بسم الله الرحمن الرحیم

ثواب روزه داری در اسلام

روزه گرفتن در لسان آیات و روایات که از آن تعبیر به صوم می شود، یکی از ارکان عبادی در اسلام که نقش مهم و بنیادین در کنترل غرائض نفسانی و در نتیجه رشد کمالی انسان در برقراری ارتباط خالصانه با خدای متعال می شود. از این رو، عمل عبادی روزه بر کلیه مسلمانان واجب گردید تا به صورت الزامی امت اسلام و جامعه ی مسلیمین به صورت گسترده از منافع روزه گرفتن منتفع شوند، خدای متعال در قرآن کریم می فرماید:«یا أیُّها الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ».(۱).«ای کسانی که ایمان آورده اید! روزه بر شما مقرّر شده است، همچنان که بر پیشینیان شما مقرّر شده بود، شاید که پرهیزگار شوید».با توجه به محتوای آیه شریفه مذکور، وجوب روزه گرفتن لطفی بزرگ از سوی خدای متعال که بر امت اسلام واجب گردید و روزه داری در امتهای سابق امری مقدس بود ولی واجب نبوده است، چنانچه در فرازی از دعای نورانی امام سجاد علیه السلام در وداع با ماه مبارک رمضان آمده است:((ثُمّ آثَرتَنا بهِ علی سائرِ الاُمَمِ، و اصطَفَیتَنا بفَضلِهِ دُونَ أهلِ المِلَلِ، فَصُمنا بِأمرِکَ نَهارَهُ، و قُمنا بِعَونِکَ لَیلَهُ.)).(۲).سپس به وسیله این ماه، ما را بر سایر امّتها برتری دادی و افتخار آن را نصیب ما، و نه پیروان دیگر آیینها، کردی، پس به فرمان تو روز آن را روزه گرفتیم و به یاری تو، شبش را به عبادت گذرانیدیم.

برای هر یک از رفتارهای نیک انسان خصوصا اعمال عبادی، ثواب و پاداشی تعیین و مشخص شده است، اما عمل روزه داری بواسطه ای فضیلت بالای آن نزد خدای متعال، ثواب محدود و مشخصی برای آن تعیین نشده است، بلکه خدای متعال شمارش ثواب و اعطای اجر و پاداش روزه دار را برعهده ی خود قرار داده است، پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) می فرماید:((كل حسنة يعملها ابن آدم بعشر حسنات إلى سبع مائة ضعف، يقول الله: إلا الصوم فهو لي وأنا أجزي به يدع الطعام من أجلي والشراب من أجلي، وشهوته من أجلي، وللصائم فرحتان: فرحة حين يفطر، وفرحة حين يلقى ربه ولخلوف فم الصائم حين يخلف من الطعام أطيب عند الله من ريح المسك)).(۳).هر کار نیکی که فرزند آدم انجام می دهد، خدای متعال از ده برابر تا هفتصد برابر آن را پاداش می دهد، خداوند تبارک و تعالی می‌فرماید: روزه از من است و پاداش آن را من می‌دهم. برای روزه دار دو شادی و سرور هست، یکی هنگام افطار و دیگری هنگام ملاقات با خدای متعال، به خدایی که جان محمد در دست اوست قسم که، بوی دهان روزه دار از بوی مشک در نزد خدای متعال پاکتر است

در وایتی دیگر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید:(( الْأَعْمَال عِنْد الله سَبْعَة: عملان موجبان وعملان أمثالهما وَعمل بِعشْرَة أَمْثَاله وَعمل بسبعمائة وَعمل لَا يعلم ثَوَاب عَامله إِلَّا الله
فَأَما الموجبان فَمن لَقِي الله يعبده مخلصاً لَا يُشْرك بِهِ شَيْئا وَجَبت لَهُ الْجنَّة وَمن لَقِي الله قد أشرك بِهِ وَجَبت لَهُ النَّار وَمن عمل سَيِّئَة جزي بِمِثْلِهَا وَمن هم بحسنة جزي بِمِثْلِهَا وَمن عمل حَسَنَة جزي عشرا وَمن أنْفق مَاله فِي سَبِيل الله ضعفت لَهُ نَفَقَته الدِّرْهَم بسبعمائة وَالدِّينَار بسبعمائة وَالصِّيَام لله لَا يعلم ثَوَاب عَامله إِلَّا الله عز وَجل)).(۴).نزد خداوند هفت عمل است: دو عملی که موجب بهشت و جهنم می شود و عمل همانند آن، یک عمل ده برابر، یک عمل هفتصد برابر، و یک عملی که جز خدا جزای آن را نمی داند. اما در مورد دو در مورد دو عمل اول؛  هر کس خدا را ملاقات کند و او را خالصانه عبادت کند و چیزی را شریک او قرار ندهد بهشت ​​برای او تضمین شده است و هر کس خدا را ملاقات کند که او را به او شریک کند جهنم برای او تضمین شده است و هر کس بدی کند پاداش او را خواهد داشت. مانند آن، و هر کس بخواهد کار نیکی کند، مانند آن پاداش می‌گیرد، ده حسنه به او داده می‌شود، و اما هر که مال خود را در راه خدا انفاق کند، اگر یک درهم خرج کند، هفتصد درهم پاداش خواهد گرفت. و اگر یک دینار خرج کند، هفتصد دینار پاداش دریافت خواهد نمود،اما روزه از آن خداست و هیچ کس جز خداوند متعال ثواب آن را نمی داند.

منابع

۱. سورة البقرة: ١٨٣.

۲. الصحیفة السجادیة، الدعاء: ٤٥.

۳.متقی هندی، علی بن حسام الدین، موسسه الرساله، ج۸، ۴۵۳/ ۲۳۶۲۲.

۴.سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور،دارالفکر، ج۲، ص۳۷.