از قرآن و سنّت و نيز تجربه انسانى دريافته مىشود كه ايمان دينى دستاوردهايى دارد. مى توان اين دستاوردها را در نگاهى كلّى به دو گروه تقسيم كرد: دنيوى، اخروى.
دستاوردهاى دنيوى نيز در دو بخش فردى و اجتماعى قابل بررسی است.
الف. دستاوردهاى دنيوى و فردى:
1. آرامش و طمأنينه:
در اينكه ايمان مايه آرامش آدمى است، آيات و رواياتى فراوان در دست است؛ از جمله: «او است همان كه بر دلهاى مؤمنان آرامش را فرو فرستاد ....» (فتح/ 4).
2. اميدوارى:
«چشم داشتن به رحمت پروردگار، مايه اميدوارى و دورى از يأس است» (يوسف/ 87). در دانش روز نيز به اثبات رسيده است كه اهل ايمان كمتر به يأس و افسردگى دچار مىشوند.
3. جلب عنايت الهى:
خداوند به مؤمنان عنايتى ويژه دارد و دعاى آنان را اجابت مىكند. اين حقيقت هم در روايات و هم در آيات قرآن كريم بارها به اشارت و صراحت آمده است (به عنوان نمونه: شورى/ 26).
4. رشد و بالندگى معنوى:
پايدارى بر ايمان معنويت را در انسان رشد مىدهد و ايمان را ريشه دارتر مىسازد (توبه/ 124) تا آنجا كه ظرفيت و شايستگى ميزبانى ملائك را مى يابد (فصّلت/ 30).
5. رحمت ويژه الهى:
رحمت خداوند همه آفريدگان را مىپوشاند؛ امّا براى مؤمنان گستردهتر و عميقتر است (نساء/ 175).
6. پشتيبانى الهى:
از بشارتهاى آشكار الهى آن است كه اهل ايمان در حمايت و پشتيبانى الهىاند و خداوند آنان را در سختىها و دشوارىها يارى مىدهد (غافر/ 51).
7.شكيبايى و پايدارى:
به تجربه ثابت شده است و نيز در گفتار بزرگان دين آمده است كه ميوه ايمان، استوارى و پايدارى است (غرر الحكم و درر الكلم، 1/ 178).
8. امان از ترس و اندوه:
بنابر آيات قرآنى يكى از پيامدهاى ايمان آن است كه انسان نه بر گذشته خويش اندوه مىكشد و نه از آينده مىهراسد (مائده/ 69؛ يونس/ 62).
9. عزّت:
هر چند دريافتن اين حقيقت بر بىايمانان دشوار است، امّا عزّت و سربلندى راستين از آن خداوند و رسول و مؤمنان است (منافقون/ 8).
10. غيرت و جوانمردى:
قرآن كريم درباره اهل ايمان مىفرمايد، آنان كسانىاند كه به زنا و هرزگى تن نمىآلايند (فرقان/ 68). از پارهاى روايات نيز بر مىآيد كه غيرتمندى و دورى از بىبند و بارى، از ايمان سرچشمه مىگيرد (نهج الفصاحة، 433).
11. فضيلت و برترى:
قرآن كريم درباره مؤمنان مى فرمايد: «آنان كه ايمان آورده و كارهاى نيك انجام مىدهند، بهترين انسانهايند.» (بيّنه/ 7)
12. هدايت و فراست:
از نشانههاى آشكار ايمان، هدايت و فراست است كه خداوند ارزانى مىكند (يونس/ 9). در روايت آمده است: «از فراست مؤمن بپرهيزيد كه او به نور خدا مىنگرد.» (بصائر الدّرجات، 357؛ عيون اخبار الرّضا، 2/ 200)
13. دیگر آثار
افزون بر آنچه گذشت، ديگر نشانهها و پيامدهاى ايمان عبارتاند از: مسئوليّت پذيرى، دل نبستن به دنيا، سلامت جسم و جان، خوشبينى به جهان هستى، هدفدارى و ....
ب. دستاوردهاى دنيوى و اجتماعى:
1. آرامش اجتماعى:
ايمان، مايه پاى بندى انسان به ضوابط اخلاقى و احكام عملى است و مسلمانان از تعدّى به حقوق يكديگر مىپرهيزند و بدين سان، جامعه اسلامى پيوسته در آرامش و آسايش است. مؤمن در رفتار و كردار و گفتار خويش، مىكوشد تا به ديگران آسيب نرساند و بر كسى ستم نكند. رفتار او به گونهاى است كه در برخى روايات آمده است: «مؤمن گويى لجام بر دهان دارد.» (خصال، 1/ 229) نيز در روايتى آمده است: «مسلمان كسى است كه مسلمانان از دست و زبانش ايمناند.» (مستدرك الوسائل، 2/ 403)
2. بركت الهى:
قرآن آشكارا مى فرمايد: اگر مردم ايمان آورند و پرهيزگارى كنند، بركات آسمان و زمين بر آنان گشوده مىشود (اعراف/ 96).
3.هميارى و همدردى:
از وظايف دينى مؤمنان است كه به يارى يكديگر بشتابند و به آنچه در جامعه اسلامى مىگذرد، حسّاسيّت نشان دهند؛ چنان كه در روايتى از پيامبر اسلام (ص) پرداختن به امور مسلمانان، شرط مسلمانى دانسته شده است. همچنين در برخى روايات آمده است كه آن مسلمانى بهتر است كه نفع او براى مردم بيشتر است (مستدرك الوسائل، 2/ 403؛ غرر الحكم و درر الكلم، 1/ 390).
4. برادرى و محبّت:
ايمان مايه برادرى و محبّت مؤمنان است. اين حقيقت را قرآن آشكار بيان مىفرمايد: «مؤمنان، برادر يكديگرند.» (حجرات/ 10)
5. خلافت و حكومت الهى:
از وعدههاى الهى به مؤمنان، حكومت يافتن در زمين است و شايسته گشتن براى خلافت الهى (نور/ 57).
ج. دستاوردهاى اخروى:
1.آمرزش:
آياتى پرشمار از قرآن كريم بيان مىفرمايند كه خداوند گناهان مؤمنان را مىآمرزد (از جمله: انفال/ 74).
2. پاداش الهى:
ايمان، انسان را شايسته پاداش الهى مىكند و او را از نعمتهاى اخروى بهرهمند مىسازد (بقره/ 277).
3. جاودانگى در بهشت:
آرزوى انسان جاودانگى است؛ امّا آن جاودانگى كه همراه سعادت و آسايش و راحتى باشد. قرآن كريم بارها فرموده است كه ايمان مايه جاودانگى در بهشت است (به عنوان نمونه: مائده/ 65).
4. روزىِ نيكو:
قرآن مىفرمايد: «آنان كه ايمان آوردند و هجرت كردند و به راه خدا به جهاد برخاستند و ... روزى نيكو از آنِ آنان است.» (انفال/ 74)
5. لذّت پيوسته:
قرآن مىفرمايد: «اى پيامبر ما! به آنان كه ايمان آورده و اعمال شايسته انجام دادهاند، بشارت ده كه برايشان باغهايى است كه در آنها نهرها جارى است. هر گاه از ميوههاى آن روزى خورند، گويند: پيش از اين در دنيا، از چنين ميوههايى برخوردار شده بوديم، كه اين ميوهها شبيه به يكديگرند. و نيز در آنجا همسرانى پاكيزه دارند و در آنجا جاودانه باشند.» (بقره/ 25)
