بسم‌اللّه‌الرّحمن‌الرّحیم(۱)

و الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلاة و السّلام علی محمّد و آله الطّاهرین و لعنة اللّه علی اعدائهم اجمعین.

حقیقتاً خیلی متشکّرم از شما آقایان محترم که به این فکر افتادید و این اقدام بزرگ را انجام دادید. البتّه این یک مقدّمه است؛ یعنی این اقدام شما و این بزرگداشت جناب حمزه (سلام اللّه علیه) یک زمینه‌سازی و منبع‌سازی است برای کارهای بعدی. کار اصلی را بایستی هنر انجام بدهد و حتماً بایستی هنرهای نمایشی، هنرهای زبانی و تجسّمی به کار برود برای این قضیّه تا مقصود از تکریم و بزرگداشت شخصیّتی مثل جناب حمزه حاصل بشود؛ وَالّا با صِرف بزرگداشت [به نتیجه نمیرسد]، خب حالا ممکن است چون در رسانه‌ها پخش میشود، یک برهه‌ای از زمان اسم این بزرگوار پخش بشود؛ لکن آن کاری که شما میخواهید انجام بدهید و میخواهید فرهنگ‌سازی بکنید و الگوسازی بکنید، جز با کار هنری به طور کامل انجام نمیگیرد و ناقص خواهد ماند. بنابراین، کارتان بسیار خوب است. هر چه میتوانید ــ همان طور که اشاره هم کردید و درست است ــ بر اتقان تکیه کنید و کیفیّت را بالا ببرید؛ این موجب میشود که آن کسی که میخواهد کار هنری بکند، منابع لازم و مستندات لازم را در اختیار داشته باشد.

امّا چند جمله‌ای درباره‌ی جناب حمزه (علیه السّلام). واقعاً ایشان یکی از اصحاب غریب رسول‌اللّه (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) است، آن هم با آن نقشی که ایشان داشته است. در هنگام ایمان آوردنش، آن کیفیّت ایمان آوردن این بزرگوار است که علناً فریاد میزند من مسلمان شدم و اعلامِ اسلام میکند، بعد از آنکه به گفته‌ی ابن‌اثیر یک کتک مفصّلی به ابوجهل میزند ــ در اُسدالغابة،(۲) ابن‌اثیر این جوری میگوید ــ بعد، مسئله‌ی هجرت، ورود در مدینه و تأثیراتی که شخصیّت ایشان داشته در بنای این عمارت باشکوه اسلامی که پیغمبر میخواهد در آن محیط کوچک انجام بدهد؛ بعد، بنا بر یک روایت، اوّلین سریّه‌ای که پیغمبر میفرستند سریّه‌ی جناب حمزه است که برای او پرچم میبندند و او را میفرستند به جنگ؛ بعد هم در جنگ بدر و آن حرکت عظیمی که ایشان و آن دو بزرگوارِ دیگر انجام دادند و بعد هم در جنگ اُحد. وقتی که جناب حمزه میجنگید، یک علامتی با خودش داشت؛ در لباسش و هیئتش یک علامتی داشت ــ ظاهراً در جنگ بدر است ــ یکی از آن اسرا میگوید صاحب آن علامت چه کسی بود؟ گفتند حمزةبن‌عبدالمطّلب بود؛ گفت هر چه به سر ما آمد به وسیله‌ی او آمد؛ او بود که در بدر پدر لشکر کفّار را درآورد! یعنی یک چنین شخصیّتی بود؛ با این وضعیّت، این بزرگوار ناشناخته است، اسمش مطرح نیست، شرح حالش مطرح نیست، خصوصیّاتش مطرح نیست، ایشان واقعاً غریب است.

و واقعاً خدا رحمت کند مصطفیٰ عقّاد را و باید تشکّر کنیم از او که در فیلم «الرّسالة»(۳) این شخصیّت بزرگ را در قالب یک اثر فاخر ــ انصافاً فاخر است؛ بخصوص بخش مربوط به حمزه‌اش که خب بازیگرش هم بازیگر فوق‌العاده معروف و مهمّی است،(۴) حقیقتاً یک جلوه‌ای دارد ــ توانسته تا حدودی زندگی این بزرگوار را به تصویر بکشد؛ البتّه تا حدودی. و این کار بایستی انجام بگیرد. البتّه این کار در مورد دیگر صحابه‌ی پیغمبر هم باید انجام بگیرد: در مورد عمّار همین کار باید بشود؛ در مورد جناب سلمان باید بشود؛ در مورد جناب مقداد [باید بشود]. مقداد را چه کسی می‌شناسد؟ چه کسی میداند که او چه کرد؟ حتّی درباره‌ی بعضی از اصحاب درجه‌ی یک دارد که بعد از پیغمبر «حاصَ حَیصَة»،(۵) مگر مقداد؛ فقط او بود که هیچ تکان نخورد؛ اینها خیلی مهم است؛ اینها را بایستی زنده کرد، احیا کرد. یا جناب جعفربن‌ابی‌طالب همین جور؛ بخصوص که زندگی جناب جعفر، ظرفیّت هنری و ــ به تعبیر خودشان ــ ظرفیّت درامی‌اش خیلی زیاد است؛ آن سفر به حبشه و کیفیّت آن و رفتن و برگشتن و مانند اینها؛خیلی کار باکیفیّتی است و از لحاظ هنری میشود [روی آن] پرداخت خوبی انجام داد. بنابراین آنچه در درجه‌ی اوّل میشود گفت، این است که این بزرگوار انصافاً غریب است.

