و مركز قدرت و مركز جمال و مركز كرم چقدر اهميت و ارزش دارد. همه‌ى ملتهاى مسلمان از دور و نزديك همت ميكنند، تلاش ميكنند تا هر سال خود را به اين ميهمانى بزرگ برسانند. عده‌اى اين سعادت را، اين توفيق را پيدا ميكنند. خب، ما هم جزئى از امت اسلامى هستيم و گوشه‌اى از كار را برعهده داريم. از اين حركت عظيم امت اسلام، بخشى هم متعلق به ما ايرانى‌هاست. هم بايد به فكر برگزارى باشكوه و پرمغز و پرمعناى اين مراسم در سطح بين‌الملل اسلامى باشيم و براى آن برنامه‌ريزى كنيم، هم بايد به فكر بهره‌بردارى شخص خودمان باشيم. شما كه حاجى هستيد و همه‌ى حجاج محترم، هر كسى بايد به فكر بهره‌بردارى شخص خودش باشد. بنابراين هر دوى اينها بايد در كنار هم ملاحظه شود.
در بخش اول كه برگزارى عمومى و بين‌المللى و متعلق به دنياى اسلام و امت اسلامى است، يك وظائفى را حاجى ايرانى دارد؛ رفتار خوب نشان بدهد، برادرى نشان بدهد، همدلى نشان بدهد، از پيوند اسلامى ميان خود و ديگر ملتها براى نزديكتر شدن دلها استفاده كند؛ اينها جزو وظائف است؛ درست نقطه‌ى مقابل آن چيزى كه امروز دشمنان اسلام و مسلمين ميخواهند. دشمنان اسلام و مسلمين ميخواهند امت اسلام يكپارچه نباشد؛ چون اگر يكپارچه شد، قوى ميشود، مقتدر ميشود، در ميدانهاى گوناگون هويت‌يابى ميكند؛ آن وقت كار براى مستكبران جهانى سخت خواهد شد. لذا ميخواهند جدا كنند. اختلافات مذهبى را راه مى‌اندازند، اختلافات قومى را راه مى‌اندازند، ناسيوناليسمهاى افراطى را در بين ملتها به جريان مى‌اندازند؛ اين فارس است، اين عرب است، اين ترك است، اين پاكستانى است، اين كجائى است، اين شيعه است، اين سنى است؛ اين اختلافات را هى برجسته ميكنند، هى درشت ميكنند، براى اينكه بين ما ديوار ايجاد كنند، براى اينكه دو نفرِ ما را به يكديگر بدبين كنند تا ما با هم نباشيم، دستهامان در هم گره نشود و يك حركت عظيم به وجود نيايد.
امسال اين توطئه بيشتر خواهد بود؛ اين را بدانيد. امسال چون بيدارى اسلامى به وجود آمده است، مصر بيدار شده است، تونس بيدار شده است، ليبى بيدار شده است، يمن بيدار شده است، بحرين بيدار شده است، ملتهاى مسلمان در انقلابهاى خود، در نهضتهاى بزرگ خود، آن نقطه‌ى بُرنده و تيزِ حركت خود را عليه استكبار قرار داده‌اند، عليه صهيونيستها قرار داده‌اند، بنابراين سعيشان اين است كه نگذارند بين ملتها ارتباط برقرار شود، دلها به هم نزديك شود. «صد دل به يكديگر چو شود آشنا، يكى است». وقتى كه دلها با هم آشنا شد، ميشود مثل يك دل؛ يك اراده، يك خواست، يك تصميم؛ اين را نميخواهند. لذا تأكيد خواهند كرد سنى را در سنى‌گرى، شيعه را در شيعه‌گرى، فرقه‌هاى مختلف را در آن خصوصياتِ خودشان هى تشديد ميكنند. براى تحريك احساسات، متأسفانه ابزارهائى هم دارند. همه جا ابزار دارند، در آنجا شايد هم بيشتر. بر اينها فائق بيائيد. «و اعتصموا بحبل الله جميعا».(2) حج يكى از مظاهر حبل‌الله است؛ به اين حبل و ريسمان مستحكم الهى چنگ بزنيد جميعاً؛ يعنى با هم. با هم باشيد. نه فقط شما ايرانى‌ها با هم باشيد، بلكه شما امت اسلام با هم باشيد. مسلمانها، از آفريقائى‌اش، تا آسيائى‌اش، تا اروپائى‌اش، سياه و سفيدش، در هر نقطه‌ى دنيا كه هستند، يك تن واحدند. اين، آن نگاه عظيم و عمومى و جهانى است.
