
emamian
سه راهکار برای ثمربخشی کار نیک
امام صادق (علیه السلام):
رَأَیْتُ اَلْمَعْرُوفَ لاَ یَصْلُحُ إِلاَّ بِثَلاَثِ خِصَالٍ تَصْغِیرِهِ وَ سَتْرِهِ وَ تَعْجِیلِهِ فَإِنَّکَ إِذَا صَغَّرْتَهُ عَظَّمْتَهُ عِنْدَ مَنْ تَصْنَعُهُ إِلَیْهِ وَ إِذَا سَتَرْتَهُ تَمَّمْتَهُ وَ إِذَا عَجَّلْتَهُ هَنَّأْتَهُ وَ إِنْ کَانَ غَیْرُ ذَلِکَ مَحَقْتَهُ وَ نَکَّدْتَهُ.
در نظر من کار نیک جز با سه خصلت به صلاح نمیگراید:
کوچک شمردنش، و پوشیده داشتش، و شتابان انجام دادنش؛ زیرا چون کوچکش شماری در نظر طرف احسان بزرگش کردهای، و چون پوشیدهاش داری به کمالش رساندهای، و چون در انجامش شتاب کنی گوارایش ساختهای و اگر جز این باشد آن را تباه و بیمقدار کردهای.
من لا یحضره الفقیه / ترجمه بلاغی و غفاری، ج ۲، ص ۳۶۱
امام صادق(ع) از دیدگاه دانشمندان اهل سنت
برخی از رهبران مذاهب اهل سنت، مانند امام ابوحنیفه(ره) وامام مالک بن انس(ره) ، در زمان امام صادق (ع) بوده و برخی دیگر مانند امام شافعی(ره) و امام احمدبن حنبل (ره) بعد از شهادت امام صادق (ع) به دنیا آمده اند. و لکن از آنجایی که امام احمد شاگرد امام شافعی بوده و شافعی شاگرد مالک بن انس، و مالک بنا به قول خودش از امام صادق (ع) حدیث شنیده، پس از این جهت می توان آن دو را نیز از شاگردان امام صادق(ع) بشمار آورد و در نتیجه تمام رهبران مذاهب اهل سنت یا با واسطه و یابدون واسطه جزء شاگردان امام صادق ـ علیه السّلام ـ می باشند.
ماموستا لقمان محمدیان، امام جمعه اهل سنت شهرستان بیجار در یادداشتی با عنوان "امام صادق (ع) از نظر دانشمندان اهل سنت" نوشت:
بسم الله الرحمن الرحیم
سالروز شهادت امام جعفر صادق سلام و رضوان الله بر او باد را به همه مسلمانان تسلیت عرض می کنم ؛ عالمی بی بدیل و اولیاء کامل و فقیه و مفسر و دانشمند متواضع و مخلص بود.
امام جعفر صادق (ع) ازجمله شخصیت هایی است که نظریات و افکار علما و دانشمندان را به خود مجذوب داشته و در رشته های زیادی از علم و دانش؛ طب، کیمیا، فیزیک و...نظریه داده است که امروز آزمایشهای علمی نظریات امام صادق (ع) را ثابت می کند و بر آن صحه می گذارد.
دانشمندانی که در زمان امام صادق زندگی میکردند به شاگردی او افتخار می نمودند و در مقابل او زانوی ادب زده از دانش وسیع و سرشار او می آموختند. دانشمندان چه در زمان ایشان و بعد از ایشان در تعریف و تمجید از وی و ستودن مقام علمی او از یک دیگرسبقت می گرفتند و میگیرند. نه تنها علمای شیعه و علمای اهل سنت، که علمای غیر مسلمان هم از امام جعفر صادق تعریف میکنند و علمای شرق و غرب، مسلمان و غیر مسلمان تحت تاثیر امام جعفر صادق قرار گرفته اند. از بزرگان علم و معرفت زيادند كسانى كه از محضر شريف حضرتش به صورت مستقیم و يا غيرمستقيم بهره برده اند و زیادند کسانی که درباره ايشان سخنها گفتهاند و مقالات با ارزش به رشته تحرير درآورده اند؛ ما در اینجا به ذکر چند نظر از دانشمندان بزرگ اهل تسنن می پردازیم، تا با افکار آنها درباره امام جعفر صادق(ع) آشنا شویم.
نکته
برخی از رهبران مذاهب اهل سنت، مانند امام ابوحنیفه(ره) وامام مالک بن انس(ره) ، در زمان امام صادق بوده و برخی دیگر مانند امام شافعی(ره) و امام احمدبن حنبل (ره) بعد از شهادت امام صادق به دنیا آمده اند.
و لکن از آنجایی که امام احمد شاگرد امام شافعی بوده است و شافعی شاگرد امام مالک بن انس، و امام مالک بنا به قول خودش از امام صادق (ع) حدیث شنیده، پس از این جهت می توان آن دو را نیز از شاگردان امام صادق بشمار آورد و در نتیجه تمام رهبران مذاهب اهل سنت یا با واسطه و یابدون واسطه جزء شاگردان امام صادق ـ علیه السّلام ـ می باشند.
امام مالك بن انس (رض)
محمدبن زياد ازدى می گوید: شنيدم كه مالك بن انس مىگويد: نزد جعفربن محمدالصادق رفتم به گونه اى كه زياد از من قدرشناسى مىكرد و مىفرمود: «اى مالك تورا دوست دارم» و من از اين بابت مسرور مىگشتم و خدا را سپاس مىگفتم« فماكنت أراه إلّا على إحدى ثلاث خصال، إمّا مصلّ و إمّا صائم و إمّا يقرأالقرآن، و مارأيته يحدّث إلّا عن طهارة.»؛ هيچگاه نديدم ايشان را مگر بر سه خصلت نيك يا نماز مىخواند و يا روزه دار بود و يا به تلاوت قرآن مشغول بود و همیشه از خوبی ها و پاکی ها صحبت می کرد.
ابن حیان
ابن حجر عسقلانى از قول ابن حیان درباره امام صادق مىگويد: «مارأيت أفقه من جعفربن محمّد» فقیه تر از جعفربن محمد کسی را ندیدم وى از سادات اهلبيت است كه فقيه و عليم و فاضل بود و به سخنش نيازمند بوديم.
و در روايت ديگرى آمده است كه وى تنهاكسى بود كه همه فقها وعلما و فضلا محتاج و نيازمند سخنش بودند.
ابوحاتم
ذهبى در كتاب خود موسوم به تذكرةالحفاظ مى نويسد: قال ابوحاتم: «ثقة لايسأل عن مثله»؛ امام صادق آنگونه مورد اطمينان است كه از كسى همانند او سؤال نمىشود.
ابن ابى حاتم
ابن حجر عسقلانى در كتاب تهذيب التهذيب از ابن ابى حاتم نقل مىكند كه گفت از قول پدرش: «جعفرالصادق ثقة لايسأل عنه.»؛ يعنی: امام جعفرصادق(ع) شخصيت مورد اطمينانى است كه نياز نيست درباره او از كسى پرسش شود.
امام شافعى(رض)
ابن حجر عسقلانى گفته است: اسحاق بن راهويه گفت به شافعى گفتم: جعفر بن محمد نزد تو چگونه است؟ شافعى گفت: (ثقة) يعنى شخصیت کاملا مورد اعتماد و اطمينان كامل من است.
عمروبن المقدام
ابن حجر عسقلانی از عمروبن المقدام نقل مىكندكه گفت: «كنت اذا نظرت الى جعفربن محمد علمت انه من سلالة النبيين»؛ چون نگاه به جعفر بن محمد مىكردم مىدانستم كه او از سلاله پيامبران است.
امام ابوحنيفه(ره)
امام ابوحنيفه(ره) که به گفته عده ای یکی از شاگردان امام جعفر صادق(ع) هستند درباره آن حضرت فرموده است: «مارأيت أفقه من جعفربن محمّد»؛ فقيه تر و دانشمندتر از جعفربن محمد به چشم نديدهام. و بعد از گفتگویی که با امام جعفرصادق داشت گفت: «الله اعلم حیث یجعل رسالته» خداوند از همه دانا است که تا رسالتش را درکجا قرار دهد. و در جای دیگر میگوید: «لولا جعفر ابن محمد(ص) ما علم الناس مناسک حجهم» اگر امام صادق نبود مردم مناسک حج(طریقه حج کردن) شان را نمی دانستند.