علاوه‌ی بر این کارها، به نظر من آن فرمایش امیرالمؤمنین (علیه‌ السّلام) و آن روایت درباره‌ی جناب حمزه که نورالثّقلین از خصال نقل میکند ــ من البتّه در نورالثّقلین دیدم، به خصال مراجعه نکردم ــ روایت مهمّی است. حضرت امام باقر (علیه ‌السّلام) از امیرالمؤمنین (علیه ‌السّلام) نقل میکند این را ــ روایت مفصّل است و یک تکّه‌اش این است ــ لَقَد کُنتُ‌ عَاهَدتُ‌ اللّهَ‌ تَعالی وَ رَسولَهُ اَنا وَ عَمّی حَمزَةُ وَ اَخی جَعفَرٌ وَ ابنُ عَمّی عُبَیدَة. همین عبیدةبن‌حارث که اصلاً کسی نمی‌شناسد این بزرگوار را؛ یکی از آن سه نفر بود که در جنگ بدر [به میدان] رفت، بعدها هم به شهادت رسید. هیچ کس اصلاً از ایشان خبری ندارد؛ حضرت امیر اسم او را می‌آورد [و میفرماید]: من و عمویم حمزه و برادرم جعفر و پسر عمویم عبیده، عَلى اَمرٍ وَفَینا بِهِ لِلّهِ وَ لِرَسُولِهِ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِه؛ بر یک موضوعی با هم توافق کردیم، با خدا و پیغمبرش معاهده کردیم؛ یعنی نشسته‌اند قرار گذاشته‌اند. امیرالمؤمنینِ جوان، با عموی مسنّش جناب حمزه ــ که دو سال یا بنا به روایتی چهارسال از پیغمبر بزرگ‌تر بوده و ضمناً برادر رضاعی پیغمبر هم هست ــ با آن برادر و با آن پسر عمو نشسته‌اند و قرارداد بسته‌اند بر یک امری که قاعدتاً «جهاد حتّی الشهادة» است؛ یعنی ما در این راه، در این حرکت، بی‌محابا میرویم تا لحظه‌ی شهادت.(۶) بعد حضرت میفرماید: فَتَقَدَّمَنی اَصحابی؛ این رفقا، [این] سه نفر از من جلو افتادند؛ وَ تَخَلَّفتُ بَعدَهُم لِما اَرادَ اللّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَاَنزَلَ اللّهُ فینا: مِنَ المُؤمِنینَ رِجالٌ صَدَقوا ما عاهَدُوا اللّهَ عَلَیهِ فَمِنهُم مَن قَضىٰ‌ نَحبَه» تا آخر آیه. بعد میفرماید: حَمَزةُ وَ جَعفَرٌ و عُبَیدَة؛ این سه نفر «قَضى‌ نَحبَه»(۷) هستند؛ وَ اَنا وَاللّهِ المُنتَظِر.(۸) خب، اینها خیلی مهم است؛ اینکه از زبان امیرالمؤمنین، این جور شخصیّت‌ها تمجید بشوند و بزرگ بشوند و به رخ کشیده بشوند، نشان‌دهنده‌ی عظمت این موضوع و عظمت این شخصیّت‌ است.

خود پیغمبر اکرم به نظر میرسد که از همان لحظه‌ی اوّل که ایشان شهید شد، خواستند از او الگو درست کنند؛ اینکه پیغمبر به او لقب «سیّدالشّهدا» دادند؛ و بعد [وقتی] وارد مدینه شدند و دیدند زنهای انصار گریه میکردند، ناله میکردند، زاری میکردند ــ چون در جنگ اُحد ۷۰ نفر شهید شدند که ۴ نفر از مهاجرین بودند و ۶۶ نفر از انصار به شهادت رسیده بودند ــ  پیغمبر یک قدری گوش کرد، بعد فرمود که حمزه گریه‌کننده ندارد. این خبر به گوش زنهای مدینه رسید و همه گفتند که قبل از اینکه برای شهید خودمان گریه کنیم بر حمزه گریه خواهیم کرد.(۹) پیغمبر وادارشان کرد دیگر؛ یعنی وادار کرد همه‌ی مدینه را [بر او گریه کنند]؛ پیغمبر غوغا درست کرد همه‌ی مدینه را برای جناب حمزه. معنای این چیست؟ این [یعنی] پیغمبر میخواهد حمزه را برجسته کند. او سیّدالشّهدا است، و کسی است که همه باید بر او گریه کنند. این الگوسازی است و برای آن روز هم فقط نیست؛ برای همیشه‌ی تاریخ است و برای همه‌ی مسلمین است؛ بنابراین کار شما [تنها] مربوط به داخل کشور و ایران نیست؛ کاری دارید میکنید که اگر ان‌شاءاللّه خوب از آب دربیاورید ــ که من امیدوار هم هستم که کارتان خوب از آب دربیاید ــ آن وقت خدمتی خواهد بود به همه‌ی کشورهای اسلامی؛ کشورهای عربی،‌ کشورهای با زبانهای دیگر که اینها همه باید استفاده کنند و استفاده خواهند کرد و شاید هنرمندان آنها پیش‌قدم بشوند و کارهای بزرگی را انجام بدهند.

خب، حالا کاری که ما باید بکنیم، [این است که] عناصر تشکیل‌دهنده‌ی شخصیّت حمزه را باید مشخّص بکنیم؛ یعنی یکی از کارهای بزرگ این است که چه شد و چه خصوصیّتی [بود] که این شخصیّت را در این حد، عظمت بخشید؛ به نظر من این یکی از کارها است. آن وقت اینها الگو بشود برای ماها که هم خودمان و هم دیگران از آن استفاده کنیم. و به نظر من دو مورد از این عناصر مهمّ تشکیل‌دهنده‌ی شخصیّت او، یکی «عزم راسخ» است و یکی «قدرت شناخت» که اینها را ما بایستی هر چه میتوانیم ترویج کنیم. عزم راسخ؛ گاهی اوقات انسان از یک چیزی مطّلع است، یک چیزی را قبول هم دارد، اعتقاد هم دارد، منتها به خاطر ضعف نفْس بر طبق آن عمل نمیکند؛ اراده‌ی قوی و عزم راسخ اینجا یک عنصر تعیین‌کننده است که این آدم با عزم راسخ [عمل کند].