ارتباط برقرار كنيد، حرف بزنيد، خبر بدهيد، خبر بگيريد، روحيه بدهيد، روحيه بگيريد؛ حقايقى را كه درباره‌ى استكبار، مستكبرين، معاندين، مخالفين ميدانيد - شما سى سال تجربه داريد - براى آن برادرانى كه تازه وارد اين ميدان شده‌اند، تشريح كنيد. آنهائى هم كه توانائى تبيين و بيان و اين چيزها ندارند، با رفتارِ خودشان مردم را دعوت كنند؛ «كونوا دعاة النّاس بغير السنتكم».(3) مردم را با زبان هم ميشود دعوت كرد، اما دعوت قوى‌تر و بهتر، با عمل است. ادبتان، احترامتان، دلبستگى نشان دادنتان به حقايق حج، اينها رفتارهاى جمعى و عمومى است براى بهتر برگزار كردن اين واقعه‌ى بين‌الملل اسلامى.
يك دسته كارها هم هست كه مال دل خود شماست، مربوط به دل خودتان است، مربوط به شخص خودتان است؛ بايد ذخيره بگيريد. ما در اين دنيا آلوده هستيم به ماديات، به انگيزه‌ها، به وسوسه‌ها. اگر بخواهيم با همين وضعيت از اين مرزى كه اسمش مرز مرگ است، عبور كنيم، واى به حال ماست. بايد خودمان را پاكيزه كنيم. اين پاكيزگى در نماز حاصل ميشود، در تلاوت قرآن حاصل ميشود، در روزه حاصل ميشود، در انفاق و صدقه حاصل ميشود، در انواع فرائض اين پاكيزگى براى انسان پيش مى‌آيد؛ حج يك مجموعه‌اى از همه‌ى اين فرائض است. در حج ذكر هست، در حج طواف هست، در حج نماز هست، در حج وقوف هست، در حج توجه به خدا هست، در حج انفاق هست، قربانى هست؛ همه چيز در حج جمع است؛ يك مجموعه‌اى است از اين كارها.
اين چند هفته را خيلى قدر بدانيد. در اين چند هفته دلها را پاكيزه كنيد، تطهير كنيد. بهترين جا براى تطهير، همين مراسم حج است؛ مسجدالحرام است، طواف خانه‌ى خداست، مسجد نبى مكرم است، آن مراسمِ عظيم است. با جمعيد، در بين جمعيد، اما هر كدام به طور مستقل يك سيم ارتباطى با خدا داريد. هيچ كس هم ممكن است مطلع نشود، خبر نشود. اين ارتباط را حفظ كنيد، تقويت كنيد. از حالا شروع كنيد، بلكه از قبل از اين بايد شروع كرد.
بايد براى حج آماده شد؛ همچنان كه براى ماه مبارك رمضان، روش و رفتار عالمان بزرگ و سُلاّك و اهل معنا و طريقت اين بوده كه از ماه‌ها پيش از ماه رمضان، خودشان را براى ورود در ماه ضيافت الهى آماده ميكردند. حج هم همين جور است؛ از قبل از سفر، خود را بايد آماده كرد؛ از همه‌ى كارها هم مهمتر، پرهيز از گناه است؛ پرهيز از غيبت، پرهيز از ظلم، پرهيز از نگاه ناپاك، پرهيز از عمل ناپاك. اين پرهيزها دل را آماده ميكند براى ورود در اين وفاده‌ى الهى، اين ضيافت الهى.
بعد از آنكه رفتيد آنجا بهره گرفتيد، براى خودتان ذخيره درست كرديد و برگشتيد، سعى كنيد در حفظ آن ذخائر. در طول سفر مبارك حج عادت شده - و چقدر عادت خوبى است - كه حجاج تلاوت قرآن ميكنند مكرر در مكرر؛ بعضى‌ها يك ختم قرآن در مدينه تلاوت ميكنند، بعد مى‌آيند مكه، يك ختم يا دو ختم قرآن در مكه تلاوت ميكنند؛ اين عادت را ادامه بدهيد. بعضى‌ها كه اهل تهجد و نماز شب نيستند، در حج تهجد را آزمايش ميكنند، براى خودشان وسيله قرار ميدهند، ميروند در مسجدالحرام، مسجدالنبى، متهجد ميشوند؛ اين را ادامه بدهيد، نگه داريد.
