کمک کردن آحاد مردم برای تسهیل امر ازدواج جوانان، فقط شامل کمک‌های مادی و اقتصادی آنان نیست، بلکه انسان‌ها باید از تمامی زمینه‌هایی که به گونه‌ای کمک برای تسهیل امر ازدواج جوانان محسوب می‌شوند استفاده کنند. ممکن است در وهله اول اینگونه به ذهن انسان‌ها خطور کند که مقصود از کمک کردن دیگران برای تسهیل امر ازدواج جوانان، صرفاً مساعدت و کمک آنان در زمینه مادی و اقتصادی است، در صورتی که این مساعدت‌ها و کمک‌ها می‌تواند بسیاری از موارد دیگری از جمله تبلیغ امر ازدواج در موارد گوناگون را شامل شود به طور مثال اگر شخصی در خانواده‌ای وارد شد که دارای جوان مجرد دم بخت هستند، هم آن جوان مجرد را به امر ازدواج تشویق کند و هم با والدین او در مورد اهمیت فراهم آوردن امکانات مادی و معنوی برای ازدواج آن جوان دم بخت صحبت کند یا اینکه هرگونه مشکلات در زمینه ازدواج آن جوان را حل و فصل نماید و بسیاری از راهکارهای دیگر که می‌توانند به نوعی به عنوان کمک‌هایی برای تسهیل امر ازدواج جوانان محسوب شوند. 

متاسفانه در برهه کنونی با معضل بسیار بزرگ کاهش رغبت جوانان به ازدواج روبرو هستیم و بنابراین معضل بسیار بزرگ، باید این نکته بسیار مهم را در نظر بگیریم که مسئولیت تسهیل امر ازدواج برای جوانان تنها به عهده خانواده آنان نیست، بلکه هر انسانی می‌تواند در این زمینه واسطه کار خیر شود، به طور مثال اگر جوانی به شخصی برای ازدواج مراجعه کرد و گفت می‌خواهم ازدواج کنم اما هیچ دختری را به عنوان گزینه همسر آینده سراغ ندارم، آن شخص اگر کسی را سراغ دارد به آن جوان معرفی کند و واسطه این امر خیر گردد، و نیز علاوه بر این واسطه‌گری در بخش معرفی دختر به پسر، برای مراسم خواستگاری آنان نیز قدم برداشته و در آن مراسم نیز میانجی‌گری و واسطه‌گری کند، بنابراین اگر خواستیم در زمینه‌ای واسطه کار خیر شویم، این را باید بدانیم که هیچ کار خیری بالاتر از ازدواج و واسطه شدن برای ازدواج نیست، چنانچه نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در این مورد می‌فرمایند:«أفضَلُ الشَّفاعَةِ أن تَشفَعَ بينَ اثنَينِ في النِّكاحِ»[۱]«بهترين وساطت اين است كه ميان دو نفر در امر ازدواج واسطه شوى». 

متاسفانه در برهه کنونی یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش رغبت جوانان به امر ازدواج، شرایط بسیار سخت و دشواری است که عرف جامعه برای پسرهای مجرد که قصد خواستگاری دارند در نظر گرفته است، به طور مثال اگر پسر به خواستگاری دختری برود والدین آن دختر در وهله اول از آن پسر، مسکن و ثروت و کسب و کار پر ثروت و ماشین و کارت پایان خدمت و خیلی از درخواست‌های دیگری دارند که امر ازدواج را نه تنها برای آن پسر دشوار می‌کند بلکه به گونه‌ای محال می‌کند! این عرف جامعه اشتباه است! عرفی که بر مبنای آموزه‌های دین مبین اسلام نباشد کاملا اشتباه است! یکی از سخت‌ترین و دشوارترین موانع در امر ازدواج بسیاری از پسران مجرد که خواهان ازدواج هستند، مهریه‌های سنگینی است که توسط والدین دختر بر آن پسر تحمیل می‌شود، به طور مثال والدین دختر به پسر می‌گویند مهریه‌ای که برای دخترمان در نظر گرفته‌ایم به اندازه سال تولدش است! مسلماً همین قانون‌های سخت و موانع بسیار دست و پاگیر است که موجب می‌شود بسیاری از جوانان بالاخص پسران مجرد، ازدواج را یک امر وحشتناک و محال پنداشته و از آن صرف نظر کنند، چنانچه حضرت امام جعفر صادق علیه السلام در مورد این مهریه‌های سنگین چنین می‌فرمایند:«أمّا شُؤمُ المَرأةِ فكَثرَةُ مَهرِها و عُقوقُ زَوجِها»[۲]«شومى و نا خجستگى زن ، زياد بودن مهريه او و نافرمانى از شوهرش است». 

بنابراین یکی از بزرگترین قدم‌هایی که باید در راستای تسهیل امر ازدواج جوانان برداشت، این است که به هر روشی که می‌توانیم ازدواج را برای جوانان مجرد آسان کنیم و همین آسان بودن امر ازدواج موجب میل و رغبت هرچه بیشتر به امر ازدواج که سنت نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم است می‌شود، چنانچه نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در این مورد می‌فرمایند:«خَيْرُ النِّـكاحِ اَيْسَرُهُ»[۳]«بهترين ازدواج آسان ترين آن است». 

نتیجه‌گیری: یکی از معضلات بسیار بزرگ در برهه کنونی این است که بسیاری از مشکلات، بالاخص مشکلات اقتصادی و معیشتی موجب بی‌رغبتی و حتی ترس بسیاری از جوانان از امر بسیار مهم ازدواج شده است، با توجه به این معضل بسیار بزرگ که عواقب بسیار جبران ناپذیری اعم از کاهش جمعیت و افزایش روابط نامشروع را برای جامعه اسلامی ما به بار می‌آورد، یکی از مهم‌ترین مواردی که نیاز مبرمی به آن احساس می‌شود، این است که آحاد مردم از تمامی کمک‌هایی که از عهده آنان برمی‌آید برای تسهیل امر ازدواج جوانان قدم بردارند و البته این مساعدت‌ها و کمک‌ها و قدم برداشتن‌ها تنها در زمینه اقتصادی و مالی نیست، یعنی کسی نمی‌تواند با این بهانه که «وقتی که وضع مالی من خوب نیست و پولی ندارم و نمی‌توانم برای ازدواج جوانی قدم بردارم» از این مسئولیت شانه خالی کند، بلکه کمک‌های بسیار مهم‌تر از کمک‌های مالی نیز می‌توان انجام داد و به هر نحوی در امر بسیار مهم ازدواج واسطه کار خیر شد، به طور مثال پسر مجردی را با دختر مجردی آشنا کرد و زمینه ازدواج بین آن دو را فراهم کرد، و بسیاری از موارد دیگر که همه این‌ها می‌تواند به نحوی زمینه‌های تسهیل امر ازدواج جوانان را فراهم کند. 

