جایگاه حیا و عفت

«عفت» در لغت به خودداری از آنچه که حلال نیست، اطلاق شده است و «عفاف» به معنی خودداری از محرمات و .. است. (۱) در منابع روایی نکات شگفت‌انگیزی درباره این فضیلت اخلاقی بیان شده است، ولی در توصیف این ویژگی باید به این مطلب اشاره کنیم که ملکه عفت همانند سد محکمی در برابر هر گونه خواهش و امیال نفسانی به برکت وجود این شاخص رفتاری است که انسان از وارد شدن در مناطق ممنوعه خودداری می‌کند.

در منابع روایی «عفت» ریشه و سر منشأ همه خوبی‌ها معرفی شده است.(۲) یکی از زیباترین و شگفت‌انگیزترین روایاتی که گویای اهمیت «عفت» می‌شود، روایتی است که منابع روایی از امام علی (ع) نقل کرده‌اند: «مَا الْمُجَاهِدُ الشَّهِیدُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَعْظَمَ أَجْراً مِمَّنْ قَدَرَ فَعَفَّ لَکَادَ الْعَفِیفُ أَنْ یَکُونَ مَلَکاً مِنَ الْمَلَائِکَة»؛ مجاهد شهید در راه خداوند، با اجرتر نیست از کسى که بتواند پاک‏دامنى پیشه سازد. پاک‏دامن، نزدیک است فرشته‏‌اى از فرشتگان باشد.(۳)

عفت و عفاف زینبی پیش از حادثه عاشورا

اگر قرار باشد در خصوص حیا و عفت زینبی صحبت کنیم می توان این موضوع را در ۳ بخش مجزا، یعنی بخش اول پیش از بحران دردناک عاشورا سال ۶۱ هجری، بخش دوم در روز عاشورا و در حین بحران این مصیبت جانسوز و بخش سوم بعد از عاشورا، مورد بررسی قرار داد و به نکات ارزنده‌ای دست یافت. نکات ماندگاری که می‌تواند اسوه و الگوی زنان امروزی در تمام ابعاد مختلف زندگی باشد.حکایت زندگی سرتاسر عفاف و حیای این بانوی مکرمه پیش از ازدواج بسیار خواندنی است، چرا که در منابع روایی جناب یحیی مازنی از روات اخبار این چنین نقل کرده است:

مدت‌ها در همسایگی خانه امیرالمؤمنین (ع) بودم، در طول این مدت، نه قامت زینب (س) را دیدم و نه صدای او را شنیدم، هرگاه می‌خواست جد بزرگوارش را زیارت کند شبانه از خانه خارج می‌شد و برادرش امام حسن (ع) از طرف راست، امام حسین (ع) از طرف چپ و امیرالمؤمنین (ع) پیشاپیش او حرکت می‌کردند. مولای متقیان قبل از رسیدن به قبر شریف پیامبر اکرم (ص) چراغ را خاموش می‌کرد. روزی امام حسن (ع) علت را جویا شد، امام علی (ع) در جواب فرمودند: نمی‌خواهم چشم بیننده‌ای به خواهرت بیفتد.(۴)

یا اینکه نقل شده است، پیش از حادثه درناک سال ۶۱ هجری که زینب کبری (س) غیرتمندانه و شجاعانه از ولایت دفاع کرد، پیش از آن کسی ایشان را مشاهده نکرده بود. به واقع می‌توان این چنین بیان داشت که سلوک اجتماعی و مؤمنانه حضرت زینب (س) ریشه در پرورش فاطمی دارد؛ کما اینکه در منابع روایی از صدیقه کبری (س) نقل شده است: «قالَتْ (س) :خَیْرٌ لِلنِّسَاءِ أَنْ لَا یَرَیْنَ الرِّجَالَ وَ لَا یَرَاهُنَّ الرِّجَال»؛ حضرت فاطمه زهرا (س): بهترین چیز برای حفظ شخصیت زن آن است که مردی را نبیند و نیز مورد مشاهده مردان قرار نگیرد. (۵)

 عفاف زینبی در بحران سیاسی و اجتماعی سال ۶۱ هجری

یکی از پیچیده‌ترین و سخت‌ترین وقایع تاریخی و بحران های اجتماعی تاریخ اسلام در سال ۶۱ هجری رخ داد. سالی که زینب کبری (س) این شیر زن تاریخ اسلام با رشادت وغیرتمندی و حیا و عفت برگ زرین دیگری از حیا و عفت خود را به جامعه اسلامی نشان داد، در فضای بحران زده سال ۶۱ هجری حیای زینبی از باری تعالی موجب شده بود، نه تنها در غم از دست دادن عزیزان خود زبان به شکایت و ناشکری باز نکند، بلکه جلوه‌هایی از زیبایی‌های معنوی و اخلاقی را به نظاره بنشیند، زیبابینی حیای ایشان (۶) موجب شده بود مصداق واقعی این آیه شریفه شود «فَاصْبِرْ صَبْراً جَمیلاً»؛ پس صبر جمیل پیشه کن‏. (۷)

عفت زینبی بعد از حادثه عاشورا

همچون مادری مهربان و مقتدر از هرگونه جسارتی به آل الله منع و غبار فتنه‌ها را از بین می‌برد. بشر بن خریم اسدی و به نقلی از حزام بن ستیر می‌گویند: «در آن روز حضرت زینب (س) در جمع کوفیان به روشنگری و بصیرت افزایی کوفیان اقدام به خطبه‌خوانی کرد. زنی با حیا و عفیفه که سخن‌ورتر از او باشد، ندیدم گویا از لسان امیرالمؤمنین (ع) سخن می‌گوید. در آن ازدحام جمعیت که از هر سو صدایی بلند بود، به جانب مردم اشارتی کرد و فرمود: خاموش باشید، نفس در سینه‌ها حبس شد و جرس‌ها از صدا افتاد...». (۸)

پی‌نوشت‌ها:

۱. ر.ک: فراهیدی، ج۱، ۱۹۲؛ طریحی، ج۵، ۱۰۲.

۲. عیون الحکم و المواعظ(لیثی) ص ۴۵ ، ح ۱۱۱۵، امام على علیه السلام: «العِفَّةُ رَأسُ کُلِّ خَیرٍ»؛عفّت ، سرآمد هر خوبى است.

۳. نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص۵۵۹.

۴.ریاحین الشریعه، ج۳، ص۶۰.

۵. بحارالا نوار:ج ۴۳، ص ۵۴، ح ۴۸.

۶.اللهوف على قتلى الطفوف / ترجمه فهرى، النص، ص: ۱۶۰«ما رَاَیْتُ اِلاّ جَمیلا»

۷. سوره معارج، آیه ۶.

۸. لهوف، ص۱۳۴.

انتهای پیام/

فریضه حج به عنوان یکی از برترین فرایض اسلام موجب دمیدن روح معنویت و امید در میان مسلمانان است؛ حضور چند میلیون مسلمان در مراسم حج ابراهیمی مایه حیات امت اسلام است و به مسلمانان قدرت می‌بخشد.

در این نوشتار برخی آثار و برکات مادی و معنوی حج با تکیه بر آیات قرآن و روایات معصومین (علیهم السلام) مورد بررسی قرار گرفته است.

الف. آثار دنیوی حجّ در قرآن

قرآن کتاب جامعی است که در کنار آثار معنوی حج، گاه به منافع مادّی و دنیوی آن نیز اشاره نموده است، از جمله:

۱. شهود منافع مختلف

«وَ أَذِّن فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتُوکَ رِجَالاً وَ عَلَی کُلِّ ضَامِرٍ یَأْتِینَ مِن کُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ * لِّیَشْهَدُواْ مَنَـفِعَ لَهُمْ»؛ «و مردم را دعوت عمومی به حج کن تا پیاده و سواره بر مرکب‌های لاغر از راه دوری به سوی تو بیایند تا شاهد منافع [گوناگون]خویش [در این برنامه حیات بخش و سازنده [ باشند.»

از امام صادق علیه السلام سؤال شد که مراد از «لِّیَشْهَدُواْ مَنَـفِعَ لَهُمْ» منافع دنیاست و یا منافع آخرت؟ حضرت فرمود: «تمام آن‌ها مراد است.»

۲. قوام بخشی به امورات مردم

قرآن کریم می‌فرماید: «جَعَلَ اللَّهُ الْکَعْبَةَ الْبَیْتَ الْحَرَامَ قِیَـمًا لِّلنَّاسِ»؛ «خداوند کعبه بیت الحرام را وسیله‌ای برای استواری و سامان بخشیدن به کار مردم قرار داده است.»

این خانه مقدّس، رمز وحدت مردم و مرکزی برای اجتماع دل‌ها و کنگره عظیم برای استحکام پیوندهای گوناگون می‌باشد.

استفاده از کنگره عظیم حج برای تقویت پایه‌های اقتصادی کشورهای اسلامی نه تنها با روح حج منافات ندارد، بلکه طبق روایاتی که بعدا به آن اشاره می‌شود، یکی از حکمت‌های حج را تشکیل می‌دهد. آری، می‌توان در اجتماع بزرگ حج پایه یک بازار مشترک اسلامی را پی ریزی نمود و زمینه‌های مبادلاتی و تجاری را در میان کشورهای اسلامی به گونه‌ای فراهم نمود که نه منافعشان به جیب دشمنان بریزد و نه اقتصادشان وابسته به اجانب باشد. این نه تنها دنیاپرستی نیست که عین عبادت و جهاد است.

۳. برکات فراوان

حضرت ابراهیم علیه السلام برای رونق گرفتن مکّه چند دعا کرد که همه آن‌ها تحقق یافت:

اوّل اینکه این سرزمین غیرذی زرع را «آباد» کن و به صورت «شهر» درآور: «رَبِّ اجْعَلْ هذا بَلَدا»؛ «خدایا این [سرزمین]را شهر قرار بده»

دوم اینکه امنیّت ساکنان آن را فراهم کن: «رَبِّ اجْعَلْ هذا بَلَدا آمِنا».

سوم اینکه ساکنان این منطقه را از «اقتصاد سالم» بهره‌مند کن: «وَارْزُقْ اَهْلَهُ مِنَ الثَمَراتِ»؛ «اهل مکه را از میوه‌ها [ی گوناگون]روزی ده!» خداوند این دعا را مستجاب فرمود: و لذا میوه‌های مناطق گوناگون کشورها به مکّه منتقل می‌شود و در تمام فصول سال در این سرزمین غیرذی زرع، محصولات گوناگون سراسر عالم یافت می‌شود و در ایّام حج و عمره زائران ازاین برکات بهره می‌برند. بنابراین، قرآن کریم فرمود: «أَوَ لَمْ نُمَکِّن لَّهُمْ حَرَمًا ءَامِنًا یُجْبَیآ إِلَیْهِ ثَمَرَ تُ کُلِّ شَیْ ءٍ رِّزْقًا مِّن لَّدُنَّا وَ لَـکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لاَ یَعْلَمُونَ»؛ «آیا ما حرم امنی در اختیار آن‌ها قرار ندادیم که ثمرات هر چیزی [از هر شهر و دیاری]به سوی آن‌ها آورده می‌شود؟ رزقی است از جانب ما، ولی بیشتر آنان نمی‌دانند.»

چهارم دعا برای گرایش دل‌های مردم به سوی خاندان ابراهیم علیه السلام است آنجا که می‌فرماید: «فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِّنَ النَّاسِ تَهْوِیآ إِلَیْهِمْ»؛ «تو دل‌های گروهی از مردم را متوجّه آن‌ها ساز»

و پنجم، دعا برای ظهور پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله است؛ چه اینکه محور اصلی چهار رکن قبلی حکومتی است براساس وحی و در سایه رهبری انسان کاملی، چون پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و لذا ابراهیم علیه السلام درخواست کرد: «رَبَّنَا وَ ابْعَثْ فِیهِمْ رَسُولاً مِّنْهُمْ»؛ «پروردگارا! پیامبری در بین آنان از خودشان مبعوث کن!»

تمامی دعاهای پنج گانه فوق به اجابت رسید و هر زائری که به حج و عمره مشرّف می‌شود، از این نعمت‌ها و برکات برخوردار می‌گردد.

ب. آثار دنیوی و مادّی حج در روایات

برخی آثار دنیوی و مادّی حج:

۱. تبادل فرهنگی و اقتصادی

اجتماع شکوهمند حج، اجتماعی است از همه قشرهای مسلمانان جهان؛ چرا که زائران کعبه از میان تمام گروهها، نژادها، زبان‌ها و کشورهای مختلف اسلامی می‌باشند و اگر انسان بخواهد تمامی این کشورها و مردم آن‌ها را از نزدیک ببیند، هزینه هنگفتی می‌طلبد؛ ولی در حج با پرداخت هزینه حج به راحتی به این مسئله نیز دست می‌یابد.

