نمونه اى از دلائل منکران رجعت و پاسخ آن!

شبهه اول: بازگشت ظالمان با آيه اى که مى گويد: «مردمى را که هلاکشان کرديم، بازگشت بر آنان حرام است»(1)چگونه قابل جمع است؟ اين آيه، با قاطعيت رجوع آنان را نفى مى کند؟

پاسخ : اين آيه مخصوص ظالمانى است که در اين دنيا به کيفر ظلمشان هلاک شده اند که آنان بر نمى گردند. اما ستمگرانى که بدون مؤاخذه از دنيا رفته اند، برخى برمى گردند تا کيفر عملشان را ببينند، سپس در آخرت هم به عذاب شديدتر گرفتار مى شوند. پس آيه ارتباطى به بحث رجعت ندارد.

شبهه دوم: ظاهر آيه اى که مى فرمايد: «وقتى مرگ يکى از آنان مى رسد، مى گويد: خدايا مرا برگردانيد تا کار نيک انجام دهم. هرگز! اين سخنى است که مى گويند و پس از مرگشان برزخى است تا روز قيامت»(2) آن است که پس از مرگ، بازگشتى به دنيا نيست.

پاسخ : آيه از يک قانون کلى حکايت مى کند که قابل استثنا در برخى موارد است و دليل آن زنده شدن بعضى از مردگان در امت هاى پيشين است. اگر عدم بازگشت به دنيا يک قانون و سنت کلى و استثنا ناپذير بود، بازگشت برخى به دنيا با عموم آيه تناقض داشت.

اين آيه هم مثل سنت هاى ديگر الهى در مورد انسان است و مى رساند که طبيعتاً پس از مرگ، حياتى نيست تا قيامت و اين منافاتى ندارد که در بعضى موارد به خاطر مصالح برتر، رجعتى صورت بگيرد.

شبهه سوم: استدلال به رجعت، مبتنى بر اين است که آيه (و َيَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ کُلِّ أُمَّة فَوْجاً...)(3) را حاکى از وقوع حادثه پيش از قيامت بدانيم. ولى ممکن است آيه، درباره حادثه اى در روز قيامت باشد که قبل از آيه (وَ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ)(4) ذکر شده و طبيعى آن بود که پس از آن ذکر شود و مراد از فوجى از هر امت، گروهى از ستمگران و سران آن اقوام باشند.

پاسخ: اولاً: بر فرض آنکه آيه (وَ يَوْمَ نَحْشُرُ...) حکايت گر واقعه اى در روز قيامت باشد، تقدم آن بر آيه نفخ صور، اختلالِ بى دليل در آهنگ کلام است.

ثانياً: ظاهر آيات مى رساند که دو روز وجود دارد: يکى روزى که از هر امتى گروهى زنده مى شوند و ديگرى روزى که در صور دميده مى شود. اين که آن روز را از متمم هاى روز قيامت بشماريم، لازمه اش آن است که آن دو روز، يک روز باشد و اين خلاف ظاهر آيات است.(5) (6)

منبع: سایت آیت الله مکارم شیرازی

منابع

1- (وَحَرامٌ عَلى قَرْيَة أَهْلَکْناها أَنَّهُمْ لا يَرْجِعُونَ) (انبياء: 95).

2- (حَتّى إِذا جاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ رَبِّ ارْجِعُونِ لَعَلِّي أَعْمَلُ صالِحاً فِيما تَرَکْتُ کَلاّ إِنَّها کَلِمَةٌ هُوَ قائِلُها وَمِنْ وَرائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلى يَوْمِ يُبْعَثُونَ) (مؤمنون: 99 ـ 100).

3- سوره نمل: 83.

4- همان: 87.

5- با توجه به آنچه ذکر شد، بسيارى از آنچه آلوسى در تفسير اين آيه گفته است، باطل خواهد شد. ر.ک: تفسير آلوسى: ج20، ص26.

6- سيماى عقايد شيعه،ص 303.