اسلام، تنها دینی است که خداوند تا قیامت برای سعادت انسان قرار داده است: «إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلامُ»؛[1] «همانا دین (پسندیده) نزد خدا آیین اسلام است» و اگر کسی غیر این دین اسلام را انتخاب کند از او پذیرفته نیست؛[2] زیرا ادیان تحریف شده هرگز او را به سعادت و خوشبختی نمی‌رساند.
خداوند برای داوری در مورد اسلام، ملاک‌هایی را قرار داده است:
یک. عقل
نخستین ملاک داوری، عقل است؛ زیرا خداوند نعمت عقل را در وجود همه انسان‌ها قرار داده و آن را به عنوان حجت و پیامبر درونی معرفی کرد: «إِنَّ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حُجَّتَيْنِ حُجَّةً ظَاهِرَةً وَ حُجَّةً بَاطِنَةً فَأَمَّا الظَّاهِرَةُ فَالرُّسُلُ وَ الْأَنْبِيَاءُ وَ الْأَئِمَّةُ وَ أَمَّا الْبَاطِنَةُ فَالْعُقُول»؛[3] «خداوند بر مردمان دو حجت قرار داد، حجت بيرونى و حجت درونى، حجت بيرونى همان پيامبران و امامان عليهم‌السلام هستند و حجت درونى همان عقل‌هاست».
بر همین اساس است که خداوند بعد از سفارش به علم‌آموزی و آگاهی، انسان را به تعقل و به‌کارگیری قوه عاقله سفارش کرده است؛[4] بنابراین انسان باید برای شناخت صحیح یک دین، منابع و آموزه‌های آن را با ترازوی عقل، سنجیده و الهی بودن آن را از افسانه‌انگاری، خرافی‌گری و ساخته‌های بشری، جدا کند.
الهی بودن دین به حکم عقل
ازآنجاکه انسان برای زندگی بهتر، نیازمند دین است،[5] عقل حکم به بودن اصل دین می‌کند. از طرفی بشر به دلیل عدم اشراف بر حقیقت، روح و آینده انسان، آسمان‌ها، زمین، زندگی پس از دنیا، برزخ، قیامت و... ، نمی‌تواند برای خوشبختی خویش، برنامه‌ریزی کند، پس باید خدایی که بر همه عوالم عالم است، دین را نیز معرفی کند.
نکته: به دلیل اینکه عقل مدرک کلیات است، از درک برخی جزئیات اسلام، مانند چرایی دو رکعت بودن نماز صبح و... ، عاجز است و این موارد باید با وحی مشخص شود.
دو. فطرت
خداوند متعال اسلام را بر اساس فطرت و سرشت درونی انسان‌ها قرار داده است و به عبارت دیگر؛ خمیرمایه اسلام در فطرت و سرشت درونی انسان وجود دارد؛[6] بنابراین اگر انسان فطرت خود را از غفلت و آلودگی‌های درونی و بیرونی خالی کند، بدون تردید آموزه‌های اسلام را همان نیازها و خواسته‌های فطری خود احساس می‌کند.
سه. منابع و متون اسلام
قرآن کریم، بهترین و والاترین منبع دین اسلام است که بعد از هزارو‌چهارصد سال، روزبه‌روز بر طراوت و تازگی آن افزوده می‌شود.
قرآن کریم، ملاکی برای حقانیت اسلام است؛ زیرا تمام علومی که بشر برای هدایت به آن نیازمند است در آن وجود دارد؛ حتی اخبار آسمانیش، منجمان را متحیر کرده است.[7]
محتوای جامع قرآن کریم شامل، علوم مختلف، اخبار زمین، آسمان‌ها، ستارگان، کهکشان‌ها، اخبار مربوط به انسان و آینده او و... هزاران خبر دیگر است که هنوز عقل بشر به آن نرسیده است. آیا انسانی قادر بر احصای این همه علم یکجا و در یک کتاب را دارد؟!
بنابراین عقل و فطرت از ملاک‌های داوری مشترک بین همه انسان‌هاست و منابع و متون هر دینی، از مختصات آن دین است.
پی‌نوشت:
[1]. آل عمران: 19.
[2]. همان: 85.
[3]. کلینی، محمدبن‌یعقوب، کافی، اسلامیه، ج1، ص16.
[4]. عنکبوت: 43.
[5]. نیاز به دین.
[6]. روم: 30.
[7]. اعجاز علمی قرآن.