هشام بن حکم می‌گوید: از امام صادق علیه السلام درباره فلسفه حج و طواف کعبه سؤال کردم، حضرت فرمود: «اِنَّ اللّهَ خَلَقَ الْخَلْقَ... وَاَمَرَهُمْ بِما یَکُونُ مِنْ اَمْرِ الطّاعَةِ فِی الدِّینِ وَمَصْلِحَتِهِمْ مِنْ اَمْرِ دُنْیاهُمْ فَجَعَلَ فِیهِ الاْجْتِماعَ مِنَ الشَّرْقِ وَالْغَرْبِ لِیَتَعارَفُوا وَلِیَنْزِعَ کُلُّ قَوْمٍ مِنَ التِّجاراتِ مِنْ بَلَدٍ اِلی بَلَدٍ... وَلِتُعْرَفَ آثارُ رَسُولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله وَتُعْرَفَ اَخْبارُهُ وَیُذْکَرَ وَلا یُنْسی؛ خداوند این بندگان را آفرید... و فرمان‌هایی در طریق مصلحت دین و دنیا به آن‌ها داد، از جمله اجتماع مردم شرق و غرب را [در مراسم حج]مقرر داشت تا مسلمانان به خوبی یکدیگر را بشناسند [و از حال هم آگاه شوند و تبادل فرهنگی داشته باشند]و هر گروهی سرمایه‌های تجاری را از شهری به شهر دیگر منتقل کنند [و تبادل اقتصادی داشته باشند]... و برای اینکه آثار پیامبر صلی الله علیه و آله و اخبار او شناخته و به خاطر آورده شود و فراموش نگردد.»

در جملات فوق به تبادل فرهنگی و شناخت همدیگر و همین طور تبادل اقتصادی و تجارت به عنوان فلسفه و پی آمد حج اشاره شده است؛ و در ذیل حدیث با تأکید بیشتر بر نقش تبادل فرهنگی و اطلاعاتی، می‌فرماید: «وَلَوْ کانَ کُلُّ قَوْمٍ اِنَّما یَتَکَلَّمُونَ عَلی بِلادِهِمْ وَما فِیها هَلَکُوا وَخَرِبَتِ الْبِلادُ وَسَقَطَتِ الْجَلَبُ وَالاْرْباحُ وَعَمِیَتِ الاْخْبارُ...؛ اگر هر قوم و ملّتی تنها از بلاد خویش و آنچه در آن است سخن بگویند، همگی نابود می‌گردند و کشورهایشان ویران می‌شود و منافع آن‌ها ساقط می‌گردد و اخبار واقعی در پشت پرده قرار می‌گیرد.»

و در حدیث دیگری، امام صادق علیه السلام در ذیل آیه «لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُنَاحٌ أَن تَبْتَغُواْ فَضْلاً مِّن رَّبِّکُمْ»؛ «گناهی بر شما نیست که از فضل پروردگارتان طلب کنید.» می‌فرماید که منظور از این آیه کسب روزی است: «فَاِذا اَحَلَّ الرَّجُلُ مِنْ اِحْرامِهِ وَقَضی نُسُکَهُ فَلْیَشْتَرِ وَلْیَبِعْ فِی الْمَوْسِمِ؛ هنگامی که انسان از احرام بیرون آمد و مناسک حج را به جا آورد، در همان موسم حج خرید و فروش کند».

۲. محافظت مال و عیال

از آثار و برکات مادّی حج این است که در این ایّام، خداوند از اموال و اهل و عیال زائر خانه اش محافظت و نگه داری می‌کند. حضرت صادق علیه السلام در ذیل آیه «لِیَشْهَدُوا مَنافِعَ لَهُمْ» فرمود: «اَنَّهَ لا یَشْهَدُها اَحَدٌ اِلاَّ نَفَعَهُ اللّهُ اَمّا اَنْتُمْ فَتَرْجِعُونَ مَغْفُورا لَکُمْ وَاَمّا غَیْرُکُمْ فَیُحْفَظُونَ فِی اَهالِیهِمْ وَاَمْوالِهِمْ؛ به راستی کسی در مکّه [و زیارت حج خانه خدا]حضور نمی‌یابد، مگر اینکه خداوند به او نفعی می‌رساند؛ امّا شما [شیعیان]بخشیده شده برمی گردید، ولی غیر شما مال و اهل و عیالشان محافظت می‌شود.» همچنان که اگر کسی مانع انجام حج افراد شود، به او فتنه و بلایی می‌رسد.

حضرت صادق علیه السلام فرمود: «لِیَحْذَرْ اَحَدُکُمْ اَنْ یُعَوِّقَ اَخاهُ عَنِ الْحَجِّ فَتُصِیبَهُ فِتْنَةٌ فِی دُنْیاهُ مَعَ ما یُدَّخَرُ لَهُ فِی الاْآخِرَةِ؛ آن که برادر [ایمانی]خود را از حج باز دارد، باید بترسد که افزون بر آنچه در آخرت برای او ذخیره شده [از عذاب]در دنیایش نیز به مصیبت گرفتار شود.»

۳. برآورده شدن حاجات

خانه خدا ـ. مخصوصا در اولین نگاه ـ. مکانی است برای استجابت دعا و همین طور است صحرای عرفات و دیگر مواقف و به طور کلّی، حاجی مورد توجّه خاص خداوند است و خداوند حاجات او را برآورده می‌سازد.

امیر مؤمنان علی علیه السلام فرمود: «مَنْ تَرَکَ الْحَجَّ لِحاجَةٍ مِنْ حَوائِجِ الدُّنْیا لَمْ یُقْضَ حَتّی یَنْظُرَ اِلَی الْمُحَلَّقِینَ؛ کسی که حج را برای حاجتی از حاجت‌های دنیوی ترک گوید، حاجتش برآورده نمی‌شود، مگر اینکه نگاهش به [حاجیان]سر تراشیده بیفتد.»

۴. فقرزدایی

انجام حج برای همیشه فقر را از انسان دور می‌سازد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «الْحَجُّ یَنْفِی الْفَقْرَ؛ حج باعث از بین رفتن فقر می‌شود.» و امام صادق علیه السلام فرمود: «مَنْ حَجَّ ثَلاثَ حِجَجٍ لَمْ یُصِبْهُ فَقْرٌ اَبَدا؛ هر کس سه بار حج انجام دهد، تا ابد فقر به او نمی‌رسد.»

خاطره

۵. افزایش رزق و روزی

از دیگر آثار و برکات مادی حج این است که بر رزق و روزی انسان افزوده می‌شود.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «حُجُّوا تَسْتَغنُوا؛ حج انجام دهید تا از نظر مالی بی نیاز شوید.» امام صادق علیه السلام نیز فرمود: «ما رَأَیْتُ شَیْئا أَسْرَعَ غِنیً وَلا أَنْفَی لِلْفَقْرِ مِنْ اِدْمانِ حِجِّ هذا الْبَیْتِ؛ چیزی سریع‌تر برای بی نیازی مالی و نابود کننده فقر از مداومت حج خانه خدا ندیدم.»

اسحاق بن عمار می‌گوید که به امام صادق علیه السلام عرض کردم: من با خود این گونه قرار گذاشته ام که هر سال تنها و یا با یکی از بستگان با سرمایه خودم حج انجام دهم. حضرت فرمود: «بر این قرار، تصمیم جدی داری؟» عرض کردم: بلی. فرمود: «اِنْ فَعَلْتَ ذلِکَ فَأَیْقِنْ بِکَثْرَةِ الْمالِ أَوْ أَبْشِرْ بِکَثْرَةِ الْمالِ؛ اگر این کار (حج در هر سال) را انجام دهی، پس یقین کن به زیادی مال [خویش]و یا بشارت باد تو را به زیادی مال!»

۶. بیمه سلامتی

اثر دیگر سفر حج این است که بر سلامتی بدن و صحت جسم نیز اثر می‌گذارد.

امام زین العابدین علیه السلام فرمود: «حُجُّوا وَاعْتَمِرُوا تَصِحَّ أَجْسامُکُمْ؛ حج کنید و عمره انجام دهید که باعث سلامتی بدن‌های شما می‌شود.»

آنچه از آثار و برکات انجام حج بیان شد، اختصاص به کسانی دارد که با شرایط، حج را به جا آورند. این شرایط متعدد است و اهم آن‌ها را این گونه می‌توان بیان کرد:

۱. اخلاص

حجی آثار معنوی و برکات مادی را در پی دارد که از روی اخلاص انجام گیرد، نه برای شهرت و ریا و یا به قصد تجارت و سیاحت و....

امام صادق علیه السلام فرمود: «الْحَجُّ حَجّانِ حَجٌّ لِلَّهِ وَحَجٌّ لِلنّاسِ فَمَنْ حَجَّ لِلّهِ کانَ ثَوابُهُ عَلَی اللّهِ الْجَنَّةَ وَمَنْ حَجَّ لِلنّاسِ کانَ ثَوابُهُ عَلَی النّاسِ یَوْمَ الْقِیامَةِ؛ حج دو نوع است: ۱. حج برای خدا؛ ۲. حج برای مردم [و از روی ریا]. پس کسی که برای خدا حج کند، ثوابش بر خدا بهشت است و کسی که برای مردم [و از روی ریا]حج گذارد، پاداشش در روز قیامت بر مردم است [و پاداشی در نزد خدا ندارد].»

عبد الرحمان بن کثیر می‌گوید: سالی با امام صادق علیه السلام در سفر حج همراه شدم. در مسیر راه بر کوهی صعود کرد [در عرفات یا منی و یا خود مکه]. پس مُشرف بر حاجیان شده، به آن‌ها [با دقت]نظر کرد و فرمود: «ما أَکْثَرَ الضَّجِیجَ وَأَقَلَّ الْحَجِیجَ؛ چقدر ناله کننده بسیار است، ولی حاجی (واقعی بسیار) کم!».

۲. ترک گناه و محرمات احرام

امام باقر علیه السلام فرمود: «ما یُعْبَأُ بِمَنْ یَؤُمُّ هذا الْبَیْتَ اِذا لَمْ یَکُنْ فِیهِ ثَلاثُ خِصالٍ وَرَعٌ یَحْجُزُهُ عَنْ مَعاصِی اللّهِ تَعالی وَحِلْمٌ یَمْلِکُ بِهِ غَضَبَهُ وَحُسْنُ الصَّحابَةِ لِمَنْ صَحِبَهُ؛ اعتنا نمی‌شود [از طرف خدا]به کسی که قصد این خانه [خدا]می‌کند، مگر سه خصلت در او باشد: ۱. ورعی که او را از معصیت الهی باز دارد؛ ۲. حلم و بردباری که به وسیله آن مالک غضبش باشد [و بر خشم خود مسلط شود]؛ ۳. و نیکو رفاقت کردن با کسی که با او رفیق می‌شود [و خوش اخلاق بودن در سفر حج].»

در قرآن کریم نیز آمده است: «فَمَن فَرَضَ فِیهِنَّ الْحَجَّ فَلاَ رَفَثَ وَلاَ فُسُوقَ وَلاَ جِدَالَ فِی الْحَجِّ وَمَا تَفْعَلُواْ مِنْ خَیْرٍ یَعْلَمْهُ اللَّهُ وَتَزَوَّدُواْ فَإِنَّ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوَی وَاتَّقُونِ» از آثار و برکات مادّی ایّام حج این است که در این ایّام، خداوند از اموال و اهل و عیال زائر خانه اش محافظت و نگه داری می‌کند.

۳. دوری از مال حرام

حجی آثار و برکات دارد که با مال حرام، همچون پول ربا، و پول خمس نداده و درآمدهای نامشروع نباشد. رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: «مَنْ حَجَّ بِمالٍ حَرامٍ فَقَالَ لَبَّیْکَ اللّهُمَّ لَبَیْکَ قَالَ اللَّهُ لَهُ لا لَبَّیْکَ وَلا سَعْدَیْکَ حَجُّکَ مَرْدُودٌ عَلَیْکَ؛ کسی که با مال حرام قصد حج کند، پس [هنگامی که]می‌گوید: خداوندا! لبیک. خداوند می‌فرماید: نه لبیک و نه سعدیک، حج تو به سوی خودت برگشت می‌خورد [و هرگز مورد قبول واقع نمی‌شود].»

و امام باقر علیه السلام فرمود: «لا یَقْبَلُ اللَّهُ حَجّا وَلا عُمْرَةً مِنْ مالٍ حَرامٍ؛ خداوند حج و عمره‌ای را که با مال حرام انجام گیرد، قبول نمی‌کند.»

در نتیجه، آثار و برکات معنوی، اخلاقی و مادی حج را کسی می‌تواند دریافت کند که از گناهان دوری کند و حجی با اخلاص و مال حلال انجام دهد.

حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح امروز (چهارشنبه) در دیدار هزاران نفر از پرستاران سراسر کشور، شغل پرستاری را ترکیبی از مجموعه ارزشهای اخلاقی و فضائل انسانی خواندند و با اشاره به سربلندی و بصیرت ملت ایران در آزمونهای بزرگ به‌ویژه حماسه نهم دی سال ۸۸ و حوادث آبان ماه امسال و جدا کردن صف خود از فتنه‌گران و تخریب‌کنندگان اموال عمومی، موج تنفر از امریکا در منطقه به‌ویژه در عراق را واکنش طبیعی مردم نسبت به جنایتهای امریکا برشمردند و با اشاره به اظهارات رئیس جمهور امریکا در مقصر دانستن ایران به عنوان عامل اصلی قضایای روز سه شنبه عراق و تهدید ملت ایران، تأکید کردند: اینگونه سخنان، بی ربط و غیرمنطقی است، چرا که مردم منطقه به‌شدت از آمریکا متنفرند. همه بدانند جمهوری اسلامی به‌دنبال جنگ نیست اما با هرکس که منافع، مصالح، عزت، عظمت و پیشرفت ملت ایران را تهدید کند، بدون ملاحظه مقابله و ضربه سختی به او وارد خواهد کرد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در سخنان خود ضمن تبریک سالروز میلاد حضرت زینب سلام‌الله‌علیها و روز پرستار، به مراسم پاسداشت نهم دی در سراسر کشور اشاره کردند و گفتند: در روز ۹ دی سال ۸۸ که یکی از آزمونهای بزرگ بود، ملت ایران با حضور سراسری در خیابانها و با بصیرت و هوشیاری، خوش درخشید و توانست یک توطئه مهم و ریشه دار را از بین ببرد.

حضرت آیت الله خامنه‌ای با اشاره به حوادث اخیر آبان‌ماه افزودند: مردم مطالباتی دارند که در اغلب موارد هم حق با مردم است و اگر این توقعات و انتظارات برآورده نشود، اعتراض می کنند اما مطالبات مردم مسئله ای متفاوت از فتنه سازی به بهانه این مطالبات است که این دومی کار دشمن است.

رهبر انقلاب اسلامی خاطرنشان کردند: مردم مطالباتی داشتند اما افرادی که دشمن برای سوء استفاده از این مطالبات آماده کرده بود، فوراً وارد شدند و شروع به تخریب کردند. بصیرت مردم در این حوادث آنجا بود که تا سوءاستفاده دشمن را دیدند، صف خود را از فتنه گران که سعی می‌کردند خود را در بین مردم مخفی کنند، جدا کردند و فتنه‌گر تنها ماند. چند روز بعد نیز مردم در قالب اجتماعات عظیم در شهرهای مختلف کشور به خیابانها آمدند.

ایشان با تأکید بر اینکه بصیرت و هوشیاری مردم در آبان‌ماه همانند بصیرت مردم در  سال ۸۸، غائله را به پایان رساند، گفتند: آن کسانی که صحنه گردانان اصلی اغتشاش های آبان ماه و حمله به زیرساختها همچون انبار بنزین و انبار گندم و اموال عمومی بودند، افراد مرتبط با سرویس‌های اطلاعاتی بیگانگان هستند.

رهبر انقلاب اسلامی افزودند: یکی از مسئولان بلندپایه کشور به نقل از یکی از سیاستمداران خارجی که در روزهای حوادث آبان در واشنگتن به‌سر می برد، می گفت امریکایی‌ها در روز اول حادثه بسیار خوشحال و مسرور بودند و کار ایران را تمام شده می دانستند اما یکی دو روز بعد که قضایا جمع شد، امریکایی‌ها از اینکه به نتیجه دلخواه نرسیدند، بسیار ناراحت شدند.

حضرت آیت الله خامنه‌ای، این مطالب را نشان دهنده واقعیت درونی سردمداران بی‌خِرد امریکا دانستند و با اشاره به قضایای اخیر عراق خاطرنشان کردند: حمله امریکا به حشدالشعبی در واقع گرفتن انتقام داعش بود زیرا آن نیرویی که داعش را زمین گیر کرد و از بین برد، بسیج مردمی عراق بود.

ایشان تأکید کردند: من و دولت و ملت ایران، جنایت امریکا در حمله به حشدالشعبی عراق را به‌شدت محکوم می کنیم.

رهبر انقلاب اسلامی هیجان ضد امریکایی در بغداد و سراسر عراق را نتیجه طبیعی جنایتهای امریکا برشمردند و افزودند: رئیس جمهور امریکا در مطلبی گفته ما این مسائل را از چشم ایران می بینم و به آن پاسخ خواهیم داد. اما باید به آنها گفت اولاً غلط می کنید زیرا این موضوع ربطی به ایران ندارد. ثانیاً باید منطقی باشید و بفهمید که علت اصلی این قضایا چیست. البته آنها منطقی نیستند.

حضرت آیت الله خامنه‌ای گفتند: امریکایی‌ها باید بفهمند که مردم منطقه همچون عراق و افغانستان، از آنها به دلیل جنایت هایشان متنفرند و این تنفر یک جا خود را نشان خواهد داد.

ایشان با اشاره به جنایت‌های آمریکا به‌ویژه دستگاه خبیث بلک واتر در عراق و در افغانستان و کشتار هزاران دانشمند عراقی و همچنین مردم عادی، خاطرنشان کردند: نتیجه حرکت های سیاسی و امنیتی امریکا و ظلم به مردم منطقه و غارت منافع، و تکبر در مقابل آنها، چنین تنفری است.

رهبر انقلاب اسلامی سفر مقام‌های امریکایی به برخی کشورهای منطقه بدون اجازه آن کشورها و حضور در پایگاههای خود را نمونه دیگری از رفتارهای تحقیرآمیز علیه کشورها و ملتهای منطقه و زمینه ساز موج نفرت و عصبانیت دانستند و تأکید کردند: جمهوری اسلامی اگر تصمیم بگیرد با کشوری معارضه و مقابله کند، صریح این کار را انجام خواهد داد اما همه بدانند ما به منافع و مصالح کشور و به عزت و عظمت و پیشرفت ملت ایران به‌شدت پایبند هستیم و در مقابل هرکس که بخواهد آن را تهدید کند، بدون ملاحظه وارد خواهیم شد و به او ضربه خود را وارد خواهیم کرد.

حضرت آیت الله خامنه‌ای، ملت ایران را ملتی شجاع، با بصیرت و آماده به‌کار در همه عرصه ها خواندند و گفتند: بر خلاف اینکه بعضی‌ها می‌گویند جنگ می‌شود، ما هرگز کشور را به سمت جنگ نمی بریم اما اگر دیگران بخواهند موضوعی را به این کشور تحمیل کنند، ما با قدرت تمام مقابل آنها می ایستیم.

ایشان تأکید کردند: ما معتقدیم که خدا با ما است و پیروزی نیز متعلق به ملت ایران است. همچنین معتقدیم فردای این کشور به مراتب بهتر از امروز خواهد بود، همانگونه که امروز کشور بهتر از دیروز است.

حضرت آیت الله خامنه‌ای در بخش دیگری از سخنانشان، حضرت زینب سلام‌الله‌علیها را بانویی برجسته در تاریخ بشریت خواندند و گفتند: آن بانوی با عظمت و شخصیت مستحکم و قوی به‌عنوان الگوی پرستاری معرفی شده و برقرار کردن ارتباط ویژه میان حضرت زینب با جامعه پرستاری، کاری بجا و حقیقتاً مبارک است.

رهبر انقلاب اسلامی، پرستاری را ترکیبی از مجموعه ارزشهای اخلاقی و فضائل انسانی از جمله شفقت، دلسوزی، اهتمام، مسئولیت‌پذیری، صبر و بردباری در برابر بی‌تابی‌ها و کج‌خلقی‌ها،  و استقامت و دلزده نشدن از مشاهده سختی‌ها برشمردند و افزودند: تکریم پرستار به معنای تکریم ارزشهای انسانی و ارزشگذاری برای فضائل اخلاقی کمیاب است.

ایشان مشکلات جوامع بشری را غالباً به علت فقدان فضائل اخلاقی و انسانی دانستند و گفتند: امروز جامعه ایرانی در حال حرکت به سمت قله است و در این حرکت بسیار مهم، پر افتخار و خطیر، به ترویج ارزشهای اخلاقی احتیاج مبرم دارد.

حضرت آیت الله خامنه‌ای با اشاره به یک برنامه تلویزیونی که اخیراً فرد خیری را نشان می داد که با تلاش و کوشش و جمع‌کردن کمکهای مردمی، صدها جهیزیه برای زوج‌های محروم تهیه کرده است، افزودند: خصوصیات اخلاقی برجسته همچون صبر، مهربانی، بردباری و شفقت جزو ریشه‌های اخلاقی ایرانیِ مسلمان است، همچنانکه در قضایایی مانند بلایای طبیعی، مردم با دل و جان به کمک یکدیگر می‌روند.

ایشان تأکید کردند: همه دستگاههای مدیریتی، تبلیغاتی، رسانه ها، معلمان، فعالان دینی و حتی فعالان سیاسی وظیفه دارند این فضائل را در جامعه ترویج و توسعه دهند.

رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر مراقبت روحی و جسمی از پرستاران، خاطرنشان کردند: مسائل پرستاران به‌ویژه بانوان پرستار همچون حوصله، نشاط کاری و پاسخگویی به نیازهای خانوادگی آنان باید مورد توجه و اهتمام قرار گیرد و مشکلات آنها به طور جدی رسیدگی، و عدالت در مورد پرستاران رعایت شود.

حضرت آیت الله خامنه‌ای با تأیید برنامه اعلامی وزیر بهداشت مبنی بر تعریف هویت مستقل از کادر پزشکی برای پرستاران، گفتند: البته پرستار و پزشک مکمل یکدیگرند نه رقیب، و با توجه به حضور چند ده هزار دانشجوی پرستاری، باید یک مدیریت و برنامه‌ریزی خوب در زمینه مسائل آموزشی و توزیع متوازن پرستاری در سطح کشور و نیز توجه به سطح درآمدی و عائدی شغلی آنان، انجام گیرد.

ایشان همچنین خطاب به مسئولان بر رعایت حدود شرعی در بیمارستانها تأکید کردند.

پیش از سخنان رهبر انقلاب اسلامی، آقای دکتر نمکی وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی، مهمترین ویژگی کار پرستاری را «عشق و علاقه برای خدمت به مردم» خواند و با بیان آمارهایی از خدمات پرستاران به مردم از جمله در طرح کنترل ملی فشار خون و مهار آنفولانزای خطرناک و همچین خدمات مربوط به سیل ابتدای سال، گفت: بخش مهمی از مطالبات معوق پرستاران پرداخت شده و تا ماه آینده این مطالبات را به صفر خواهیم رساند.

استخدام ۹ هزار پرستار و تعریف هویت مستقل از کادر پزشکی برای پرستاران تا پایان سال و ایجاد و استقرار نظام جدید پرداخت از ماه آینده از دیگر خبرهای وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای پرستاران در این دیدار بود.

از صبح روز سه‌شنبه صدها نفر از معترضان عراقی بعد از تشییع شهدای حمله اخیر ارتش آمریکا به مواضع نیروهای مسلح عراق، راهی سفارت آمریکا در منطقه سبز بغداد شدند تا سال ۲۰۱۹ برای دولت «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا به روزی کابوس‌وار بدل شود.

معترضان ابتدا با تجمع در برابر ساختمان سفارت عظیم آمریکا در بغداد و با سر دادن شعارهایی چون «نه به آمریکا، نه به اسرائیل»، «آمریکا باید برود» و «سفارت آمریکا را تعطیل کنید»، پایان حضور آمریکا در کشورشان را خواستار شدند.

در حالی که این اعتراضات در ابتدا به صورت مسالمت‌آمیز آغاز شد، اما استقرار نیروهای امنیتی و تک‌تیراندازهای ارتش آمریکا روی بام سفارت و بعد از آن شلیک گاز اشک‌آور به سوی معترضان، فضا را ملتهب کرد و به مرور شرکت‌کنندگان در اعتراض تلاش کردند تا وارد محوطه سفارت شوند.

یکی از سخنگویان معترضان ظهر سه‌شنبه در گفت‌وگو با روزنامه «واشنگتن‌پست»، گفت اعتراضات تا زمانی که سفارت آمریکا در عراق تعطیل نشده و نیروهای آمریکایی عراق را ترک نکنند، ادامه می‌یابد. زمزمه‌هایی نیز از احتمال تحصن در اطراف سفارت مطرح شده و برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی نوشته‌اند که معترضان در حال چادر زدن اطراف محوطه سفارت هستند.

