نام سوره: محمد
تعداد آیات: 38
تعداد کلمات: 542
تعداد حروف: 2424
ترتیب نزول: 95
محل نزول: مدینه منوره
معانی نام سوره: این سوره مبارک به نام پیامبر اسلام (ص) نام گرفته است.
نامهای دیگر: الذین کفرو – قتال
ویژگیهای سوره: این سوره چهار حکم مهم فقهی و نظامی از احکام جنگ و اسیران جنگی و آداب اسیر گرفتن را در بر دارد.
موضوعات مطرح شده: مقایسه نتایج عمل کافران با مومنان – نصرت الهی و امدادهای غیبی – مساله سیاحی و جهانگردی – دلداری به رسول خدا (ص) در مورد اخراج وی از مکه مکرمه – لزوم تدبیر و تعقل در آیات قرآن – لزوم اطاعت مطلق از خدا و پیامبر – ترسیم حقیقت و واقعیت زندگی دنیوی – تشویق به انفاق در راه خدا.
فضیلت قرائت و خواص سوره محمد
محمد و نام های دیگرش - القتال، الذین کفروا -
/پاورقی 1. درمان با قرآن، ص 97./
چهل و هفتمین سوره قرآن است که مدنی و 38 آیه دارد.
در فضیلت این سوره از نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده: هر کس سوره محمد را قرائت نماید هنگام خروج از قبر به هر سو رو می کند چهره پیامبر خدا را می بیند و بر خداست که از نهرهای بهشتی به او بنوشاند
/پاورقی 2. مجمع البیان، ج 9، ص 159./
امیرالمؤمنین علیه السلام فرموده اند: در سوره محمد نشانه ای درباره ما و نشانه ای درباره بنی امیه وجود دارد
/پاورقی 3. بحارالانوار، ج 23، ص 384./
امام حسن علیه السلام نیز برای ارزیابی و مقایسه اهل بیت علیهم السلام و بنی امیه، پیروان خود را به قرائت سوره محمد تشویق فرمودند
/پاورقی 4. شرح الاخبار، ج 2، ص 484./
امام صادق علیه السلام فرمودند: هر کس سوره محمد را قرائت کند تا ابد دچار شک و تردید نخواهد شد و در دینش شک نمی کند و خداوند او را به فقر مبتلا نمی کند و از هیچ حاکم و سلطانی نمی ترسد و هموراه از شک و کفر محفوظ و در امان خواهد بود تا زمان مرگ ….
/پاورقی 5. ثواب الاعمال، ص 114./
شأن نزول و محتوای سوره محمد
این سوره سی و هشت آیه دارد و در مدینه نازل شده است.
نام سوره، برگرفته از آیه دوم آن است که نام پیامبر عزیز اسلام حضرت محمّد صلی الله علیه و آله و سلم در آن ذکر شده است.
جنگ و جهاد با دشمنان اسلام، مهم ترین موضوعی است که در این سوره مطرح شده و لذا برخی آن را سوره - قتال - نا امیده اند.
عمده مطالب آن درباره ی مؤمنان و کفّار و مقایسه میان وضع آن دو گروه در دنیا و آخرت و نگاهی به عملکرد منافقانی که در مدینه کارهای تخریبی داشتند، می باشد. به علاوه، مسائلی پیرامون اسارت و آزادی اسرای جنگی، دعوت به انفاق و نهی از مداهنه و سازش نابجا با دشمن در آن مطرح شده است.
در حدیث می خوانیم: هر کس می خواهد حال ما اهل بیت و دشمنان ما را بنگرد، سوره محمّد را تلاوت کند. همچنین روایت شده که پیامبر در نماز مغرب این سوره را می خواندند.
داستان سوره محمد
بحث روایتی (چند روایت در ذیل آیه: (ذلک بانهم کرهوا ما انزل الله) و بعضی آیات گذشته دیگر)
در مجمع البیان در ذیل آیه ذلک (بانهم کرهوا ما انزل اللّه)
می گوید: امام ابی جعفر فرمود: یعنی از آنچه که خدا در حق علی علیه السلام نازل کرده کراهت دارند.
و نیز در همان تفسیر است که در ذیل جمله (کمن زین له سو عمله) از بعضی نقل کرده که گفته اند: منظور منافقین هستند. و این مطلب از امام ابی جعفر علیه السلام روایت شده.
مؤلف: احتمال دارد هر دو روایت از باب تطبیق مصداق بر کلی باشد.
و در تفسیر قمی در ذیل جمله (کمن هو خالد فی النار و سقوا ما حمیما فقطع امعاهم) گفته: کسی که در چنین بهشتی قرار دارد، مثل کسی نیست که در چنین آتشی هست، همچنان که دشمن خدا مثل ولی خدا نیست.