آن روزی که جناب حمزه اسلام آورد ــ جناب حمزه سال هشتم بعثت اسلام آورد که این، مستند به منابع معروف است؛ یعنی اُسدالغابة(۱۰) و دیگران، سال هشتم گفته‌اند ــ جزء سخت‌ترین اوقات پیغمبر بود؛ چون اسلام علنی شده بود، از اطراف و اکناف به پیغمبر حمله میکردند، به اصحاب پیغمبر حمله میکردند. البتّه این هست که جناب حمزه قبل از آن که مسلمان هم بشود از پیغمبر به طور جدّی دفاع میکرد؛ از اوّل دفاع میکرد؛ و این [هم] هست که مثلاً آن وقتی که جناب ابوطالب مشکلاتی داشت و حضرت امیرالمؤمنین را پیغمبر قبول کرد، ایشان [هم] جناب جعفر را از بچّگی [به خانه‌ی خود آورد]؛(۱۱) یعنی از این قبیل چیزها در زندگی جناب حمزه هست که اینها مال قبل از اسلام است.  این سختی‌هایی که شنیده‌ایم، مال همین سالها است که در یک چنین شرایطی که مسلمانها در نهایت محنت زندگی میکنند، این آدم در مسجدالحرام، کنار کعبه فریاد میزند که من مسلمان شدم و همه بدانید من به دین او ایمان آوردم.

اینها خب آن شجاعت و آن عزم راسخ و تشخیص درست را [نشان میدهد]؛ و این تشخیص درست خیلی مهم است. یاد بدهیم خودمان را و مردممان را به اینکه روی مسائل درست فکر کنیم و درست تشخیص بدهیم. وَ قالوا لَو کُنّا نَسمَعُ اَو نَعقِلُ ما کُنّا فی اَصحابِ السَّعیرِ* فَاعتَرَفوا بِذَنبِهِم؛(۱۲) اینکه نشنویم، فکر نکنیم، تأمّل نکنیم، گناه است؛ قرآن این جوری با صراحت این را بیان میکند. و خب حالا این بزرگوار بنا به فرمایش امیرالمؤمنین، به نقل امام باقر (علیه ‌الصّلاة و السّلام) مصداق «صَدَقوا ما عاهَدُوا اللّه»(۱۳) است؛ آن وقت این «صَدَقوا ما عاهَدُوا اللّه» ــ یعنی صادقانه با معاهده‌ی الهی رفتار کردن ــ چه‌ جوری است؟ شکل تمام و کاملش عبارت از این است که شخص از خودش مصداقی بسازد برای معارف الهی و برای دستورات الهی و برای راهی که خدا معیّن کرده و پیش پا گذاشته؛ یعنی خودش را مصداق آن قرار بدهد؛ این را ان‌شاءاللّه یاد بگیریم.

و اگر خواصّ جامعه همّت کنند برای تولید یک چنین شخصیّت‌هایی‌، هر یک از اینها خواهد توانست جامعه را در مواقع حسّاس نجات بدهد؛ واقعاً این جوری است. ما اکتفا نکنیم به همین که حالا کسانی را تربیت کنیم، یا موعظه‌ کنیم، یا از این کارها، که حالا بالاخره باری‌به‌هرجهت، یک چیزی را قبول کنند؛ نه، سعی دستگاه‌ها بر این باشد ــ بحمداللّه جامعةالمصطفیٰ در این زمینه‌ها میتواند مرکز فعّالی باشد؛ در قم، مراکزی که اخیراً مدیریّت کارآمدِ حوزه بحمداللّه به وجود آورده میتواند یک چنین چیزهایی را تمهید کند؛ بعضی از دستگاه‌های تبلیغی هم در این زمینه خوب کار میکنند ــ شخصیّت‌هایی را درست کنیم که این شخصیّت‌ها خودشان مصداق باشند برای معارف الهی، معارف اسلامی و احکام اسلامی. اگر یک چنین شخصیّت‌هایی درست بشوند، آن وقت دیگر تشکیل تمدّن اسلامی یک چیز قطعی خواهد بود؛ یعنی دیگر مورد تردید نخواهد بود.

خداوند ان‌شاءاللّه به شماها اجر بدهد، شماها را موفّق کند که بتوانید این کار را و کارهای بعدی را ان‌شاءاللّه با بهترین وجهی انجام بدهید. بنده هم به سهم خودم از همه‌ی شما آقایانی که دست‌اندرکار این قضیّه هستید تشکّر میکنم.

والسّلام‌علیکم‌و‌رحمة‌اللّه
 

۱) در ابتدای این دیدار، حجّت‌الاسلام والمسلمین علی عباسی (رئیس جامعة المصطفی العالمیّة) و حجّت‌الاسلام والمسلمین ناصر رفیعی‌محمّدی (مسئول همایش بین‌المللی حضرت حمزه‌ی سیّد‌الشّهدا) مطالبی بیان کردند.
۲) اسدالغابة، ج ۱، صص ۵۲۸ تا ۵۲۹
۳) این فیلم در ایران با نام محمّد رسول اللّه به نمایش درآمده است.
۴) آنتونی کوئین
۵) بحارالانوار، ج ۲۸، ص ۲۳۹
۶) گریه‌ی معظّمٌ‌له
۷) کسانی که صادقانه به عهدشان وفا کردند.
۸) تفسیر نورالثّقلین، ج ۴، ص ۲۵۸
۹) اسدالغابة، ج ۱، صص ۵۳۰
۱۰) اسدالغابة، ج ۱، ص ۵۲۸
۱۱) مقاتل‌الطّالبیّین، ص ۴۱
۱۲) سوره‌ی ملک، آیه‌ی ۱۰ و بخشی از آیه‌ی ۱۱؛ «و گویند: «اگر شنیده [و پذیرفته‌] بودیم یا تعقّل کرده بودیم در [میان‌] دوزخیان نبودیم.‌ پس به گناه خود اقرار مىکنند ...»
۱۳) سوره‌ی احزاب، بخشی از آیه‌ی ۲۳

 حضرت امام هادی علیه السلام نقش اساسی در تبیین جایگاه رفیع امامت داشته اند و به همین منظور معارف ناب امامت را در قالب زیارت نامه‌های متعدد به شیعیان آموزش داده اند و دو یادگار ارزشمند ایشان، «زیارت غدیریه» و «زیارت جامعه کبیره» است.

به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری،  بیانات حضرت آیت الله خامنه ای در دیدار دست‌اندکاران همایش حضرت حمزه (علیه‌السلام) که در تاریخ پنجم بهمن ۱۴۰۰ برگزار شده بود، صبح امروز (پنجشنبه) در محل برگزاری این همایش در قم قرائت و منتشر شد.