اگر ما اينها را رعايت كنيم، حج يك دستگاه عجيبِ دگرگون‌ساز است. هر موسم حجى، يك حركتى در كل جامعه به وجود مى‌آيد؛ يعنى يك حركت جمعى است، بحث تك‌تكى نيست. در اين موسم، محبتها به خداى متعال افزايش پيدا ميكند. دلى كه گنجينه‌ى محبت الهى باشد، خيلى باارزش و ذى‌قيمت است. دلى كه جاى محبت خداست، به گناه كمتر ميل ميكند يا ميل نميكند؛ به كار خير متمايل ميشود. اين محبت را بايد ايجاد كرد. ايجاد اين محبت، با ذكر، با توجه، با اخلاص، با تضرع حاصل ميشود. غرض، خيلى قدر بدانيد؛ هم از جهت جمعى، هم از جهت فردى.
كشور خودتان را هم - كه ايران عزيز و سربلند است - در اين سفر سربلند كنيد. حاجى ايرانى با رفتار خود ميتواند كشور خود را، تاريخ خود را، انقلاب خود را، نظام جمهورى اسلامى خود را در چشم مردم دنيا - كه آنجا همه از جاهاى مختلف جمعند - شيرين و عزيز كند. عكسش هم ميشود. ميشود برويم آنجا با كارهاى بد، نامناسب و سبك، كشورمان را سبك كنيم، ملتمان را سبك كنيم.
من با سوغاتى خريدن مخالف نيستم، اما با اين بازارگردى‌ها چرا؛ خيلى بد است. يك عده‌اى عطش بازارگردى دارند؛ اينها ملت شما را، مردم شما را سبك ميكند؛ حيف است. ميروند يك جنسهائى را ميخرند، غالباً هم جنسهاى بى‌كيفيت از كشورهاى دوردستِ سودجو كه با همان كمپانى‌هاى داخل آن كشور ميزبان بندوبست دارند. براى حجاج جنس بدلى و بى‌كيفيت درست ميكنند مى‌آورند توى اين بازارها ميريزند، شما هم ميرويد اين ارز خودتان را و عِرض خودتان را ميريزيد براى اينكه اين كالاهاى بى‌كيفيت را خريدارى كنيد. امروز در كشور ما خوشبختانه كالاهاى داخلى با كيفيت خوب، متنوع، زيبا، ساخته‌شده‌ى دست كارگر ايرانى - برادر خودتان - فراوان است. بعضى‌ها قبل از اينكه سفر مكه بروند، سوغاتى‌هاى سفر را در اينجا ميخرند - كار خوبى است - نگه ميدارند؛ بعد كه برگشتند، همانهائى را كه در بازار شهر خودشان تهيه كرده‌اند، به عنوان سوغاتى ميدهند. هديه‌ى سفر است ديگر، خوب است. اين كار، خيلى كار خوبى است.
بعضى‌ها به عنوان چيز متبرك، از آنجا سوغاتى مى‌آورند؛ تبركى ندارد. اين جانمازهائى كه در سنندج و كردستانِ خودمان ميبافند، بمراتب از جانمازهائى كه از آنجا مى‌آورند، بهتر است. برادر خودتان را تقويت كنيد، ساخت دست او را كه هم زيباتر است، هم بهتر است، بخريد و اين را به عنوان سوغاتى بدهيد. اين را آنجا ببريد و به افرادى كه دوست داريد، سوغاتى بدهيد. همه‌ى اجناس خودمان همين طور است؛ حالا من جانماز را مثال زدم كه مقدس‌ترين است. اينها را رعايت كنيد.
ما در اسلام همه چيز داريم. نظام اسلامى در درون خود همه چيز دارد. اين كالاى مادى است، كالاى معنوى هم داريم. معارف ما، درس ما، قرآن ما، سنت ما، احاديث ائمه‌ى اطهار (عليهم‌السّلام)، اينها همه، سرمايه‌هاى ماست. اگر چنانچه به اين سرمايه‌ها توجه كنيم، از آنها استفاده كنيم، خودمان را از آنها محروم نكنيم، پيش ميرويم؛ «ان احسنتم احسنتم لأنفسكم»؛ اگر به دست خودمان خود را محروم كرديم، «و ان اسأتم فلها».(4) «و من اوفى بما عاهد عليه الله»؛ اگر چنانچه به آنچه با خدا معاهده كرديم، عمل كرديم، «فسيؤتيه اجرا عظيما»؛(5) اگر چنانچه نه، آنچه را كه با خداى متعال معاهده كرديم و قرارداد گذاشتيم، شكستيم، «فمن نكث فانّما ينكث على نفسه»،(6) عليه خودمان كار كرده‌ايم.
