در روایات ثواب ها و نتایج فراوانی برای کسی که در ماه رمضان روزه گرفته و اعمال آن را انجام دهد ذکر شده، تا آنجا که در خطبه شعبانیه پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) حتی برای کسانی که تنها روزه می گیرند ثواب های بیشماری ذکر کرده است.

پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) در این خطبه می فرماید:«  أَنْفَاسُکُمْ فِيهِ تَسْبِيحٌ وَ نَوْمُکُمْ فِيهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُکُمْ فِيهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُکُمْ فِيهِ مُسْتَجَابٌ؛فسهاى شما در آن ثواب تسبيح و ذکر خدا دارد و خواب شما ثواب عبادت. اعمال شما در آن پذيرفته است و دعاهاى شما مستجاب است.»[1]

یا آنکه پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) درباره ثواب خواندن قرآن در این ماه می فرماید:« من تلا فیه آیة من القرآن كان له مثل اجر من ختم القرآن فى غیره من الشهور؛اگر كسى در این ماه یك آیه از قرآن تلاوت كند، ثوابش مثل كسى است كه در غیر ماه رمضان یك ختم قرآن كرده است.»[2]

از این قسم روایات در مورد انجام اعمال در ماه رمضان در منابع ما به وفور یافت می شود، اما باید دید در این ماه، که ماه مهمانی خداوند خوانده شده مهمانان باید چه کاری انجام دهند که بتوانند از همه آنچه میزبان برای آنها آماده کرده استفاده کنند و به عبارتی دست خالی از مهمانی خداوند خارج نشوند.

برای پاسخ به این سوال باید در لابه لای روایات اهل بیت(علیهم السلام) آداب حضور در مهمانی خداوند را جستجو کنیم و از کلام نورانی آنها توشه ای برای این ماه برگیریم.

پيامبرگرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) خطاب به جابر مي فرمايد:« اي جابر! در ماه رمضان، هر كسي، روز آن را روزه بدارد و جزئي از شبش را به عبادت بپردازد، و شكم و شرمگاه خويش را، پاك نگه دارد، و زبانش را حفظ كند، همان طوري كه از اين ماه، خارج مي شود از گناهان خويش خارج مي شود. جابر عرض كرد: اي رسول خدا! اين حديث، چه زيباست! رسول خدا فرمود: و رعايت شروط آن، چه سخت است!»[3]

 در حديث ديگري مي خوانيم: «رسول خدا(صلی الله علیه و آله) مطلع شد زني با زبان روزه، به خدمتكار خود، دشنام داده است، رسول خدا(صلی الله علیه و آله) او را دعوت كرد و غذائي پيش او گذاشت، آن زن گفت: من روزه هستم. رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود: چگونه روزه هستي كه كنيزت را دشنام مي دهي؟ روزه فقط خودداري از خوردن و آشاميدن نيست، بلكه خداوند آن را علاوه بر اين دو، مانع كارها و سخنان زشت كه روزه را بي اثر مي كند، قرار داده است، وه كه چه اندك هستند روزه داران و چه بسيارند كساني كه گرسنگي مي كشند.» [4]

در کلام نورانی دیگری رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می فرماید:« الصَّائِمُ فِي عِبَادَةٍ وَ إِنْ كَانَ نَائِماً عَلَى فِرَاشِهِ مَا لَمْ يَغْتَبْ مُسْلِما؛ روزه‏دار تا هنگامى كه از مسلمانى غيبت نكند، در حال عبادت است، هر چند در بستر خود خوابيده‏ باشد.»[5]

امام سجاد(ع) در دعاي خود، هنگام حلول ماه مبارک رمضان، اين گونه مناجات مي كند:

 «به وسيله روزه اين ماه، ياريمان ده؛ تا اندام خود را، از معاصي تو، نگه داريم و آن ها را به اعمالي واداريم كه خشنودي تو را فراهم مي آورد، تا با گوش هايمان، سخنان بيهوده نشنويم و با چشمانمان به ديدن چيزهاي لهو نشتابيم و دستانمان را به سوي حرام، نگشاييم و با پاهايمان به سوي آنچه منع شده، ره نسپاريم و با شكم هايمان، جز آنچه را، تو حلال كرده اي، در خود جاي ندهيم و زبان هايمان، جز به آنچه، تو خبر داده اي و بيان فرموده اي، گويا نشود، و رنج نكشيم، جز براي آنچه به پاداش تو، نزديك مي كند و به جا نياوريم، مگر چيزي را كه از كيفر تو، نگه مي دارد.» [6]

آنچه از مجموع احاديث و روايات درباره ماه رمضان به دست مي آيد، اين است كه انسان روزه دار براي بهره مند شدن از غفران و رحمت خداوند و استفاده بهتر از ضيافت الهي در ماه مبارک رمضان، علاوه بر خودداري و امساك از خوردن و آشاميدن و دوري از اموري كه روزه را باطل مي كند، امور ديگري را نيز بايد رعايت نمايد، تا بتواند در زمره روزه داران واقعي ماه مبارک رمضان قرار گيرد؛ چشم، گوش، زبان، دست و پا و ساير اعضاي خود را از ارتكاب به گناه حفظ كند و در چارچوب موازين شرعي، از نعمت هاي بزرگ خدا استفاده كند.

پی نوشت

1.وسائل ‏الشيعة، ج10، ص314
2.شیخ صدوق، امالى، ص 93
3.الکافی، اسلامیه،ج4،ص87
4.همان
5.شیخ مفید، اختصاص، ص234
6.صحیفه سجادیه، دعای 44