ایشان در این دیدار با تشکر از بزرگداشت جناب حمزه (عموی پیامبر بزرگوار اسلام)، منابع علمی و تحقیقیِ این همایش را زمینه مناسبی برای فرهنگ‌سازی و الگوسازی از آن شخصیت بزرگ اسلام دانستند و گفتند: با وجود نقش برجسته جناب حمزه در تاریخ اسلام بویژه در هجرت به مدینه و رشادت او در جنگ‌های با کفار، اما این شخصیت ارزشمند غریب است و باید از زندگی این بزرگوار و دیگر صحابه برجسته اما ناشناخته پیامبر همچون عمار، سلمان، مقداد و جعفر بن ابی‌طالب در قالبهای هنری و نمایشی تصویرسازی شود.

رهبر معظم انقلاب، هدف پیغمبر اکرم(ص) از مأمور کردن زنان مدینه به گریه بر جناب حمزه پس از شهادت و معرفی او به عنوان سیدالشهداء را، الگوسازی از این شخصیت شجاع و فداکار برای همیشه تاریخ و همه مسلمانان دانستند و خاطرنشان کردند: دو عنصر مهم الگوساز در شخصیت جناب حمزه، «قدرت شناخت» و «اراده قوی و عزم راسخ» او است.

حضرت آیت الله خامنه ای با بیان روایتی از امیرالمؤمنین(ع)، جناب حمزه را از مصادیق «مؤمنان صادق بر عهد الهی» خواندند و گفتند: مراکز حوزوی و دستگاه های تبلیغی همت خود را بر تربیت شخصیت‌هایی قرار دهند که مصداق معارف الهی و احکام اسلامی باشند چرا که چنین شخصیت‌هایی قادر به نجات جامعه در مواقع حساس هستند و با وجود آنها تشکیل تمدن اسلامی قطعی خواهد بود.

برخی در طول سال منتظر فرارسیدن ماه رجب هستند تا در شب جمعه اول این ماه که به لیلة الرغائب معروف است به نماز و دعا و نیایش بپردازند. در چنین شبی که موسوم به لیله الرغائب است، نقل است فرشتگان از آسمان به زمین خاکی سرازیر می‌شوند و ساکن زمین می‌شوند و پیغام‌بر نیت‌های پاک بندگان خداوند هستند.

آیت الله میرزا جواد ملکی تبریزی درباره این شب با فضیلت می‌گوید: «چنانچه شب اول ماه مصادف با شب جمعه بود، سزاوار است عمل لیلة الرغائب را نیز انجام دهد. از پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله و سلم) روایت شده است که فرمودند: از اولین شب جمعه در ماه رجب غافل نشوید. زیرا شبی است که فرشتگان آن را لیلة الرغائب می‌نامند.

این نامگذاری به این جهت است هنگامی که یک سوم از شب گذشت هیچ فرشته‌ای در آسمان‌ها و زمین نمی‌ماند مگر اینکه در کعبه و اطراف آن جمع می‌شوند. آنگاه خداوند به طور غیرمنتظره‌ای بر آنان وارد شده و می‌فرماید: ای فرشتگانم! هر چه می‌خواهید از من درخواست کنید. فرشتگان عرض می‌کنند: حاجات ما این است که از روزه داران رجب درگذری. خداوند می‌فرماید: این کار را انجام دادم.

بهتر است کسی که این حدیث را می‌شنود، در این شب، زیاد بر فرشتگان صلوات فرستاده تا تکلیفی را که آیه ۱۲ تحیت به عهده ما گذاشته به اندازه توانایی انجام داده باشد. سپس رسول خدا (ص) فرمودند: کسی که روز پنجشنبه اول رجب را روزه گرفته و سپس بین نماز مغرب و عشا دوازده رکعت نماز بجا آورده هر دو رکعت به یک سلام و در هر رکعتی سوره فاتحه یک بار، انا انزلناه فی لیلةالقدر سه بار و قل هو الله احد را دوازده بار خوانده، و هنگامی که نماز تمام شد، هفتاد بار بر من (با این الفاظ) صلوات بفرستد: اللهم صل علی محمد النبی الأمی و علی آله، سپس سجده کرده و در سجده هفتاد بار بگوید: سبوح قدوس رب الملائکة و الروح؛ سپس سر خود را بلند کرده و بگوید: رب اغفر و ارحم و تجاوز عما تعلم انک انت العلی الأعظم آنگاه بار دیگر به سجده رفته و در سجده همان چیزی را بگوید که در سجده اول گفت، سپس حاجت خود را از خدا بخواهد، ان‌شاءالله تعالی برآورده می‌شود.

سپس رسول خدا فرمودند: قسم به کسی که جانم در دست اوست؛ هیچ بنده یا کنیزی از بندگان و کنیزان خدا این نماز را به جا نمی‌آورد، مگر اینکه خداوند گناهان او را می بخشد گرچه گناهان او مثل کف دریا و به عدد شن و به وزن کوه‌ها و به عدد برگ‌های درختان باشد و روز قیامت هفتصد نفر از خویشاوندان خود را که همگی سزاوار آتش باشند شفاعت می‌کند. و در شب اول قبر خداوند ثواب آن را به بهترین صورت، با روی گشاده و خندان و زبان فصیح برای او می‌فرستد که می‌گوید: ای محبوب من! مژده بده؛ از هر سختی نجات پیدا کردی. می‌پرسد: تو کیستی؟ رویی بهتر از روی تو ندیده و بویی به خوشبویی تو مشامم نرسیده. جواب می‌دهد: ای محبوب من! من ثواب آن نمازی هستم که در فلان شب، فلان منطقه، فلان ماه و فلان سال بجا آوردی؛ امشب آمده‌ام تا حقت را ادا کرده، مونس تنهایی تو بوده و وحشتت را از بین ببرم؛ و زمانی که در شیپور دمیده شود، در عرصه قیامت بر سرت سایه افکنم. و تو هرگز هیچ خیری را از جانب مولایت از دست نخواهی داد.

