حجاب در قرآن

مسئله حجاب و عفاف در قرآن بسیار فراتر از حد پوشش بوده بلکه در مصادیق مختلفی از رفتار و گفتار و نوع معاشرت می باشد که در ادامه برخی از آیات مربوط به حجاب رفتاری و گفتاری و پوشش می آید:

۱. چادر

یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ‏ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنینَ یُدْنینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنی‏ أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحیما. احزاب/۵٩.

ای پیامبر به همسران و دختران خود و زنان مؤمنان بگو که خویشتن را با چادرهای خود بپوشانند که این کار، برای این که به عفّت و پاکدامنی شناخته شوند تا مورد آزار قرار نگیرند، بهتر است و خداوند همواره آمرزنده و مهربان است.

نکته های آیه

١. نوع حجابی که در آیه شریفه تأکید می‌ شود (جلباب) است. به ‌معنای لباس بلند و وسیع که از آن تعبیر به چادر می‌شود. بنابراین اگر کسی ادعا می‌کند که در اسلام خطابی به چادر و مقنعه نیامده اشتباه می‌کند.

٢. نزدیک ساختن این پوشش به خود است تا تمامی حجم بدن به وسیله آن پوشیده شود.

٣. خطاب آیه ابتدا به همسران و سپس به دختران رسول‌ خدا صلی‌الله علیه‌ وآله و بعد از آن زنان با ایمان می‌باشد.

نکته تربیتی آیه آن است که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم ابتدا از خانه خود شروع کردند.

حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها مادر حجاب و حیا و عفاف است و خود درس‌آموز حجاب و اولین عمل کننده به آیه حجاب هستند. در ابتدای خطبه فدکیه در خصوص پوشش حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها، تعبیر پوشش کوتاه(خِمَار: روسری یا مقنعه) و پوشش بلند(جِلْبَاب: چادر)آمده است: لَاثَتْ خِمَارَهَا عَلَی رَأْسِهَا وَ اشْتَمَلَتْ بِجِلْبَابِهَا وَ أَقْبَلَتْ فِی لُمَةٍ مِنْ حَفَدَتِهَا وَ نِسَاءِ قَوْمِهَا

حضرت فاطمه سلام‌الله علیها موقع حرکت به سمت مسجد مقنعه بر سر کشیده و چادری بر سر انداخته و در میان چند تن از اطرافیان و زنان قوم خود به سوی مسجد حرکت فرمودند. احتجاج طبرسی، ج‏١، ص ٩٨.

چادر پوشش است نه تشریفات!

شهید مطهری: چادر نباید تنها جنبه تشریفاتی و رسمی یا جنبه زینتی داشته باشد. مسئله حجاب، ص ١۶٠.

برخی چادرها یی که در بازار با نام های مختلف عرضه می شود، جنبه زینتی و تشریفاتی دارند، مانند: چادر ملی، چادر دانشجویی، چادر هایی که دور تا دور آن یا دور آستین های آن گیپور دوزی می شود یا با نگین های رنگی تزیین می شود و این پوشش را که باید ساده باشد و جلب توجه نکند را زینت می‌دهند، براق می‌کنند، تنگ و بدن نما می‌کنند و به اسم چادر تحویل دختران محجبه و با عفاف می‌دهند.

حجاب نمایشی

برخی بانوان محترمه و با حجاب به گونه ای نا مطلوب حجاب خود را به نمایش می گذارند ، مانند:

١. تصویر زیبایی از حجاب خود را در فضای مجازی یا پروفایل خود منتشر می کنند تا به خیال خود ترویج دهنده حجاب باشند.

٢. در زیر چادر خود از روسری با رنگ های قرمز یا صورتی و یا طراحی شده استفاده می کنند که به صورت واضح مورد توجه نامحرم قرار می گیرد.

٣. با حجاب کامل اما به قول خود همراه با آرایش ملایم و استفاده از برخی زینت ها در صورت و دست های خود در اجتماع ظاهر می شوند.

اما باید توجه و دقت نمود، تمامی مواردی که با اصل حیا و عفت و فلسفه حجاب که «دیده نشدن» است منافات دارد و ممکن است مورد توجه نامحرم قرار گیرد و خوف فتنه در آن وجود دارد، خطا و اشتباه است.

شهید مطهری می نویسد: وضع چادر سر کردن برخی بانوان چادری در عصر حاضر، نشان می دهد که اهل پرهیز از معاشرت با نامحرم نیستند و چادر داشتن آن ها صرفا جنبه تشریفاتی و اسمی دارد. مسئله حجاب، ص ١٧۵.