شهرستانى
وى دركتاب خود موسوم به الملل والنحل درباره عظمت و بزرگى حضرت صادق مىنويسد: «جعفربن محمّدالصادق، هو ذوعلم و أدب كامل في الحكمة، و زهد في الدنيا و ورع تام ّعن الشهوات و قدأقام بالمدينة مدّةً يفيد الشيعة المنتسمين إليه و يفيض على الموالين له أسرار العلوم.» «جعفربن محمّدصادق، داراى علم بسیار و ادب کامل در حکمت و زهد در دنیا و ورع تام از شهوات بود. او مدتى در مدینه اقامت کرد و به شیعیان منسوب به خود نفع فراوان رسانده و بر دوستداران خود اسرار علوم را بیان نموده است.»
ابن حجر هيثمى (ره)
وى كه يكى ديگر از عالمان بزرگ و فقیهان علامه و از مؤلفين به نام اهل تسنن بشمار مى آيد، در كتاب خود موسوم به الصواعق المحرقه موضوعى را در رابطه به اين كه شش فرزند از سلاله پاك محمدبن على (عليهمالسلام) به دنيا آمدند می گوید:
افضل و كاملتر از همه آنها امام جعفرصادق (عليه السلام) بودند كه پس ازوى خليفه و وصى ايشان شدند و مردم از علوم منتشره ايشان به تمامى شهرها سخن گفته اند و پيشوايان بزرگى چون؛ یحی بن سعید و.....از او حديث نقل كرده اند.
ابو الفرج عبدالرحمن بن الجوزى
ابن جوزى كه خود از عرفای نامدار اهل تسنن مىباشد و از مؤلفين مشهور جهان اسلام است در كتابش موسوم به «صفةالصفوة» مىنويسد: «كان جعفربن محمد مشغولا بالعبادة عن حبال رياسة»؛ جعفربن محمد شخصيتى بود كه مشغوليت فراوانش به عبادت او را از عشق رياست بازداشته و سيراب كرده بود.
ابن خلكان
اين مؤلف مشهور و به نام اهل تسنن در كتاب خود موسوم به «وفيات الاعيان» اظهارداشته است: حضرت امام جعفرصادق از سادات اهلبيت(عليهم السلام) بشمار مىرود و به دليل راستگويى در گفتارش ملقب به صادق شده است، فضیلتش مشهورتر از آن است که ذکر شود و ابوموسى جابربن حيان يكى از شاگردان اوست كه كتابى مشتمل بر هزار برگ تأليف نموده كه متضمن رساله هاى امام جعفرصادق (ع) است كه مقدار آنها به پنجصد رساله مىرسد.
خيرالدين الزركلى
وى يكى ديگر از مؤلفين به نام اهل تسنن مىباشد كه تأليفات ارزشمندى را از خود به يادگار گذاشته است او در كتاب خود«الاعلام» درباره امام جعفرصادق (ع) نوشته: امام جعفرصادق (ع) از بزرگان تابعين بشمار مىرود و در علم و دانش داراى منزلت بلندی است و جماعت زيادى از او كسب علم كردهاندكه از جمله آنها دو نفر از پيشوايان اهل تسنن امام ابوحنيفه و امام مالك هستند و لقب شان صادق است به خاطر اين كه هرگز كسى از او دروغ نشنيده است و در خبرهاى مربوط به او آمده است كه وى براى اعتلاء حق پيوسته عليه خلفاى بنى عباس در ستيز بوده و به مبارزه پرداخته است.
محمد فريد وجدى
اين نويسنده به نام نيز كه يكى از انديشمندان بزرگ اسلام و صاحب تأليفات متعددى مىباشد در دائرةالمعارف مشهور خود از امام جعفرصادق صحبت به ميان آورده و مىنويسد: ابوعبدالله جعفرالصادق يكى از ائمه دوازده گانه مذهب اماميه است وى از سادات نبوى (صلى الله عليه وآله) مى باشد و به دليل صداقت در گفتارش به صادق ملقب شده است و يكى از بزرگان زمان خود در ميان مردم است.
ابو زهره
محمد ابو زهره از ديگر دانشمندان و علماء و نويسندگان جهان اسلام و از انديشمندان به نام در كتابى كه به نام الامام الصادق درباره حضرت مىنويسد: امام صادق (ع) در طول مدت زندگى پر بركتش هميشه در طلب حق بود و هرگز پرده اى از ريب و شك و ترديد بر قلب او مشاهده نشد و كارهايش به مقتضيات كجانديشى سياستمداران زمانش رنگ نباخت و لذا هنگامى كه رحلت فرمود عالم اسلامى فقدان او را كاملا حس كرد؛ زيرا كه ياد او هر زبانى را عطرآگين مىساخت و همه علماء و انديشمندان بر فضل او اجماعاً معترفند.
و اضافه مىكند: علماء اسلام در هيچ مسأله اى آنگونه كه بر فضل امام صادق و دانش او اجماع نموده اند عليرغم اختلاف طوائفشان، به اين شكل اجماع ننموده اند و تعداد زيادى از ائمه اهل تسنن هستند كه معاصر با ايشان بودند و هم عصر با ايشان زيسته و از محضر مبارك شان فيض برده اند و بدينسان وى به پيشوايى علمى زمانش كاملا شايسته بوده همچنانكه اين شايستگى را قبل از او پدر و جدش و نيز عمويش زيد رضى الله عنهم اجمعين داشته اند. و همه پيشوايان راه هدايت به آنها اقتداء نموده و از حرفهاى آنها اقتباس نموده اند.
ابن الصباغ مالكى
اين نويسنده نامدار اهل تسنن نيز كه در كتاب خود به نام «الفصول المهمة» در ارتباط با مناقب امام جعفر صادق (عليه السلام) مطالب قابل توجهى را ذكر نموده است در اين باره مىنويسد: مناقب و خوبی های امام صادق از شمارش برون است و فکر بیدار نویسنده از او حیرت می کند.
عبدالله بن شبرمه
تعداد زيادى از تابعين از امام صادق (ع) حديث نقل نموده اند كه از ميان آنها مىتوان يحيى بن سعيدالأنصارى، و ايوب سختيانى و أبان بن تغلب و ابوعمروبن المعلاء و يزيدبن عبدالله بن الهادی را نام برد. اضافه بر اينكه ائمه و أعلام اهل تسنن مانند مالك بن انس و شعبةبن الحجاج و سفيان ثورى و ابن جريح و عبدالله بن عمر و روح بن القاسم و سفيان بن عيينة و سليمان بن بلال و اسماعيل بن جعفر و حاتم بن اسماعيل و عبدالعزيزبن مختار و وهب بن خالد و مسلم بن حجاج نيز از ايشان حديث روايت نموده اند.
ميرعلى هندى
ميرعلى هندى كه از علماى نامدار اهل سنت است و در دوره ى معاصر زندگی میکرد، درباره ى عظمت علمى و اخلاقى امام صادق(ع) مى گويد:
آراء و فتاواى دينى تنها نزد سادات و شخصيتهاى فاطمى رنگ فلسفى به خودگرفته بود. گسترش علم در آنزمان، روح بحث و جستجو را برانگيخته بود و بحثها وگفتگوهاى فلسفى در همه ى اجتماعات رواج يافته بود. شايسته ى ذكر است كه رهبرى اين حركت فكرى را حوزه ى علمى اى كه در مدينه شكوفا شده بود، بر عهده داشت. این حوزه را نبيره ى على بن ابى طالب(ع) به نام امام جعفر كه (صادق) لقب داشت، تإسيس كرده بود. او پژوهشگر فعال و متفكرى بزرگ بود و با علوم آن عصر به خوبى آشنايى داشت و نخستين كسى بود كه مدارس فلسفى اصلى را در اسلام تإسيس كرد.
در مجالس درس او تنها كسانى كه بعدها مذاهب فقهى را تإسيس كردند، شركت نمى كردند بلكه فلاسفه و طلاب فلسفه از مناطق دوردست در آن حاضر مى شدند.