در اینجا این سوال پیش می‌آید که، ظاهر روایت این است که لیلة الرغائب اولین شب جمعه ماه رجب است؛ و اگر اعمالی که در این روایت ذکر شده از اعمال این شب بوده و شب جمعه اول ماه، مصادف با اول ماه شد، چگونه می‌توان این عمل را بجا آورد؟ زیرا در این صورت پنجشنبه قبل از جمعه اول، جز ماه رجب نیست، جواب این است که اگر بخواهیم به ظاهر روایت عمل کنیم، باید بگوییم این اعمال در صورتی است که شب اول ماه شب جمعه نباشد؛ و اگر شب جمعه بود، شب جمعه دوم این اعمال انجام می‌شود؛ گرچه لیلة الرغائب نباشد. چون در روایت تصریح نشده که این اعمال حتماً باید در لیلة الرغائب باشد. ولی راه دوم و سومی هم هست که صحیح‌تر به نظر می‌رسد. راه دوم این است که این اعمال را بدون روزه انجام دهیم و راه سوم این است که روزه را هم بگیریم گرچه روزه در رجب نباشد.»

حجت الاسلام والمسلمین ناصر رفیعی در سخنرانی چهارشنبه شب حرم مطهر بانوی کرامت با اشاره به اینکه شب اول ماه رجب، شب میلاد امام باقرعلیه السلام است اظهار کرد: پیامبر (ص) فرمودند ماه رجب ماه خدا است و اولین ماه حرام است که جنگ در آن حرام اعلام شده و در روایت داریم که خدا فرشته‌ای دارد به نام داعی که هر شب از سر شب تا صبح ندا می‌دهد و می‌گوید کجا هستند توبه کنندگان تا توبه شأن را قبول کنیم.

وی افزود: همانطور که در برخی کشورها حراج فصلی دارند و اجناس را ارزان‌تر به فروش می‌رسانند خداوند هم سه ماه را حراج فصلی زده است که عبارت از رجب، شعبان و رمضان است که در این سه ماه زودتر توبه پذیرفته و عمل در آن قبول می‌شود و استغفار در آن اثر می‌کند بنابراین فصل حراج ثواب خدا و بهشت است.

کارشناس مذهبی حرم بانوی کرامت با بیان اینکه صدقه اول رجب ثواب زیادی دارد و افرادی که توان دارند باید قربانی و از مشکلات مردم گره گشایی کنند گفت: گاهی در زندگی انسان فرصت‌هایی پیش می‌آید که انسان باید آنها را دریابد و ماه رجب فرصتی برای بخشش گناهان است، رجب از ماه‌هایی است که در آن ذکر گفتن ثواب چند برابری دارد و خوب است که ذکر لا اله الا الله، صلوات و استغفار را زیاد بگوییم.

وی با اشاره به میلاد امام باقر علیه السلام گفت: امام باقر علیه السلام حاصل ازدواج فاطمه دختر امام حسن علیه السلام با امام سجاد علیه السلام است و مقام مادر امام باقر علیه السلام در اولاد امام حسن ویژه است و مقامی شبیه مقام حضرت معصومه سلام الله علیها دارند.

حجت الاسلام والمسلمین رفیعی ادامه داد: امام باقر علیه السلام گنجینه کربلا هستند و علاوه بر اینکه خودشان در کودکی در کربلا بودند بعد از کربلا هم تمام حوادث کربلا را مدام از پدرشان شنیده اند.

وی با بیان اینکه ائمه ما مرکز مراجعات مردم بودند و مسائل علمی را پاسخ می‌دادند، افزود: امام باقر علیه السلام به افرادی که خدمت ایشان آمده بودند فرمودند همه جای عالم را بگردید علم صحیح را مگر نزد ما اهل بیت (ع) پیدا نخواهید کرد.

استاد حوزه علمیه گفت: پیرمردی از قبیله نخع خدمت امام باقر علیه السلام رسید که تمام عمر خود را به بنی امیه خدمت کرده بود و گفت من عمری کج رفتم و آمده ام توبه کنم؛ آیا توبه من قبول است؟ امام باقر علیه السلام به صراحت فرمودند نه قبول نیست تا زمانی که تمام حق الناسی که به گردن تو است را برگردانی.

وی ابراز کرد: شخص دیگری نزد امام باقر علیه السلام آمد و گفت من آدم ضعیف العملی هستم و خیلی اهل مستحبات نیستم ولی دو ویژگی دارم که اول مال حرام نخوردم و دوم غرایز جنسی خودم را با حرام ارضاء نمی‌کنم آیا بهشت می‌روم؟ امام باقر علیه السلام فرمودند چه جهادی بالاتر از کنترل شکم و شهوت است و خداوند به چیزی بالاتر از این عبادت نشده است.

حجت الاسلام والمسلمین رفیعی افزود: امام صادق علیه السلام فرودند پدرم در هر حالی ذکر می‌گفت و همیشه توجهش به خدا بود؛ و در روایت دیگر است که امام باقر علیه السلام وارد مسجدالحرام شد و بلند بلند شروع به گریه کردن کرد؛ فردی کنار ایشان بود و گفت آرام تر گریه کنید مردم نگاه می‌کنند ایشان فرمودند وای بر تو، ان‌شاء الله خدا به من نگاه کند؛ این یعنی هیچگاه نباید برای رضایت مردم رضایت خدا را زیر پا بگذاریم.

مولوی عبدالصمد کریم زایی امام جمعه اهل سنت ایرانشهر پیرامون فرا رسیدن ایام الله دهه فجر خاطرنشان کرد: در زمانی که هیچ کسی امید نداشت و فکرش را هم نمی کرد که رژیم شاه سرنگون شود، فرد مخلصی به نام امام خمینی (ره) با کمک مردم توانست انقلاب شکوهمندی را رقم بزند و ملت ایران را از شر رژیم ستم شاهی نجات دهد.

وی اظهار داشت امام خمینی رحمة الله علیه در مقابل کل دنیا ایستاد و درست زمانی که انقلاب اسلامی نوپا بود،  ۴۳ کشور در دنیا در مقابل آن وارد جنگ شدند، اما مشیت خداوند متعال این بود که صدام نابود شود و این انقلاب باقی بماند.

مولوی کریم زایی خاطر نشان کرد: امروز هم افراد زیادی در داخل و خارج از کشور در تلاش اند تا این انقلاب را نابود کنند اما مشیت خداوند متعال بر ماندن آن است.

امام جمعه اهل سنت ایرانشهر تصریح کرد: همه ما می‌دانیم که تا قبل از انقلاب جمع همه طلاب حوزه های علمیه اهل سنت از جنوب تا شمال استان ۲۰۰ نفر بود، اما امروزه به لطف خدا و به برکت این انقلاب حدود ۱۶ هزار نفر طلبه داریم که نعمت بسیار بزرگی است.