پی نوشت

[۱] کنز العمّال فی سنن الاقوال و الافعال، علاءالدین علی بن حسام معروف به متقی هندی، حدیث ۶۴۹۲

[۲] معانی الاخبار، شیخ صدوق، جلد ۱، صفحه ۱۵۲

[۳] نهج الفصاحه، حدیث ۱۵۰۷

در پاسخ به این جنگ روانی باید گفت که یکی از بزرگترین نشانه‌های استوار بودن دین مبین اسلام بر مبنای رحمت الهی و کرامت انسانی، کتاب مقدس قرآن است، چرا که تمامی سوره‌های آن به استثنای سوره توبه با جمله مقدس «بسم الله الرحمن الرحیم» آغاز می‌گردند، یعنی به نام خداوندی که بخشنده و مهربان است و ذات خداوند متعال و این دین مقدس بر مبنای رحمت عام خداوند متعال بر تمامی بندگان رافت و عطوفت و مهرورزی او می‌باشد. و نیز از نشانه‌های کرامت انسانی و گرامی داشتن بنی آدم را می‌توان در آیات بسیاری برشمرد و به این پی برد که دین مبین اسلام علاوه بر مبنای رحمت الهی دارای مبنای کرامت انسانی نیز هست. 

از جمله آیاتی که خداوند متعال در آن به کرامت انسانی و گرامی داشتن مقام آن اشاره فرموده است، این آیه است:«وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَىٰ كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا»[۱]«به یقین فرزندان آدم را کرامت دادیم، و آنان را در خشکی و دریا [بر مرکب هایی که در اختیارشان گذاشتیم] سوار کردیم، و به آنان از نعمت های پاکیزه روزی بخشیدیم، وآنان را بر بسیاری از آفریده های خود برتری کامل دادیم». 

البته دایره این کرامت و گرامی داشتن انسان در دین مبین اسلام، آنقدر وسیع است که حتی به کافران نیز تعلق می‌گیرد! در همین مورد خداوند متعال آیه‌ای را بر نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نازل می‌فرماید که بر مبنای آن نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم را ملزم کرده است به اینکه عهدی که با کفار بسته است را تمام و کمال نگه دارد با اینکه نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در زمان نزول این آیه در اوج قدرتشان بودند! چنانچه خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید:«إِلَّا الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ ثُمَّ لَمْ يَنْقُصُوكُمْ شَيْئًا وَلَمْ يُظَاهِرُوا عَلَيْكُمْ أَحَدًا فَأَتِمُّوا إِلَيْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلَىٰ مُدَّتِهِمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ»[۲]«مگر کسانی از مشرکان که با آنها عهد بستید، و چیزی از آن را در حقّ شما فروگذار نکردند، و احدی را بر ضدّ شما تقویت ننمودند؛ پیمان آنها را تا پایان مدّتشان محترم بشمرید؛ زیرا خداوند پرهیزگاران را دوست دارد». 

یکی دیگر از نشانه‌های بسیار مهم استوار بودن دین مبین اسلام بر مبنای رحمت الهی این است که خداوند متعال پیامبر این دین که حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم بودند را به عنوان رحمتی برای جهانیان فرستادند! یعنی فرستاده شدن نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم از جانب خداوند متعال برای این دین بر مبنای خشم و انتقام و جنگجویی نبود، بلکه بر مبنای دلسوزی و مهربانی و رفت و عطوفت او برای مردم بود! چنانچه خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید:«وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ»[۳]«و (ای رسول) ما تو را نفرستادیم مگر آنکه رحمت برای اهل عالم باشی». 

بنابراین خداوند متعال، ذات نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم را به گونه‌ای قرار داد که در برابر مردم جاهل آن زمان که سرتاسر وجودشان را قساوت قلب و خشونت و سنگدلی پر کرده بود، نرم و مهربان و رئوف باشد و اگر نبی اکرم خشمگین و انتقام گیرنده بود یقیناً کسی به دین مبین اسلام نمی‌گرایید! چنانچه خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید:«فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ ۖ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ ۖ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ ۖ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ»[۴]«به مرحمت خدا بود که با خلق مهربان گشتی و اگر تندخو و سخت‌دل بودی مردم از گِرد تو متفرق می‌شدند، پس از (بدیِ) آنان درگذر و برای آنها طلب آمرزش کن و (برای دلجویی آنها) در کارِ (جنگ) با آنها مشورت نما، لیکن آنچه تصمیم گرفتی با توکل به خدا انجام ده، که خدا آنان را که بر او اعتماد کنند دوست دارد». 

بنابراین این جهان فاسد غرب که در ترویج خداناباوری و فراماسونی، از دین مبین اسلام به عنوان تهدیدی برای جهانیان از منظر خونریزی و قساوت و انتقام و خشم یاد می‌کند، برای این است که می‌داند دین مبین اسلام آنقدر بر مبنای مهرورزی و رحمت و عطوفت بنا شده است که با فراگیر شدن این دین مبارک در جهان، تمامی بساط گسترش ظلم و فساد و زورگویی و یاوهگویی‌های جهان غرب برچیده می‌شود، فلذا جهان غرب حربه‌ای ندارد جز اینکه با به وجود آوردن گروهک‌های تروریستی همچون داعش در منظر جهانیان، آنان را به عنوان نمادی از حکومت اسلامی جلوه دهد تا از این طریق به نیت شوم خود که ترویج اسلام هراسی در جهان است، دست پیدا کند! این در حالی است که دایره استوار بودن دین مبین اسلام بر مبنای رحمت و لطافت و مهرورزی آنقدر وسیع است که علاوه بر اینکه پیامبر این دین، حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم مبنای رسالتش بر اساس رحمت و شفقت و دلسوزی و مهرورزی است، خودِ خداوند متعال نیز نسبت به بندگانش مهربان و مهرورز می‌باشد، چنانچه خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید:«وَ رَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ ۚ فَسَأَكْتُبُهَا لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَالَّذِينَ هُمْ بِآيَاتِنَا يُؤْمِنُونَ»[۵]«و رحمتم همه چیز را فراگرفته؛ و آن را برای آنها که تقوا پیشه کنند، و زکات را بپردازند، و آنها که به آیات ما ایمان می‌آورند، مقرّر خواهم داشت». 

و نیز می‌فرماید:«أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُمْ مَا فِي الْأَرْضِ وَالْفُلْكَ تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَيُمْسِكُ السَّمَاءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ»[۶]«آیا ندیدی که خداوند آنچه را در زمین است مسخّر شما کرد؛ و (نیز) کشتیهایی را که به فرمان او بر صفحه اقیانوسها حرکت می‌کنند؛ و آسمان [= کرات و سنگهای آسمانی‌] را نگه می‌دارد، تا جز بفرمان او، بر زمین فرو نیفتند؟ خداوند نسبت به مردم رحیم و مهربان است». 

