افزایش اسلام هراسی در غرب و جولان گروه های تکفیری در جهان اسلام وضعیت مسلمانان را بغرنج و چهره اسلام گرایی را مخدوش کرده است. در همین راستا شیخ بلال شعبان، دبیرکل جنبش توحید اسلامی لبنان در گفتگوئی اظهار داشت :
س: در چند سال اخیر منطقه ما شاهد جنگ‌ها و تحولات زیادی بوده است، ارزیابی شما از وضعیت کنونی جهان اسلام چیست و نقش دشمنان در شرایط ایجاد شده چیست؟
ج: خب ما در طول تاریخ شاهد سوء استفاده دشمنان از مسلمانان بوده ایم. حتی آنها گاها نقاط قوت ما را به نقاط ضعف تغییر داده اند. در منطقه ما تنوع مذهبی و طایفه ای بسیار بالایی وجود دارد، این در گذشته یک مساله مطلوب برای ما بود اما برخی مغرضان در اتاق فکرهای خود توطئه ای را طراحی کردند تا این فرصت را به تهدید تبدیل کنند. به نحوی که شیعه و سنی و مسیحی و عرب و کرد و فارس در کنار هم زندگی خودشان را میکردند و مشکل خاصی نداشتند اما جامعه امروز ما با تهدیدهای جدی مواجه شده است.
یعنی مردم ما با باورهای مختلف در کنار هم همزیستی داشتند اما امروز دشمن بر روی همین مساله دست گذاشته و این تنوع را دستاویزی برای ایجاد جنگ های داخلی کرده است. یعنی به جای آنکه رژیم صهیونیستی را دشمن اصلی خود بدانیم به جنگ با یکدیگر بپردازیم. خداوند متعال هم در آیه«لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَداوَةً لِلَّذينَ آمَنُوا الْيَهُودَ وَ الَّذينَ أَشْرَکُوا» هم به دشمن واحد اشاره کرده است.
س: تکفیر و افراطی گری هم به اوج خود رسیده است. چه دلایلی این موج را ایجاد کرده و چگونه میتوان به مقابله با این جریان‌ها پرداخت؟
ج: دلایل بسیاری به ایجاد حرکت‌های رادیکال و غلوآمیز در منطقه انجامیده است. هر حرکتی که از روند اعتدال خارج شود زیان بار خواهد بود. امروز چه جنایت‌ها و ظلم‌ها که به نام دین و مذهب صورت نمی‌پذیرد. افراد زیادی امروز به بهانه دفاع از دین و مذهب در جامعه شکاف ایجاد میکنند، کسانی که این آیه خداوند متعال در قرآن بر آنها منطبق است: « قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُمْ بِالْأَخْسَرِينَ أَعْمَالًا، الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعًا»
در برخورد با جریان‌های تکفیری دو رویکرد باید داشت؛ رویکرد اول این است که برخی از این جریان‌ها خاستگاه فکری غلوآمیز و افراطی دارند که برای مقابله با آن تنها باید به اندیشه فکری و گفت‌وگو و بحث روی آورد. در واقع نیاز به یک رویکرد فکری اقناعی است.
اما جریان دیگری نیز وجود دارد که بُعد امنیتی آن پر رنگ تر است. مانند برخی از جریان‌هایی که امروز با تحریک و حمایت دستگاه‌های جاسوسی غربی ـ عربی سلاح حمل کرده اند و به کشتار مردم میپردازند. در مقابله با این جریان‌ها که تحت عناوین دینی و مذهبی درگیری‌های داخلی ایجاد میکنند باید از سلاح استفاده کرد.
س : به نظر میرسد چالش اساسی جهان اسلام حفظ وحدت است.