وی گفت: تا قبل از انقلاب در هر شهرستان حدود ۵ مسجد وجود داشت اما امروزه به برکت انقلاب در هر شهرستان حدود ۱۵۰ مسجد وجود دارد.

مولوی ریگیان پور، امام جمعه اهل سنت میرجاوه اظهار کرد: انقلاب ما انقلاب نور بود که خیر و برکاتی را به همراه داشت.

وی افزود: انقلاب اسلامی ایران از نظر پایداری، ماندگاری و پیروزی، از موفق‌ترین انقلاب‌ها در دنیا است.

مولوی ریگیانپور ادامه داد: تا قبل از انقلاب اسلامی شرایط ملت ایران به صورت ارباب و برده ای بود که اربابان ملت، انگلیسی ها و آمریکایی ها بودند.

امام جمعه اهل سنت میرجاوه بیان کرد: شاه ایران از خود اختیاری نداشت و هر تصمیمی که در ایران گرفته می‌شد توسط آمریکایی‌ها یا انگلیسی ها انجام می شد.

وی تصریح کرد: قبل از انقلاب، استقلال، آزادی، عدالت و وحدت به هیچ عنوان وجود نداشت و مردم در شرایط سختی بودند.

مولوی ریگیانپور به اتفاقات مثبت و تاثیرگذار بعد از وقوع انقلاب اسلامی اشاره کرد و گفت: انقلاب باعث شد تا بسیاری از مسائل و مشکلات برطرف شود و اتفاق های خوب را یکی پس از دیگری برای این ملت رقم زد و این ملت از بی بند و باری و خواری و ذلت، رهایی یافتند.

وی ابراز داشت: آزادی و استقلال به معنای واقعی در کشور ما به واسطه انقلاب اسلامی به ارمغان آمد.

امام جمعه اهل سنت میرجاوه بیان کرد: اگر ما امروزه در خیلی از شهرها و روستاهای دور افتاده کشور شاهد نعمت آب، برق و گاز هستیم، به برکت همین انقلاب است.

وی اظهار داشت: تا قبل از انقلاب خبری از حوزه های علمیه و فعالیتهای دینی و علمای متعدد نبود و محدودیت های زیادی بود، اما بعد از انقلاب قضیه برعکس شد.

«آخوند توی قلی گل چشمه» با تبریک 43 امین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، اظهار کرد: وحدت و تقریب پیروان همه مذاهب اسلامی در کشور از آرزوهای دیرینه امام راحل (ره) و خود مردم بود که  با به ثمر رسیدن قیام امام خمینی (ره) در بهمن ماه 1357 جامه عمل به خود پوشاند.

به گفته وی؛ انبیاء گذشته الهی در راه یکدل و یکصدا کردن پیروان خود تلاش های شبانه روزی به عمل آوردند و بسیاری از آنان در این مسیر جان خود را از دست دادند.

این روحانی برجسته اهل سنت شرق گلستان با شکرگزاری از وقوع انقلاب اسلامی در ایران، تصریح کرد: امام خمینی (ره) که بعد از 15 سال دوری از کشور در روز 12 بهمن ماه 1357 به میهن عزیز برگشته بود با وحدت کلمه و اتحاد ملت در روز 22 بهمن ماه به پیروزی رسید.

وی افزود: در آستانه چهل و سومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی قرار داریم و باید شکرگزار این نعمت الهی باشیم که به ما ارزانی داشته است و شکرگزاری خداوند متعال از این بابت باعث سرازیر شدن نعمت ها می شود.

به گفته وی؛ دستاوردها و خدماتی که انقلاب اسلامی برای مردم به ویژه اهل سنت کشور رقم زده است  بر کسی پوشیده نیست؛ چراکه در زمان رژیم منحوس پهلوی نارسایی ها و ناهنجاری های اجتماعی زیاد بود و آن خاندان از اتحاد مردم وحشت داشت و ترجیح می داد مردم از همدیگر فاصله داشته باشند.

آخوند گل چشمه با اذعان به وجود وحدت و تقریب در جامعه ایران اسلامی، ابراز کرد: میوه شیرین انقلاب به طور یکسان کام همه مردم چه شیعه و چه سنی را بهره مند کرده و همگان به طور مساوی از خدمات و برکات نظام استفاده می کنند.

وی، ادامه داد: اهل سنت کشور بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در انجام عبادات و کارهای دیگر در آزادی کامل هستند و این نوع آزادی در هیچ کجای کره خاکی دیده نمی شود.

به گفته وی؛ مساجد و مصلاهای نماز جمعه اهل سنت به بهترین شکل و با حمایت دولت آباد شده و در امنیت و آرامش کامل فریضه های الهی در آنها انجام می شود.

پنجمین پرتو از انوار مقدس ولایت و امامت در اول ماه رجب سال ۵۷ هجری قمری مصادف با روز جمعه در مدینه منوره چشم به عالم ناسوت گشود و جهان را به قدوم خود درخشان ساخت.[۱]

پدرش امام سجاد(ع) زینت عبادت کنندگان عالم وجود؛ و مادرش «ام عبدالله» دختر امام حسن مجتبی(ع) است. پس، امام باقر(ع) هم از جهت پدر و هم از جهت مادر، فاطمی و علوی است.[۲]

زبان از توصیف شخصیت او لال، قلم ها از نگاشتن فضائلش شکسته و کُمیت عقل از درک جایگاه و مقام او لَنگ است. شکوه و صولت بی کرانه او، اندیشمندان اهل تسنن را ناگزیر به بیان جملاتی شگرف در ستودن آن حضرت کرده است که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

عبدالله بن عطاء

علمای اهل سنت نقل کرده‌اند عبدالله بن عطاء که از معاصرین امام باقر(ع) بود در توصیف حضرت، چنین بیان داشته است: دانشمندان و علماء را نزد هیچ کس کوچک تر از آنچه نزد ابو جعفر(امام باقر) بودند ندیدم. وی در ادامه می افزاید: مشاهده کردم دانشمندی همچون حکم[بن عتیبه] مانند یک شاگرد در نزد او بود و زانوی ادب می‌زد.[۳]

