وجود نفت و حضور شرکت ها و دلالان این صنعت جهانی باعث بالا گرفتن اختلافات و درگیری ها با کشورهای منطقه و بین الملل می شود. همانگونه که اینک شاهدیم اختلاف عمده اقلیم کردستان عراق با دولت مرکزی بر سر مسئله نفت و گاز است.
کاشناسان حوزه نفت و ژئوپولتیک بر این باورند که قدرتهای جهانی از جمله آمریکا، و کشورهای اروپایی هرگز منطقه خاورمیانه را با توجه به وجود ذخایر نفت و اهمیت ژئوپولتیک و استراتژیک این منطقه و به ویژه خلیج فارس رها نکرده و حتی برعکس در صدد اجرای پروژه های جدید دیگری نیز با هدف تسلط بر ذخایر این منطقه استراتژیک هستند. آغاز این پروژه با ورود و شروع به کار شرکت های چند ملیتی به این منطقه، کلید خورد.عراق از دیدگاه غرب، قلب منطقه خاورمیانه به شمار می آید که از طریق آن خون و انرژی به دیگر مناطق جهان می رسد و از لحاظ اهمیت در سکوی نخست قرار می گیرد. قدرتها در نگاه جدید خود به خاور میانه از نفت به عنوان ابزاری در سیاستگذاریهای خود بهره می برند و آن را مقدم بر هر ابزار دیگری می دانند.در تحقیقات مفصل به عمل آمده در حوزه و تأثیرات آن بر امنیت ملی، ۵ عامل مخرب و تهدید کننده در کشف معادن جدید نفتی در هر منطقه شناسایی شده است.
اول: در صورت کشف نفت در هر منطقه ای پدیده استعمار و اشغالگری خاک کشور با هدف دست یافتن به منابع نفتی و سودهای سرشار آن گسترش بیشتری می یابد؛ از همین رو اغلب اوقات از مناطقی که دارای منابع سرشار طبیعی هستند به عنوان منطقه استراتژیک نامبرده می شود. کردستان عراق نمونه ای از این مناطق بکر است که همانطور که شاهدیم در حال حاضر تمامی شرکت های جهان به سبب وجود ذخایر نفتی در در این منطقه حضور دارند.
شکی نیست که حضور شرکت های خارجی با فعالیت های حاشیه ای دیگری نظیر جاسوسی، توطئه گری و سوءاستفاده از منابع نفتی منطقه همراه خواهد بود. علاوه بر این طبق نظریه مارکس، این مسئله موجب اختلاف طبقاتی و زایش طبقات جدیدتر در جامعه می شود.
دوم: وجود نفت در کشورهای شرقی موجبات تنبلی افراد جامعه را پدید می آورد؛ دیگر افراد نیازی به اشتغال مولد برای کسب درآمد نمی بینند، کما اینکه از هم اکنون می توان جلوه هایی از این واقعیت را در قالب بیکاری و تنبلی افراد در جامعه کُردی در اقلیم کردستان عراق مشاهده کرد.
سوم: وجود نفت در خاورمیانه سایر منابع بالقوه که می تواند منشاء تحول، تولید و دگرگونی در حوزه های اقتصادی باشد را تحت تأثیر قرار می دهد.
در واقع نفت و عایدات ناشی آن باید در خدمت توسعه دیگر بخش ها مانند، آموزش و پرورش کشاورزی و تقویت نیروی نظامی شود. اما برعکس می بینیم نه تنها این کار صورت نگرفته بلکه درآمد سریع و سرشار صادرات نفت، و تکیه بر آن به عنوا تنها درآمد عمومی، موضوع اشتغال و پویایی جامعه و بحث تولید و اشتغال مولد را به شدت تحت الشعاع قرار داده است.
این ضایعه با نگاهی به رکود کار و فعالیت در حوزه های کشاورزی بیشتر خودرا نشان می دهد. تعداد روستانشینان و رونق روستاها به عنوان کانونهای تولید و اشتغال روزبه روز کاهش می یابد و زمین های کشاورزی توسط شرکتهای حزبی خریداری شده و پس از آن برای کار کشاورزی از آن استفاده نمی شود. در حال حاضر صدها هکتار زمین مرغوب و مستعد کشاورزی بلااستفاده رهاشده و به جای اینکه در حوزه کشاورزی از آن استفاده شود تبدیل به ویلا، باغ، تفریحگاه و استراحتگاه شده است درحالیکه با مهار آبهای فراوان جاری و سدسازی و توسعه باغات و مزارع کشاورزی و می شد از این منابع مستهد محصولات مورد نیاز اقلیم کردستان را تولید کرد تا وابسته صرف به بازارهای جهانی نباشد.
عایدات نفت می تواند پشتیبان خوبی برای تقویت ارتش و نیروهای مسلح شود اما از زمانی که بحث نفت در اقلیم کردستان قوت گرفته است نیروی نظامی (پیشمرگ) در زمینه های تسلیحات، لجستیگ، امنیتی و تربیت نیروهای آموزش دیده نظامی روز به روز ضعیف تر شده است و کانونهای حزبی قدرت را همچنان در دست دارند به گونه ای که نیروی پیشمرگ خودش باید با سرمایه خود ۱۲۳ فشنگ و خشاب تهیه کرده تا به استخدام درآیند و نیروهای پیشمرگ در اوقات فراغت برای تأمین معیشت خود و خانواده اش باید به تاکسرانی ومشاغل مشابه مشغول شوند.
دنیای عجیبی است؛ اینک بزرگترین دغدغه نیروهای پیشمرگ تأمین امرار معاش است در حالی که در گذشته دغدغه آنها، ایثارگری، فدای جان و دفاع از سرزمینشان بود.
چهارم: وجود نفت و تبعات ناشی از عایدات سرسام آور آن، موجب گسترش فساد مالی در جامعه می شود که این خود تهدید بزرگی علیه صلح و امنیت مردم منطقه و سلامت جامعه به شمار می رود.
پنجم: وجود نفت و حضور شرکت ها و دلالان این صنعت جهانی باعث بالا گرفتن اختلافات و درگیری ها با کشورهای منطقه و بین الملل می شود. همانگونه که اینک شاهدیم اختلاف عمده اقلیم کردستان عراق با دولت مرکزی بر سر مسئله نفت و گاز است.
در پایان می توان گفت: نفت می تواند زمینه ساز تقویت دولت ها، تقویت زیربنای اقتصادی؛ همچنین موجب توسعه بخش آموزش و تحقیق و عاملی برای کمک به صلح و ثبات بوده و درآمد افراد را افزایش دهد و مشکلات حوزه های مسکن، انرژی، آب و تکنولوژی را حل کند و مایه ایجاد و تقویت روابط بین المللی گردد و فرصت های خوبی برای منطقه فراهم آورد؛ مشروط بر آنکه خارج از سلطه خارجی ها به عنوان یک صنعت ملی و سرمایه همگانی در خدمت عموم مردم باشد و دست کانون ها و احزاب قدرتمند از آن قطع شود.
منبع: کردپرس آژانس نفت و گاز اقلیم کردستان عراق