اعتراضات روز سه‌شنبه عراقی‌ها پس از آن آغاز شد که ارتش آمریکا در اقدامی که نقض آشکار حاکمیت عراق و تخطی از توافق‌های دوجانبه بغداد و واشنگتن به شمار می‌آید، مواضع گردان‌های حزب‌الله از زیرمجموعه‌های اصلی «الحشد الشعبی» را هدف قرار دادند. در این حمله نزدیک به ۳۰ نفر از اعضای این گردان‌ها شهید و تعداد زیادی نیز زخمی شدند.

این حمله که به بهانه کشته شدن یک پیمانکار نظامی آمریکایی در کرکوک انجام شد، از سوی بسیاری از جریان‌های سیاسی در عراق محکوم شد و از قبل هم انتظار می‌رفت که چنین اقدامی با اعتراض مردمی روبرو شود. اطلاعاتی که بعدا منتشر شد، نشان داد حمله آمریکا به مواضع الحشد الشعبی، با وجود مخالفت صریح دولت عراق و با اطلاع‌رسانی بسیار دیرهنگام، انجام گرفته است.

معترضان حاضر در برابر سفارت آمریکا در بغداد، می‌گویند این مرکز در پوشش دیپلماتیک ناآرامی‌ها در عراق را تشدید کرده و عملا به مرکزی برای ایجاد بی‌ثباتی در این کشور بدل شده است.

با این وجود، مقام‌های آمریکایی تلاش کرده‌اند تا اعتراضات مردم عراق را به ایران نسبت داده و با شبه نظامی خواندن معترضان، زمینه را برای مقابله خشونت‌آمیز با آن‌ها فراهم کنند.

این موضوعی بود که در تماس تلفنی «مایک پامپئو» وزیر خارجه آمریکا با رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر عراق هم مشهود بود. وی با بیان اینکه بغداد مسئول حفاظت از سفارت آمریکاست، تهدید کرد که واشنگتن در صورت لزوم از افراد و دارایی‌ها خود در عراق «دفاع و حفاظت» می‌کند.

«مارکو روبیو» از سناتورهای جمهوری‌خواه آمریکایی هم در توییتی که برخی آن را زمینه‌چینی برای تیراندازی به سوی معترضان تفسیر کرده‌اند، مدعی شد که ایران ممکن است به سمت تظاهرات‌کنندگان تیراندازی کرده و سپس این موضوع را به گردن واشنگتن بیاندازد.

«تام کاتن»، نماینده مجلس سنا هم نوشت: «وقتی که یک شبه‌نظامی تحت حمایت ایران هفته گذشته یک آمریکایی را کشت با پاسخی قاطع مواجه شد. اکنون، سفارت ما در بغداد- که بخشی از خاک آمریکا محسوب می‌شود- در یک اقدام تنش‌زای دیگر مورد حمله واقع شده است. همان‌طور که رئیس‌جمهور خاطرنشان کرده، ایران باید پاسخگو شود.»

هرچند تاکنون گزارشی از تیراندازی با گلوله جنگی به سمت معترضان منتشر نشده، اما نیروهای آمریکایی به سمت تظاهرات‌کنندگان گاز اشک‌آور شلیک کرده‌اند. گزارش شده است که تاکنون بیش از ۶۰ از نفر افرادی که در برابر سفارت آمریکا تجمع کرده‌اند، دچار مصدومیت شده‌اند.

همزمان با این تحولات، «مارک اسپر» وزیر دفاع آمریکا اعلام کرد این کشور برای «دفاع» از سفارت خود، ۱۰۰ تفنگدار دریایی را از کویت به بغداد منتقل می‌کند. در ویدئویی که پنتاگون از اعزام این نیروها منتشر کرده، نظامیان آمریکایی در حال پر کردن خشاب اسلحه‌های خود با گلوله‌های جنگی هستند. این نیروها ساعتی پیش در سفارت آمریکا مستقر شدند.

علاوه بر این، بالگردهای ارتش آمریکا بر فراز ساختمان سفارت به پرواز درآمده‌اند و مرتب «فلر» (جرقه‌های منور) شلیک می‌کنند. این اقدام عموما با هدف ارعاب جمعیت هدف صورت می‌گیرد. 

یک مقام آمریکایی در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفته است که هدف از این کار «نمایش قدرت» و پراکنده کردن معترضان است. ویدئویی هم منتشر شده که از بلندگوهای سفارت خطاب به معترضان گفته می‌شود که باید محل را ترک کرده و از ورود به محوطه سفارت خودداری کنند. 

خبرگزاری «آسوشیتدپرس» گزارش داده است که همزمان با ناآرام شدن بغداد، وزارت خارجه آمریکا شماری از کارکنان سفارت را از یکی از درب‌های پشتی خارج کرده و تعداد دیگری از کارکنان هم با بالگرد از این مجموعه خارج شده‌اند. با این حال، یک مقام وزارت خارجه آمریکا تخلیه کامل سفارت را رد کرده و گفته است که کارکنان سفارت در امنیت به سر می‌برند. این مقام آمریکایی عدم حضور سفیر آمریکا در سفارت را تأیید کرده، اما مدعی شده است که وی در تعطیلات به سر می‌برد و طبق برنامه از عراق خارج شده است.

مجموعه تحولات روز سه‌شنبه، واکنش‌های چندباره «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا را به همراه داشت. او ابتدا ایران را به سازماندهی اعتراضات متهم کرد و بعد به دولت عراق توصیه کرد برای مهار تظاهرات‌ها از «زور» استفاده کند. او در توییتی هم عراقی‌ها را به اقدام علیه ایران فراخواند.

ظاهرا اعتراضات عراقی‌ها، تعطیلات پایان سال ترامپ مختل کرده است. ترامپ که در مجتمع تفریحی خود در «مارالاگو» به سر می‌برد، علاوه بر انتشار چند توییت در مورد این تحولات، مجبور شد تا با سران نظامی و امنیتی آمریکا جلسه‌ای اضطراری در مورد خاورمیانه برگزار کند. در مورد محتوای این نشست خبری منتشر نشده، اما ترامپ آن را «خوب» توصیف کرده است. 

سخنگوی کاخ سفید با بیان اینکه ترامپ به طور مرتب در جریان تحولات بغداد قرار می‌گیرد، گفته است: «همانطور که رئیس‌جمهور گفت، این ایران است که دارد اعتراضات را سازماندهی می‌کند و این آن‌ها هستند که برای این کار پاسخگو خواهند شد. این رئیس‌جمهور است که تصمیم می‌گیرد چطور و چه زمانی به این تشدید تنش پاسخ دهد.»

تصاویری که از محل سفارت منتشر شده، نشان می‌دهد با وجود اقدامات و تهدیدات آمریکا، اعتراضات در برابر سفارت این کشور در بغداد ادامه دارد. بر اساس این تصاویر دو ورودی و بخش پذیرش کنسولی سفارت آمریکا آتش گرفته و این آتش‌سوزی همچنان ادامه دارد.

این ویدئوها همچنین نشان می‌دهد که نیروهای مسلح آمریکایی در اتاقک‌های ورودی سفارت مستقر شده‌اند و همزمان آژیرهای هشدار خطر به صورت مداوم فعال است.

خبرگزاری «آسوشیتدپرس» در گزارشی در مورد تحولات روز سه‌شنبه نوشته است که این یکی از بدترین حملات به سفارت آمریکا در تاریخ معاصر به شمار می‌آید، خصوصا آنکه سال‌ها بود که کسی نتوانسته بود بدون مجوز وارد منطقه سبز بغداد شده و خود را به سفارت آمریکا برساند.

این خبرگزاری همچنین نوشته است که اعتراضات روز سه‌شنبه ضربه بزرگ دیگری به روابط آمریکا با عراق به شمار می‌آید و می‌تواند نفوذ واشنگتن در منطقه و عراق را بیش از پیش تضعیف کرده و دست آمریکا در کارزار فشار حداکثری به ایران را تضعیف کند.

آسوشیتدپرس به نقل از یکی از معترضان، نوشته است: «این یک پیروزی، به تلافی حمله هوایی آمریکاست. این تلافی نخست است، ان‌شاءالله، بیشتر هم خواهد بود.»

امام علی علیه السلام:

اللَّهُمَّ صُنْ وَجْهِی بِالْیَسَارِ وَ لَا تَبْذُلْ جَاهِیَ بِالْإِقْتَارِ فَأَسْتَرْزِقَ طَالِبِی رِزْقِکَ وَ أَسْتَعْطِفَ شِرَارَ خَلْقِکَ وَ أُبْتَلَی بِحَمْدِ مَنْ أَعْطَانِی وَ أُفْتَتَنَ بِذَمِّ مَنْ مَنَعَنِی وَ أَنْتَ مِنْ وَرَاءِ ذَلِکَ کُلِّهِ وَلِیُّ الْإِعْطَاءِ وَ الْمَنْعِ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ .

خدایا! به توانگری آبرویم را نگاه دار، و به تنگدستی حرمتم را ضایع مگذار که از روزی خواران تو روزی خواه شوم، و مهربانی جویم از آفریدگان بد کردارت.

و به ستودن کسی مبتلا شوم که به من عطایی ارزانی داشته، و به نکوهیدن آن کس فریفته گردم که بخشش خود را از من بازداشته است. در صورتی که گذشته از این  گفتار و در پشت پرده، اختیار هر بخشش و دریغی در دست تو است و تو بر همه چیز توانایی.

"نهج البلاغه، خطبه ۲۲۵"

 یکی از مشکلاتی که در ناحیه پا رخ می دهد و بر زیبایی آن تاثیر می گذارد، ترک پاشنه پا است. این مساله در خانم ها نسبت به آقایان شیوع بیشتری دارد. اگر شما هم جزو کسانی هستید که از ترک پا رنج می برید و تا حالا هر چه کرده اید، نتوانسته اید از شرش خلاص شوید، حتما این مطلب را بخوانید.

پاها جزو اعضای زحمتکش و پرکار بدن هستند. وظیفه آنها قبل از هر چیزی تحمل وزن بدن و حرکت دادن آن است. پاها در اغلب موارد در جوراب و کفش پنهان هستند، بنابراین در خیلی مواقع از زیبایی و سلامتی شان غافل می شویم. این غفلت نیز باعث خشک شدن پوست پاها و ترک برداشتن پاشنه ها می شود.

زمانی که ترک ها عمیق می شوند دردناک شده و جلوه نازیبایی پیدا می کنند. البته ترک پاشنه ها در اثر کمبود زینک و اسیدهای چرب امگا3 نیز بروز می کند و لازم است علاوه بر تامین این مواد، به فکر چرب کردن و مراقبت از پوست پاها نیز باشید.

برای رفع ترک پا، شبها پاها را حمام کنید

قبل از هر چیز کفش پاشنه باز نپوشید و چه پاشنه هایتان ترک داشته باشد و چه نداشته باشد، از کرم مرطوب کننده غافل نشوید. در صورت خشکی و ترک پوست پا بهتر است قبل از خواب پاها را به مدت 15 تا 20 دقیقه در آب گرم قرار دهید تا پوستشان خیس شود.

سپس با ملاطفت پاشنه ها را به آرامی سنگ پا بزنید. با این کار سلول های پوست مرده جدا شده و پوست نرم تر می شود. در نهایت پاها را خشک کرده و کرم مرطوب کننده بزنید و جوراب به پا کنید. این کار را هر شب تکرار کنید.

برای رفع ترک پا روغن های گیاهی را دریابید

در اکثر موارد خشکی و مرطوب نکردن پوست باعث ترک خوردن پاشنه ها می شود. اینجاست که نقش روغن های گیاهی به عنوان یک درمان خانگی برای این مشکل پررنگ می شود، چون به سادگی باعث مرطوب و نرم شدن پوست می شود.

روغن نارگیل یا روغن زیتون به راحتی پوست پاها را نرم و مرطوب می کنند. شب ها قبل از خواب پاشنه ها و پاها را روغن مالی کنید و جوراب نخی بپوشید تا همه چیز چرب نشود. یک شب را جوراب بخوابید و بگذارید روغن تا صبح روی پاشنه ها بماند.

برای رفع ترک پا وازلین و آب لیموترش بمالید

آب لیموترش و وازلین روی پوست تاثیر دارد، به نرم شدن پینه ها کمک می کنند و ترک پاشنه ها را کاهش می دهند. کافیست به مدت 15 تا 20 دقیقه پاهایتان را در محلول آب گرم و اندکی نمک قرار دهید تا پوست شان نرم شود. سپس آنها را با دقت خشک کنید و پاشنه ها را به ترکیب آب لیموترش و وازلین آغشته کنید. جوراب نخی بپوشید و با خیال راحت بخوابید.

برای رفع ترک پا عسل فوق العاده است

عسل یک ماده غذایی عالی است. این ماده غذایی حاوی ترکیبات مفیدی است که پوست را نرم و مرطوب می کند. کافیست داخل تشتی مقداری عسل و آب گرم را مخلوط کرده و پاها را به مدت 15 دقیقه در آن قرار دهید.

