ارتداد به معنای آن است که یک مسلمان، کافر شده و از دین اسلام خارج گردد.[1] آیات قرآن کریم بر حرام بودن این رفتار صراحت دارد.[2] همچنین منابع حدیثی شیعه[3] و اهل‌تسنن[4] نیز آن را یکی از گناهان کبیره برشمرده‌اند. فقهای مسلمان اعلام داشته‌اند که ارتداد با انکار خداوند یا شریک قرار دادن برای او یا انکار نبوت خاتم الانبیاء صلی‌الله‌علیه‌وآله یا انکار یکی از تعالیم شریعت نبوی که در میان امت اسلام ضروری است، حاصل می‌شود.[5]
نکته قابل توجه آن است که ارتداد و خروج از اسلام فقط با انکار ضروری دین ایجاد می‌شود، خواه چیزی که انکار می‌شود از اصول دین باشد مثل انکار توحید، خواه از فروع دین مثل وجوب نماز یا حرمت نوشیدن مایع مست کننده.
یکی از اختلاف‌های اساسی در امت اسلامی، بحث پیرامون امامت و رهبری پس از خاتم الانبیاء صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌باشد، به‌طوری که در هیچ مسئله‌ای به اندازه این موضوع، در امت اسلامی جنگ و خون‌ریزی انجام نشده است.[6]
شیعیان با توجه به استدلال‌های استوار عقلی و نقلی بر این باورند که مذهب شیعه همان اسلام واقعی است که پیامبر معظم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله آن را ترویج و تبلیغ کردند و پس از ایشان، امیرالمؤمنین علیه‌السلام مامور گسترش و پاسداری از آن بودند تا اینکه این وظیفه به امام زمان علیه‌السلام منتهی شد. بنابراین امامت و رهبری یکی از اصول مسلم و بی‌تردید اسلام خواهد بود.
با این حال، برخی روایات و گزارش‌ها از سیره معصومان علیهم‌السلام گواه بر آن است که امامت با تمام اهمیت آن، از ضروریات مذهب شیعه است و انکار آن توسط دیگر مسلمانان، دلیل بر ارتداد و خروج از اسلام نیست.[7] برای نمونه، هیچ گزارشی از سیره امیرالمؤمنین علیه‌السلام نقل نشده که ایشان با طرفداران سقیفه و مسلمانان منحرف، همانند کفار و مشرکان رفتار کنند.
پی‌نوشت:
[1]. خوئی، ابوالقاسم، فقه الشيعة - كتاب الطهارة، ج6، ص18، مؤسسة آفاق.
[2]. بقره، 217 ؛ مائده، 54.
[3]. حر عاملی، حسن، وسائل الشيعة، ج٢٨، ص٣٢٣-٣٢٤، مؤسسة آل‌البیت علیهم‌السلام.
[4]. نسائی، احمد، سنن النسائی، ج2، ص301، دار الکتب العلمیة.
[5]. کاشف الغطا، جعفر، کشف الغطاء، ج٤، ص٤١٨، جامعه مدرسین.
[6]. شهرستانی،محمد، الملل و النحل، ج1، ص31، الشریف الرضی.
[7]. گروه نویسندگان، امامت پژوهى (بررسى ديدگاه‌هاى اماميه، معتزله واشاعره)، ص120، دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