نتیجه‌گیری: یکی از بزرگترین جنگ‌های روانی که جهان غرب و استکبار جهانی در راستای پروژه اسلام هراسی علیه این دین مبین به راه انداخته‌اند، نمایش دادن این دین بر مبنای خشونت و جنگ طلبی و قساوت و انتقام است! که یکی از نمونه‌های آن را می‌توان گروه تروریستی داعش برشمرد. این در حالی است که دین مبین اسلام بر دو مبنای بسیار بزرگ رحمت الهی و کرامت انسانی بنا شده است، به گونه‌ای که تمامی آیات قرآن کریم به جز سوره توبه با جمله جلیله «بسم الله الرحمن الرحیم» آغاز می‌شوند و هم خداوند متعال و هم فرستاده او نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم بر مبنای مهربانی و دلسوزی و مهرورزی با انسان‌ها رفتار می‌کنند و نیز دایره کرامت انسانی آنقدر وسیع است که حتی به انسان‌های غیر مسلمان و کافر نیز تعلق می‌گیرد. 

پی نوشت

[۱] سوره اسراء، آیه ۷۰

[۲] سوره توبه، آیه ۴

[۳] سوره انبیاء، آیه ۱۰۷

[۴] سوره آل عمران، آیه ۱۵۹

[۵] سوره اعراف، آیه ۱۵۶

[۶] سوره حج، آیه ۶۵

یکی از مهمترین عوامل آلودگی جوانان به گناهان و مبتلا شدن آنان به انواع بیماری‌های روحی اعم از افسردگی و به پوچی رسیدن و احساس تنهایی کردن، مجرد ماندن فرزندان است. مسلماً یکی از اساسی‌ترین و مهم‌ترین مسئولیت‌ها برای ازدواج جوانان بر عهده والدینشان است. مسئولیت تزویج فرزندان زمانی پررنگ‌تر می‌شود که والدین توان مالی برای تزویج فرزندانشان را داشته باشند چرا که در این صورت این مسئولیت بر دوش آنان سنگین‌تر شده و باید تمام توان مالی خود را در راستای تزویج فرزندانشان به کار گیرند. 

متاسفانه بعضی از والدین با وجود اینکه توان مالی برای تزویج فرزندانشان را دارند، هیچ گونه تلاشی برای ازدواج آنان نمی‌کنند! در این صورت است که هرگونه گناهی که در راستای تجرد فرزندان از آنان سر بزند به پای آن والدین بی‌مسئوولیت نوشته می‌شود! چنانچه نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در این مورد می‌فرمایند:«مَن بَلَغَ وَلدُهُ النِّكاحَ و عِندَهُ ما يُنكِحُهُ فلَم يُنكِحْهُ ثُمّ أحدَثَ حَدَثا فالإثمُ علَيهِ»[۱]«هر كه فرزندش به سنّ ازدواج برسد و توانايى مالى داشته باشد كه او را همسر دهد و ندهد و از آن فرزند خطايى سر زند، گناهش به گردن اوست».

مسئولیت والدین در زمینه تزویج فرزندانشان آنقدر سنگین و مهم است که این مسئولیت تزویج فقط شامل فرزندانشان نمی‌شود، بلکه شامل تمامی اعضای خانواده می‌شود که پرداخت نفقه بر عهده آنان است، به طور مثال پرداخت نفقه فقط برای فرزندان والدین واجب نیست، بلکه برای نوه‌های آنان نیز واجب است! یعنی والدین در مقابل نوه‌های خود که پدربزرگ و مادربزرگ آنها محسوب می‌شوند، مسئولیت تزویج آنان را نیز بر عهده دارند و اگر نوه‌های این والدین بخواهند ازدواج کنند اما تمکن مالی نداشته باشند، این وظیفه تامین مالی آنان برای ازدواج بر عهده این والدین که پدربزرگ و مادربزرگ آنها محسوب می‌شوند می‌باشد! 

یکی دیگر از مسئولیت‌های بسیار بزرگ والدین در زمینه تزویج فرزندانشان این است که اگر صاحب فرزند دختری که در سن ازدواج می‌باشد هستند، برای آن پسری که می‌خواهد با دخترشان ازدواج کند، ملاک‌ها و معیارهای مادی بسیار سخت اعم از مهریه سنگین و داشتن خانه و ماشین و شغل پردرآمد و ثروت را به عنوان سَدِّ راه ازدواج پسر و دختر قرار ندهند که در نتیجه آن، هم آن پسر که قصد ازدواج با دخترشان را دارد و هم دخترشان از امر ازدواج دلسرد شوند، بلکه والدین به جای این ملاک‌های بسیار دشوار مادی، ملاک‌های معنوی و رفتاری اعم از تدیّن و امانت داری پسر را به عنوان اولویت‌هایی برای ازدواج با دخترشان قرار دهند، چنانچه نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در این مورد می‌فرمایند:«إذا جاءَكُم مَن تَرضَونَ دِينَهُ و أمانَتَهُ يَخطُبُ (إلَيكُم) فَزَوِّجُوهُ ، إن لا تَفعَلُوهُ تَكُن فِتنَةٌ في الأرضِ و فَسادٌ كبيرٌ»[۲]«هرگاه كسى به خواستگارى نزد شما آمد و ديندارى و امانتدارى او را پسنديديد ، به او زن دهيد ؛ كه اگر چنين نكنيد ، در روى زمين تبهكارى و فساد بسيار پديد خواهد آمد». 

بنا به این فرموده گوهربار نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، آنچه که ملاک و معیار دختر دادن به یک پسر است، تدین او می‌باشد، و اگر والدین این تدین را در پسر مشاهده کنند و به دنبال بهانه‌هایی بگردند که به سبب آن بهانه‌ها، رخنه در ازدواج پسر و دختر به وجود آورند، باید منتظر عواقب جبران ناپذیر آن اعم از تبهکاری و فساد شوند که آنها عامل به وجود آمدن این مفاسد هستند و این گناهان به پای آنان نوشته می‌شود. 