(حسن بصرى) موسس مكتب فلسفى (بصره) و (واصل بن عطا) موسس مذهب (معتزله)، از شاگردان او بودند كه از زلال چشمه ى دانش او سيراب مى شدند.
نکته پایانی
از این نظریات دانستیم که امام جعفر صادق شخصیت محوری، قابل قدر و قابل پذیرش برای همه بوده و هست ولی باید دانست که شخصیت امام جعفر صادق بالا و والاتر از آن است که در افکار و نظریات بگنجد و محصور باشد، تا کاملا او را شناخت وتعریفش نمود.
همان طور که در ابتدا اشاره کردیم، دانشمندان غیرمسلمان هم درباره امام جعفرصادق حرف زده اند؛ مجمع مطالعاتی است در استراسبورگ فرانسه یکی از تحقیقاتی که از سوی ۲۵ نفر از دانشمندان این مجمع صورت گرفته مربوطبه سیدنا جعفر صادق (ع) است که نظریات ایشان راجع به فیزیک، شیمی، طب و غیره به بحث گرفته شده و درباره آن کتابی نوشته اند. ذبیح الله منصوری آن را به نام مغز متفکر جهان شیعه ترجمه نموده است.
ضمناً علامه محمد ابوزهره از علمای بنام معاصر اهل سنت کتاب بسیار نفیسی تألیف نموده که توسط انتشارات احسان از بزرگترین ناشران اهل سنت کشور تحت عنوان امام جعفر صادق و دیدگاههای فقهی ایشان چاپ شده است.
امضای ۳ سند همکاری بین ایران و روسیه
به نقل از وزارت نفت، امروز (چهارشنبه، چهارم خردادماه) پس از دیدار جواد اوجی، وزیر نفت و الکساندر نواک، معاون نخستوزیر فدراسیون روسیه و هیئت عالیرتبه همراه سه سند همکاری امضا شد.
براساس این گزارش، بیانیه مشترک در نتیجه ملاقات روسای کمیسیون مشترک همکاریهای تجاری- اقتصادی ایران و روسیه (۲۵ مه ۲۰۲۲ تهران) میان جواد اوجی، وزیر نفت و الکساندر نواک، معاون نخستوزیر فدراسیون روسیه امضا شد.
افزونبر این، تفاهمنامهای بین شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران و اتحادیه صنایع شیمیایی روسیه در خصوص تبادل دانش فنی و همکاریهای دانش بنیان در حوزه تجهیزات صنایع پتروشیمی به امضای مرتضی شاهمیرزایی، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی و رودکوویچ به نمایندگی از طرف ایوانف، رئیس اتحادیه صنایع شیمیایی روسیه رسید.
همچنین دوازدهمین پروتکل اجلاس گروه کاری همکاریهای حمل و نقل جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه میان شهریار افندیزاده، معاون حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران و دیمتری زوریوف، معاون وزیر حمل و نقل فدراسیون روسیه امضا شد.
به گزارش شانا، جواد اوجی، وزیر نفت امروز (چهارشنبه، چهارم خردادماه) با الکساندر نواک، معاون نخستوزیر روسیه دیدار و بر تلاش جمهوری اسلامی و دولت مردمی سیزدهم برای توسعه روابط تجاری با کشور روسیه با همکاری بخشهای دولتی و خصوصی دو کشور تأکید کرد.
الکساندر نواک، معاون نخستوزیر روسیه نیز در این دیدار با اشاره به اینکه همکاریهای ایران و روسیه همهجانبه است، گفت: این همکاریها اخیرا از پویایی خاصی برخوردار شده است و ما باید توافقهای مهمی را که در سطح رؤسای جمهوری ایران و روسیه حاصل شده است، اجرایی کنیم.
شاخصهای نماینده و مجلس انقلابی؛ انقلابی ماندن مهمتر از انقلابی بودن است
رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح امروز در دیدار رئیس و نمایندگان مجلس شورای اسلامی، فتح خرمشهر را نماد تغییر یک معادله تلخ به یک معادله شیرین و تحقق نجات ملی دانستند و با اشاره به عوامل این تغییر معادله گفتند: قاعده عبور از شرایط سخت، پیچیده و تلخ و رسیدن به پیروزی و موفقیت، عملکرد جهادی، عزم راسخ، ابتکار عمل، از خود گذشتگی، نگاه بلندمدت و در رأس همه آنها اخلاص و توکل به خداوند متعال است.
ایشان مجلس شورای اسلامی را از ارکان اصلی مدیریت کشور برشمردند و با اشاره به دشواریها و پیچیدگیهای مدیریت کشورها در شرایط خطیر کنونی بینالمللی، همه قوا و دستگاهها را به درک اهمیت جایگاه خود و همکاری صمیمانه با یکدیگر فراخواندند و تأکید کردند: شناخت صحیح تواناییها و آسیبپذیریها یکی از مسائل بسیار ضروری است زیرا دشمن بیش از آنکه به تواناییهای خود امیدوار باشد به خطا و اشتباههای ما چشم دوخته است.
رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به ایام سالروز فتح خرمشهر، این حادثه عظیم را فراتر از باز پسگیری یک شهر دانستند و گفتند: فتح خرمشهر در واقع تغییر یک معادله تلخ و حیاتی به سود رزمندگان اسلامی و تبدیل آن به یک معادله شیرین بود.
حضرت آیت الله خامنهای در تبیین علت این تغییر معادله افزودند: عوامل نجات ملی که با فتح خرمشهر محقق شد عبارتند از: عملکرد جهادی، از خود گذشتگی، عزم راسخ، ابتکار عمل، نگاه بلند به اهداف و آرمانها، و بالاتر از همه اخلاص و توکل بر خداوند.
ایشان این عوامل و قاعده کلی را نسخه نجات بخش در همه امور و در همه زمانها دانستند و تأکید کردند: مبنای این قاعده نجاتبخش، وعده تخلف ناپذیر خداوند در قرآن مبنی بر پیروز گرداندن افراد و جامعهای است که به این عوامل پایبند باشند و خداوند عمل و مجاهدتهای افراد چنین جامعهای را ضایع نخواهد کرد.
رهبر انقلاب اسلامی گفتند: از خود گذشتگی به معنای اسیر نشدن در پنجه خواستههای حقیر است و بسیاری از مشکلات افراد و جوامع از تن دادن به خواستههای حقیر آغاز میشود.
حضرت آیت الله خامنهای سپس وارد موضوع مجلس شدند و با تأکید بر اینکه مجلس شورای اسلامی یکی از ارکان و اضلاع اصلی مدیریت کشور و دارای جایگاه مهمی است، خاطرنشان کردند: نمایندگان مجلس از شهرهای مختلف و حتی از شهرهای کم جمعیت نیز باید به جایگاه مجلس چنین دیدگاهی داشته باشند و متوجه سختی و پیچیدگی مدیریت کشور باشند.
ایشان با اشاره به وسعت، جمعیت، جغرافیا، تاریخ و اقلیم متنوع ایران تأکید کردند: مدیریت کشوری با موقعیت ایران عزیز، کاری مهم و با توجه به شرایط ویژه کنونی دنیا، طبیعتاً دشوار و پیچیده است.
رهبر انقلاب اسلامی خاطرنشان کردند: البته در شرایط امروز دنیا، مدیریت برای همه کشورها سخت شده است.
حضرت آیت الله خامنهای در تبیین دلایل شرایط خاص حاکم بر دنیا، گفتند: رقابتهای خصمانه قدرتها و تهدیدهای قدرتهای اتمی علیه یکدیگر، تحرکات و تهدیدهای فزاینده نظامی و جنگ در نزدیکی اروپا به عنوان یکی از جنگخیزترین مناطق جهان، فراگیری کمسابقه یک بیماری و تهدیدهای غذایی در سطح جهان، همه عواملی هستند که شرایط کنونی دنیا را ویژه کرده اند و در چنین شرایطی مدیریت کشورها، سخت تر و پیچیده تر شده است.
ایشان خاطرنشان کردند: ایران، علاوه بر شرایطی که بر همه کشورها حاکم است، به دلیل ارائه الگویی نو که عبارت از مردم سالاری دینی است و موجب بر هم خوردن جدول تنظیمی نظام سلطه شده است، با قدرتهای جهانی درگیر چالش مستمر در ابعاد مختلف است.
رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر اینکه جمهوری اسلامی در برابر همه خصومت ها و دشمنی ها، سینه سپر کرده و در حال پیشرفت و موفقیت است، افزودند: نمایندگان مجلس، دولت و قوه قضاییه و دستگاههای دیگر همه باید بدانند که در چه مدیریت بزرگ و مهمی دخیل هستند و به تناسب این جایگاه، مراقبت از خود را افزایش دهند.
حضرت آیت الله خامنه ای خاطرنشان کردند: باید هم توانایی ها و هم آسیب پذیری ها را به درستی شناخت و مراقب بود خطا و اشتباهی رخ ندهد زیرا دشمن بیش از آنکه به توانایی های خود امیدوار باشد، به اشتباههای ما امید بسته است.
رهبر انقلاب با اشاره به تعبیر سابق خود از مجلس یازدهم بهعنوان مجلس انقلابی افزودند: بعضیها از این تعبیر خوششان نیامد اما این یک تعبیر حقیقی بود چرا که مردم نمایندگانی را برای این مجلس انتخاب کردند که شعارها و جهتگیریها آنها انقلابی بود.
ایشان اظهارات برخی افراد که شعارهای انقلاب را دردسر برای کشور میدانند، مردود دانستند و گفتند: حرکت به سمت آرمانهای انقلاب به نفع کشور و موجب درمان دردهای آن است.
حضرت آیتالله خامنهای، انقلابی ماندن را مهمتر از انقلابی بودن خواندند و خاطرنشان کردند: بعضی افراد در سالهای اول انقلاب بسیار پر شور و حرارت و به تعبیری سوپرانقلابی بودند اما استقامت و طاقت ماندن در این راه را نداشتند و نتوانستند در مسیر بمانند بنابراین مشکلتر از انقلابی بودن، انقلابی ماندن فردی و جمعیِ مجلس است.
ایشان با تحسین اقدامات خوب انجام شده در دو سال گذشتهی مجلس یازدهم، در ادامه به بیان شاخصهای «نماینده انقلابی» پرداختند و گفتند: اولین شاخص، «سادهزیستی، و اسیر تجملات و اعیاننشینی نشدن» است و نباید زندگی نمایندگان با قبل از دوره نمایندگی تفاوت کند.
«مسئولیتپذیری» دومین شاخص یک نماینده انقلابی بود که رهبر انقلاب با تأکید بر آن، گفتند: پای قانون خوبی که تصویب میکنید محکم بایستید و از طرف دیگر اینگونه نباشد که با آگاهی از رد شدن آن در شورای نگهبان یا ناتوانی دولت در اجرای آن، قانونی تصویب کنید تا فقط مسئولیت آن را از دوش خود بردارید.
ایشان «مردمی بودن» را شاخص دیگری از انقلابیگری یک نماینده برشمردند و افزودند: مردمی بودن یعنی علاوه بر نشست و برخاست با مردم، گوش شنوا برای شنیدن حرف آنها داشته باشید اما در جایی که امکان اجرای خواسته مردم ممکن نیست با زبان گویا دلایل آن را توضیح دهید که این کار از مصادیق جهاد تبیین است.
حضرت آیتالله خامنهای، «اصلی- فرعی کردن مسائل کشور و مقدم داشتن حل مسائل اصلی» را از دیگر شاخصهای نماینده انقلابی دانستند و گفتند: شاخص دیگر، «اجتناب جدی از تبعیض و فساد» چه در قبال فساد دیگران و چه مراقبت از خود در مقابل فساد است.
ایشان «همکاری صمیمانه با قوا و دستگاههای دیگر و همچنین بدنه آنها» و پرهیز از گروکشی و معارضه را از جمله الزامات مجلس انقلابی دانستند و خاطرنشان کردند: نماینده انقلابی با عموم مردم همراه است اما عوامزده و جوّ زده نیست بنابراین در قوانین و اقدامات مجلس، چنانچه مخالفتها منطقی بود آنها را بپذیرید اما در غیر اینصورت، جنجال و فضاسازی علیه مجلس و قانون نباید شما را از انجام وظیفه باز بدارد.
رهبر انقلاب، «پایبندی کامل به قانون اساسی و تکالیف آن» را شاخصه دیگر نماینده انقلابی دانستند و در جمعبندی این بخش از سخنان خود گفتند: البته یکی از چیزهایی که نشانه انقلابی بودن نیست نطقهای میاندستورِ پر شورِ همراه با اعتراض و عصبانیت است.
حضرت آیتالله خامنهای سپس به بیان چند توصیه درباره مسائل قانونگذاری پرداختند.
ایشان با تأکید بر «وضع قوانین با نگاه جامع و بلندمدت و پرهیز از قانونگذاری برای هر امر جزیی»، توجه به سیاستهای کلیِ ابلاغی در قوانین را با اهمیت خواندند و افزودند: وظیفه مجلس، قانونگذاری بر اساس این سیاستها است نه در تعارض با آنها، البته بعضی از سیاستهای کلی مانند سیاستهای کلی انتخابات یا سیاستهای کلی قانونگذاری نیاز به قانون دارند که با وجود گذشت چند سال از ابلاغ آنها هنوز قوانین مربوطه تصویب نشده است.
رهبر انقلاب، پیشنهاد طرح از طرف نمایندگان را بخصوص در مواردی که خلأ و نیاز کشور است اما دولت درباره آنها لایحه نداده است، جزو حقوق و وظایف مجلس خواندند و گفتند: البته شنیدم که در این مجلس تعداد طرحها بیش از مجالس قبلی است که این کار چندان مناسب نیست و کار کارشناسی و اجرای آنها دچار مشکل میشود و با اجرا نشدن قانون، مسئولیتها لوث میشود.
ایشان در این زمینه افزودند: با تشکیل مجالس جدید، طرحهای در جریان بررسیِ مجلس قبل که وقت و زحمت زیادی صرف آنها شده، کنار گذاشته میشود که این مسئله نیاز به اصلاح دارد.
توصیه دیگر حضرت آیتالله خامنهای «اصلاح ساختار بودجه» بود که گفتند: ترکیب غلط بودجه هنوز اصلاح نشده که مخاطب این موضوع بیشتر دولت است اما در مجلس نیز نباید با افزایش هزینهها بدون تعیین درآمدهای واقعی و قابل تحقق، به کسری بودجه که امالخبائث مشکلات اقتصادی است، اضافه شود.
ایشان با تأکید بر «تقویت بنیه کارشناسی مجلس چه در مرکز پژوهشها و چه در کمیسیونهای تخصصی»، به تدوین برنامه هفتم توسعه اشاره کردند و گفتند: در این برنامههای پنجساله نباید به کلیگویی اکتفا شود بلکه دولت و مجلس با نگارش مسئلهمحور برنامه، راه را برای دستاندرکاران کشور روشن کنند.
رهبر انقلاب اسلامی با بیان چند نمونه از مسائلی که باید در برنامه هفتم مورد توجه قرار بگیرد، افزودند: در برنامه هفتم برای مسائلی مانند کشاورزی، یا مسئله معدن که ظرفیتهای کشور در آن دستنخورده یا با استحصال بدون ارزش افزوده است، و یا مسئله صنعت که راهبرد کشور در این بخش نامعلوم است، به صورت علمی و مسئلهمحور سند و برنامه نوشته شود. البته امکانات کشور و موضوع آمایش سرزمینی نیز در نظر گرفته شود.
ایشان در توصیه بعدی، «توجه به ابعاد رسانهای مصوبات و اقدامات مجلس و توضیح آنها برای مردم» را مورد تأکید قرار دادند و گفتند: توضیح درست ندادن به مردم، موجب میشود فرصت فضاسازی و هیاهو علیه قانون ایجاد شود و شما از تصویب آن پشیمان شوید.
حضرت آیتالله خامنهای با تمجید از چابکی و گزارشهای بهموقع دیوان محاسبات در چند سال اخیر، افزودند: اخیراً دیوان محاسبات بررسی بودجه بعضی از شرکتهای دولتی را نیز آغاز کرده که اگر آن را به همه شرکتهای دولتی تعمیم دهید از جمله امتیازات این مجلس خواهد بود.