ج: بله، همین گونه است. این مسئولیت بر دوش همگان است که به عقل و منطق از یک سو و به اصول و ضوابط مان از سوی دیگر بازگردند. پروردگار واحد، دین واحد، کتاب واحد زمینه اتحاد و اشتراک را ایجاد میکند. در نهایت همه ما انسان هستیم، کسی نمی‌تواند دیگری را محاسبه و یا نفی کند. هر کس باید بر ضوابط خود عمل کند. خداوند متعال در همین راستا میفرماید:« قُل کُلّ یعمل عَلی شاکِلَتِه فَرَبُّکم أعلَمُ َبَمن هُو أهدی سَبیلا»
اتفاقی که امروز شاهد آن هستیم این است که برخی از مسلمانان با رفتار و اقدامات خود دقیقا همان کاری را انجام میدهند که دشمن میخواهد.
دقیقا. در قرآن هم آمده است: «رَبَّنَا لَا تَجْعَلْنَا فِتْنَةً لِلْقَوْمِ الظَّالِمِينَ». متاسفانه برخی از مسلمانان به ابزار دشمن تبدیل شدند. یعنی کشورهایی که خودشان گروه‌های تکفیری را تاسیس کردند تلاش کردند که با یک تیر دو نشان بزنند. هدف اول این بود که به وحدت داخلی امت اسلامی ضربه بزنند و هدف دوم هم خدشه وارد کردن به وجهه اسلام به واسطه رفتار منتسبان به اسلام بود. نباید فراموش کرد تا چند سال پیش سخنان بسیاری از انتشار سریع اسلام در سطح اروپا و آمریکا مطرح بود.
دشمنان اسلام به این تکاپو افتادند که چگونه میتوانند جلوی پیشرفت این دین منطقی و عقلانی که تفاوتی بین نژادها قائل نیست را بگیرند. از این رو تصویری خشن از اسلام به جهان ارائه کردند که مسلمانان به فجیع ترین شکل ممکن یکدیگر را به قتل میرسانند و با چاقو سر از بدن یکدیگر جدا میکنند. آنها در رسانه‌های غربی تصویری قرون وسطایی از اسلام را منتشر کردند. نیاز مبرم امروز جهان اسلام همفزایی برای تغییر دادن این تصویر از اسلام و مسلمانان است.
س: برخی تنها به جنگ نظامی با تکفیری‌ها معتقدند از نظر شما اقدامات نظامی میتواند ریشه تکفیر و رادیکالیسم را در جهان اسلام خشک کند؟
مقابله فکری باید در یک فضای گسترده تر و مورد قبول تر صورت بگیرد. نمی‌توان با هر پدیده ای نظامی برخورد کرد. حمله نظامی را باید با دفاع نظامی پاسخ داد. با جنگ نرم باید به تقابل جنگ نرم رفت. برای مقابله با رسانه‌ها، باید از رسانه استفاده کرد. متاسفانه برخی از هر روزنه ای برای ایجاد اختلاف در امت اسلامی استفاده میکنند. امروز می‌بینم که اسلام آمریکایی و تشیع لندنی با حمایت دشمنان اسلام تریبون‌هایی را در اختیار گرفته و به ترویج اندیشه خود می‌پردازد.
در همین راستا منعکس کردن فتواهای ائمه وحدت از اهمیت بالایی برخودار است. فتواهای رهبر انقلاب اسلامی ایران حضرت آیت الله خامنه ای در ممنوعیت تعدی به رموز اهل سنت و همسران پیامبر بسیار حائز اهمیت است. ما باید آن گونه که باید صدای رهبر انقلاب اسلامی را به گوش اهل سنت برسانیم و آنها را مواضع ایشان مطلع کنیم.
باید به مردم نسبت به حقیقت نبرد کنونی آگاهی داد. ببینید هشدار دادن به مردم نسبت به خطرات پیش رو مهم است و مهم تر از آن این است که اولویت جهان اسلام را برای مردم تبیین کنیم. همه باید بدانند که قرار نیست همه مخلوقات خدا به یک شکل باشند و مانند هم فکر کنند. پروردگار ما هم در خلقت انسان تنوع به خرج داده است.« وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ لَجَعَلَ النَّاسَ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَا يَزَالُونَ مُخْتَلِفِينَ.»
