در سوریه چه می‌گذرد؟
سفیر سابق ایران در لبنان و اردن و تحلیلگر مسائل خاورمیانه در خصوص تحولات اخیر سوریه
مخالفان افراطی مسلح نزدیک به جریان القاعده مدت هاست برای جبهه غرب در سوریه دردسرساز شده اند. مخمصه ای که با حمایت قطر و عربستان و با مماشات ترکیه و غرب برای آموزش، تسلیح و ورود این جماعت داخل سوریه ایجاد گردید به تدریج گریبانگیر استراتژی آنها در سوریه و آینده آن شده است. برای مواجهه با این مخمصه و گرفتاری امریکا و اتحادیه اروپا چه تاکتیکی را اتخاذ کرده اند؟
باید اذعان داشت که هر یک از بازیگران تاثیرگذار در بحران سوریه لزوما اهداف بلند مدت یکسانی را دنبال نمی کنند. البته خواسته موقت دولت های مخالف از ائتلاف معارضه همسویی هایی دارد، تمامی آنها خواستار عبور از این مرحله بغرنج و از این بحران بن بست گونه پیچیده هستند، همه آنها نگران عدم انسجام و یکپارچگی مخالفان حتی در دورن ائتلاف ملی هستند، بخش عمده ای از بازیگران به ویژه بازیگران اصلی در دو جبهه مخالف و موافق حاکمیت فلی با قدرت یابی روزافزون جریان تندور سلفی مسلح بیگانه نزدیک به القاعده نگرانی جدی دارند. اما این امر بدان معنا نیست که در کلان موضوع و آینده سوریه دیدگاه مشترک و واحدی را دنبال می کنند. هر طرف اهداف اساسی و راهبردی خود را دنبال می کنند، این روزها سخن از اولویت نگاه امریکایی ها از خاورمیانه به شرق دور یا آسیای جنوب شرقی زیاد شنیده می شود، اما حتی این امر چنانچه با استناد به تحلیل های متعدد قرین صحت باشد به گونه ای تدریجی خواهد بود و باز به معنای ترک مخاصمه و نادیده گرفتن اهداف سنتی و بی توجهی به خواسته های همپیمانان خود در خاورمیانه نیست.
نگاهی به سفر اوباما طی روزهای 20 تا 22 مارس به تلاویو حکایت از افزایش فشار جبهه غرب و تنگ تر کردن حلقه محاصره آنان علیه نظام حاکم بر سوریه دارد. تحولات روزهای اخیر در منطقه به گونه ای پیامدهای مستقیم و غیر مستقیم این سفر را القا می کند که فشارها بر دمشق هم در ابعاد سیاسی و هم نظامی افزایش یافته و خواهد یافت.
1. عذرخواهی تلفنی نتانیاهو از رجب طیب اردوغان با حضور و وساطت اوباما که پس از حمله نیروهای نظامی صهیونیستی به کشتی مرمره در آب های غزه که بیش از دو سال به تعویق افتاده بود گام سیاسی غربی ها برای نزدیک کردن دوستان خود در یک جبهه علیه هدف واحد ارزیابی می شود.
2. اقدام همزمان اوجالان به دعوت از نیروهای پ.ک.ک فرای عقب نشینی و دست کشیدن از جنگ با نظامیان ترکیه طی دو بیانیه ای که ترک ها بر آن مانور زیادی دادند نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. حزب اتحاد دموکراتیک کردهای سوریه (شاخه سوری پ.ک.ک) که در همپیمانی با نیروهای دولتی بشاراسد مدت هاست کنترل مناطق کردنشین شمال شرق سوریه را برعهده دارند و با گروه های معارض سوری نیز در ستیز می باشند درصورت تغییر وضعیت در کردستان ترکیه به سود آنکارا اقدامات حزب اتحاد دموکراتیک سوریه می تواند به سمت بی طرفی و حتی مقابله با نظام بشاراسد تغیید جهت دهد.
3. سپردن کرسی نمایندگی سوریه در اتحادیه عرب به ائتلاف ملی مخالفان در اولین جلسه وزرای خارجه عرب در دوحه قطر پس از آنکه ریاست دوره ای اتحادیه از بغداد به دوحه منتقل گردید.
4. استعفای نجیب میقاتی نخست وزیر لبنان و معرفی تمام سلام نامزد جریان 14 مارس پس از سفر به ریاض و کسب موافقت عربستان که می تواند در ادامه حکایت از افزایش فشار مخالفان سوریه در لبنان علیه حاکمیت موجود در دمشق داشته باشد.
5. حمله جنگنده های نیروی هوایی رژیم غاصب اسرائیل به مواضع ارتش سوریه در تل فارس واقع در بلندی های جولان که اقدامی بی سابقه پس از جنگ 1973 بوده و معنای آن لغو آتش بس دو طرف و تغییر معادله نظامی در راستای تنگ تر کردن حلقه فشار بر دمشق محسوب می گردد.
6. اعلام مواضع صریح امریکایی ها و برخی دولت های اروپایی مبنی بر کمک تسلیحاتی به مخالفان دولت سوریه از جمله وزارتخارجه فرانسه که رسما حمایت تسلیحاتی از مخالفان را به منظور ایجاد توازن میان طرف های درگیر و جلوگیری از تسلط گروه های تندرو سلفی بر ارتش آزاد توجیه نمودند در کنار آموزش هزاران سوری مخالف در اردن و سپس امریکا همه دلالت بر تندتر شدن شیب فشارها برای تغییر وضعیت در بن بست ایجاد شده دارد. قابل ذکر است که تا چندی پیش امریکا و اروپا ارسال هر گونه کمک تسلیحاتی به مخالفان سوری را رد می کردند.
اینکه وضعیت میدانی با توجه به شرایط جدید به کجا خواهد انجامید، همچنان کار آسانی نیست. حضور گروه مسلح تندرو بیش از آنکه تهدید جدی برای نظام اسد باشد، عامل نگرانی بین المللی برای آینده سوریه و منطقه است. در این اوضاع پیچیده و غیرشفاف افزایش تلفات مردمی، تخریب تدریجی زیربناهای اساسی کشور تنها ارمغان استمرار وضعیت موجود و فرسایشی شدن جنگ است که ظاهرا جبهه غرب با به کار گیری تاکتیک حفظ توازن تسلیحاتی نظر چندان مخالفی با آن ندارد.
