واشنگتن از دولت قاهره چه مطالباتی دارد؟
محمدعلی سبحانی، سفیر سابق ایران در لبنان و اردن و کارشناس مسائل منطقه در گفتاری ضمن ارزیابی سفر جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا به مصر معتقد است حمایت آمریکا از دولت مرسی با توجه به مسئله فلسطین است.
جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا، در اولین سفر خود در قامت وزیر خارجه، سفر به 9 کشور اروپایی- خاورمیانه ای را در دستور کار خود قرار داد. این نشان می دهد که مصر از جهات گوناگون برای آمریکا حائز اهمیت است. مصر یکی از هم پیمانان آمریکا در منطقه است که در طی دو سال گذشته شاهد تحول جدی بوده است. با این حال نباید فراموش کرد که این تحول در مسیر گذار به دموکراسی بوده است. بنابراین بر خلاف نظر بسیاری که به قدرت رسیدن اخوان المسمین در این کشور را انقلاب دوم یا مصادره انقلاب توسط اسلام گرایان می نامند، به اعتقاد من مصر در مسیر تفاهم بین گروه های مختلف پیش می رود و سه گروه اصلی در مصر یعنی اسلام گرایان، جریانات سیاسی دیگر غیر از اسلام گرایان و ارتش هر سه به این درک رسیده اند که هیچ کدام به تنهایی نمی توانند مصر را اداره کنند و باید به نوعی درک و تفاهم برسند.
به نظر می رسد که تحرکات آمریکا نیز در این مسیر است. جان کری با رهبران گروه های مخالف دولت دیدار کرد و از جبهه نجات ملی مهم ترین تشکل مخالف محمد مرسی رییس جمهوری مصر خواست تا موضع خود را در قبال تحریم انتخابات پارلمانی تغییر دهد. پیش از این نیز ایالات متحده امریکا در بیانیه ای اعلام کرده بود که از برگزاری انتخابات نمایندگان مجلس در مصر با حضور مخالفان دولت مرسی حمایت می کند و با ابراز نگرانی از بی ثباتی در مصر خواستار حل و فصل سریع تنش های سیاسی جاری در این کشور شده بود. این در حالی است که مخالفان دولت در مصر خواستار تعویق انتخابات شده بودند.
این مسائل نشان دهنده توجه سیاست خارجی آمریکا به مسائل منطقه خاورمیانه و به خصوص موضوع مصر و همچنین فلسطین است. آمریکا نسبت به اختلافات داخلی و درونی مصر حساس و نگران است و تلاش می کند که مسئله امینت در مصر را به عنوان یک گزینه جدی برای این کشور مطرح کند و در این مورد به گروه های مختلف در مصر پیام می دهد. درست است که همه اطراف نزاع در مصر ممکن است دیدگاه هایی نسبت به مسائل و روندهای موجود در مصر داشته باشند ولی آمریکایی ها می خواهند بگویند که امنیت در مصر برای آنها بیش از هر چیزی اهمیت دارد و به شدت نگران این هستند که شرایط از کنترل خارج شود. بنابراین یکی از مهم ترین مسائل مورد توجه جان کری در سفر به مصر همین دغدغه امنیت و کاهش اختلافات در مصر است.
نباید از ذهن دور داشت که با همه کش و قوس هایی که در رابطه با انتخابات ریاست جمهوری مصر وجود داشته است و هر چند مرسی در این انتخابات اکثریت ضعیفی را کسب کرد با این حال، رئیس جمهور منتخب محسوب می شود و ساختار سیاسی مصر بدون این نهاد قانونی دچار خدشه می شود. بنابراین نباید رفتار اخیر آمریکا در مورد انتخابات آینده را حمایت یکجانبه از اخوان المسملمین یا اسلام گرایان دانست. همانطور که در جریان انقلاب های عربی آمریکا خود را در مقابل مردم قرار نداد و از دیکتاتورهای این کشورها، با وجود رابطه پیشین، حمایت نکرد تا موج ضد آمریکایی در منطقه افزایش پیدا نکند، در حال حاضر نیز از یک گروه خاص حمایت همه جانبه نمی کند. سیاست خارجی آمریکا به سمت تعادل میل می کند و از این رو در این مدت پیام های متعددی به هر سه جناح قدرت موجود در مصر که در حال رشد و رقابت با یکدیگر هستند داده است.
اگر آمریکا در جایی از مرسی حمایت می کند به این معنی نیست که مرسی انتخاب اول و آخری آنها برای مصر باشد یا حمایت آنها از ارتش نیز به این معنی نیست که ارتش می تواند در این کشور دست به کودتا بزند. به این دلیل در بحث مربوط به رفراندوم پیام هایی که به مقامات مصری دادند این بود که بایستی حقوق همه نیروهای سیاسی به نوعی محفوظ بماند. این پیام ها کاملا حساب شده بوده است که هم حمایت از حضور همه نیروهای سیاسی در تحولات مصر است و هم هشدار در مورد حذف رقبا.
دلیل دیگری که آمریکا به مصر به خصوص اسلام گرایان مصر و اخوان المسلمین توجه می کند این است که سیاست خارجی آمریکا بر این محور است که روند مذاکرات صلح را احیا کند و در روند فعال کردن روند صلح خاورمیانه یکی از مهم ترین عوامل همراهی مصر است. مصر در این راستا اهمیت دارد چون هم در همسایگی فلسطین و رژیم صهیونیستی است و خدشه در قرارداد کمپ دیوید می تواند برای روند صلح و امنیت منطقه خطرناک باشد.
علاوه بر این ارتباط اخوان المسلمین مصر با حماس دلیل دیگر اهمیت مصر برای آمریکا است. با توجه به این که در فلسطین حماس نیروی برتر ارزیابی می شود از جهت تاثیرگذاری بر حماس هم می توانند روی اسلام گرایان مصر حساب کنند. بنابراین اگر احساس می شود که آمریکا به اسلام گراها در مصر باج می دهد و از آنها حمایت می کند به این دلیل است که نیم نگاهی به احیای روند صلح بین فلسطینی ها و اسرائیل دارد.
کاری كه آمریکا انتظار دارد مصر انجام دهد این است که حماس را آماده کند که یا خودش در گفتگوهای صلح با اسرائیل شرکت کند (که ایده آل امریکایی هاست) یا به حمایت از مذاکرات محمود عباس با اسرائیل بپردازند.