بنابراین اگر پسری به خواستگاری دختر دم بخت آمد، ملاک و معیاری که والدین برای آن پسر قرار می‌دهند باید دین و اخلاق او باشد، و اگر دین و اخلاق آن پسر را پسندیدند نباید از هیچ تلاشی برای ازدواج آن پسر با دخترشان فروگذار کنند و نباید فقر و ناداری آن پسر را به عنوان مانعی برای ازدواج آن پسر با دخترشان قرار دهند، چنانچه حضرت امام علی بن موسی الرضا علیه السلام در این مورد می‌فرمایند:«إن خَطَبَ إلَيكَ رَجُلٌ رَضِيتَ دِينَهُ و خُلُقَهُ فَزَوِّجْهُ ، و لا يَمنَعْكَ فَقرُهُ و فاقَتُهُ ، قالَ اللّه ُ تعالى : «و إن يَتَفَرَّقا يُغْنِ اللّه ُ كُلاًّ مِنْ سَعَتِهِ»[۳] و قالَ : «إنْ يَكُونُوا فُقَراءَ يُغْنِهِمُ اللّه ُ مِن فَضْلِهِ»[۴]،[۵]«اگر مردى نزد تو به خواستگارى آمد و دين و اخلاق او را پسنديدى ، به وى زن بده و فقر و نا دارى اش مانع تو از اين كار نشود . خداوند متعال فرموده است : «و اگر جدا شوند، خدا هر يك را از گشايش خود بى نياز كند» و فرموده است : «اگر تهيدست باشند خداوند از فضل و كرم خود آنان را توانگر كند». 

نتیجه‌گیری: والدین اساسی‌ترین و پُررنگ‌ترین نقش را در ازدواج فرزندانشان دارا هستند، چرا که آنان باید تمام زمینه‌ها را برای ازدواج فرزندانشان فراهم کنند که در غیر این صورت مسئولیت از دست رفتن دو سوم دین فرزندانشان به عهده آنان است. اگر والدین توان مالی داشته باشند که بتوانند فرزندانشان را همسر دهند اما از این مسئولیت شانه خالی کنند، و اگر گناهانی به سبب تجرد فرزندانشان از آنها سر بزند، مسئولیت تمامی این گناهان فرزندان به عهده آنان است. این مسئولیت آنقدر سنگین است که فقط شامل فرزندان نمی‌شود بلکه تمامی آن اعضای خانواده که نفقه به آنها تعلق می‌گیرد مانند نوه‌ها را نیز شامل می‌شود و اگر این والدین در مقابل نوه‌هایشان که به سبب مشکلات مالی توان ازدواج ندارند، به آنها در زمینه ازدواج کمک مالی نکنند، مسئولیت گناهانی که به سبب تجرد نوه‌هایشان است نیز به عهده همین والدین است! یکی دیگر از مهم‌ترین مسئولیت‌های والدین برای ازدواج فرزندانشان، این است که اگر دارای فرزند دختر هستند و پسری به خواستگاری دخترشان آمد، نباید برای پسر قوانین و ملاک‌های سخت مادی اعم از مهریه سنگین و خانه و ماشین و شغل پردرآمد قرار دهند تا از این طریق پسر و دختر را از ازدواج دلسرد کنند، بلکه باید ملاکی که برای آن پسر قرار می‌دهند ملاک‌های دینی و اخلاقی مانند تدیّن و امانت داری او باشد و اگر این ملاک‌های دینی و اخلاقی را در او مشاهده کردند، مانع از ازدواج آن پسر با دخترشان نشوند. 

پی نوشت

[۱] کنز العمّال فی سنن الاقوال و الافعال، علاءالدین علی بن حسام معروف به متقی هندی، حدیث ۴۵۳۳۷

[۲] بحار الانوار، محمد باقر مجلسی، جلد ۱۰۳، صفحه ۳۷۲، حدیث ۳

[۳] سوره نساء، آیه ۱۳۰

[۴] سوره نور، آیه ۳۲

[۵] بحارالانوار، محمد باقر مجلسی، جلد ۱۰۳، صفحه ۳۷۲، حدیث ۷

رژیم صهیونیستی در حال عقب‌نشینی از اولین اهداف اعلانی خود در نبرد طوفان الاقصی است. اگر چه این نشانه‌ها به صراحت بیان نمی‌شوند، اما دو نتیجه مهم را آشکار می‌کنند: اول اینکه اکنون و در عرصه میدان اختلاف بین مقامات و فرماندهان رژیم صهیونیستی امری کاملاً آشکار است و دوم آنکه، با فرسایشی شدن جنگ، این مقامات و فرماندهان کم کم از اهداف اولیه عدول کرده، به مرور به سمت اهداف کوتاه‌تر حرکت می‌کنند.

تغییر لحن نتانیاهو

نخستین نشانه‌ای که باید آن را یک تحول در نظر گرفت، تغییر گفتار نتانیاهو در خصوص آتش‌بس است. نتانیاهو طی یک ماه نخست جنگ، همواره ادعای ادامه جنگ تا از بین بردن حماس را بر سر زبان داشت و از عدم قبول هرگونه آتش‌بس سخن می‌گفت؛ اما به یکباره در سی و هفتمین روز جنگ در مصاحبه‌ای که با دو شبکه ام‌بی‌سی و سی‌ان‌ان انجام داد، از مبادله اسرا سخن گفت و اینکه او چیزهای زیادی از اسیران رژیم صهیونیستی می‌داند اما نمی‌خواهد درباره آنها سخن بگوید. این روند در نهایت به موج نخست توافق اسرا از زمان آغاز جنگ منجر شد و در هفته‌های اخیر نیز با تداوم سرنوشت نامعلوم سایر اسرا و ناکامی ارتش اسرائیل در یافتن این افراد، خبرها از ادامه مذاکرات پشت پرده به منظور توقف نبرد در ازای تبادل اسرای صهیونیست و فلسطینی حکایت دارد.

اظهارات جانشین رئیس موساد

«ایهود لاوی» جانشین رئیس موساد ـ که هویتش به تازگی آشکار و رسانه‌ای شده است ـ در مصاحبه‌ای اعلام کرد: ما دو هدف برای جنگ تعیین کردیم: از بین بردن حماس و بازگرداندن اسیران. به نظر من ما باید تمرکز خود را روی گزینه دوم بگذاریم و آنها را به هر قیمتی به خانه باز گردانیم.

این سخنان از زبان کسی است که تاکنون شخصیتی در سایه بوده و تازه در رسانه‌ها به اظهار نظر می‌پردازد، و در نتیجه می‌توان گفت این یک اتفاق ساده نیست؛ چرا که همواره بیان نظراتی که حکایت از چرخش و تغییر رویکرد دارد از زبان مقامات درجه اول، هزینه سنگینی به همراه خواهد داشت اما بیان تغییر رویکرد از زبان مقامی که جایگاه مهمی دارد اما شناخته شده نیست، چندان با حاشیه و با هزینه بالا نخواهد بود.

اظهارات «لاوی» ـ که یکی از جایگاه‌های مهم تصمیم‌سازی در رژیم صهیونیستی را در اختیار داشته ـ دقیقاً نقطه مقابل سخنان نتانیاهو و اعضای کابینه جنگ رژیم صهیونیستی است. او از گزینه‌ای به نام «از بین بردن حماس» سخن نمی‌گوید و تمام تمرکز خود را بر بازگرداندن اسیران رژیم صهیونیستی قرار می‌دهد؛ مسئله‌ای که می‌تواند حکایت از تغییر رویکرد داشته باشد.

