مرحوم آیت الله محمدعلی ناصری از اساتید اخلاق حوزه در یکی از دروس اخلاق خود به موضوع «راههای گسترش محبت الهی» پرداختند که متن آن بدین شرح است:

درباره محبت ما به خدا و محبت خدا به ما صحبت می‌کردیم.

در قرآن کریم می‌فرماید: «وَ ما قَدَرُوا اللهَ حَقَّ قَدْرِهِ»؛ و خدا را آن گونه که حقّ اوست قدردانی نکردند (و او را نشناختند).

کسی نمی‌تواند حق خدا را ادا کند، حتی پیغمبران هم نمی‌توانند حق خدا را ادا کنند، نبی اکرم(ص) که اشرف همه انبیای الهی است، خود را مقصر می‌بیند و می‌فرماید: «مَا عَبَدْنَاکَ حَقَّ عِبَادَتِک»؛ ما تو را آن گونه که حق عبادت تو است پرستش نکردیم.

چهارده نور مقدس با وجود اینکه ایام حیاتشان را در رضای حق و به امر حق طی می‌کردند، لحظه‌ای از خدا جدا نبودند و غرق خدا شدند. نبی اکرم (ص) فرمودند: علی غرق در خداست. حضرت اباعبدالله (ع) نیز همین تعبیر را درباره حضرت علی اکبر بیان فرمودند. زمانی که حضرت علی‌اکبر برای وداع به خیمه‌ها رفتند، دور ایشان را اهل خیمه گرفتند، امام حسین (ع) وارد شدند و فرمودند: «دعوه!»؛ رها کنید پسرم را! «فَاِنَّهُ مَمْسُوسٌ‌ فِی‌ ذَاتِ‌ اللَّهِ»‌؛ او غرق در خداست.

شما می ‏بینید کسی که یک نفر را خیلی دوست داشته باشد، مرتب اسمش را می‌برد و فضائل و مناقب او را بیان می‌کند. شاعرانی هم که غرق در خدا باشند، در اشعارشان مطالبی در این مورد می‌نویسند.

ذکر خدا بسیار زیاد است، قرآن خواندن، ذکر خداست، تمام دعاهایی که از ائمه اطهار علیهم السلام در ابواب مختلف حیاتی انسان و ابعاد حرکات نقل شده است، التماس و التجا و ذکر خداست.

بعضی از بزرگان دعاها را به سه قسمتِ دعای ذکری، دعای عملی و دعای قلبی، تقسیم کرده‌اند.

«دعای ذکری»، همان قرآن خواندن، ذکر خداست. همه دعاها ذکر با خدا، انس با خدا و ارتباط با خدا و راز و نیاز با خداست.

«دعای عملی»، نماز است. موقع نماز با خدا حرف می‌زنی و موقع قرآن خواندن خدا با تو حرف می‌زند.

در روایت آمده است که خدا می‌فرماید: اگر می‌خواهی تو با من حرف بزنی، نماز بخوان و اگر می‌خواهی من با تو حرف بزنم، قرآن بخوان.

موقع نماز خواندن با خدا حرف می‌زنی، راز و نیاز می‌کنی، تسبیح و تحمیدش را می‌گویی، عظمتش را یاد می‌کنی و مخاطبت خداست. لکن ما در موقع نماز غافل هستیم و سریع می‌خوانیم، تازه با این نماز طلبکار خدا هم هستیم.

ما خدای خوبی داریم، اما افسوس که از او غافل هستیم.

نبی اکرم (ص) فرمودند: «عَلَیْکُمْ بِسِلاَحِ اَلْأَنْبِیَاءِ. فَقِیلَ: وَ مَا سِلاَحُ اَلْأَنْبِیَاءِ؟ قَالَ: اَلدُّعَاءُ»، بر شما باد سلاح پیامبران. عرض شد: سلاح پیامبران چیست؟ فرمود: دعا.