همچنین می توانید مقداری عسل را به پوست پاشنه ها زده و روی آن کیسه فریزر بگذارید. در نهایت بعد از 20 دقیقه پاها را شستشو دهید و کرم بزنید.

برای رفع ترک پا پارافین درمانی کنید

اگر ترک پاشنه ها دردناک و آزاردهنده شده، پارافین را دریابید. باید موم پارافین را با روغن نارگیل ترکیب کنید. این دو ماده را داغ کنید و اجازه دهید به دمای قابل تحمل برسد و آن را روی پاشنه های ترک خورده بزنید. باز هم جوراب بپوشید و اجازه دهید یک شب تمام ترکیب روی پاهایتان بماند.

برای رفع ترک پا با آرد برنج لایه برداری کنید

برای داشتن پاهایی زیبا لازم است کمی دردسر بکشید. دو تا سه قاشق غذاخوری آرد برنج را با سرکه سیب و عسل مخلوط کنید. ابتدا پاها را در تشت آب گرم قرار دهید تا پوستشان نرم شود. سپس پوست را خمیری که تهیه کرده اید لایه برداری کنید. خمیر را به پوست پاشنه ها و پاها بزنید و با ماساژ دورانی لایه برداری کنید.

جوی دو سر پوست را نرم می کند

جوی دوسر یک ماده خوراکی طبیعی است که پوست پاشنه ها را نرم و لطیف می کند.علاوه بر این برای خلاص شدن از شر پینه ها نیز می توانید به این ماده اعتماد کنید. کافیست چند قاشق پودر جوی دوسر را با روغن جوجوبا یا روغن نارگیل ترکیب کنید. سپس آن را روی پاشنه ها زده و با حرکات دورانی ماساژ دهید. بگذارید ترکیب به مدت 10 دقیقه روی پوست بماند و در نهایت شستشو دهید.

برای  رفع ترک پا ترکیب ماست و عسل را دریابید

یکی دیگر از بهترین درمان های خانگی برای ترک پاشنه ها، ترکیب ماست و عسل است. یک فنجان ماست را با یک قاشق عسل مخلوط کنید و ترکیب را روی پاشنه ها بمالید. رویشان را با کیسه فریزر و جوراب بپوشانید و اگر می توانید تحمل کنید بگذارید یک شب کامل بماند. برای رسیدن به نتیجه بهتر هر شب این کار را تکرار کنید.

از روغن کرچک بدتان نیاید

خیلی ها از روغن کرچک بدشان می آید. اگر شما نیز چنین احساسی دارید زمان آن رسیده این روغن را به عنوان دوست سلامت پوست به رسمیت بشناسید، چون تاثیر خوبی در بهبود ترک های پوستی دارد، البته به شرطی که پای زخم باز در میان نباشد.

یک تکه پارچه تمیز یا گاز استریل را به روغن کرچک آغشته کرده و روی پوست خشک و ترک خورده پاها و پاشنه ها قرار دهید. بهتر است با باند ناحیه مورد نظر را ببندید تا پوست خشک مدت طولانی در تماس با روغن باقی بماند.

برای رفع ترک پا پابرهنه راه نروید

یکی از علت های شایع ترک پاشنه، راه رفتن مداوم روی فرش، موکت و سطح های زبر است. افرادی که پا برهنه راه می روند، بر اثر سایش کف پا بیشتر دچار این مشکل می شوند. همچنین با پای برهنه در محل هایی که گرد و خاک وجود دارد راه نروید. ترک های پاشنه پا محل ورود انواع و اقسام مواد از محیط هستند که هم باعث تشدید ترک پاشنه پا و هم خارش و التهاب و درد در این ناحیه می شوند.

آب، ساده‌ترین و در دسترس‌ترین ابزار سلامتی است که نه تنها سوخت و ساز را افزایش می‌دهد بلکه به کاهش وزن نیز کمک می‌کند. کاهش وزن نتیجه‌ی کالری سوزی است و آب به عنوان یک نوشیدنی بدون کالری برای کاهش وزن عالی است.

همه‌ی ما شنیده‌ایم که باید بیشتر آب بنوشیم تا وزن آب اضافی بدنمان را از دست بدهیم. با توجه به چند کیلو وزن ناشی از آب اضافی در بدن، چگونه ممکن است با نوشیدن آب بیشتر، به بدن کمک کنیم چربی بیشتری بسوزاند؟

هر چند تغذیه‌ی سالم و ورزش منظم برای حفظ سلامتی لازم‌اند؛ اما نوشیدن آب نیز، قدم مهمی در حفظ سلامت بدن است و به چربی سوزی کمک می‌کند. آب به روش‌های زیر به کاهش وزن کمک می‌کند:

کمک به دریافت کالری کمتر

بدون تردید خوردن کالری زیادی می‌تواند منجر به افزایش چربی در بدن شود. از طرفی نوشیدن آب بیشتر به بدن کمک می‌کند مدت طولانی‌تری سیر بماند. وقتی بدن احساس سیری کند، شما احتمالاً کمتر سراغ مصرف کالری می‌روید. مطالعه‌ای دریافته افرادی که در طول روز بیشتر آب می‌نوشند، نسبت به بقیه، کالری کمتری مصرف می‌کنند. البته دریافت کالری کمتر فوراً و به آسانی سبب افزایش چربی سوزی نمی‌شود، بلکه این اتفاق زمانی می‌افتد که بدن شما برای تأمین انرژی خود متکی به کتون‌ها شود نه به گلیکوژن. ضمناً نوشیدن آب قبل از غذا می‌تواند اشتهایتان را کم کند.

نقش آب در فرایند چربی سوزی بدن

آب در توانایی چربی سوزی بدن به طور مستقیم نقش دارد. پروسه‌ی لیپولیز (تجزیه‌ی چربی) نیازمند آب است، زیرا اولین مرحله از تجزیه‌ی چربی‌ها، هیدرولیز نام دارد که در آن، آب به چربی افزوده می‌شود تا آن را تجزیه کند. بدون حضور آب، بدن ما از نظر فیزیکی عملاً نمی‌تواند چربی را تجزیه کند، بنابراین این توصیه را جدی بگیرید و آب بنوشید.

افزایش سوخت و ساز

هر کسی سوخت و ساز خاص خودش را دارد. باور کنید یا نه، سوخت و ساز یا متابولیسم ما می‌تواند مستقیماً به مقدار آبی که در طول روز می‌نوشیم مرتبط باشد. تحقیقات نشان داده که نوشیدن آب، سرعت سوخت و ساز را افزایش می‌دهد. نوشیدن آب حتی می‌تواند مقدار کالری که بدن در حالت استراحت می‌سوزاند را نیز افزایش بدهد.

افزایش کالری سوزی

هر چه بیشتر آب بنوشید، علاوه بر کمک به سوخت و ساز بدن، سبب کالری سوزی بیشتر در زمان استراحتتان نیز می‌شود. یک فرد معمولی ده دقیقه بعد از نوشیدن آب می‌تواند مصرف انرژی‌اش در زمان استراحت را 24 تا 30 درصد افزایش بدهد که این اثر تا 60 دقیقه‌ی بعد ادامه خواهد داشت. یافته‌های یک مطالعه نیز نشان داده‌اند کالری سوزی افراد چاق در زمان استراحت، بعد از نوشیدن آب سرد، 25 درصد بیشتر شده بود.

کمک به عملکرد کلیه‌ها

حتماً می‌دانستید که نوشیدن آب کافی برای سلامت عملکرد کلیه‌هایتان ضروری است. کلیه‌ها بدون آب کافی در بدن، تقلای کمی می‌کنند و کبد هم دچار کُندی عملکرد می‌شود. بدن ما به عملکرد مناسب کبد و کلیه‌ها وابسته است تا بتوانیم زندگی روزمره‌ی خود را پیش ببریم. هم کلیه‌ها و هم کبد، اندام‌های بی‌نهایت ضروری برای سوزاندن چربی‌های ذخیره شده‌ی بدن هستند (کبد، مستقیماً مسئول سوزاندن چربی‌های انباشت شده است). اگر کلیه‌ها نتوانند به دلیل کم‌آبی بدن به درستی کار خود را انجام بدهند، کبد مجبور می‌شود روی جبران نقص کار کلیه‌ها تمرکز کند و در نهایت چربی سوزی انجام نخواهد شد.

کمک به دفع سموم از بدن

وقتی بدن کم آب می‌شود نمی‌تواند مدفوع و ادرار را به درستی از بدن خارج کند. آب به کلیه‌ها کمک می‌کند سموم و ضایعات را از بدن دفع کند و همزمان مواد مغذی لازم و الکترولیت‌ها را حفظ می‌کند؛ اما وقتی بدن دهیدراته می‌شود، کلیه‌ها مایعات را احتباس می‌کنند.

دهیدراسیون می‌تواند منجر به سفت و خشک شدن مدفوع نیز بشود و یبوست ایجاد کند. آب با روان کردن مدفوع، خروج آن را آسان‌تر می‌کند. ضمناً آب به بدن کمک می‌کند مشکلات گوارشی خود را بازیابی نماید، مثلاً اسهال و بدهضمی. وقتی ضایعات در بدن تجمع می‌کنند، فرد دچار احساس نفخ و تورم و خستگی می‌شود و نفخ سایز دور کمر را افزایش می‌دهد.

چگونه می‌توانید مطمئن شوید که به اندازه کافی آب می‌نوشید؟

با توجه به آگاه شدن نسبت به اهمیت نوشیدن آب در سلامتی و چربی سوزی و کاهش وزن، شاید نیاز به ترفندهایی برای نوشیدن آب بیشتر داشته باشید. ما این توصیه‌ها را در اختیارتان می‌گذاریم:

نکته اول: هر جا که می‌روید یک بطری آب همراهتان داشته باشید. تصور نکنید نیازی به این کار ندارید چون هر وقت تشنه‌تان شود آب خواهید نوشید. در محل کار، دانشگاه، هنگام خرید و یا حتی در خانه، بطری آب همیشه دم دستتان باشد. بطری آب در کنارتان مانند یک یادآوری کننده است که تمام طول روز به طور مرتب آب بنوشید.

نکته دوم: روزتان را با یک لیوان بزرگ آب شروع کنید. برای نوشیدن قهوه یا چایتان عجله نکنید، اول یک لیوان آب با دمای اتاق بنوشید و چند دقیقه بعد صبحانه بخورید.

نکته سوم: زمان‌هایی را که آب می‌نوشید یادداشت کنید. افراد معمولاً نمی‌توانند به درستی تخمین بزنند که در روز چقدر آب می‌نوشند و فکر می‌کنند زیاد آب نوشیده‌اند و تنها زمانی که ساعت‌های نوشیدن آب را یادداشت می‌کنند متوجه مقدار آب دریافتی‌شان می‌شوند. میزان آبی که بدن شما به آن نیاز دارد کاملاً بستگی به وزن و سطح فعالیت شما دارد.

نکته چهارم: اگر آب خالی را دوست ندارید، آن را طعم دار کنید. افزودن چند برش مرکبات، حلقه‌های خیار، یک مشت تمشک یا چند برگ نعنا و یا چند قطره آبلیمو با کمی عسل به بطری آب به شما کمک می‌کند از آب خالی دل‌زده نشوید.

کدام‌یک سالم‌تر است: آب گرم یا آب سرد؟

سؤالی که مطرح می‌شود این است که آب با چه دمایی برای کاهش وزن خوب است؛ آب سرد، آب گرم و یا آب با دمای اتاق؟

همان طور که در بالا ذکر شد نوشیدن آب نه تنها شما را هیدراته نگه می‌دارد بلکه کمک می‌کند سموم از بدنتان دفع شوند. به گفته‌ی کارشناسان، نوشیدن آب قبل از غذا از اشتها کم کرده و تأثیر غیرمستقیم بر کاهش وزن دارد. ثابت شده که آب گرم با بالا بردن دمای مرکزی بدن، سوخت و ساز را افزایش می‌دهد. نوشیدن آب گرم با معده‌ی خالی در صبح نیز کمک می‌کند بدن از حالت کم‌آبی که طی چند ساعت خواب دچارش شده خارج شده و ریکاوری شود.

به گفته‌ی کارشناسان، آب گرم مانند عاملی سم‌زدا عمل کرده و انواع آلودگی‌ها و ضایعات را از سیستم گوارش دفع کرده و احساس خوبی به شما می‌دهد.

آب سرد و کاهش وزن

ما اغلب فکر می‌کنیم که نوشیدن آب سرد، مقدار قابل توجهی کالری سوزی دارد و این طی پروسه‌ی گرم کردن آب توسط بدن اتفاق می‌افتد؛ اما پژوهش‌ها نشان داده وقتی بدن سعی می‌کند یک لیوان آب سردی را که نوشیده‌اید گرم کند، فقط حدود 8 کالری می‌سوزاند که اگر، 8 لیوان آب در روز را در نظر بگیریم، حدود 64 کالری می‌شود که آنقدری هست که بتوان از آن صرف‌نظر کرد.