نامه رئیس دستگاه اطلاعاتی ارتش رژیم صهیونیستی

«آهارون هلیوا» رئیس دستگاه اطلاعاتی ارتش رژیم صهیونیستی (آمان)، در نامه که در روز سی و هشتم جنگ به کارمندان خود نوشت اظهار داشت: ما در هدف اولیه یعنی پیش‌بینی حمله دچار شکست شدیم اما حالا با تمام قوا در حال پیشرفت هستیم و به این مسیر ادامه می‌دهیم تا روزی که تمام اسیران را به خانه بازگردانیم.

در سخنان هلیوا، دو نکته مهم وجود دارد: نخست اینکه او بازگرداندن اسیران را نقطه عطف سخنان خود قرار می‌دهد و پس از اعتراف به شکست در پیش‌بینی حمله مقاومت، آزادی اسیران را به عنوان نقطه نهایی جنگ تعریف می‌کند. این تقدم و تأخر در عبارات، آن هم در متن نامه‌ای که رئیس یک دستگاه امنیتی عریض و طویل به کارمندانش می‌نویسد، امری اتفاقی یا اشتباه نیست بلکه تعمدی در آن نهفته است که حکایت از اعتراف به یک تغییر رویکرد غیر مستقیم دارد.

در مجموع به نظر می‌رسد به دلیل سنگینی شکستی که صهیونیست‌ها در «طوفان الاقصی» متحمل شده‌اند، تغییر رویکرد برای آنها بدون تحقق هیچ دستاورد ملموسی تا اینجای جنگ امری بسیار ثقیل است که می‌تواند افکار عمومی آنها را علیه‌شان بسیج کند.

بنابراین به نظر می‌رسد این مسئله به صورت تدریجی و از زبان مقامات درجه چندم با سطح پایین‌تر حساسیت بیان می‌شود تا به مرور برای افکار عمومی عادی شود و دیر نخواهد بود زمانی که مقامات درجه اول رژیم صهیونیستی هم از تغییر رویکرد و اهداف سخن خواهند گفت. البته این تغییر با ادبیاتی مطرح خواهد شد که به مذاق افکار عمومی تلخ نیاید.

همه ماه ها و روزهای سال فرصت مناسبی برای ارتباط با خدا و بازگشت به مسیر هدایت است اما برخی از ایام امکان و قابلیت ویژه ای برای این ارتباط و انجام اعمال عبادی و معنوی دارد که مومن با توجه به آن و استفاده مناسب از مواهب آن بهره مند می گردد، چنانکه رسول گرامی اسلام فرمودند:

إِنَّ لِرَبِّکُمْ فِی أَیَّامِ دَهْرِکُمْ نَفَحَاتٍ أَلاَ فَتَعَرَّضُوا لَهَا[۱]

همانا از سوی پروردگار شما در طول عمرتان نسیم هایی می وزد ، پس خود را در معرض آنها قرار دهید.

یکی از این ایام ماه رجب است که جزء چهار ماه برگزیده و منتخب خداوند است چنانکه رسول خدا فرمودند: «خدای به جهان نگریست و از هر چیز چهار شماره از آن برگزید، از فرشتگان: جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و ملک الموت را برگزید و از پیامبران مرسل خداوند شمشیر: ابراهیم و داود و موسی و من را برگزید. و از زنان چهار تن را برگزید:مریم، آسیه، خدیجه، فاطمه، ، و از ماهها چهار برگزید که شهرهای حرام‏اند: رجب‏، شوال، ذی قعده، ذیحجه، و از روزها چهار برگزید: آدینه، روز ترویه (روز هشتم ذیحجه) و روز عرفه و عید قربان».[۲]

همچنین ماه رجب یکی از ماه های حرام است که در آن آغاز و ادامه جنگ به جز جنگ دفاعی ممنوع اعلام شده است و جنایات نیز در این ماه ها دیه سنگین تری دارد.

شاید وجه تسمیه و نامگذاری ماه رجب به ماه «أصب» به معنای ماهی که رحمت الهی در آن فرو می ریزد اهمیت این ماه را بیش از پیش روشن کند که رسول خدا فرمودند:

یُسَمَّی شَهرُ الرَّجبِ الاَصَبَّ ِلاَنَّ الرّحمةَ تُصَبُّ عَلَی اُمَّتی فیهِ صَبّاً وَ یُقالُ الاصَمُّ لِاَنَّهُ نُهِیَ فیهِ عَن قِتالِ المُشرکینَ وَ هُوَ مِنَ الشُّهورِ الحُرُم».[۳]

«ماه رجب را اصبّ نامیده‌اند چون در این ماه رحمت الهی بر امت من فرو می‌ریزد و ماه اصم می‌گویند چون در این ماه از جنگ با مشرکان نهی شده است»

توجه به خدای متعال و توبه و انابه و عبادت در این ماه بسیار سفارش شده است و روایات فراوانی دارد.

مرحوم شیخ صدوق اعلی الله مقامه الشریف از امام صادق علیه السلام نقل می کند که یکی از یاران آن حضرت در اواخر ماه رجب خدمتش رسید، چون نظر حضرت به او افتاد، فرمود: آیا در این ماه روزه گرفته ای؟ عرض کرد: نه، فرمود: آن قدر ثواب از تو فوت شده که اندازه آن را کسی جز خدا نمی داند، این ماهی است که خداوند آن را بر سایر ماهها برتری بخشیده و احترام آن را عظیم شمرده و برای روزه داشتن آن، پاداش های مهمّی قرار داده است. آن مرد عرض می کند: آیا اگر در بقیّه این ماه روزه بدارم، به بخشی از ثواب می رسم؟ امام علیه السلام فرمود:آری، سپس ثواب های مهمّی برای کسی که فقط روز آخر ماه، یا دو روز آخر ماه، یا سه روز آخر ماه را روزه بدارد، بیان فرمودند، مانند نجات از سکرات مرگ، عذاب قبر و لغزش بر صراط و شداید قیامت و نایل شدن به برائت و رهایی از آتش دوزخ.[۴]

همچنین در حدیث دیگری از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است: هر کس یک روز از این ماه را روزه بگیرد، خشنودی عظیم خدا را به دست آورده، خشم الهی از او دور می شود، و درهای جهنّم به روی او بسته خواهد شد![۵]

در حدیث دیگری آمده است: «رجب» نام نهری است در بهشت، از شیر سفیدتر و از عسل شیرین تر; هر کس یک روز از این ماه را روزه بدارد، از آن می نوشد![۶]

در روایتی از رسول خداصلی الله علیه وآله آمده است: هر گاه کسی نتواند در این ماه روزه بگیرد، هر روز صد مرتبه این تسبیحات را بخواند، تا ثواب روزه آن را دریابد:

سُبْحانَ الاِلهِ الْجَلیلِ، سُبْحانَ مَنْ لا یَنْبَغِی التَّسْبیحُ اِلاَّ لَهُ، سُبْحانَ الاَعَزِّ الاَکْرَمِ، سُبْحانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّةَ وَهُوَ لَهُ اَهْلٌ.[۷]

منزه است خدای بزرگ منزه است آن که تنزیه و تسبیح جز برای او شایسته نیست منزه است خدای برتر و کریمتر منزه است آن که لباس عزت در بردارد و شایسته آن است.