رهبر انقلاب با اشاره به توصیه سابق خود به نمایندگان مبنی بر پرهیز از دخالت در انتصابات خاطرنشان کردند: رئیس مجلس گفتند بعضی از نمایندگان از این توصیه دلخور شدهاند، در حالیکه این توصیه به مصلحت خود شما است چرا که اگر در یک منطقه با پیشنهاد یا فشار یک نماینده، مسئولی منصوب شود اما عملکرد او مطلوب نباشد، مشخص نیست باید از چه کسی بازخواست شود.
ایشان در این زمینه افزودند: یکی از مسائل مهم در قانون اساسی بحث تفکیک قوا است و هر کسی باید به وظایف خود عمل کند، البته همواره به دولتیها نیز توصیه کردهایم از مشورت و نظرات نمایندگان استفاده کنند.
حضرت آیتالله خامنهای با تأکید بر اهمیت حفظ آبروی افراد و پرهیز از بیان مطالب اثباتنشده از تریبون پر اهمیت مجلس، گفتند: هر چه مسئولیت بیشتر میشود، عبادت و تضرع انسان به درگاه خداوند متعال و شفیع قرار دادن ائمه هدی به درگاه الهی باید بیشتر باشد.
ایشان در پایان با درود بر ارواح مطهر امام بزرگوار و شهیدان انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، یاد شهید صیاد خدایی را که سه روز قبل در یک عملیات تروریستی به شهادت رسید، گرامی داشتند.
در ابتدای این دیدار، آقای دکتر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی، ضمن تشریح اقدامات دو سال اخیر مجلس یازدهم، «توجه به خنثیسازی تحریمها» را راهبرد اصلی این مجلس خواند و گفت: مجلس درچارچوب این راهبرد، به دنبال تحقق «بسته تحول در قوانین اقتصادی» است.
رئیس مجلس با بیان اینکه مجلس همزمان با حل ریشهای مسائل بر تدبیر برای کاهش مشکلات مقطعی مردم نیز تأکید دارد، تصویب بازتوزیع یارانه ارز ترجیحی به صورت کالابرگ برای کالاهای ضروری را از اقدامات نمایندگان در این خصوص برشمرد.
تشریح اقدامات قانونی در جهت تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار، تصویب قوانین در زمینه مالیات بر خانههای خالی، حمایت از دانشبنیانها، شفافیت، واردات خودرو، حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، اولویتبخشی به مناطق محروم و مناطق حاشیهنشین در بودجه و مصوبات، پیگیری بهبود مشکلات سربازان از دیگر محورهای گزارش آقای قالیباف در این دیدار بود.
مسجد «وزیرخان»
این مسجد متعلق به قرن هفدهم میلادی است که ساخت آن هفت سال به طول انجامید و نام حاکم آن زمان پنجاب «حکیم علم الدین انصاری» معروف به وزیر خان بر آن گذاشته شد.
مسجد وزیر خان دارای چهار مناره هشت ضلعی، حیاط بزرگ، پنج گنبد و تزیینات زیبا و متنوع است؛ این مسجد حدود ۲۶۰ متر با غرب دروازه دهلی فاصله دارد که در آن جا حمام شاهی نیز واقع شده است.

مسجد وزیر خان با تزیینات زیبا و متنوع خود قطب گردشگری در این کشور محسوب می شود.
این مسجد همچنین دارای چندین مغازه است که به بازار خطاطان معروف است و آرامگاه صوفی سید محمد اسحاق گازرونی (میران پادشاه) در آن واقع شده است.
حیاط این مسجد 32 اتاق کوچک دارد که می گویند به طلاب اختصاص داشته است و حوض وضوخانه آن شبیه بسیاری از مساجد مغول هند است.

مسجد وزیر خان در منطقه ای آرام به دور از شلوغی در کوچکی تنگ واقع شده است.نمای بیرونی این مسجد با کاشی کاریهایی به سبک ایرانی پوشانده شده است و نمای رو به حیاط هم از نقوش ایرانی متعلق به قرن هفدهم تاثیر پذیرفته است.
رنگ های لاجوردی، فیروزهای، سفید، سبز، نارنجی، زرد و بنفش به کار رفته در این مسجد، سبک ایرانی را نشان می دهد؛ نمای ورودی این مسجد نیز با کاشی کاری و خوشنویسی آیات قرآن، احادیث و ادعیه تزیین شده است.
در بالای ایوان ورودی اصلی شبستان مسجد وزیر خان آیاتی از سوره بقره به چشم می خورد که حاجی «یوسف کشمیری» خوشنویس آن بوده است. نقاشی های دیواری گورکانی نیز از ویژگیهای ممتاز این مسجد است.

امام صادق (علیه السلام) محور ترویج تعالیم شیعی
برخی دشمنان شیعه در تلاش هستند تا میان امام صادق (علیه السلام) و شیعیان آن حضرت جدایی انداخته و روش شیعیان را بی شباهت با سلوک عملی امام صادق (علیه السلام) معرفی کنند و در واقع مکتب شیعه را یک مکتب جعلی و ساختگی نشان دهند که فقط عنوان مذهب جعفری را با خود به یدک می کشد. اما فرمایشات امام صادق (علیه السلام) پیرامون تعالیم اساسی اسلام مانند توحید و جایگاه ائمه (علیهم السلام) و همچنین مخالفت با روش غیر شیعه، بیانگر یکسانی روش شیعیان با فرمایشات امام صادق (علیه السلام) است.
اشاره
امامان شیعه (علیهم السلام) به عنوان کاملترین هدایتگران و روشنترین برهان خدا در میان مردم، توانستهاند در هنگام حیات و پس از شهادت خود، بسیاری را از گرداب گمراهی و سرگردانی رهانیده و در مسیر حقیقت و سعادت ثابت قدم کنند. از همین روی، جدا انگاری سیره ائمه شیعه (علیهم السلام) از رفتار مدعیان پیروی از آنها، یکی از تلاشهای دشمنان شیعه در راستای تحریف واقعیتها میباشد. شبهه پراکنی پیرامون باورها و شیوه رفتاری امام صادق (علیه السلام) نمونه بارزی از این حرکتهای کور است.
چالش چیستی مذهب امام صادق (علیه السلام)
امام صادق (علیه السلام) به دلیل موقعیت تاریخی ویژهای که به دست آوردند، توانستند با تربیت شاگردان بسیار از تمامی گروههای فکری جامعه و نه فقط شیعیان، معارف ناب و حقیقی اسلام را تبلیغ و گسترش دهند. اما نقل برخی احادیث از امام صادق (علیه السلام) سبب ایجاد پندار شیعه نبودن این امام (علیه السلام) شده است؛ گو آنکه شیعیان با تاسیس یک مذهب به نام تشیع، از نام امام صادق (علیه السلام) بهرهبرداری انحرافی میکنند و واقعیت پیرامون این امام با آنچه شیعیان انجام میدهند تفاوت دارد.
معیارهای مذهبشناسی
بیشک برای تشخیص مذهب هر شخصی، باید به رفتار او مراجعه کرد، به گونهای که داشتن درک صحیح از باورهای هر انسان، بدون در نظر گرفتن رفتار و سلوک عملی وی ممکن نیست. به فرموده قرآن، رفتار هر کسی میتواند سرنوشت او را تعیین کند و نسبتهای خانوادگی هیچ تاثیری در سرنوشت ندارد.[1]
سلوک عملی و باورهای مذهبی امام صادق (علیه السلام) گویای این نکته است که ایشان تنها برای ترویج مذهب شیعه قدم برداشته و به دیگر مذاهب هیچ عنایت و توجهی نداشتند.
توحید در نگاه امام صادق (علیه السلام)
احادیث متعدد با موضوع بندگی و عبادت امام صادق (علیه السلام) بیانگر اهمیت دوری از شرک و توجه خالصانه به خدا در وجود ایشان است. همین نکته سبب جدا انگاری شیوه توسل و تبرک رایج میان شیعیان با سیره امام صادق (علیه السلام) در عبادت شده است.