در نهایت این که کارشناسان می‌گویند نوشیدن آب با دمای اتاق هیچ عارضه جانبی ندارد در حالی که نوشیدن آب سرد و یخ توسط برخی کارشناسان، مخصوصا در طب سنتی، نهی شده است. در واقع همین که بدن هیدراته باشد به نفع کاهش وزن است چون سموم را از بدن خارج می‌کند و از این رو در بلندمدت به بدن سود می‌رساند.

حضرت زینب

توجه به زندگی و گفته‌های اولیای خدا برای ما همیشه درس آموز است و این امر نباید مختص به ایام ولادت و شهادت آن بزرگواران باشد. در اینجا می‌خواهیم با نگاه به یکی از رویدادهای زندگی حضرت زینب سلام الله علیها، درسهایی برای زندگی خود استخراج کنیم.

سخن حقی که از آن استفاده باطل شد

زینب کبری سلام الله علیها در فن بیان و سخنوری هیچ کم نداشت؛ با این حال حیای الهی او را از سخنوری در جمع مردان باز می‌داشت. با این حال مساله مهمی به وجود آمد که باعث شد آن بانو – با وجود مصیبتها و دردهای جسمی و روحی فراوانش - در مجلس یزید لب به سخن بگشاید. مساله از این قرار بود که یزید این آیه را بر زبان آورد:

«قُلِ اللَّهُمَّ مالِكَ الْمُلْكِ تُوْتِی الْمُلْكَ مَنْ تَشاءُ وَ تَنْزِعُ الْمُلْكَ مِمَّنْ تَشاءُ وَ تُعِزُّ مَنْ تَشاءُ وَ تُذِلُّ مَنْ تَشاءُ بِیَدِكَ الْخَیْرُ إِنَّكَ عَلى‏ كُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدیرٌ ».(1)

یزید می‌خواست به بهانه این آیه بگوید که خداست که او را پادشاه و عزتمند، و حسینیان را به ظاهر ذلیل گردانیده است.

این جا فرصت کوتاه و مغتنمی داریم که قدری درباره این آیه بیندیشیم. این آیه در عین کوتاهی بسیار پرمغز است. در عظمت این آیه همین بس که می‌توان آن را به عنوان تعقیب نمازهای واجب قرائت کرد زیرا مطابق آنچه از امام صادق علیه السلام نقل شده است این آیه و چند آیه دیگر(2) هنگام نزول، به خدا گفتند: ما را به سوی چه کسانی نازل می‌کنی؟ به اهل خطا و گناه؟ خدا فرمود که به سوی زمین پایین بروید که هر کس از آل محمد و شیعیانشان شما را بعد از نماز تلاوت کند، با چشم پنهان خود، روزانه با هفتاد نگاه به او می‌نگرم که در هر نگاه هفتاد حاجتش را برآورم و ...(3)

آیه‌ای که شایسته یک عمر تفکر است

در این آیه خدا به پیامبر صلی الله علیه و آله می‌گوید که به مردم بگو که خدایا تو "مالک المُلک" هستی یعنی سلطنت همه پادشاهان تحت مالکیت توست یعنی بالاترین مراحل مالکیت خودش تحت تسلط توست؛ بنابراین هر که را مشیت کنی مُلک می‌دهی و از هر که مشیت کنی مُلک را می‌ستانی و هر که را مشیت کنی عزتمند می‌کنی و هر که را مشیت کنی ذلیل می‌کنی، خیر و اختیار امور فقط به دست توست که تو به هر کاری توانمند هستی.

تفکر در این آیه راهنمای خوبی برای درک روابط خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله  و مُلک و مالکیت، عزت و ذلت و اختیار و خیر و قدرت است. خوانندگان محترم را به مطالعه تفاسیر و سپس تفکر بیشتر در این آیه دعوت می‌کنیم و ادعا می‌کنیم که بعد از سال ها تفکر نیز نکات تازه‌ای از این آیه قابل فهم است.

پاسخ روشنگرانه بانو به دشمن کاذب

اما یزید از فهم همه این زیبایی ها و عمق کلام در آیه فوق به دور بود و تنها می‌خواست از ظاهر آیه سوء استفاده کند و حکومت خود را "الهی" قلمداد کند و عاشورا را "ذلت" معرفی کند که از جانب خدا بر امام حسین علیه السلام و یارانش آمده است. در اینجاست که دختر امیرالمومنین علیه السلام سکوت را روا ندانست و فرمود:

الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ وَ آلِهِ أَجْمَعِینَ

خدا راست گفت و این گونه می‌گوید که " ثُمَّ كانَ عاقِبَةَ الَّذینَ أَساوُا السُّواى‏ أَنْ كَذَّبُوا بِآیاتِ اللَّهِ وَ كانُوا بِها یَسْتَهْزِوُنَ "(4)؛

آن گاه بدترین سرانجام، سرانجام كسانى بود كه مرتكب زشتى شدند به سبب اینكه آیات خدا را تكذیب كردند و همواره آنها را به مسخره مى‏گرفتند.

اى یزید! آیا گمان كردى از این كه آسمان و زمین را بر ما تنگ گرفتى و مانند اسیران ما را به شهرها و دیارها كشاندى، ما در نزد خداوند خوار و پستیم ولى تو قدر و منزلت دارى؟! و با این خیال باد به دماغ افكندى و با نگاه غرور و نخوت به اطراف خود مى‏نگرى؟! در حالى كه مسرور و فرحناكى از این كه دنیایت آباد شده و كار بر مراد تو مى‏رود و مقام و منصبى كه شایسته و سزاوار ماست در دست گرفتى!؟ (اگر چنین تصور باطلى كردى) آرام باش. مگر فراموش كردى گفتار خداى را كه در قرآن مى‏گوید:

«گمان نكنند آنها كه به راه كفر بازگشتند كه آنچه ما براى آنها پیش مى‏آوریم و آنها را مهلت مى‏دهیم به نفع آنان و به خیر و سعادت آنهاست؟! نه، بلكه این مهلت براى این است كه بر گناهان خود بیفزایند و براى آنها عذاب خواركننده در پیش است».

ادامه خطبه نیز خواندنی و زیباست، که در اینجا به آن نمی‌پردازیم. آن بانو آیه‌ای را تلاوت کردند تا هم جوابی برای یزید باشد و هم کمکی برای تفسیر صحیح آن آیه که یزید به دنبال تحریف معنایش بود:

وَ لا یَحْسَبَنَّ الَّذینَ كَفَروا أنَّما نُمْلى لَهُمْ خَیْرٌ لِانْفُسِهِمْ انَّما نُمْلى لَهُمْ لِیَزْدادوا اثْماً وَ لَهُمْ عَذابٌ مُهینٌ‏ (5)

در حقیقت شخص كافر نمى‏تواند از امکانات و وسائل فراوان دنیا در راه حق و در راه سعادت واقعى بهره‏بردارى كند در نتیجه اموالش برایش و بال است و هرچه داراتر باشد بدبخت تر است. (6)

10 درس کاربردی برای زندگی امروز ما

برای کسانی که به حوادث تاریخی به دیده عبرت نگاه می‌کنند، هر واقعه سرشار از درسهایی است که به زندگی امروزه آنان مربوط می‌شود. برخی از این درسها را در اینجا ذکر می‌کنیم:

اول) همیشه کسانی پیدا می‌شوند که آیات قرآن را به سود خود به شکل وارونه معنا کنند.

دوم) این خطر برای ثروتمندان و حاکمان و بزرگان کمتر از مردم عادی نیست.

سوم) عموم مردم خود را از معانی قرآن دور نگه می‌دارند و به این وسیله به فریبکاری دروغگویان به نام دین تن می‌دهند.

چهارم) همیشه در جامعه افرادی هستند که حقیقت دین را در یافته‌اند. آنان وظیفه دارند به روشنگری و افشاگری بپردازند.

پنجم) مبارزه با بدعتها و تفسیرهای غلط از آیات قرآن نیاز به وقت شناسی هم دارد. هرگونه عجله یا اهمال کاری در این کار، باعث کم اثر شدن آن می‌شود.

ششم) برای فهم معنای آیات قرآن باید از آیات دیگر قرآن نیز کمک بگیریم و الا ممکن است به خطا بیفتیم.

هفتم) اگر برای فهمیدن قرآن همت نکنیم، ممکن است به وسیله همین قرآن گمراه شویم؛ همانگونه که آیه فوق بسیاری را گمراه کرد.

هشتم) محبت الهی و علاقه داشتن به انجام وظایف دینی، می‌تواند در سخت ترین شرایط ما را به دشوار ترین کارها موفق کند؛ همانگونه که زینب کبری سلام الله علیها بدان موفق شد.

نهم) قرآن حاوی همه حقایق عالم است؛ ولی ما به یک گوینده از سنخ "انسان" نیاز داریم که ترجمان آن حقایق برای ما باشد.

دهم) دوران ما به دروغ به عنوان "عصر اطلاع رسانی" نام گرفته؛ زیرا عمق این گروه آیات قرآنی و سخنان پرمغزی هم چون خطبه‌های زینب کبری سلام الله علیها که در صدر گفته‌های بشری است در ابزارهای ارتباط جمعی دنیا مطرح نمی‌شود.

پی نوشت:

1. آل عمران، 26
2. این آیات عبارتند از سوره حمد؛ آیه 18 آل عمران؛ آیة الکرسی؛ آیه 26 آل عمران
3. کافی، ج2، ص620
4. سوره روم، آیه 10
5. آل عمران، آیه 178
6. مجموعه‏ آثار شهید مطهرى، ج ‏26، ص368

نقش حضرت زینب «علیها سلام» در احیای تشیّع

امام حسین «سلام الله علیه» برای احیای اسلام و تشیّع قیام کردند. طبق گواهی تاریخ، پس از شهادت ایشان، طولی نکشید که ریشۀ بنی امیّه خشکید و اسلام عزیز باقی ماند. از این جهت، تردیدی وجود ندارد که بقای اسلام و احیای تشیّع مرهون شهادت امام حسین «سلام الله علیه» است. امّا باید توجه داشت که پس از شهادت امام حسین «سلام الله علیه»، نوبت به امام سجّاد «سلام الله علیه»، حضرت زینب «سلام الله علیها» و اهل بیت امام رسید که با اسارت خود، موج شهادت و وقایع جانسوز کربلا را سراسری کنند. در واقع، اگر قضیۀ اسارت رخ نمی داد، موج کربلا در جهان منتشر نمی شد. پس از اسارت نیز موج شهادت، با عزاداری عالم گیر شد. در واقع، حرکت حسینی، ابتدا با اسارت و سپس با عزاداری شیعیان، جاودان و سراسری شد و همیشه باقی خواهد ماند. از این رو می توان گفت: شهادت، اسارت و عزاداری در یک راستا هستند. در این جلسه لازم است با توجه به نقش مهم و محوری حضرت زینب «سلام الله علی ها» در جریان اسارت و حقّی که آن بانوی نمونه به تشیّع دارند، قدری راجع به شخصیّت ایشان صحبت کنیم.

 حضرت زینب «علیها سلام»، قافله سالار اسرای کربلا

حضرت زینب «سلام الله علیها» با تلاش و فداکاری فراوان، سفر اسارت را بسیار خوب اداره کرده، به ثمر رسانیدند. از این جهت، تشیّع، مرهون زحمات آن بانوی بزرگوار است.

البته در این میان نباید از نقش اساسی امام سجّاد «سلام الله علیه» در بقای تشیّع غافل شد؛ چراکه آن حضرت در مدّت سی و چهار سال بعد از شهادت امام حسین «سلام الله علیه»، برای احیا و پرورش حرکت حسینی تلاش کردند و در آن دوران، تشیّع را در بین مردم جا انداختند و باعث شدند که شجرۀ طیبۀ قرآن، به بار بنشیند. امّا در روز عاشورا مصلحت تشیّع در بیماری امام سجاد «سلام الله علیه» بود؛ زیرا بیماری، مانع شهادت ایشان و عامل باقی ماندن امامت شد.

به هر حال، حضرت زینب «سلام الله علیه» در دوران اسارت، قافله سالار کاروان اسرا بودند و زیر نظر ولایت امام سجاد «سلام الله علیه»، اهداف اسارت را دنبال کردند. در حقیقت، اگر زینب نبود، نتایج متعالی از اسارت به دست نمی آمد و اهداف اصلی قیام امام حسین «سلام الله علیه» محقّق نمی شد.

