در پایان عهد ایلخانان تا عهد تیموریان و تا چندی بعد از آن، نوعی ملوک ‏الطوایفی در ایران ادامه یافت که دوام آن تقریبا سراسر ایران زمین را غرق در جنگهای محلی، هرج و مرج‏ های اداری و اغتشاش‏ ها و ناامنی کرد و موجب غلبه جهل، فساد، فقر و بدبختی در تمامی عرصه‌ها شد و در این بین سلسله آل‌جلایر در حال رشد و قدرت‌گیری بود.

سلطان اویس فرزند و جانشین شیخ حسن جلایری (۷۴۰- ۷۵۷ق) بود. سلاطین سلسله جلایری که توسط اویس بنیان‏گذاری شد از سال ۷۴۰تا ۸۳۶ق. در مناطقی از ایران، عراق و آسیای صغیر حکومت را در دست داشتند. سلطان اویس به عنوان دومین نفر از این سلسله در سال ۷۵۷ق. به تخت نشست. او در سال ۷۵۹ق. تبریز را که توسط خانی بیک قبچاق اشغال شده بود، تصرف و آن‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏جا را مرکز حکومت خویش قرار داد. او پس از مدتی سلاطین آل مظفر را هم تحت سلطه خود درآورد و حوزه نفوذ خود را تا خراسان پیش برد. در سال ۷۲۶ق. امیرجان یا خواجه مرجان، غلام سلطان اویس، که از طرف او حاکم بغداد بود سر به شورش برداشت. سلطان برای سرکوب او به بغداد رفت. خواجه مرجان که یارانش پراکنده شدند و در خود تاب مقاومت ندید به حرم حسینی در کربلا پناهنده شد و سلطان در شعبان ۷۶۷ق. وارد بغداد شد.

خواجه مرجان با استفاده از اموال خویش، در حرم حسینی مناره‏ ای ساخته بود که به مناره غلام شهرت یافته و مسجدی بزرگ هم در کنار آن بنا نموده و اموال خود در شهرهای مختلف را وقف مخارج آنها کرده بود. این اقدامات خواجه مرجان و وساطت سادات و مشایخ بغداد باعث شد که سلطان اویس از گناه خواجه گذشت و دوباره او را به حکومت بغداد منصوب کرد.

سلطان اویس علاوه بر حمایت از اقدامات خواجه مرجان، خود نیز اقدام به توسعه و تعمیر بارگاه حرم حسینی نمود و در نتیجه اقدامات وی بنای فعلی حرم ایجاد گردید که تاریخ اتمام آن سال ۷۶۷ق. است. از جزئیات این ساخت و ساز خبری در دست نیست اما به گفته بیشتر مورخانِ تاریخِ کربلا، شالوده اصلی بنای کنونی حرم در زمان این سلطان ساخته شده است، به گونه‏ای که تاریخ تأسیس حکومت جلایری بر سر در حرم در قسمت جنوبی حک شده بود اما در غارت ۱۲۱۶ق. توسط وهابیان تخریب شد.

سلطان اویس علاوه بر کربلا به دیگر اماکن مقدس و مساجد اهمیت فراوانی می‏داد و پیوسته در ترمیم این مکان ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ها و فرستادن هدایایی برای آن‏ها کوشا بود. از جمله این هدایا قندیل بسیار گرانبهایی بود که به کعبه فرستاد که به سبب این کار تا مدتی نام وی در خطبه مکه ایراد می‏شد. سلطان اویس که در زمان سلطنت او مردم در رفاه روزگار می‏گذرانیدند در ربیع الآخر سال ۷۷۶ق. فوت کرد و قبر او اکنون در گورستان شادی ‏آباد مشایخ نزدیک تبریز است.

لازم به ذکر است که پسر سلطان اویس به نام سلطان احمد نیز دو مناره در حرم امام حسین (علیه السلام) بنا و هر دو را با طلا تذهیب کرد.

منابع:

۱-همدانی، جامع التواریخ: ۲۳۲، ۲۴۰، ۲۴۲.

۲-سمرقندی، مطلع السعدین: ۲۸۹.

۳-ابن کثیر، البدایة و النهایه: ج۹: ۷۸۳.

۴-مدرس، شهر حسین: ۲۸۷، ۲۸۹.

۵-بیانی، تاریخ آل جلایر: ۴۰۲.