اما توسل و تبرک یکی از باورهای صحیح قرآنی[2] و سنت رایج میان مسلمانان است و هیچ منافاتی با توحید و دوری از شرک ندارد. شیعیان هیچگاه با توسل جستن به دوستان و اولیاء الهی، آنها را پرستش نمیکنند، بلکه آنها را وسیله و واسطهای برای ارتباط سریعتر و مؤثرتر با خداوند قرار میدهند.[3]
منزلت و جایگاه امامان شیعه (علیهم السلام)
امام صادق (علیه السلام) در پاسخ به پرسشی پیرامون منزلت و جایگاه ائمه دوازدهگانه (علیهم السلام) به گذشتگان فرمود:«كَصَاحِبِ مُوسَى وَ ذِي الْقَرْنَيْنِ كَانَا عَالِمَيْنِ وَ لَمْ يَكُونَا نَبِيَّيْنِ؛[4] جایگاه ما همانند حضرت خضر و ذی القرنین است که پیامبر نبودند ولی از عالمان به شمار میآمدند.»
غرضورزی دشمنان شیعه سبب فهم غلط و سوء برداشت از این حدیث شده و آن را دلیل بر پایینتر بودن منزلت امامان شیعه (علیه السلام) از پیامبران معنا میکنند، بر خلاف آنچه که در میان شیعیان رایج است و تمام ائمه (علیهم السلام) را از پیامبران برتر و بالاتر میدانند.
اما واقعیت آن است که این حدیث در شمار احادیثی است که پیامبر بودن امامان (علیهم السلام) را نفی میکند؛ زیرا یکی از ویژگیهای ائمه (علیهم السلام) «محدَّث بودن» یا هم سخن بودن با فرشتگان الهی میباشد و برای پاسخ به پندار تعارض با مساله خاتمیت پیامبر معظم اسلام (صلی الله علیه و آله)، در این احادیث، امامان شیعه (علیهم السلام) تصریح میکنند که ما پیامبر نیستیم گرچه فرشتگان با ما هم سخن میشوند.[5]
وانگهی، روایات متعدد دیگری با موضوع منزلت و جایگاه ویژه ائمه (علیهم السلام) در منابع حدیثی شیعه نقل شده که رتبه و جایگاه همگی را با رتبه و جایگاه خاتم الانبیاء (صلی الله علیه و آله) یکسان قرار داده به گونهای که برای شیعیان و پیروان آنها اطاعت و فرمانپذیری باید به یک میزان اهمیت داشته باشد.[6]
مسیر صحیح در مخالفت با غیر شیعه
یکی از روشهای امام صادق (علیه السلام) برای تایید و پاسداشت از مذهب شیعه که از شهرت خاصی برخوردار است، اعلام علنی مخالفت با غیر شیعیان در مواجهه با اختلاف احادیث میباشد؛ ایشان در پاسخ به این پرسش که رفتار شیعیان در برخورد با روایات نقل شده از اهل بیت (علیهم السلام) با مضامین متعارض، چه باشد؟ با صراحت فرمودند:«مَا خَالَفَ الْعَامَّةَ فَفِيهِ الرَّشَادُٰ؛[7] در هر حدیثی که با تعالیم غیر شیعه مخالفت داشته باشد، مسیر صحیح و روشن وجود دارد.»
رهیافت
مطالعه در صفحات زندگی نورانی امام صادق (علیه السلام) بیانگر نکات نابی از روش و سیره ایشان پیرامون ترویج تعالیم شیعی و پاسداشت از آن میباشد و شیعیان آن حضرت در طول تاریخ همواره تلاش کردهاند با الگوگیری از رئیس مذهب جعفری، خود را هر چه بیشتر به خداوند نزدیکتر سازند گرچه دشمنان حسادت ورزند.
پی نوشت
[1]. مومنون/101-103.
[2]. مائده/35.
[3]. عطایی، پاسخهاى ما، ص: 254.
[4]. صفار، بصائر الدرجات، ج1، ص: 366.
[5]. مجلسی، بحار الأنوار، ج26، ص: 66؛ باب أنهم محدثون و الفرق بينهم و بين الأنبياء.
[6]. همان، ج25، ص: 352؛ باب 12 أنه جرى لهم من الفضل و الطاعة مثل ما جرى لرسول الله و أنهم في الفضل سواء.
[7]. کلینی، الكافي، ج1، ص: 68.
واکاوی عملکرد هوشمندانه امام صادق علیه السلام
امام جعفرصادق علیه السلام با استفاده از فرصت ناب و طلایی دوران امامت خود و با ملاحظه نیاز شدید جامعه و فراهم بودن زمینه اجتماعی، مرکز علمی و دانشگاه بزرگی را با رشته های مختلف علوم عقلی و نقلی به وجود آوردند که در جهان اسلام بی نظیر بود. ثمره این اتفاق شگرف، تربیت شاگردان بزرگ و برجسته ای همچون: هشام بن حکم، محمد بن مسلم، ابان بن تغلب و... بود که تعداد آنها را بالغ بر چهار هزار نفر نوشته اند.
یکی از به یادماندنی ترین لحظات تاریخ، بعثت رسول خدا صلی الله علیه و آله و روی کار آمدن آیینی جامع و کامل به نام اسلام است. اولین هدفی که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در صدد تحقق آن در متن جامعه بودند، ایجاد تحولات و تغییرات بنیادی بود. در واقع جامعه آن روز نیازمند یک انقلاب فرهنگی بزرگ بود که رسول خدا صلی الله علیه و آله در یک برنامه زمان بندی شده و در طول بیست و سه سال با سبک و سیاق ویژه ای در جامعه پیاده نمودند.
بعد از رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، هدایت اسلامی، از مرحله نبوت به مرحله دیگری به نام امامت تغییر یافت و هر کدام از امامان با یک استراتژی ویژه ای، به حفاظت از رسالت دست زدند. مثلا امام علی علیه السلام با راهبرد خاص و موضع گیری هوشمندانه، امام حسن علیه السلام با صلح، امام حسین علیه السلام با جنگ، امام سجاد علیه السلام با دعا و سایر ائمه علیهم السلام نیز با تاکتیک مخصوص خود از اسلام ناب محمدی صلی الله علیه و آله محافظت کردند. در دوران امامت امام باقر علیه السلام شرایط به گونه ای شد که جنبش علمی دامنه داری در جهان اسلام شکل گرفت و همین مسئله باعث شد که مقدمات تاسیس دانشگاه بزرگ اسلامی توسط امام صادق علیه السلام فراهم شود.[1]
واکاوی عملکرد هوشمندانه امام صادق علیه السلام
1)استفاده از فرصت ها:
دوران امامت امام صادق علیه السلام، مصادف بود با روزگاری که باقی مانده اموی، در حفظ مقام خویش و اعمال شهوات خود می کوشیدند و طرفداران بنی عباس برای روی کار آوردن آن ها تلاش می نمودند؛ لذا فرصت ایجاد فشار و اختناق نسبت به امام صادق علیه السلام را نداشتند. امام علیه السلام با استفاده از این فرصت ناب و طلایی و با ملاحظه نیاز شدید جامعه و فراهم بودن زمینه اجتماعی، مرکز علمی و دانشگاه بزرگی را با رشته های مختلف علوم عقلی و نقلی به وجود آوردند که در جهان اسلام بی نظیر بود. ثمره این اتفاق شگرف، تربیت شاگردان بزرگ و برجسته ای همچون: هشام بن حکم، محمد بن مسلم، ابان بن تغلب و... بود که تعداد آنها را بالغ بر چهار هزار نفر نوشته اند.[2]
2)نهادینه کردن فرهنگ شیعی:
امام صادق علیه السلام با انتخاب بهترین استراتژی ها در نشر و اشاعه حقایق و معارف الهی، آن چه که امام باقر علیه السلام پی ریزی کرده بودند را در جامعه نهادینه کردند. ایشان با به وجود آوردن یک مکتب، با فرهنگ شیعی توانستند خدمت بزرگی به اسلام و مسلمین مخصوصاً شیعیان ارائه دهند. ویژگی بارز مکتب جعفری در این بود که ایشان ابتدا شاگردان خود را تربیت می کردند و سپس تعلیم می دانند و به همه آن ها می آموختند که آموزش مقدمه عمل است و دانشی که در آن خدمت به مردم و دغدغه حفظ دین گنجانده نشود، ارزشی ندارد.