نظر مراجع تقلید در مورد حجاب برتر :

سؤال: امروز یک حرکت خزنده ای بر علیه چادر که یک حجاب ملی و سنتی است آغاز گردیده است، خواهشمندیم نظر مبارک را در این مورد مرقوم فرمائید.

آیت الله خامنه ای: چادر برترین نوع حجاب و نشانه ی ملی ما است.

آیت الله فاضل لنکرانی: سزاوار است خانم ها از چادر استفاده کنند چادر از مظاهر و شعائر اسلام می باشد و با حفظ این شعار حرکت مورد سؤال خنثی می شود.

آیت الله صافی گلپایگانی: چادر بهترین پوشش برای خانم ها است، چون تمامی مفاتن بدن را می پوشاند. خانم های مسلمان باید آداب و سنن اسلامی را در لباس پوشیدن مراعات کنند.

آیت الله بهجت: چادر حجاب پسندیده است.

آیت الله سیستانی: چادر حجاب بهتر است و سزاوار نیست زن های مؤمن بدون چادر خارج شوند.

آیت الله مکارم شیرازی: حجاب یکی از قوانین مسلم اسلام است و اساس آن پوشاندن بدن و موها غیر از صورت و دست ها تا مچ است ولی بی شک چادر حجاب برتر است.

چادر مشکی کراهت ندارد.

استفتائات جدید از مراجع تقلید، ج ١، ص ٣۶.

۲. روسری و مقنعه

و لا یُبْدینَ‏ زینَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلی‏ جُیُوبِهِن‏. نور/٣١.

و به زنان با ایمان بگو: جز آن چه به طور طبیعی ظاهر است، زینت‏های خود را آشکار نکنند و روسری یا مقنعه های خود را بر گریبان خویش انداخته تا علاوه بر سر، گردن و سینه‏ی آنان نیز پوشیده باشد.

نکته‏ هایی از آیه:

١. با آن که خداوند متعال در قرآن به جزئیات احکام نماز و زکات اشاره نکرده و بیان آنها و بسیاری از مسائل دیگر را بر عهده‏ی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله گزارده، ولی در بیان مسائل خانوادگی و تربیتی و حجاب به جزئی ترین و ریزترین مسائل پرداخته است. تفسیر نور، ج۶، ص ١٧۶.

٢. وَ لا یُبْدینَ‏ زینَتَهُنَّ : زینت‏های خود را آشکار نکنند.

زینت بانوان یا ظاهری است، مانند: انگشتر، حلقه، سُرمه و دیگر آرایش های ظاهری و یا زینت باطنی است که مربوط به آفرینش است، مانند: چهره، اندام و موی زن که در هر دو مورد باید از دید نامحرمان محفوظ بماند.

٣. ما ظَهَرَ مِنْها: آن چه به طور طبیعی ظاهر است

امام صادق علیه السلام فرمودند: منظور از این فراز آیه، وجه و کفین یعنی گردی صورت و دست‌ها تا مچ می‌باشد که برای بانوان جایز است روی آن را باز بگذارند. بحار الأنوار؛ ج‌ ١٠١، ص ٣٣.

نکته‌ های فقهی حجاب

هرچند صورت و دست های زن از استثنائات حجاب است، اما اگر آرایش و زینت داشته باشد، واجب است از نامحرم بپوشاند.

بنابراین مرد نمی‌تواند به صورت آرایش کرده بانوان نامحرم از بستگان باشد یا غریبه یا به دست آنان اگر النگو و انگشترداشته یا ناخن‌های خود را بلند کرده و لاک زده‌اند، نگاه کند خصوصاً اگر علاوه بر گردی صورت موهای آن‌ها نیز آشکار باشد و فرقی نمی‌کند با قصد ریبه باشد یا نباشد که در هر دو صورت جایز نیست.

مرد می تواند به دست و صورت بدون زینت و آرایش زن نگاه کند، البته مشروط بر آن که مفسده و ریبه ای(لذت جویی) در کار نباشد.

زن می‌تواند به گردی صورت و دست‌های مردانه بدون قصد لذت و خوف فتنه و فساد نگاه کند.

نگاه پیوسته بانوان دانشجو به استاد مرد اگر بدون قصد لذت باشد و مفسده ای نداشته باشد مانعی ندارد ولی بهتر است از نگاه پیوسته خودداری کرد.

نگاه کردن زن به دیگر زن ها بدون قصد لذت بلااشکال است و با قصد لذت و فتنه و فساد جایز نیست.

احکام آموزشی دختران، ص ١۵٢ و احکام روابط زن و مرد، ص ٢۴.