چند سال قبل از اين - نميدانم حالا ده سال است يا بيشتر است - من توصيه‌هاى مؤكدى را راجع به مقابله‌ى با فساد اقتصادى به مسئولين كشور كردم؛ استقبال هم كردند؛ اما خب، اگر عمل ميكردند، ديگر اين فساد بانكى اخير - كه حالا همه‌ى روزنامه‌ها و همه‌ى دستگاه‌ها و همه‌ى ذهنها را پر كرده - پيش نمى‌آمد. وقتى عمل نميكنيم، دچار اين حوادث ميشويم. اگر با فساد مبارزه بشود، ديگر اين چند هزار ميليارد - يا هرچه - سوءاستفاده‌اى كه افرادى بيايند بكنند، پيش نمى‌آيد. وقتى عمل نميكنيم، خب، پيش مى‌آيد؛ ذهن مردم را مشغول ميكند، دل مردم را مشغول ميكند، دل آدمها را ميشكند. چقدر در اين كشور از بروز يك چنين فسادى دلها ناراحت ميشود؟ چقدر آدمها اميدشان را از دست ميدهند؟ اين سزاوار است؟ اين به خاطر اين است كه عمل نكرديم. از همان وقت كه گفته شد فساد ريشه‌دار ميشود، ريشه پيدا ميكند، شاخ و برگ پيدا ميكند، هرچه كه بگذرد، كندنش مشكل ميشود - اينها گفته شد، اينها تأكيد شد، اينها همه بيان شد؛ اينها سرمايه‌گذار پاكدامن و صادق را مأيوس ميكند - اگر عمل ميشد، مبتلا به اين مسائل نميشديم. حالا مبتلا شديم.
البته حالا هم من اين را عرض بكنم، مردم عزيزمان بدانند؛ خوشبختانه مسئولين كشور در هر سه قوه، هم با اين حادثه، هم ان‌شاءالله با حوادث ديگر مبارزه ميكنند و پيشگيرى ميكنند؛ بايد هم بكنند، وظيفه‌شان است كه مقابله و مبارزه كنند. هر سه قوه دارند تلاش ميكنند. يك عده‌اى ميخواهند از اين حوادث استفاده كنند براى زدن توى سر مسئولين كشور. مسئولين كشور دارند كار ميكنند؛ هم مجلس، هم دولت، هم قوه‌ى قضائيه.
خب، البته خبررسانى شد؛ مطبوعات، ديگران، كارهائى كردند، خبررسانى كردند، ايرادى ندارد؛ اما ديگر نبايد قضيه را خيلى كش بدهند. بگذاريد مسئولين كارشان را بكنند؛ عاقلانه، مدبرانه، قوى و با دقت قضايا را دنبال كنند. جنجال و هياهو تا يك مقدارى براى آگاهى‌ها لازم است؛ ديگر همين طور هى ادامه دادن - بخصوص كه اگر بعضى‌ها هم بخواهند در اين بين استفاده‌هاى ديگرى از اين مسائل بكنند - هيچ مصلحت نيست. بايد مراقبت بشود. البته مسئولين دنبال كنند. مردم هم بدانند كه اين چيزها دنبال ميشود و متوقف نميشود و ان‌شاءالله به توفيق الهى دستهاى خائن قطع خواهد شد.
مسئولين قضائى هم كه بحمدالله حالا دنبال اين مسئله را با جديت گرفته‌اند، اطلاع‌رسانى كنند و در موارد خود به مردم اطلاع بدهند؛ مردم هم بدانند كه دارد كار پيش ميرود. و به بدكاره و خرابكار و مفسد هم نبايد ترحم كنند.
اميدواريم خداوند متعال به بركت تفضلات خودش، توجهات خودش، بركات خودش بر اين ملت، ان‌شاءالله حج امسال را حج مباركى قرار بدهد و ان‌شاءالله همه‌ى شما، همه‌ى ملت ايران مشمول ادعيه‌ى زاكيه‌ى حضرت بقيةالله (ارواحنا فداه) باشند و ان‌شاءالله با سلامتى و عافيت اين حج را با سربلندى انجام بدهيد و بسلامت برگرديد.
والسّلام عليكم و رحمةالله و بركاته
1) من لا يحضره الفقيه، ج 2، ص 620
2) آل عمران: 103
3) مشكاةالأنوار، ص 46
4) اسراء: 7
5) فتح: 10
6) همان
