چرا ما به طرف مکه نماز می خوانیم و قبله ما مکه است مگر قبلا بیت المقدس نبود پس چرا الان بیت المقدس نیست و قبله به چه معناست؟
قبله: یعنی جهت و اسم مکانى است که نمازگزار بآن رو می کند (مفردات).قبله مسلمین زمانی به امر خدا بیت المقدس بود و دریکی از عبادتهایی که رسول خدا رو به قبله (در آن زمان بیت المقدس بود) نماز می خواند، در وسط نماز حکم تغییر قبله از جانب خدا و خطاب به پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله صادر شد به این موضوع و فلسفه آن در سوره بقره (۲) آیه ۱۴۴ پرداخته شده است:«قَدْ نَرى تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِی السَّماءِ فَلَنُوَلِّیَنَّکَ قِبْلَةً تَرْضاها فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ حَیْثُ ما کُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَکُمْ شَطْرَهُ وَ إِنَّ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ لَیَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَ مَا اللَّهُ بِغافِلٍ عَمَّا یَعْمَلُونَ »
«نگاه هاى انتظار آمیز تو (ی پیامبر) را به سوى آسمان (براى تعیین قبله نهایى) مى بینیم، اکنون تو را به سوى قبله اى که از آن خشنود باشى، باز مى گردانیم، روى خود را به جانب مسجد الحرام کن، و هر جا باشید روى خود را به جانب آن بگردانید، و کسانى که کتاب آسمانى به آنها داده شده بخوبى مى دانند این فرمان حقى است که از ناحیه پروردگارشان صادر شده (و در کتابهاى خود خوانده اند که پیغمبر اسلام به سوى دو قبله نماز مى خواند) و خداوند از اعمال آنها (در مخفى داشتن آیات) غافل نیست.»
تفسیر: همه جا رو به سوى کعبه کنید
همانگونه که قبلا اشاره شد، بیت المقدس قبله نخستین و موقت مسلمانان بود، لذا پیامبر ص انتظار مى کشید که فرمان تغییر قبله صادر شود، به خصوص اینکه یهود پس از ورود پیامبر ص به مدینه این موضوع را دستاویز خود قرار داده بودند، و مرتبا مسلمانان را سرزنش مى کردند: اینها استقلالى از خود ندارند اینها پیش از آنکه ما به آنها یاد دهیم اصلا از امر قبله سر در نمى آوردند!، قبول قبله ما دلیل بر قبول مذهب ما است! و مانند اینها ... .
در آیه مورد بحث به این امر اشاره شده و فرمان تغییر قبله در آن صادر گردیده است مى فرماید:" ما نگاه هاى انتظار آمیز تو را به آسمان (مرکز نزول وحى) مى بینیم" (قَدْ نَرى تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِی السَّماءِ).
" اکنون تو را به سوى قبله اى که از آن راضى خواهى بود باز مى گردانیم" (فَلَنُوَلِّیَنَّکَ قِبْلَةً تَرْضاها).
" هم اکنون صورت خود را به سوى مسجد الحرام و خانه کعبه بازگردان" (فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ).
نه تنها در مدینه،" هر جا باشید، روى خود را به سوى مسجد الحرام کنید" (وَ حَیْثُ ما کُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَکُمْ شَطْرَهُ).
مى دانیم این تغییر قبله- طبق روایات- در حال نماز ظهر بود، و در یک لحظه حساس و چشمگیر انجام گرفت، پیک وحى خداوند بازوان پیامبر ص را گرفته و از بیت المقدس به سوى کعبه بر گردانید، و فورا مسلمانان صفوف خود را تغییر دادند، حتى در روایتى مى خوانیم که زنها جاى خود را به مردان و مردان جاى خود را به زنان دادند (باید توجه داشت که بیت المقدس تقریبا در سمت شمال بود، در حالى که کعبه درست در سمت جنوب قرار داشت).
جالب اینکه تغییر قبله یکى از نشانه هاى پیامبر اسلام ص در کتب پیشین ذکر شده بود، چه اینکه آنها خوانده بودند که او به سوى دو قبله نماز مى خواند" یصلى الى القبلتین".
ر. ک: تفسیر نمونه، ج ۱، ص ۴۹۱ .