ابن ابی الحدید معتزلی:

امام باقر(ع)، بزرگ فقهای اهل حجاز بود و مردم از او فقه را آموختند. رسول خدا(ص) وی را به «باقر» ملقب گرداند و به جابر فرمود: تو فرزندم[محمد باقر] را درک خواهی کرد؛ پس سلام مرا به او برسان.[۴]

محی الدّین نووی

وی که از علمای بزرگ شافعی است در تشریح علم امام باقر(ع) می نگارد: ابوجعفر معروف به باقر بود و او را به این عنوان نامیدند چون علم را شکافت و اصل علم و علوم پنهان و مخفی را می‌شناخت. او شخصی با عظمت و امامی تام و کامل در فضل و فضیلت بود.[۵]

ابن خلکان

این اندیشمند نامی اهل سنت در توصیف امام باقر(ع) این گونه نگاشته است: «وی فردی عالم و آقایی بزرگ بود و به او باقر گفته می شد چرا که علم را توسعه داد.»[۶]

شمس الدین ذهبی

این عالم پرآوازه اهل تسنن در ستایش امام باقر می‌گوید: «او یگانه گیتی بود که علم و عمل، سیادت و شرافت، اعتماد و وقار را در خود جمع کرده بود. وی به باقر شهرت یافت چون علم را شکافت و او امامی مجتهد و تالی کتاب خدا بود.»[۷]

ابن حجر هیثمی

این عالم اهل تسنن در وصف امام باقر(ع) این گونه نگاشته است: «وی را بدین جهت باقر نامیده‌اند که از گنج‌های پنهان معارف و حقایق احکام آن به اندازه‌ای آشکار ساخت که جز بر افراد بی بصیرت و دل‌های ناپاک پوشیده نیست و از این جا است که او را شکافنده و جامع دانش و نشر دهنده و بر افرازنده‌ی علم نامیده‌اند. برای او از استواری و ثبات در مراحل سلوک عرفانی، منزلتی است که وصف کنندگان از بیان آن عاجزند و در زمینه این سلوک و معارف دارای کلمات فراوانی است که فرصت، مجال طرح آن را نمی‌دهد.[۸]

آری؛ اوست که شکافنده علوم انبیاء است و وجودش به اسلام و مسلمین عظمت بخشید و شایسته است که همه مسلمانان از این وجود نورانی فیض وافی را ببرند اما صد حیف و صد افسوس که علمای اهل تسنن خود را از این تشعشع نور محروم کرده‌ و فقط به نقل عظمت علمی آن امام همام اکتفا کرده‌اند.

سلام و درود خدا بر او، در روزی که چشم به دنیا گشود و در روزی که چشم از دنیا فرو بست و در روزی که دوباره برانگیخته خواهد شد.

این امام همام در نخستین روز رجب 57 هجری قمری در مدینه دیده به جهان گشود. نام مبارک وی را محمد نهادند از القاب آن امام می توان به باقرالعلوم به معنای شکافنده علوم، شاکر، صابر و هادی اشاره کرد و کنیه ایشان ابوجعفر بود. این امام همام در هفتم ذیحجه 114هجری قمری در 57 سالگی در مدینه به دستور هشام بن عبدالملک مسموم شد و به مقام والای شهادت نایل آمد و در آرامگاه بقیع به خاک سپرده شد.

پی نوشت

[۱] مسار الشیعة، ص۵۶.

[۲] المناقب و المثالب‏، ص۳۲۷.

[۳] حلیة الأولیاء وطبقات الأصفیاء، ج ۳، ص ۱۸۶؛ تاریخ مدینه دمشق، ج۴۵، ص۲۷۸.

[۴] شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۱۶۴.

[۵] تهذیب الاسماء و اللغات، ج۳، ص۱۰۳.

[۶] وفیات الأعیان و انباء أبناء الزمان، ج ۴، ص۱۷۴.

[۷] سیر أعلام النبلاء، ج۴، ص۴۰۱.

[۸] الصواعق المحرقه، ج۲، ص۵۸۶./

روزنامه رای الیوم در تحلیلی به قلم عبدالباری عطوان، نویسنده و تحلیلگر سرشناس جهان عرب و سردبیر این روزنامه نوشت: در سال ۱۹۹۸ و به مناسبت برگزاری جشن پنجاهمین سالگرد تاسیس رژیم صهیونیستی در سرزمین‌های اشغالی توسط اسرائیلی‌ها، جان سیمپسون، سردبیر سیاسی شبکه بی بی سی سه گزارش تلویزیونی میدانی تهیه کرد که در آن زمان از کانال یک پخش شدند و از موضوعیت و حرفه گری بالایی برخوردار بودند. سیمپسون در این گزارش‌ها از طریق مصاحبه با اقشار مختلف سیاسی و نظامی، بیشتر تناقضات داخلی موجود در رژیم صهیونیستی و منابع تهدیدات وجودی برای این رژیم را برملا کرد.

نویسنده آورده است: زمانی که گزارش اخیر دوست و همکارمان زهیر آندراوس در روزنامه رای الیوم را خواندم، به یاد پیش بینی جان سیمپسون افتادم؛ شخصی که به خوبی او را می‌شناسم و در بسیاری از برنامه‌های رسانه‌ای و تحلیلی او مشارکت داشتم. زهیر آندراوس در گزارش خود به سه پیش بینی از سه کارشناس و تحلیلگر اسرائیلی می‌پردازد که گزارش‌های همکارمان سیمپسون را تایید و تصویر بدبینانه‌تری را منعکس می‌کنند.

پیش بینی اول برای شاول ارئیلی، ژنرال بازنشسته و خاورشناس متخصص در امور درگیری‌های عربی و اسرائیلی است، او در مقاله‌ای که در روزنامه هاآرتص منتشر شد، می‌گوید: جنبش صهیونیستی در تحقق رویای خود مبنی بر "برپایی کشور دموکراتیک اسرائیلی با اغلبیت یهودی" شکست خورد و اکنون زمان به سود اسرائیل نیست و این نظریه دیگر شکست خورده است.

