نام سوره: الرحمن 
تعداد آیات: 78 
محل نزول: مدینه منوره 
معانی نام سوره: الرحمن از اوصاف و القاب خاص خداوند است و این کلمه از کلمات زیبا و مقدس و پیام آور رحمت است. 
نامهای دیگر: آلاء (نهمت ها و نیکی ها) – عروس قرآن 

ویژگیهای سوره: عروس قرآن سوره الرحمن است. این سوره از آیات بسیار کوتاهی تشکیل شده و هرکدام از این آیات نعمتهای خداوند را برای ما می شمارد .

موضوعات مطرح شده: رحمت واسعه الهی – یادآوری سه نعمت بزرگ الهی برای انسان: (قرآن – خلقت – بیان) – حاکمیت و انظباط و محاسبه دقیق در جهان – قسط و عدل و کیل و توزین – شمارش بخش عظیم از نعمتهای خداوند – بیدار کردن وجدان انسان ها – معاد و کیفیت وقوع رستاخیز.

شأن نزول و محتوای سوره الرحمن

این سوره به طور کلی بیانگر نعمت های مختلف (معنوی) و (مادی) خداوند است که بر بندگان خود ارزانی داشته، و آنها را غرق در آن ساخته است، به طوری که می توان نام این سوره را (سوره رحمت) یا سوره نعمت گذارد، و به همین دلیل با نام مبارک (الرحمن) که (رحمت واسعه الهی) را بازگو می کند آغاز شده، و با جلال و اکرام خداوند پایان گرفته است، و ۳۱ بار جمله (فبای آلا ربکما تکذبان) که به وسیله آن از بندگانش اقرار برنعمتهای خود می گیرد در آن ذکر شده. بنابراین از یک نظر مجموع سوره یک بخش به هم پیوسته پیرامون نعمت های خداوند منان است، و اما از نظر دیگر می توان محتوای آن را به چند بخش تقسیم کرد: (بخش اول) که مقدمه و آغاز سوره است از نعمت های بزرگ خلقت، تعلیم و تربیت، حساب و میزان، وسائل رفاهی انسان، و غذاهای روحی و جسمی او سخن می گوید. (بخش دوم) توضیحی است بر مساله چگونگی آفرینش انس و جن. (بخش سوم) بیانگر نشانه ها و آیات خداوند در زمین و آسمان است. در بخش چهارم از نعمتهای دنیوی فراتر رفته، سخن از نعمت های جهان دیگر است که با دقت و ظرافت خاصی ریزه کاری های نعمت های بهشتی اعم از باغ ها، چشمه ها، میوه ها، همسران زیبا و باوفا، و انواع لباسها، توضیح داده شده است. 
/پاورقی . تفسیر نمونه جلد ۲۳ صفحه ۹۲./ 
و بالاخره در (بخش پنجم) این سوره اشاره کوتاهی به سرنوشت مجرمان و قسمتی از مجازاتهای دردناک آنها آمده است، ولی از آنجا که اساس سوره بر بیان رحمت الهی است در این قسمت توضیح زیادی داده نشده، به عکس نعمتهای بهشتی که به طور مشروح و گسترده آمده است آنچنان که دل های مؤ منان را غرق سرور و امید کرده، غبار غم را از دل بر می دارد، و نهال شوق را در خاطر می نشاند. تکرار آیه (فبای آلا ربکما تکذبان) آن هم در مقطع های کوتاه آهنگ جالب و زیبائی به سوره داده، و چون با محتوای زیبایش آمیخته می شود و جاذبه خیره کننده ای پیدا می کند، لذا جای تعجب نیست که در حدیثی از پیغمبر گرامی اسلام صلی اللّه علیه و آله و سلم نقل شده است که فرمود: لکل شی عروس و عروس القران سورة الرحمن جل ذکره: (برای هر چیزی عروسی است و عروس قرآن سوره الرحمن است). قابل توجه اینکه واژه (عروس) گرچه در زبان فارسی به خصوص ‍ زن اطلاق می شود، ولی در فرهنگ عرب به مرد و زن هر دو مادام که در مراسم عروسی هستند اطلاق می گردد. و از آنجا که مرد و زن در چنین مراسمی در بهترین و زیباترین حالات و کاملترین احترامات قرار دارند این واژه به موجودات بسیار زیبا و گرامی اطلاق می شود. علت انتخاب نام (الرحمن) برای این سوره و نیز تناسبش ناگفته پیداست. 
(پاورقی . تفسیر نمونه جلد ۲۳ صفحه ۹۳). 

فضیلت تلاوت سوره الرحمن از آنجا که این سوره حس شکرگزاری را در انسانها به عالیترین وجهی برمی انگیزد، و بیان نعمت های مادی و معنوی دنیا و آخرت شوق طاعت و بندگی را در دل او افزایش می دهد فضیلت های فراوانی برای تلاوت آن در روایات آمده است، البته تلاوتی که در اعماق روح انسان نفوذ کند و مبدا حرکت گردد نه مجرد لقلقه زبان. از جمله در حدیثی از رسول خدا (ص) می خوانیم: من قرا سورة الرحمن رحم الله ضعفه و ادی شکر ما انعم الله علیه: (هر کس سوره الرحمن را بخواند خداوند به ناتوانی او (در ادای شکر نعمت ها) رحم می کند، و حق شکر نعمت هائی را که به او ارزانی داشته خودش ادا می کند).