امام صادق(ع) از پدرش، امام باقر(ع) نقل می كند: "برای من ده سال در منی و در ایام منی عزاداری كنید". [۱]

به صورت مشخص نمی توان گفت علت عزاداری در منی چیست و چرا حضرت چنین وصیت نمود، ولی عزاداری با دو هدف عمده صورت می گیرد:

یكم: حفظ یاد و خاطره ها: برای شخصیت ها بعد از سال ها عزاداری كرده و سالگرد می گیرند، تا یاد و خاطره آن ها در اذهان باقی مانده و نسل های بعد به ابعاد شخصیت آنان آشنا شوند. البته عزاداری ها خود پیام های دیگر، مانند: الگو دهی و بررسی ابعاد شخصیتِ افراد را در پی دارد.
شاید سفارش امام باقر(ع) برای عزاداری بدین جهت باشد. البته عزاداری بدین هدف اختصاص به منی ندارد. شاید توجیه حضرت كه برای او در منی، بدان منظور است كه منی یكی از مقدس ترین مكان ها بوده و در ایام حج، حاجی ها با قلب آكنده از معنویت و به دور از هر گونه شائبه دنیا گرایی، در آن مكان حضور پیدا می كنند، در نتیجه با ابعاد شخصیت حضرت آشنا می شوند و از معارف بلند آن امام همام بهره می گیرند.

دو: مبارزه سیاسی: برخی از وصیت ها به منظور مبارزه سیاسی علیه دشمنان و رشد سیاسی مردم صورت می گیرد. حضرت زهرا(س) وصیت نمود كه خلفا در تشییع جنازه او شركت نكنند و بر حضرت مخفی باشد. بی تردید یكی از علل عمده این است كه به ساحت مقدس حضرت اهانت و ظلم شده و ولایت كه حق امام علی(ع) بود، از او غصب شده است. سفارش حضرت زهرا(س) این پرسش را به وجود آورد كه چرا قبر دختر پیامبر - با آن عظمت- مخفی باشد و خلفای به ظاهر اسلامی در تشییع جنازه او شركت نكنند؟
امام باقر(ع) با سفارش خود مبنی بر عزاداری در منی، در حقیقت مبارزه سیاسی علیه رهبران ستمگر را ادامه داد. اوضاع سیاسی و اجتماعی عصر امام باقر(ع) حكایت از آن دارد كه بر شیعیان ستم روا رفته و حاكمان اموی، به ویژه هشام بن عبدالملك از هیچ جنایتی علیه امام و شیعیان اجتناب نمی كردند، از این رو امام (ع) عملاً با تربیت شاگردان و بیان معارف دین، از مذهب پاسداری نموده، علیه ستمگرا مبارزه نمود. یكی از راهكارهای مهم ادامه‌ مبارزه تدوین وصیت نام و سفار ب عزاداری بود.
امام باقر(ع) با این وصیت عملاً مبارزه سیاسی خویش را ادامه داد. این راهكار بسیار مناسب بود، زیرا در ایام حج مسلمانان به منی رفته، با ابعاد شخصیت امام باقر(ع) آشنا شده ، این پرسش را مطرح می كردند كه چرا امام را به شهادت رساندند؟ چرا برای حضرت در ایام حج در منی عزاداری شود؟

پی نوشت:
[۱]. بحارالانوار ج ۴۴ص ۲۸۹ باب ثواب البکاء علی مصیبة الحسین(ع).