پیش بینی دوم برای آری شاویت، تحلیلگر کهنه کار اسرائیلی است که نظرش بدبینانه‌تر است و در مقاله‌ای که در همین روزنامه منتشر شد، می‌گوید: مقوله " از نقطه عدم بازگشت عبور کردیم" چه معنایی دارد درحالی که اسرائیل به نفس‌های آخر افتاده است و دیگر انگیزه‌ای برای زندگی کردن در آن وجود ندارد، اسرائیلی‌ها می‌دانند که از زمان آمدنشان به سرزمین فلسطین قربانی یک دروغ ساختگی شدند؛ دروغی که جنبش صهیونیسم آن را ابداع کرد تا جهان را قانع کند که فلسطین یک سرزمین خالی از مردم بوده است.

وی در پایان مقاله‌اش می‌گوید که " زمان رفتن به سان فرانسیسکو و یا برلین فرا رسیده است".

پیش بینی سوم برای گدعون لیوی، نویسنده چپ گرای اسرائیلی است که در مقاله‌ای می‌گوید: ما با سرسخت‌ترین ملت تاریخ مواجه هستیم و روند ویرانی موجودیتی و غده سرطان اسرائیل به مراحل نهایی خود رسیده است و راهی برای درمان این بیماری به وسیله گنبدهای آهنین  و دیوارهای حائل و بمب‌های هسته‌ای وجود ندارد.

در این تحلیل آمده است: نقطه تحول اصلی که منجر به ترسیم چنین تصاویر بدبینانه‌ای نزد شخصیت‌های اسرائیلی شده است، وجود جنبش‌های مقاومت فلسطینی در نوار غزه و جنبش‌های دیگر در کرانه باختری است که به طور کامل از حکومت‌ها و کشورهای عربی مستقل هستند؛ کشورهایی که پرچم تسلیم را بالا بردند و رژیم صهیونیستی را به رسمیت شناختند و وارد روند عادی سازی روابط شدند.

تکنولوژی موشکی و محور مقاومت به رهبری ایران، سوریه، بخشی از عراق، حزب الله لبنان و انصارالله یمن مساله‌ای است که تمام معادلات نظامی و سیاسی را تغییر و به برتری اسرائیل پایان داد؛ اسرائیلی که تنها طی چند ساعت به جنگ با حکومت‌های عربی پایان می‌داد.

برای میلیونمین بار می‌گوییم که نبرد "شمشیر قدس" در ماه مه گذشته ضربه سختی به اسرائیلی‌ها بود زیرا به مدت بیش از ۱۱ روز آنها را از جهان منزوی کرد و منجر به فرار توام با رعب و وحشت آنها به سوی پناهگاه‌ها شد و بمباران دو فرودگاه "اللد" در تل‌آویو و "رامون" در نقب برای اولین بار پس از جنگ ۱۹۴۸ تمام دروازه‌های فرار را به روی اسرائیلی‌ها بست، مهم‌تر از این مساله این است که تصمیم شلیک موشک اول در این نبرد یک تصمیم فلسطینی بود و محمد ضیف و یحیی السنوار و ژنرال‌های آنها این تصمیم را گرفتند.

دولت کنونی اسرائیل و دولت قبلی نیز از مساله "توافق ابراهیم" و عادی سازی با حکومت‌های حاشیه‌ای عربی برای سرپوش گذاشتن بر این تصاویر تاریک استفاده می‌کنند اما حتی این توافق نیز جعلی از آب درآمد و ما شاهد این بودیم که سفر اولین رئیس صهیونیستی به ابوظبی با استقبال موشک‌های یمنی همراه بود و نمی‌دانیم که او شب اولش در پایتخت امارات را چگونه سپری کرد؛ زیر زمین یا روی زمین.

شرط بندی صهیونیست‌ها برای محو کردن حافظه نسل‌های فلسطینی متحمل شکست سختی شده است زیرا نسل اول، اولین گلوله مقاومت را در سال ۱۹۶۵ شلیک کرد و بعد از شکست ژوئن ۱۹۶۷ دایره خود را گسترش داد، نسل دوم دو انتفاضه را برپا کرد؛ انتفاضه اول با سنگ در سال ۱۹۸۷ و انتفاضه دوم با سلاح در سال ۲۰۰۰، اکنون نسل سوم آتش جنگ موشکی و پهپادی و تونل‌ها را شعله‌ور کرده است و انتفاضه سوم نیز در کرانه باختری برپا شد.

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر پیشین رژیم صهیونیستی در اظهاراتی که منسوب به وی است، تاکید می‌کند، "تلاش خواهم کرد که اسرائیل صدمین سالگرد تاسیس خود را جشن بگیرد زیرا تاریخ به ما می‌آموزد که بیشترین عمر برای یک دولت یهودی بیش از ۸۰ سال نبوده است" . نتانیاهو این رویای خود را محقق نخواهد کرد زیرا او باید باقی مانده عمر خود را پشت میله‌ها سپری کند و کسی که بعد از او آمده است با یک رای عربی در کنست به تعلیق درمی‌آید.

عطوان در ادامه گزارش خود نقل می‌کند:چند روز قبل از بازگشت یاسر عرفات، رئیس فقید تشکیلات خودگردان فلسطین به غزه بر اساس توافقات اسلو که من در ژوئیه ۱۹۹۴ به شدت با آن  مخالفت کردم، من و عرفات در اواخر شب از ترس دستگاه‌های شنود در حوالی دفترش در بوغرطه تونس قدم می‌زدیم، او به من گفت که "اسرائیلی‌ها وحشت زده از فلسطین فرار خواهند کرد، همانند موش‌هایی که از کشتی درحال غرق شدن فرار می‌کنند، این اتفاق در زمان من رخ نخواهد داد زیرا من زنده نخواهم بود؛ اما در زمان تو خواهد بود..."

در پایان این گزارش آمده است: کدام یک از پیش بینی‌ها زودتر محقق می‌شوند؛ پیش بینی همکار انگلیسی سیمپسون، پیش بینی ژنرال ارئیلی، پیش بینی تحلیلگر کهنه کار شاویت، پیش بینی نویسنده چپ گرای اسرائیلی لیوی و یا پیش بینی شهید یاسر عرفات؟ پاسخ را به روزهای آتی می‌سپاریم زیرا آینده پر از اتفاقات غافلگیرکننده خواهد بود و ما در اوج خوش‌بینی هستیم.