 شایستگی حضرت زینب «علیها سلام» برای به ثمر نشاندن قیام عاشورا

قافله سالاری کاروان اهل بیت «سلام الله علیهم» و به ثمر نشاندن خون شهدای مظلوم کربلا، لیاقت خاصّی می طلبید که حضرت زینب «سلام الله علی ها» از آن لیاقت برخوردار بود. در حقیقت، حضرت زینب برای پیروزی در وظیفۀ خطیر و عظیمی که بر عهده داشت و نیز برای نتیجه گیری از شهادت و اسارت، نیازمند برخورداری از فضائل نیکوی اخلاقی و صفات حسنه اخلاقی بود. به عبارت دیگر، قافله سالار اسرای کربلا باید به صفاتی همچون صبر، گذشت، وفا، اخلاص، ایثار و از جمله شجاعت، متصّف باشد و زینب مظلومه چنین بود. ایشان، قضیۀ کربلا و وظایف خویش را در دوران طفولیّت، از مادر گرامی خویش حضرت زهرا «سلام الله علی ها» آموخته بود. مثلاً طبق آنچه در برخی مقاتل آمده است، حضرت زهرا «سلام الله علی ها» پیراهنی که با دست مبارک خود، رشته و بافته و دوخته بودند، به زینب دادند که وقت وداع، به برادر بدهد و از طرف مادر، زیر گلوی او را نیز ببوسد. امیرالمؤمنین «سلام الله علیه» نیز دختر خویش را از واقعۀ کربلا آگاه ساخته بودند. پس، حضرت زینب «سلام الله علی ها» از کودکی برای این حرکت سرنوشت ساز تربیت شده و برای سربلندی در این می دان، آماده شده بود و با اطلاع قبلی و با بصیرت کامل به کربلا آمده، خالصانه برادر خویش را همراهی کرد.

شرح فضائل اخلاقی حضرت زینب «سلام الله علی ها» و کاربرد آن فضائل در ثمر بخشی حرکت ایشان، در این جلسه نمی گنجد، از این جهت در ادامه، به طور مختصر به برخی از صفات نیکوی آن بانوی فداکار اشاره می شود و تفصیل بحث را به فرصت دیگری واگذار می کنیم.

 تبلور مراتب شجاعت در شخصیّت حضرت زینب «علیها سلام»

شجاعت، سه مرتبه یا سه معنا دارد؛ مرتبۀ اوّل شجاعت، نترسیدن از دیگران به خصوص نترسیدن از افراد زورگو و قدرتمند است. مرتبۀ دوّم شجاعت که بالا تر از معنای اوّل است، تسلّط بر هوی و هوس و نفس امّاره است. امّا بالا تر از این دو مرتبه، معنای سوّم شجاعت است؛ به این معنا که انسان در جزر و مدّ روزگار خودش را نبازد. زینب مظلومه «سلام الله علی ها» از هر سه مرتبۀ شجاعت، در حدّ اعلای آن برخوردار بودند.

 عزّت و اقتدار حضرت زینب «علیها سلام»

مرتبه اوّل شجاعت، به خوبی در شخصیّت حضرت زینب «سلام الله علی ها» ظهور و بروز داشت؛ به گونه ای که در دوران اسارت و پس از آن، هیچ گاه از افراد زورگویی چون ابن زیاد و حتی یزید نترسید و در برابر سخنان ناحق و بی منطق آنان با عزّت و اقتدار تمام و با قاطعیّت ایستادگی کرد.

در مجلس ابن زیاد، وقتی اسرا وارد مجلس شدند، حضرت زینب «سلام الله علی ها» در گوشه ای از قصر نشستند که در دید نامحرم نباشند. ابن زیاد رو به سوی ایشان کرد و گفت: دیدی خدا با شما چه کرد؟ حضرت زینب «سلام الله علی ها» برخاست و با شدّت فراوان فرمود:

 «مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلًا هَؤُلَاءِ قَوْمٌ کَتَبَ اللَّهُ عَلَیْهِمُ الْقَتْلَ فَبَرَزُوا إِلَی مَضَاجِعِهِمْ وَ سَیَجْمَعُ اللَّهُ بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُمْ فَتُحَاجُّ وَ تُخَاصَمُ فَانْظُرْ لِمَنِ الْفَلْجُ یَوْمَئِذٍ ثَکِلَتْکَ أُمُّکَ یَا ابْنَ مَرْجَانَة»[1]

ایشان به بیان ساده فرمود: تو نمی فهمی! ما در این مسافرت، چیزی جز خوبی ندیدیم. اگر شهادت برادرم و اسارت ما و صحنه های توهین آمیز توست، به جز خوبی چیزی نیست، زیرا شهادت و اسارت، سرنوشت ما بود و ریشۀ شما را خواهد سوزاند. تشیّع برای همیشه احیاء خواهد شد، امّا تو به زودی خواهی مرد. پس، منتظر باش ببین چه کسی رسوا می شود؟ مادرت به عزایت بنشیند!

ابن زیاد از این کلمات شجاعانۀ حضرت زینب «سلام الله علی ها» به اندازه ای عصبانی شد که دستور قتل حضرت زینب را داد، امّا مشیّت الهی اقتضا نکرد و نیّت شوم او عملی نشد.

در مجلس یزید هم حضرت زینب «سلام الله علی ها» با شجاعت تمام، خطبۀ بسیار کوبنده ای خواند. آن جلسه به عنوان جشن پیروزی ترتیب داده شده بود، امّا سخنان قاطع حضرت زینب «سلام الله علی ها» و امام سجّاد «سلام الله علیه» یزید را رسوا کرد و پیروزی ظاهری او را به شکستی مفتضحانه مبدّل ساخت.

حضرت زینب «سلام الله علی ها» در مجلس یزید، در ابتدای سخنان خود بعد از حمد الهی، خطاب به یزید فرمود: تو فکر می کنی که خداوند ما را ذلیل و تو را عزیز کرده است؟ هرگز چنین نیست؛ زیرا خدا به تو مهلت داده است که هرچه می خواهی ظلم کنی تا عذاب خود را زیاد کنی. پس، صبر کن و عاقبت خود را ببین. سپس آیۀ شریفۀ «وَ لا یَحْسَبَنَّ الَّذینَ کَفَرُوا أَنَّما نُمْلی لَهُمْ خَیْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّما نُمْلی لَهُمْ لِیَزْدادُوا إِثْماً وَ لَهُمْ عَذابٌ مُهینٌ، و البته نباید کسانی که کافر شده اند تصور کنند اینکه به ایشان مهلت می دهیم برای آنان نیکوست ما فقط به ایشان مهلت می دهیم تا بر گناه [خود] بیفزایند و [آنگاه] عذابی خفت آور خواهند داشت»[2] را قرائت کرد. در بخش دیگری از خطبه نیز می فرماید: ای یزید! تو دشمن پیامبری. تو و کسانی که تو را بر حکومت نشاندند، به زودی خواهید فهمید که ظالمان چه جایگاه بدی دارند. هرچند مجبورم با تو سخن بگویم، امّا تو در نزد من خوار و کوچکی![3]

رسوایی و ترس یزید، در اثر قاطعیّت حضرت زینب و امام سجاد «علیهم سلام»

خطبه های کوبنده و رفتار شجاعانه و همراه با قاطعیّت حضرت زینب و امام سجّاد «سلام الله علیهما» در شام، چنان تأثیرگذار بود که بنی امیّه را رسوا و افتضاح کرد. حتی یزید که در ابتدا ادعای فراوانی در حقانیّت خود داشت، در نهایت و پس از آنکه رسوایی او آشکار شد، به ظاهر اظهار پشیمانی کرد و همۀ تقصیر ها را به گردن ابن زیاد انداخت. سپس، بر خلاف توصیۀ برخی اطرافیان، نه تنها اسیران را نکشت، بلکه دستور داد آنان را به همراه تعدادی محافظ به مدینه ببرند و مراعات حالشان را بکنند؛ زیرا فهمید که بیش از این نباید بی آبرو شود. هنگام عزیمت کاروان نیز به امام سجّاد «سلام الله علیه» گفت: خدا لعنت کند پسر مرجانه را، اگر من با پدرت روبرو شده بودم، نمی گذاشتم او را بکشند. بعد گفت: تو وقتی به مدینه رسیدی، هر درخواستی داشتی، نامه بنویس تا اجابت کنم.[4]

 حضرت زینب «علیها سلام»، مظهر وظیفه شناسی

برخورداری از شجاعت، حتی در مرتبۀ اوّل آن، این توان را به انسان می دهد که پس از تشخیص وظیفه، به آن وظیفه عمل نماید و هراسی از موانع انجام وظیفه نداشته باشد. حضرت زینب «سلام الله علی ها» چنین بود؛ یعنی شناخت وظیفه و عمل به وظیفه در سیرۀ ایشان، به خصوص در مدّت اسارت به خوبی مشهود بود. به عنوان مثال، وقتی وظیفۀ ایشان اقتضا می کرد که سخنرانی کند و با خطبه خواندن، به افشاگری بنی امیّه بپردازد، به خوبی به وظیفۀ خود عمل می کرد و از هیچ کس ترس و واهمه نداشت. خطبه های حضرت زینب «سلام الله علی ها» در بازار کوفه، مجلس ابن زیاد، بازار شام و مجلس یزید بسیار عالی و کوبنده بود و در تاریخ ثبت شده است. ایشان چنان خطبه می خواند که به تعبیر راوی، گویا امیرالمؤمنین «سلام الله علیه» خطبه می خواند. با شروع خطبۀ ایشان، همه ناگهان ساکت می شدند و سخنان آن بانوی بزرگوار را می شنیدند.[5] حتی در همان روزهای اوّل اسارت، در کوفه، نزدیک بود مردم با اطلاع از حقایق و با افشاگری حضرت زینب، بر علیه بنی امیّه قیام کنند، امّا چون شورش آنان در آن موقعیّت، منجر به سرکوب می شد و نتیجۀ مطلوب، یعنی انتشار سراسری موج کربلا را در بر نداشت، امام سجّاد «سلام الله علیه» مانع آن شدند و فرمودند:

 «یَا عَمَّةِ اسْکُتِی... أَنْتِ بِحَمْدِ اللَّهِ عَالِمَةٌ غَیْرُ مُعَلَّمَةٍ فَهِمَةٌ غَیْرُ مُفَهَّمَةٍ»[6]

عمّه جان صبر کن؛ شما عالم و زن فهمیده ای هستید که بدون معلّم به این درجه رسیده اید. حضرت زینب «سلام الله علی ها» نیز بر حسب وظیفه شناسی سکوت اختیار کرد.

تقوای حضرت زینب «علیها سلام»

مرتبۀ دوّم شجاعت، یعنی غلبه بر هوای نفس نیز در شخصیّت حضرت زینب «سلام الله علی ها» تجلّی بارزی داشت. پیامبر اکرم «صلّی الله علیه وآله وسلّم» می فرمایند: شجاع ترین مردم کسی است که متّقی باشد:

«أَشْجَعُ النَّاسِ مَنْ غَلَبَ هَوَاه »[7]

به تعبیر آن نبیّ گرامی، شجاع ترین مردم کسی است که بر نفس خود مسلّط باشد؛ به همۀ واجبات مخصوصاً به نماز اهمیّت دهد و در عمل به مستحبّات به خصوص نماز شب، انس با قرآن و خدمت به خلق خدا کوشا باشد و از گناهان و حتّی مکروهات اجتناب ورزد. چنین کسی با مداومت بر عبادت، به مقام عبودیّت نائل خواهد شد.

حضرت زینب «سلام الله علی ها» به مقام عبودیّت رسیده بود و چنان در آن مقام پیش رفته بود که امام حسین «سلام الله علیه» هنگام خداحافظی، از او خواستند که در نماز شب های خود، به آن حضرت دعا کند. حضرت زینب «سلام الله علی ها»، با ریاضت های دینی به مقام عبودیّت رسیده بود و در آن مقام، از نماز لذّت می برد؛ زیرا بهترین لذت در مقام عبودیت، نماز، به خصوص نماز شب است. به تعبیر قرآن، نماز شب انسان را به مقام محمود می رساند؛[8] مقامی که حضرت زینب «سلام الله علیه» از آن برخوردار بود.

اهتمام حضرت زینب «علیها سلام» به نماز شب

نماز شب حضرت زینب «سلام الله علیها» هیچ گاه، حتّی در این مسافرت و در شام عاشورا، ترک نشد. شام عاشورا، برای حضرت زینب «سلام الله علی ها» شب سختی بود؛ ایشان علاوه بر مصیبت از دست دادن شش برادر، دچار لشکری درنده خو شده بود و سرپرستی عیال و اهل حرم را نیز بر عهده داشت. امّا همین زینب «سلام الله علی ها»، بعد از نماز مغرب و عشا، با کمک امّ کلثوم خیمۀ نیم سوخته ای را علم کردند، امام سجاد «سلام الله علیه» را در آن خیمه آوردند و به دنبال جمع کردن بچّه ها از بیابان رفتند؛ بالاخره تا نیمه های شب، همۀ زنان و کودکان را جمع کردند و سپس کسی را فرستادند و از عمر سعد، مشک آبی گرفتند و بچه ها را سیراب کردند. وقتی از سر و سامان دادن امور کودکان و زنان فارغ شدند، نزد امام سجاد «سلام الله علیه» آمدند و نشسته، نماز شب خواندند. امام سجاد «سلام الله علیه» که از شدّت بیماری قادر به نشستن نبودند، خوابیده نماز شب می خواندند و پس از نماز، به حضرت زینب «سلام الله علی ها» فرمودند: عمه جان! ندیده بودم که نماز شب را نشسته بخوانید!