بنابر این رجب فرصتی است برای بازگشت به سوی خدای متعال و توبه در پیشگاه الهی با اعمال معنوی ویژه و خاص که امام کاظم علیه السلام پاداش نیکی ها در آن را دو برابر دانستند و فرمودند: رَجَبٌ شَهرٌ عَظیمٌ یُضاعِفُ اللّه ُ فیهِ الحَسَناتَ و یَمحُو فیهِ السَّیِّئاتَ.[۸] رجب ماه بزرگی است که خداوند [پاداش] نیکی ها را در آن دو چندان و گناهان را پاک می کند .

این ماه آن قدر با اهمیت و ارزش است که چون ماه رجب فرا می رسید، رسول خدا صلی الله علیه و آله مسلمانان را دور خود جمع می کرد و برای ایشان خطبه می خواند . . . و می فرمود : ای مسلمانان! ماه بزرگ و مبارکی بر شما سایه افکنده است ، این ماه ، ماه فرو ریزنده است . خداوند در این ماه رحمت خود را بر بندگانش فرو می ریزد ، مگر آن که بنده ای مشرک باشد یا پدید آورنده بدعتی در اسلام .[۹]

علاوه بر روضه و تضرع و دعا به صورت عام اعمال فراوان دیگری نیز ماه رجب دارد که در دو بخش اعمال مشترک ماه رجب و اعمال خاص روزها و شبهای مختلف در مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی و دیگر کتب ادعیه آمده است که در ذیل به برخی اشاره می کنیم:

اعمال مشترک این ماه

این اعمال که مخصوص روز معینی نیست بلکه در تمام ماه انجام می‌شود، بسیار فراوان است که برخی از آنها را ذکر می کنیم:

۱. در تمام ماه رجب، این دعا را بخواند:

یا مَنْ یَمْلِکُ حَوآئِجَ السّآئِلینَ، ویَعْلَمُ ضَمیرَ الصّامِتینَ، لِکُلِّ مَسْئَلَة مِنْکَ سَمْعٌ حاضِرٌ وَجَوابٌ عَتیدٌ. اللّـهُمَّ وَمَواعیدُکَ الصّادِقَةُ واَیادیکَ الفاضِلَةُ؛ وَ رَحْمَتُکَ الواسِعَةُ فَاَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّد وَآلِ محمد؛ واَنْ تَقْضِیَ حَوائِجی لِلدُّنْیا وَالاْخِرَةِ، اِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْء قَدیرٌ؛ ای که مالک حاجات خواستارانی و ای‌ که نهاد خاموشان دانی برای هر خواسته‌ای، از جانب تو گوشی شنوا و پاسخی آماده است خدایا به حق وعده‌های راستت و نعمت‌های بسیار، و رحمت وسیعت از تو خواهم که درود فرستی بر محمّد و آل محمد، و حوایج دنیا و آخرتم را برآوری که به راستی تو بر هر چیز توانایی.

۲. رسول خدا (ص) فرموده‌اند: هر کس در ماه رجب صد مرتبه بگوید «أَسْتَغْفِرُ اللّهَ الَّذِی لا إلهَ إِلاّ هُوَ، وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ» و در پایان صدقه‌ای بدهد، خداوند کارش را به رحمت و مغفرت پایان دهد و هر کس ۴۰۰ مرتبه آن را بگوید فضیلت شهیدان را دارد.

همچنین ایشان فرمودند: کسی که در ماه رجب هزار مرتبه «لا اِلهَ اِلاَّ اللّه» بگوید، خداوند برای او حسنات فراوانی می‌نویسد.

۳. در روایتی آمده است: «هر کس در ماه رجب، در وقت صبح، ۷۰ مرتبه و همچنین شب ۷۰ مرتبه بگوید اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَ أَتُوبُ اِلَیْهِ و پس از آن، دستها را بلند کند و بگوید أَللّهُمَّ اغْفِرْ لی وَ تُبْ عَلَیَّ، اگر در همان ماه رجب بمیرد، خداوند از او راضی خواهد بود.

۴. در طول این ماه هزار مرتبه بگوید «اَسْتَغْفِرُ اللّهَ ذَاالْجَلالِ وَ الاْکْرامِ مِنْ جَمیعِ الذُّنُوبِ وَالاْثامِ» تا خداوند رحمان وی را بیامرزد.

۵. سیّد بن طاووس در «اقبال» فضیلت فراوانی برای خواندن سوره «قل هو الله احد» در ماه رجب نقل کرده است. از جمله از رسول خدا (ص) روایت کرده است که هر کس با نیت پاک در ماه رجب، ۱۰ هزار مرتبه سوره «قل هو الله احد» را بخواند، وارد عرصه قیامت شود در حالی که از گناه پاک باشد مانند روزی که از مادر متولد شده است و ۷۰ فرشته به استقبال او می‌آیند و به وی بشارت بهشت را می‌دهند.

۶. در روایتی از رسول خدا (ص) نقل شده است که آن حضرت فرمود: «هر کس یک روز از ماه رجب را روزه بدارد و چهار رکعت نماز بگزارد (هر دو رکعت با یک سلام) و در رکعت اول صد مرتبه «آیة‌الکرسی» بخواند و در رکعت دوم دویست مرتبه «قل هو الله احد»، پیش از مردن جای خود را در بهشت می‌بیند و یا دیگری جای او را ببیند (و برای او توصیف کند).

عمره رجبیه

انجام «عمره»، در ماه رجب فضیلت فراوان دارد. طبق روایات اهل بیت (ع) «عمره» در ماه رجب فضیلتی هم‌ردیف حج (تمتع) دارد.

در روایتی از امام صادق (ع) آمده است: «اَفْضَلُ الْعُمْرَةِ، عُمْرَةُ رَجَب؛ با فضیلت‌ترین عمره، عمره در ماه رجب است.