3)تولید علم:
در دوران امامت صادق آل محمد علیهم السلام، شور و شوق علمی بی سابقه ای در جامعه اسلامی به وجود آمده و علوم مختلفی اعم از علوم عقلی و نقلی پدید آمده بود. وقتی فضای فکری قرن دوم را مورد بررسی قرار می دهیم متوجه می شویم که مدیریت علمی و فرهنگی آن زمان کاری بس دشوار بود. امام جعفرصادق علیه السلام با احترام به همه گرایش ها، شروع به تولید و تدریس رشته های مختلف و متنوعی کردند که مطابق با نیاز روز جامعه و انواع گرایش ها بود. ایشان با ایجاد بستری مناسب و فراهم آوردن فضای علمی در سطح جامعه آن هم در سده دوم هجری، با هزینه بسیار کم، انقلاب علمی عظیمی را رقم زدند که بعد از گذشت هزار و سیصد سال هنوز هم مسلمانان از ثمرات آن بهره مندند.
4)بصیرت افزایی:
در عصر امام صادق علیه السلام بازار مناظرات کلامی، بسیار داغ تر از بازار مباحث قرآنی و فقهی بود. در این بین تفکری در جامعه توسط عده ای در حال تبلیغ بود که از همه تفکرات پیشین برای مسلمانان خطرناک تر بود. آنان گروهی به نام زنادقه بودند که به ترویج الحاد و مادیگرایی می پرداختند. القای شبهات و تشکیک در اصول اعتقادات مسلمانان، جعل احادیث فراوان، ساختن افسانه ها و قصّه های دروغین، ترجمه کتابهای ضالّه به زبان عربی و نشر و پخش آن ها در میان مردم از جمله اقدامات آنان بود.[3]
امام صادق علیه السلام برای مقابله با این حربه دست به اقداماتی زد که نتیجه آن شکست این تفکر جاهلانه بود. ایشان با تغذیه فکری یاران خود و با تبیین مقام امامت و بیان جایگاه رفیع جانشینان الهی، به دانش افزایی و بصیرت آفرینی پرداختند و از این طریق نقشه دشمن را خنثی نمودند.
امید است با بهره مندی از این دانش ناب دینی که با زحمت و تلاش ائمه اطهار علیهم السلام در اختیار ما قرار گرفته است، زمینه را برای روی کارآمدن دولت مهدوی عجل الله تعالی فرجه الشریف فراهم کنیم؛ ان شاء الله.
پی نوشت
[1] سیره پیشوایان، ص306
[2]همان
[3] الامام الصادق والمذاهب الاربعه، ج 2، ص232
چشم پوشى از خطاها
وَ اعْلَمْ أَنَّ رَأْسَ الْعَقْلِ بَعْدَ الْإِیمَانِ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مُدَارَاةُ النَّاسِ وَلاَخَیْرَ فِیمَنْ لاَ یُعَاشِرُ بِالْمَعْرُوفِ مَنْ لاَ بُدَّ مِنْ مُعَاشَرَتِهِ حَتَّى یَجْعَلَ اللَّهُ إِلَى الْخَلاَصِ مِنْهُ سَبِیلا فَإِنِّی وَجَدْتُ جَمِیعَ مَا یَتَعَایَشُ بِهِ النَّاسُ وَ بِهِ یَتَعَاشَرُونَ مِلْءَ مِکْیَالٍ ثُلُثَاهُ اسْتِحْسَانٌ وَثُلُثُهُ تَغَافُلٌ؛
و بدان که مهم ترین برنامه عقلى بعد از ایمان به خداوند، مدارا کردن با مردم است و خیرى نیست در کسى که با انسان بدى که ناچار از معاشرت با اوست؛ معاشرت شایسته نمى کند چراکه تمام اصول مدارا با مردم را در پیمانه اى دیدم که دو سوم آن به دنبال نیکى ها رفتن و یک سوم آن چشم پوشى از عیوب مردم است».
شرح حدیث:
1. اسلام دین عقل
از این که امام (علیه السلام) مهم ترین برنامه عقل را پس از ایمان به خدا، مدارا کردن با مردم مى داند، روشن مى شود که ایمان به خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله) نیز محصول عقل است، و اگر عقل را حجّت ندانیم، لزوم ایمان به خدا و رسولش قابل اثبات نیست. لذا علماى عقاید و دانشمندان علم کلام، هنگام اثبات خدا و نبوّت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) به سراغ دلایل عقلى مى روند.{1}
2. مدارا و چشم پوشى
«تغافل» و«چشم پوشى» از برخى خطاها و اشتباهات مردم، و به اصطلاح، مته به خشخاش نگذاشتن، در روایات متعدّد سفارش شده، که حدیث مذکور یک نمونه آن است. به دو نمونه عملى که حاصل عمل بزرگان دین به روایات پیش گفته است، توجّه کنید:
الف) استادِ استاد ما در شیراز صاحب رساله عملیّه و مردى بسیار متدیّن و مقدّس و محلّ مراجعه مردم نیازمند بود. نیازمندى به وى مراجعه کرده بود وآن مقدار که انتظار داشت، به وى کمک نشده بود. نامه اى سراسر فحش و توهین نوشت وبه ایشان داد.
استاد پس از مطالعه نامه، آن را پشت کتاب هایش انداخت و مقدارى پول در پاکتى نهاد و هنگامى که صاحب نامه را دید، به وى گفت: «گویا نامه اى براى ما نوشته بودى، آن را انداختم! این هدیه را از ما بپذیر». صاحب نامه که تصوّر کرد حضرت آقا نامه اش را مطالعه نکرده است، بسیار خوشحال شد و هدیه را گرفت و رفت.
ب) شخصى نامه تندى به یکى از مراجع بزرگ نجف نوشت واز وى خواست که نصف اجاره خانه اش را تأمین کند. آن مرجع وقتى نامه را خواند بى توجّه به تندى نامه، با خود گفت: «اگر ما نصف کرایه اش را بدهیم، نصف دیگرش را چه کند؟ باید فکرى براى همه آن کنیم!».
معناى سوء الحساب
یکى از یاران امام صادق (علیه السلام) خدمت آن حضرت رسید. حضرت به او فرمود: «شنیده ام با رفیقت بدرفتارى مى کنى؟» عرض کرد: نه، فقط تا آخرین مبلغ طلبم را از او گرفتم. امام (علیه السلام) فرمود: «همین کارت بدرفتارى است. این که در قرآن آمده است: (یَخافُونَ سُوءَ الْحِسابِ){2} خدا که بدحساب نیست، بلکه بر بعضى از بندگانى که در برابر مردم سخت گیر بوده اند، سخت گیرى مى کند و تا آخرین گناه آن ها را مجازات مى کند».{3}
بنابراین، عقل حکم مى کند که با مردم مدارا کنیم و حتّى الامکان از خطاهایشان بگذریم تا در جهان آخرت خداوند نیز از ما بگذرد.{4}
نیروها متمرکز مى گردد و فکر و اندیشه را به کار مى اندازد، و بى تردید ابواب حکمت را به روى وى مى گشاید. به همین دلیل است که حتّى عموم مردم نیز سخن گفتن زیاد را دلیل کم عقلى مى شمارند و افراد کم عقل سخنان بیهوده بسیار مى گویند.
پینوشتها:
1. شرح بیشتر را درباره این مطلب در کتاب «جایگاه عقلانیّت در اسلام» آمده است.
2. رعد، آیه 21؛ ترجمه: «از بدى حساب (روز قیامت) بیم دارند».
3. البرهان فی تفسیر القرآن، ج 3، ص 246، ح 5528.
4. آداب معاشرت در اسلام، ص 254-256، ح 6.
مسجد«ذوقبلتین»
مسجد«ذوقبلتین» در مدینه منوره از مساجد مهم اسلامی است که همیشه در یاد مسلمانان جهان باقی مانده است.
این مسجد در تاریخ اسلام از جایگاه رفیعی برخوردار است و هر کسی که برای زیارت به مدینه منوره می آید، از آن بازدید می کند و در آن نماز می خواند.