همۀ این وقایع برای ما پیام دارد؛ امام سجاد «سلام الله علیه» از نماز شب عمّۀ خود در آن شرایط بحرانی تعجب نکردند، بلکه فرمودند: چرا نماز شب را نشسته خواندید؟ حضرت زینب «سلام الله علی ها» نیز پاسخ داد: می خواستم بایستم، اما زانو هایم تاب و توان ایستادن نداشت. دو شب پس از عاشورا کاروان اسرا در نیمه های شب، به پشت دروازۀ کوفه رسید. طبق برنامۀ قبلی، آن ها را نگه داشتند تا فردا با حضور مردم و هم زمان با جشن پیروزی، وارد کوفه شوند. زینب مظلومه «سلام الله علی ها» در آن موقعیّت و در پشت دروازۀ کوفه نیز نماز شب خواند. در خرابۀ شام و در طول مسیر مسافرت هم نماز شب حضرت زینب «سلام الله علی ها» ترک نشد.

 امنیّت دل و آرامش درونی حضرت زینب «علیها سلام»

انسان در سایۀ تقوا، به امنیّت دل و آرامش درونی دست می یابد. قرآن شریف در سورۀ انعام، با طرح یک سؤال و ارائۀ پاسخ روشن آن، نکتۀ دقیقی را به بشریّت می آموزد. ابتدا می پرسد: چه کسی استحقاق دارد که امنیت دل پیدا کند؟ سپس پاسخ می دهد: کسی که ایمان را زیربنا و تقوا را روبنای ساختمان دین خود قرار دهد. به تعبیر دیگر، کسی که با اعتقاد راسخ، تقیّد به ظواهر شرع دارد؛ یعنی به انجام واجبات و مستحبّات اهمیّت می دهد و از محرّمات و مکروهات اجتناب می ورزد، به آرامش درون، امنیّت دل و اطمینان قلبی خواهد رسید و هدایت الهی نصیب او می گردد:

 «فَأَیُّ الْفَریقَیْنِ أَحَقُّ بِالْأَمْنِ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ، الَّذینَ آمَنُوا وَ لَمْ یَلْبِسُوا إیمانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولئِکَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ، پس اگر می دانید کدام یک از [ما] دو دسته به ایمنی سزاوارتر است، کسانی که ایمان آورده و ایمان خود را به شرک نیالوده اند آنان راست ایمنی و ایشان راه یافتگانند»[9]

حضرت زینب «سلام الله علی ها» از مصادیق این آیۀ شریفه به شمار می رود. ایشان با ایمان قوی و تقوای مثال زدنی، مشمول هدایت خاصّ الهی بود و از این جهت، در آن بحران سخت، پیروز میدان شد.

 ضرورت استقامت در جزر و مدّ روزگار

والا ترین مرتبه از مراتب شجاعت، آن است که انسان در جزر و مدّ روزگار خودش را نبازد و در رویارویی با پیروزی های بزرگ یا هنگام رخ دادن مصیبت و بلا و در مواجهه با بحران، شخصیّت خود را حفظ کند و صبر و استقامت داشته باشد.

طبق روایتی از رسول خدا «صلّی الله علیه وآله وسلّم»، دنیا مانند دریایی متلاطم و عمیق است و مخلوقات بسیاری در آن غرق می شوند: «الدُّنْیَا بَحْرٌ عَمِیقٌ قَدْ غَرِقَ فِیهَا خَلْق کَثِیرٌ»[10]

امیرالمؤمنین «سلام الله علیه» نیز در بیان ویژگی های دنیا، آن را خانه ای پیچیده شده در بلا و مصیبت توصیف می فرمایند: «دَارٌ بِالْبَلَاءِ مَحْفُوفَةٌ»[11]

 اساساً خاصیّت دنیا این است که روزی طبق مراد و خواستۀ انسان است و روزی هم بر خلاف میل او خواهد چرخید. امیرالمؤمنین «سلام الله علیه» در نامه ای به ابن عباس می نویسند: «وَ اعْلَمْ بِأَنَّ الدَّهْرَ یَوْمَانِ یَوْمٌ لَکَ وَ یَوْمٌ عَلَیْکَ»[12]

بنابراین دنیا برای همه جزر و مدّ و بالا و پایین دارد و همه باید طعم سختی و آسانی را بچشند. باید توجه داشت که جزر و مدّ دریای زندگی در بسیاری از موارد، امتحان بندگان است؛ زیرا اساساً نوع بشر حتماً امتحان می شود: «أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا یُفْتَنُونَ، وَ لَقَدْ فَتَنَّا الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلَیَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذینَ صَدَقُوا وَ لَیَعْلَمَنَّ الْکاذِبینَ، آیا مردم پنداشتند که تا گفتند ایمان آوردیم رها می شوند و مورد آزمایش قرار نمی گیرند و به یقین کسانی را که پیش از اینان بودند آزمودیم تا خدا آنان را که راست گفته اند معلوم دارد و دروغگویان را [نیز] معلوم دارد »[13]

در این می ان، انسان شجاع کسی است که در دریای موّاج و متلاطم دنیا، خویشتن را نبازد و خود را حفظ کند؛ اما متأسفانه بسیاری از انسان ها چنین نیستند. قرآن کریم، انسان را ناشکیبا و کم طاقت توصیف می کند و می فرماید: هرگاه شر و صدمه ای به انسان برسد و در موضع سختی و بلا واقع شود، بی تاب می شود و عجز و لابه می کند و اگر خیری نصیب او گردد و در رفاه باشد، بخل می ورزد:

 «إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً، إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً، وَ إِذا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعاً، إِلاَّ الْمُصَلِّین، به راستی که انسان سخت آزمند [و بی تاب] خلق شده است، چون صدمه ای به او رسد عجز و لابه کند، و چون خیری به او رسد بخل ورزد»[14]

نوع انسان سبک سر است، یعنی در جزر و مدّ روزگار مثل پَر کاهی، خودش را به حرکت موج ها سپرده و به هر سویی پرتاب می شود؛ مگر کسی که جداً به مقام عبودیت رسیده باشد، مگر کسی که جداً مانند حضرت زینب «سلام الله علی ها» از نماز شب استفاده کرده باشد. امتحان الهی برای همه، اعمّ از پیر و جوان و زن و مرد، به شکل های گوناگون وجود دارد. اگر انسان در امتحان خود را نبازد و استقامت کند، پیروز می شود و می توان گفت: شجاع است. البته لطف و امداد الهی و هدایت خداوند نیز برای پیروزی در امتحان، لازم است. انسان باید همّت و تلاش خود را ضمیمۀ عنایت پروردگار کند تا موفق شود.

 استقامت حضرت زینب «علیها سلام»

حضرت زینب «سلام الله علی ها» از مرتبۀ سوّم شجاعت نیز به خوبی برخوردار بود. به خصوص در دورۀ اسارت که برای ایشان یک دریای پر تلاطم و موّاج بود، به اعتراف دوست و دشمن، از عهدۀ وظیفه و مسئولیت خود برآمد و هجوم مصائب و بلایا او را منزوی و منفعل نکرد. مثلاً در شام عاشورا پس از دیدن داغ شش برادر و دو فرزند و تحمّل مصائب فراوان، وظیفۀ حضرت زینب «سلام الله علی ها» آن بود که گریه نکند و با صلابت و استواری، زنان و کودکان را که در بیابان متفرّق شده بودند، جمع کرده، از آنان محافظت نماید. ایشان در آن شرایط سخت و حتی با مشاهدۀ صحنه ای که در آن دوتن از بچّه ها دست به گردن یکدیگر، از فرط تشنگی از دنیا رفته بودند، مانند یک شیرمرد به خوبی ایفای نقش کرد.

خطبه های حضرت زینب «سلام الله علی ها» و سخنرانی افشاگرانۀ ایشان در کوفه و شام، در حالی که چند روزی از عاشورا نمی گذشت، ناشی از استقامت و استواری آن حضرت بود.

 حیا، عفّت و غیرت حضرت زینب «علیها سلام»

آنچه به خصوص در زمان حاضر توجه جدی می طلبد، این است که خاندان وحی، از ابتدای مسافرت تا رسیدن به کربلا و پس از آن در دوران اسارت، هیچ گاه در حفظ حجاب خود کوتاهی نکردند و همواره پوشش مورد نظر اسلام را مراعات کردند. آنان در رعایت حیا نیز بسیار کوشا بودند و حتی در شرایط بحرانی اجازه ندادند، نامحرم به آن ها خیره شود و خود نیز باحیا و با وقار بودند. زینب «سلام الله علی ها» در این زمینه نیز قافله سالار بود و همواره با غیرت خاصّی از حجاب، حیا و عفّت زنان کاروان مراقبت می کرد. در مجلس یزید که قبلاً به برخی خصوصیّات آن اشاره شد، وقتی حضرت زینب «سلام الله علی ها» احساس کرد که زنان و دختران اهل بیت در معرض دید افراد نامحرم قرار دارند، با تندی فرمود:

 «أَ مِنَ الْعَدْلِ یَا ابْنَ الطُّلَقَاءِ تَخْدِیرُکَ حَرَائِرَکَ وَ إِمَاءَکَ وَ سَوْقُکَ بَنَاتِ رَسُولِ اللَّهِ سَبَایَا قَدْ هَتَکْتَ سُتُورَهُنَّ وَ أَبْدَیْتَ وُجُوهَهُنَّ تَحْدُو بِهِنَّ الْأَعْدَاءُ مِنْ بَلَدٍ إِلَی بَلَدٍ»[15]

ای فرزند رهاشدگان[16]، آیا این از عدالت است که تو زنان و کنیزان خود را در امنیّت و پشت پرده بنشانی و دختران پیامبر خدا را در بند اسارت و در برابر دید دشمنان، در این شهر و آن شهر بگردانی؟

در روز یازدهم محرم هم وقتی افراد لشکر دشمن برای سوار کردن زنان و کودکان و بردن آن ها به کوفه آمدند، حضرت زینب «سلام الله علی ها» به آن ها تشر زد و اجازه نداد نزدیک زنان و دختران شوند. سپس، گرچه مشقّت داشت، امّا برای رعایت حیا و عفّت، خود ایشان با کمک امّ کلثوم، زنان و کودکان را سوار بر مرکب کردند. افزون بر این، برای تحریک عواطف و بیدار شدن کوفیان، نحوۀ قرار گرفتن آن ها در مرکب را طوری طراحی و برنامه ریزی کردند که هر کودک یتیم در دامن یکی از زنان بنشیند.

 حضرت زینب «علیها سلام»، سرمشق زندگی

نتیجۀ عملی و اخلاقی بحث امشب این است که همه باید با مطالعۀ سیرۀ اهل بیت «سلام الله علیهم» آن بزرگواران را سرمشق خود قرار دهند.

نهضت امام حسین «سلام الله علیه» درس های اخلاقی فراوانی دارد و شیعیان باید علاوه بر عزاداری، به نکات درس آموز نهضت حسینی توجه و عمل نمایند. عاشورا، فضائلی همچون، صبر، ایثار، شجاعت و شهادت طلبی را به بشریّت می آموزد. به خصوص دقّت در سیرۀ امام حسین «سلام الله علیه» و حضرت زینب «سلام الله علی ها» و پیروی از آن بزرگواران سازندگی اخلاقی و معنوی دارد و راه انسان را در سلوک معنوی هموار می سازد.

امام حسین «سلام الله علیه» به خاطر دین خدا، از همه چیز خود، حتّی از بچۀ شیرخوار خود گذشت، جوانان عزیز باید با الگوگیری از ایشان، به خاطر دین خدا، دست کم از هوی و هوس خود بگذرند و گناه نکنند؛ از دروغ، غیبت، تهمت و شایعه بپرهیزند و با اجتناب از حق النّاس و آزار و اذیّت مردم، به واجبات مخصوصاً نماز اهمیّت بدهند و در خدمت به خلق خدا کوشا باشند.

همه باید حضرت زینب «سلام الله علی ها» را سرمشق خود قرار دهند و با رعایت تقوا و مداومت بر عبادت، به مقام عبودیت برسند. اهتمام حضرت زینب به نماز شب، باید الگوی جوانان باشد تا موفق شوند.

شجاعت شگفت آور حضرت زینب «سلام الله علی ها» باید در زندگی شیعیان جاری شود و همه در شناخت وظیفه و عمل به وظیفه از همدیگر سبقت بگیرند.

پی نوشت ها