به سلاح انبیاء مسلح شوید، انبیاء در مقابل دشمنان سلاح دعا را به کار می‌بردند و شب و نصف شب درِخانه خدا گدایی می‌کردند. پس اگر نارحتی، گرفتاری، حاجتی داری دو رکعت نماز بخوان و دعا بکن و از خدا بخواه زیرا جز او کسی را نداریم که به فریادمان برسد.

در روایت آمده است زمانی که انسان با عجله نماز می‌خواند و بعد از اتمام نماز سریع مهرش را برمی‌دارد و می‌رود، مَلکی می‌گوید: کجا می‌خواهی بروی؟ آیا جایی بهتر از اینجا پیدا کرده‌ای؟ هرچه می‌خواهی از خدا بخواه. اینقدر دویدی به چه چیزی رسیدی؟ صبر کن و تمام نیازهایت را از خدا بخواه.

دعای بعد از نماز مستجاب است، بعد از نمازت تسبیحات حضرت زهرا را بگو و سپس حاجت‌هایت را از خدا بخواه.

در روایت دیگری نبی اکرم می‌فرماید: «أَ لاَ أَدُلُّکُمْ عَلَی سِلاَحٍ یُنْجِیکُمْ مِنْ أَعْدَائِکُمْ وَ یُدِرُّ أَرْزَاقَکُمْ قَالُوا بَلَی قَالَ تَدْعُونَ رَبَّکُمْ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ فَإِنَّ سِلاَحَ اَلْمُؤْمِنِ اَلدُّعَاءُ» ؛ سلاحی رهنمائی نکنم که از دشمنتان نجات بخشد و روزی شما را فراوان و سرشار کند؟ گفتند: بله. فرمود: به درگاه پروردگارتان در شب و روز دعا کنید، زیرا سلاح مؤمن دعاء است.

در روایت است که حضرت موسی (ع) عرض کرد پروردگارا من معرفت و محبت تو را می‌خواهم. چه باید بکنم؟ خطاب شد که بگو «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ». این ذکر سبب بیشتر شدن محبت خدا در قلب انسان می‌شود.

این ذکر آثار زیادی دارد و یکی از آثار آن، این است که اغلب ذکرهایی که شما می‌خوانید لب‌هایتان تکان می‌خورد و دیگران متوجه می‌شوند، اما این ذکر که اساس اسلام و توحید در آن است، موقع گفتن آن لب‏های انسان تکان نمی‌خورد و هیچ کس متوجه نمی‌شود.

خداوند بهترین ذکرها را به گونه‌ای به ما یاد داده که آن را در اجتماع بگوییم اما احدی متوجه نشود و ریا نشود.

«خیر الذکر من اخفی»؛ بهترین ذکر آن است که کسی متوجه بیان آن نشود. فقط خودت و خدایت بداند. اگر در جایی تنها هستی قرآن بخوان، ذکر بگو اشکالی ندارد؛ اما در اجتماع ذکر را پنهانی بگو و خودنمایی نکن چون به دنبال آن ریا می‌آید.

ذکر «بِسْمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحْمنِ ٱلرَّحِیمِ»، آثار زیادی دارد، در روایت آمده است که این ذکر به اسم اعظم نزدیک‌تر است از سفیدی چشم به سیاهی آن.

لذا روایت است «کهکُلُّ اَمْر ذی بال لَمْ یُذْکَرْ فیهِ اسْمُ اللهِ فَهُوَ اَبْتَرُ»؛ هر کار دارای اهمیّتی که بدون یاد خدا آغاز گردد، به سرانجام نمی رسد.

هر کاری که می‌خواهی انجام دهی، موقع خارج شدن از خانه موقع ورود به خانه، موقع خواب و بیداری، مسافرت موقع سوار شدن به ماشین، در هر کاری «بسم الله» بگو که خود را محفوظ کرده‌ای و سلامتی خود را از خدا خریده‌ای.