برخی از اعمال هم به صورت ویژه برای شب یا روز خاصی در ماه مبارک رجب وارد شده است که در ذیل به آن اشاره می کنیم:

۱. شب اوّل ماه:

انجام اعمالی در این شب با ارزش، مورد سفارش است

اول: از رسول خدا (ص) نقل شده است که به هنگام رویت هلال ماه رجب، این دعا را می‌خواند: اَللّـهُمَّ اَهِلَّهُ عَلَیْنا بِالاَمْنِ وَ الاْیمانِ، وَ السَّلامَةِ وَ الاِسْلامِ، رَبّی وَرَبُّکَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ؛ خدایا این ماه را بر ما نو کن به امنیت و ایمان و سلامت و دین اسلام پروردگار من و پروردگار تو (ای ماه) خدای عزوجل است.

دوم: غسل کردن

سوم: زیارت امام حسین (ع) در این شب فضیلت بسیار دارد.

چهارم: بعد از نماز مغرب، بیست رکعت نماز بخواند (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت یک بار سوره «حمد» و یک بار سوره «توحید» بخواند. رسول خدا (ص) در پاداش این عمل فرمود: هر کس چنین کند، به خدا سوگند خودش، خانواده‌اش، مالش و فرزندانش محفوظ بمانند و از عذاب قبر پناه داده شود... و در قیامت به سرعت از صراط بگذرد.

پنجم: بعد از نماز عشا، دو رکعت نماز به‌جا آورد، در رکعت اول «حمد» و «الم نشرح» را یک مرتبه و سوره «قل هو الله احد» را سه مرتبه بخواند و در رکعت دوم، سوره های «حمد»، «اَلَم نشرح»، «قل هو الله احد» و «معوّذتین» (سوره های ناس و فلق) را یک‌بار بخواند و پس از سلام سی مرتبه بگوید: «لا اله الاّ الله» و سی مرتبه «صلوات» بفرستد.

ششم: سی رکعت نماز بخواند، (هر دو رکعت به یک سلام) در هر رکعت یک مرتبه «حمد» و یک مرتبه «قل یا ایّها الکافرون» و سه مرتبه «قل هو الله احد» را بخواند.

هفتم: احیای شب اول ماه

۲. شب سیزدهم

امام صادق (ع) فرمود: «خداوند به این امت سه ماه ارزشمند عطا کرد که به امت های قبل نداده بود و آن ماهها، رجب، شعبان و ماه رمضان است و سه شب نیز به این امت عنایت کرد که به امت های پیشین نداده بود و آن شب های سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم ماه است و همچنین سه سوره (بافضیلت و پرمحتوا) به این امت عطا کرد که به امّت های سابق نداده بود و آن سوره های «یس»، «مُلک» و «توحید» است، از این رو هر کس که میان این سه فضیلت جمع کند، میان بهترین عطاهای این امّت جمع کرده است.

از امام (ع) سوال شد: «چگونه می توان میان آنها جمع کرد؟

فرمود: «در لیالی بیض (سه شب مزبور) در این سه ماه نماز بخواند. به این نحو که «در شب سیزدهم، دو رکعت نماز بگزارد و در هر رکعتی پس از سوره «حمد» این سه سوره (یس، ملک و توحید) را بخواند، و در شب چهاردهم، چهار رکعت نماز بگزارد (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعتی «حمد» و «یس» و «ملک» و «توحید» را بخواند و در شب پانزدهم، شش رکعت نماز بگزارد (هر دو رکعت به یک سلام) و همان سوره ها را در هر رکعت بخواند.

امام (ع) در فضیلت این نمازها فرمود: «هر کس چنین کند فضیلت این سه ماه را به دست آورده و خداوند همه گناهانش را ـ جز شرک ـ می آمرزد.

۳. روز سیزدهم ماه

روز سیزدهم ماه رجب مصادف با ولادت امیرالمؤمنین علی (ع) است و اولین روز از ایام البیض است. روزه گرفتن در این روز، و دو روز بعد، ثواب فراوانی دارد و هر کس که بخواهد عمل «امّ داوود» را بجا آورد باید این روز را روزه بگیرد.

۴. روز چهاردهم ماه

روزه گرفتن در این روز پاداش فراوانی دارد. در روایتی از رسول خدا(ص) می خوانیم: «هرکس که روز چهاردهم ماه رجب را روزه بگیرد، خداوند پاداشی به وی عنایت کند که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه بر قلبی خطور کرده باشد.

۵. شب نیمه ماه

این شب، شب ارزشمندی است که چند عمل در آن وارد شده است.

اوّل: غسل.

دوم: احیای آن شب به عبادت که فضیلت بسیار دارد.

سوم: زیارت امام حسین (ع) که زیارت آن حضرت در شب و روز نیمه رجب مورد تأکید قرار گرفته است.

چهارم: شش رکعت نماز بگزارد (هر دو رکعت با یک سلام) و در هر رکعتی «حمد» و «یس» و «ملک» و «توحید» را بخواند .

پنجم: بجا آوردن سی رکعت نماز، که در هر رکعت یک مرتبه «حمد» و ده مرتبه سوره «توحید» را بخواند، در روایتی از رسول خدا (ص) پاداش فراوانی برای این نماز ذکر شده است.

۶. روز نیمه رجب

روز مبارکی که در آن چند عمل وارد شده است:

۱ـ غسل کردن.

۲ـ زیارت امام حسین (ع)؛ در روایتی از محمد بن ابی نصر نقل شده است که از امام رضا (ع) سوال کردم: در چه ماهی زیارت امام حسین (ع) بهتر است؟» فرمود: «در نیمه رجب و نیمه شعبان.

۳ـ بجا آوردن نماز جناب سلمان (همان گونه که در اعمال روز اوّل ماه رجب گذشت).

اعمال امّ داوود

از مهم‌ترین اعمال روز نیمه رجب، عمل «امّ داود» است که به گفته علاّمه مجلسی: «شیخ صدوق»، «شیخ طوسی» و «سیّد بن طاووس» (ره) به سندهای معتبر آن را نقل کرده اند. این عمل برای برآمدن حاجات و رفع اندوه و غم، حلّ مشکلات و دفع ظلم ستمگران بسیار مؤثر است. (و به گفته «علامه مجلسی»، در کتاب «زاد المعاد»، بارها تجربه شده است.

۷. شب بیست و هفتم ماه رجب (شب مبعث)

شب مبعث از شب های مهمّ سال و بسیار ارزشمند است و اعمالی برای این شب نقل شده است:

اوّل: غسل کردن در این شب مستحب است.

دوم: دوازده رکعت نماز است که نحوه آن در اعمال شب نیمه رجب، بیان شد.

سوم: زیارت حضرت امیر مؤمنان علی (ع) در این شب، از افضل اعمال است. برای آن حضرت، در این شب سه زیارت نقل شده است.

۸. روز بیست و هفتم ماه

بیست و هفتم رجب، روز مبعث است که روز بسیار شریف و با ارزشی است.