س: در بعد بین المللی و فرا اسلامی چه کارهایی باید انجام داد؟
ج: از زمان حضرت آدم تا به امروز یک مشترکات انسانی بین انسان‌ها وجود داشته که آنها را در کنار یکدگیر در طول تاریخ پیش برده است. یعنی همین مشترکات انسانی از قبیل زمین مشترک، آسمان مشترک و خاک و آب مشترک ایجاب میکند که انسان‌ها در کنار یکدیگر با عدالت و مساوات زندگی کنند. پیامبر اکرم (ص) هم روایتی در این خصوص دارد که میفرمایید: «ایها الناس ان ربکم واحد و ان اباکم واحد کلکم لآدم و آدم من تراب.ان اکرمکم عندالله اتقیکم و لیس لعربی علی عجمی فضل الا بالتقوی.»
برای مقابله با جریان‌های افراطی با رویکرد تکفیری باید همه مردم بدانند که هیچ انسانی حق نفی دیگری را ندارد. حتی اگر اندیشه‌ها مختلف بوده و خاستگاه‌های متفاوتی داشته باشند اما در نهایت ما هدف واحدی داریم، در زمینه رضایت الهی، در زمینه سیاسی آزادسازی قدس و در زمینه اجتماعی مقابله با فقر و محرومیت میتواند هدف جمعی ما باشد.
ما در مذاهب و ادیان مختلف شاهد افراط و غلو بوده ایم؛ مشکل این است که ما فراموش میکنیم که روز قیامتی وجود دارد و خداوند متعال مسئول محاسبه رفتار و اعتقادات بندگان است.
س: مساله حائز اهمیت دیگر این است که تنش‌های سیاسی گاها جلوه مذهبی به خود میگیرند، برای مثال همین مشکلی که بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان وجود دارد و رهبر انقلاب بارها تاکید کرده اند که اتفاقات منطقه به هیچ وجه مذهبی نیست بلکه کاملا ماهیت سیاسی دارد. به نظر شما چه اقداماتی میتواند این وضعیت را تغییر دهد؟
ج: مسئولیت همگانی ما این است که وضعیت غبار آلود امروز را برای جهان اسلام روشن کنیم. آنچه در منطقه شاهد هستیم دعوای مذهبی نیست. بلکه یک اراده غربی وجود دارد که به دنبال سیطره بر منافع ما هستند. درگاه ورود به منطقه هم اختلافات مذهبی است که آنها از این شکاف برای نفوذ به جهان اسلام استفاده میکنند.
به نظر من عربستان سعودی از زمان بروز انقلاب اسلامی در ایران و مشاهده پیشرفت‌های مختلف جمهوری اسلامی در زمینه های مختلف جریان‌هایی را ایجاد کرد تا جلوی این پیشرفت را بگیرد و از تقویت نقش بین المللی ایران در منطقه بکاهد. هفته گذشته وزیر امور خارجه ایران سخن از لزوم گفت‌وگو بین ایران و همسایگان به میان آورد که به نظرم سخن درستی است. من معتقدم جز با گفت‌وگو و رایزنی نمی‌توان وضعیت ایجاد شده در جهان اسلام را تغییر داد.
آمریکا، انگلیس و فرانسه در منطقه سیاست "دیگر هراسی" را ترویج کردند. آنها از ایران برای کشورهای عربی یک دشمن تراشیدند تا از این منفذ اهداف خود را پیگیری کنند. آنها دنبال فروختن سلاح خود و حضور نظامی در منطقه هستند. جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی باید با اطمینان بخشی به یکدیگر توطئه‌های خارجی را خنثی کنند. نباید فراموش کرد درگیری نظامی در منطقه تنها به سود بیگانگان است.