مسجد ذوقبلتین در ابتدا به نام مسجد «بنی سلمه» بوده و دستور تغییر قبله از «مسجد الاقصی» به کعبه در آن بر پیامبراکرم(ص) نازل شد.

نقل شده است که پیامبراکرم(ص) به همراه تعدادی از صحابه به میان قبیله بنیسلمه رفت تا با اُمّبِشر دختر براء بن معرور ملاقات کند. امبشر غذایی برایشان آماده کرد. پس از خوردن غذا به همراه صحابه به نماز مشغول شدند. در میانه نماز، آیه قبله نازل شد و پیامبر و اصحاب، روی خود را به سمت کعبه برگرداندند.
در مکانی که نماز به سمت دو قبله در آن اقامه شد، مسجدی ساختند که مسجد قبلتین یا ذو قبلتین نامیده شد.
این مسجد در شمال غربی مدینه منوره، نزدیک چاه رُومَة است. مسجد ذوقبلتین در میان قبیله بنی سلمه قرار گرفته بود و برای همین به مسجد بنی سلمه معروف بود.
برخی منابع می گویند، در اصل قبیله بنی سلمه در زمان پیامبر اکرم(ص) این مسجد را بنا کرده اند و در زمان «عمر بن عبدالعزیز» این مسجد مرمت شده و پس از آن در زمان «سلطان سلیمان قانونی» بار دیگر بازسازی شده است. در آن زمان مسجد از گل و شاخه های نخل بنا شده بود.

مساحت قدیمی مسجد، 425 متر مربع بوده و در زمان «ملک بن عبدالعزیز» در سال 1931 میلادی توسعه یافته و برای آن مناره ساخته شده و اطراف آن دیوار کشیده شده است.
در زمان «فهد بن عبدالعزیز» نیز در سال 1987 میلادی این مسجد بازسازی شد و برای بازسازی آن از جدیدترین تکنولوژی و طراحی معماری استفاده شده تا برای بازدید زائران و نمازگزاران آماده شود.
ساختار مسجد
فضای داخلی مسجد بسیار شبیه به مسجد احمد بن طولون و چند مسجد فاطمی در قاهره است در سمت راست و چپ ورودی اصلی دو مناره وجود دارد.
آنها به چهار مناره مسجد قبا شباهت دارند، هر چند تا حدودی کوتاه ترهستند. پایه های مناره ها مربع و شافت ها هشت ضلعی هستند. در هر مناره سه بالکن وجود دارد که دومین و سومین آن توسط مقرنس پشتیبانی می شود. بالکن اول نشان از انتقال از قاعده مربع به شافت هشت ضلعی است. این خود مربع است، در حالی که دو بالکن دیگر هشت ضلعی هستند.
این مسجد می تواند 2000 نمازگزار را در خود جای دهد. نمازخانه اصلی دارای هندسه و تقارن متعامد سخت است که با استفاده از مناره های دوقلو و گنبدهای دوقلو برجسته می شود. محل زندگی و اقامت برای امام جماعت، موذن و سرایدار با احتیاط در یک بلوک در غرب سازه اصلی گروه بندی می شوند. اختلاف سطح در گوشه جنوب شرقی زمین زیر ساختمان برای ترکیب سطح زیرزمین مورد استفاده قرار گرفته است که به عنوان محل وضو برای نمازگزاران است.
در شمال، جایی که سطح زمین پایین تر است، نمازخانه یک طبقه بالاتر از سطح زمین است. ورود به نمازخانه از حیاط منتصب می شود، همچنین به سمت شمال است که از طریق مسیرهای اصلی، می توان با پله ها و رمپ ها به آن دسترسی پیدا کرد.

نمازخانه متشکل از یک طاق نمایی است که از طاق های بشکه ای محافظت می کند که به موازات دیوار قبله حرکت می کنند. این طاقها در وسط توسط دو گنبد قطع می شوند که محوری در جهت مکه و مسجدالحرام آن ایجاد می کنند. گنبد اصلی در جنوب بر روی یک طبل دایره ای شکل با پنجره های برآمده برجسته شده است که اجازه می دهد تا فضای داخلی بالای محراب فیلتر شود . 22 پنجره از این دست پر از شیشه های کوچک است. دومین گنبد کاذب در بالای ورودی ایستاده است.
محراب
محراب عمیق است و به تدریج فرو می رود. محراب دو سطح عمق دارد، هر سطح با دو ستون هم مرز است که از سقف قوسی محافظت می کند. تقریباً تمام قاب محراب، از جمله ستون ها و سقف، با جلوه ای برجسته با خوشنویسی، هندسه پیچیده و نقش های گل تزیین شده است. از بین دو آیه قرآن که به عنوان تزئین خوشنویسی استفاده می شود، یکی در موضوع قبله (جهت نماز) است. این آیه تا حدی مورد استفاده قرار گرفته و کاربرد آن به دو قسمت تقسیم شده است که از طریق دو سطح کلاهک قوسی محراب اجرا می شود.
در کنار محراب یک منبر است که از چوب ساخته شده و کارایی بسیار خوبی از خود نشان می دهد. گرچه از نظر اندازه و شکل کلی شباهت زیادی به میله مرمر در مسجد قبا دارد.
در بازسازی مسجد، سالن جدید برای نماز بنا شد و مکانی به اقامه نماز بانوان اختصاص داده شد و وضوخانه جدید نیز برای آن ساخته شد. سنگ های مسجد نیز به رنگ سفید است و لوستر و فرش آن نیز تعویض شده است.
رئیسی: عمان دوست صادق و معتبر ایران است
آیتالله سید ابراهیم رئیسی رئیسجمهور در جریان سفر روز گذشتهی خود به عمان و در دیدار «هیثم بن طارق آل سعید» سلطان عمان که پیش از ظهر دوشنبه در قصر العلم و پس از مراسم استقبال رسمی از سوی سلطان انجام شد، با گرامیداشت یاد سلطان قابوس و آرزوی غفران الهی برای وی، تاکید کرد: عمان کشور دوست، برادر و همسایه ماست و دست برادران عمانی را به گرمی میفشاریم.
وی با اشاره به وجود ظرفیتهای متنوع برای توسعه روابط بین تهران- مسقط افزود: اراده دو دولت برای توسعه و احیای روابط بسیار مهم است و برای تحقق این اراده باید با تنظیم برنامه جامع، چشمانداز آینده را ترسیم نمود.
رئیسجمهور اقدامات کارگروههای فعال بین دو کشور را امیدوارکننده توصیف کرد و اظهار داشت: برخی موضوعات فیمابین امکان حصول نتیجه در مدتی کوتاه را دارند و بعضی هم مانند مسائل حوزه انرژی زمان بیشتری میطلبند.
رئیسی با بیان اینکه ما عمان را بعنوان دوست صادق و معتبر میشناسیم، افزود: اعتماد سیاسی متقابل امروز وارد مرحله جدیدی شد.
وی با اشاره به سفر هیئت تجار ایرانی و نیز نشستهای وزرای نفت و راه و شهرسازی کشورمان در روزهای گذشته در مسقط، تاکید کرد: این نشستها و دیدارها مفید است اما نباید در همین حد باقی بماند و سریعا باید دستورالعملهای اجرایی و نقشه راه آینده آنها ترسیم شود.
سلطان هیثم بن طارق آل سعید نیز در ابتدای این دیدار با ابراز شادمانی از میزبانی رئیس جمهوری اسلامی ایران در مسقط، به روابط حسنه دو کشور در طول تاریخ معاصر اشاره کرد و گفت: دست دوستی خود را به سمت کشور همسایه و برادر ایران دراز میکنیم.
سلطان عمان با بیان اینکه حجم روابط تجاری دو کشور متناسب با سطح روابط سیاسی تهران- مسقط نیست، افزود: برای ارتقای این تبادلات نیازمند برنامهریزی و تفاهمات جدید هستیم.
سلطان هیثم بن طارق با اشاره به فعالیت مناسب و جلسات مداوم کارگروههای تخصصی بین دو کشور، اظهار داشت: برخی تفاهمات گذشته نیاز به تمدید دارند و در برخی موضوعات هم باید برنامهریزی جدید کرد.