در روایتی از امام صادق (ع) روز مبعث به عنوان شریفترین اعیاد یاد شده است. در هر حال بزرگان برای این روز، اعمالی ذکر کرده‌اند:

اوّل: غسل کردن در این روز مستحب است.

دوم: روزه. این روز در میان روزهای سال یکی از چهار روزی است که روزه گرفتن آن فضیلت بسیار دارد و پاداش فراوانی برای آن نقل شده است.

سوم: زیاد صلوات فرستادن.

چهارم: زیارت رسول خدا و امیر مؤمنان (علیهما السلام) است.

پنجم: دوازده رکعت نماز است.

از «ریّان بن صلت» نقل شده است که هنگامی که امام محمّد تقی (ع) در بغداد بود، روز نیمه رجب و روز بیست و هفتم رجب را روزه می گرفت و همه ملازمان و یاران آن حضرت نیز روزه گرفتند. آنگاه به ما فرمودند، دوازده رکعت نماز بجا آوریم (هر دو رکعت به یک سلام) که در هر رکعت، «حمد» و «سوره ای» بخوانیم و هنگامی که نمازها به پایان رسید، هر یک از سوره های حمد، توحید و معوّذتین (فلق و ناس) را چهار مرتبه بخوانیم، آنگاه چهار مرتبه گفته شود: لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ واللهُ اَکْبَرُ، وَسُبْحانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ، وَ لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ; و چهار مرتبه: اَللهُ اَللهُ رَبِّی لا اُشْرِکُ بِهِ شَیْئاً و چهـار مرتبـه: لا اُشْرِکُ بِرَبّی اَحَـداً.

۹. روزه آخر ماه

در این روز، نماز جناب سلمان را بجا می آوری. همچنین روزه نیز در این روز پاداش فراوان دارد، امام رضا (ع) فرمود: «هر کس روز آخر ماه رجب را روزه بگیرد، خداوند گناهانش را می آمرزد.[۱۰]

یکم رجب المرجب مصادف است با ولادت امام باقر علیه السلام، ولادت این امام پیام رسان کربلا را محضر مبارک امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف و رهبر معظم انقلاب اسلامی امام خامنه‌ای عزیز دام ظله العالی علی روءس المسلمین و همه پویندگان راه ولایت و رهبری تبریک و تهنیت عرض می کنیم

امام باقر علیه السلام در مدت امامت ۱۹ساله خودش و در خفقان حکومت فاسدان بنی امیه خدمات بزرگ رابه جهان اسلام و بشریت انجام داد و میراث فرهنگی را به ارمغان گذاشت و به طور فهرست نمونه های از آن را اشاره می شود: ۱-امام باقر علیه السلام اختلافات فقهی فرق اسلامی را باتوجه به اینکه برخی از علمای اهل سنت در زمان امام وابسته به حکومت بودند، امام باقر علیه السلام احساس وظیفه سنگین نمودند تا سنتهاواحادیث پیامبر اسلام ص را به دور از شائبه های تحریف عمدی خلفا و علمای وابسته به آنان مطرح کنند، و احکام فقهی را در مسیر سنت پیامبر اسلام ص قراردهد، و اعلام فرمود:هرحکمی صادر می شود باید مطابق با قرآن و سنت و تقریر و قول و فعل پیامبر اسلام ص باشد.

دومین کار ارزشمندی امام باقر علیه السلام تدوین احادیث پیامبر اسلام ص بود، چنانچه همه اهل تحقیق می‌دانند، حکومت های بعداز رسول خدا ص کار بسیار نابخردانه ای که انجام دادند منع تدوین احادیث نبوی بود، امام باقر علیه السلام با تشکیل دانشگاه با قریه و تربیت شاگردان فراوان تمام احادیث نبوی را احیا نمود، و هر مقدار احادیثی که از زبان مبارک پیامبر اسلام ص از بطن قرآن بیان شده بود، نوشت که طبق نقل ها بیش از ۲۰۳جلد کتاب حدیث را با شاگردانش نوشت به جهان اسلام و بشریت تحویل داد، که امام صادق علیه السلام این حرکت عظیم با تشکیل دانشگاه صادقیه و تربیت ۴۰۰۰نفر شاگرد، در تمام شئونات زندگی بشر آن میراث فرهنگی عظیم را تکمیل کرد، و خیلی از بزرگان اهل سنت این حرکت عظیم صادقیین را قبول دارند و در کتابها شان نوشتند، که مجال بیان آنها نیست.

سومین برنامه خجسته و عظیم امام باقر علیه السلام نجات شیعه بود، امام علاوه معرفی شیعه، یعنی این که شیعیان ما کسانی اند که ازما و آثار ما و اعمال ما پیروی می کنند، و شیعه واقعی را از غلات، وگروه های منحرف دیگر مثل خوارج، زنادقه، و مرجئه، و دهریون، که خیلی از آنها توسط حاکمان فاسد بنی امیه و بنی عباس برای ضربه زدند به اهلبیت علیهم السلام و شیعه ناب محمدی وعلی ع به وجود آورده بودند، ولذا امام باقر علیه السلام با همه فشارهای که از ناحیه حکام ظالم بود شیعه را هم معرفی کرد وهم نجات داد.

چهارم -آن چه که از امام باقر علیه السلام با قی مانده است بخش عمده ای از در روایات شیعه که در کتب اربعه(کافی، من لا یحضره الفقیه، اسبتصار، و تهذیب احکام) ویا مجموعه آنها(وسائل الشیعه) چه در موضوع فقه و تفسیر و چه اخلاقیات آمده است، از امام باقر علیه السلام نقل شده است، و علاوه بر کتب که ذکر شد، اگردرکتب تفسیری، مثل، البرهان بحرانی ۲نورالثقلین، و صافی، و کتب تفسیری، فیض کاشانی، مراجعه شود، روایات فراوانی در زمینه مسائل فقه، توضیح آیات قرآن، از امام باقر علیه السلام نقل شده است، و بسیاری از اخبار و وقایع تاریخ درباره امیر المومنین ع و جریان جنگ صفین از امام باقر علیه السلام نقل شده است خلاصه شیعه ناب به خود افتخار می کند که این میراث فرهنگی، علمی، و فقهی و حقوقی و هرآنچه از علم و دانش بشری در تمام ابعاد مختلف علوم از زمین تا آسمان از خاندان عصمت و طهارت و بزرگان شیعه و تربیت شدگان این خاندان بوده است، و مخصوصا بشر هرچه افتخارات علمی دارد از امام باقر علیه السلام و امام صادق علیه السلام بوده واین حقیقت است هیچ کسی نمی تواند انکار کند، و حق انکار راهم ندارد، وقتی سیستم حکومتی کشور ژاپن از عهد نامه مالک اشتر تربیت علی علیه السلام است دیگر جای انکار نیست.