در پی شیوع ویروس کرونا، عربستان سعودی امسال و برای نخستین بار مراسم حج را با ساکنان این کشور برگزار می کند و اجازه ورود حجاج از خارج این کشور را نمیدهد. درعوض گفته می شود دو سوم زائران خارجی مقیم عربستان که اجازۀ شرکت در مراسم امسال را داشتند، به گونه‌ای انتخاب شده اند تا درنهایت متعلق به 160 ملیت مختلف باشند. زائران بیت الله الحرام از روز چهارشنبه که یوم الترویه نام دارد، در مسجد سیل الکبیر که یکی از بزرگ ترین مساجد عربستان سعودی است با به تن کردن لباس احرام، محرم شدند. این برای اولین بار در تاریخ است که همه حجاج فقط در یک مکان محرم شده و به مناسک حج وارد می‌شوند.
همۀ زائران حج امسال،حداقل 20 و حداکثر 50 سال سن دارند و بر اساس آزمایش‌هایی که پیشتر از آنها گرفته شده، هیچکدام به کرونا مبتلا نبوده‌اند و پس از پایان مراسم حج نیز برای یک هفته باید در قرنطینه باشند.به دلیل شرایط فعلی (شیوع ویروس کرونا)تعداد حجاج نسبت به سال‌های گذشته بسیار اندک است و به 10 هزار نفر می رسد؛ این در حالی است که سال گذشته 2 میلیون و 500هزار نفر در مراسم حج شرکت کردند.
در همین چارچوب وزارت حج عربستان براساس پروتکل هایی که وزارت بهداشت این کشور ابلاغ کرده است،مراسم حج امسال را با برخی ملاحظات ویژه برگزار می کند؛ مسئولان برگزاری حج، برای هر گروه از زائران یک اتوبوس مشخص در نظر گرفته‌اند و بر اساس پروتکل‌های بهداشتی اعلام شده، هر زائر صندلی مشخص و ثابت دارد و پس از هر بار پیاده و سوار شدن مجدد باید بر روی همان صندلی بنشیند ودر هر اتوبوس تعداد مسافران نباید بیش از نصف ظرفیت اتوبوس باشد تا فاصله اجتماعی رعایت شود.در هتل ها و مراکز اقامت زائران نیز کارکنان و ساکنان باید ماسک داشته باشند و میهمانان فقط در اتاق خود می‌توانند ماسک را بردارند.
آب و آب زمزم فقط در بطری‌های یک‌بار مصرف به زائران عرضه می‌شود و تمام آبسردکن ها در مکان‌های مقدس مکه برچیده یا غیرفعال می‌شوند و غذا فقط به صورت آماده و بسته‌بندی شده از قبل توسط خدمه به هر زائر داده می‌شود و بردن ظرف برای برداشتن آب زمزم هم امسال ممنوع است.
در مراسم منا و عرفات نیز همه زائران باید ماسک داشته باشند و یک متر و نیم فاصله اجتماعی را رعایت کنند،به هنگام ورود به عرفات، زائران باید دقیقا در مکان هایی که مشخص شده بایستند و در هر پنجاه متر مربع چادر، نباید بیش از 10 زائر حضور داشته باشد.
در مراسم رمی جمرات با آنکه حجاج در سال‌های گذشته باید خودشان اقدام به جمع آوری سنگ ریزه می‌کردند اما امسال برای پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا به هر زائر یک کیسه کوچک حامل سنگ‌ریزه‌های استریل داده می‌شود و به هنگام برگزاری مراسم رمی جمرات فاصله اجتماعی نیز باید رعایت شود و نباید همزمان بیش از پنجاه نفر سنگ پرتاب کنند.
برای جلوگیری از شلوغی و ازدحام جمعیت نیز درهای ورود و خروج حجاج برای ورود به صحن بیت الله الحرام تفکیک شده است و بوسیدن و لمس حجرالاسود و مقام حضرت ابراهیم ممنوع است.
مسئولان برگزاری حج اعلام کردند در راستای پیشگیری از شیوع ویروس کرونا امسال یک سالن کشتارگاه ویژه برای زنان و افراد سالمند جهت ذبح قربانی راه‌اندازی شده که دارای چهار مسیر با چهار رنگ مختلف برای دسترسی به محل خرید دام و ذبح قربانی است،همچنین در حج امسال هیچ یک از حجاج حق آوردن وسایل شخصی حتی سجاده به بیت الله الحرام و مسجد النبی را ندارد و بر همین اساس سازمان امور حرمین الشریفین اعلام کرده است که به هنگام برگزاری نماز به هریک از حجاج سجاده و به افراد نیازمند نیز صندلی یک بار مصرف اهدا می‌کند،این وسایل در کیسه‌های استریل شده به حجاج اهدا می‌شود.
محدودیت های حج امسال و تاثیر آن بر اقتصاد عربستان
در حالی که درآمدهای حاصل از برگزاری مراسم حج یکی از مهمترین منابع تامین درآمد عربستان سعودی است،اعمال محدودیت در برگزاری آن بی تردید یک ضرر اقتصادی بزرگ را متوجه این کشور خواهد کرد؛آن هم در شرایطی که عربستان علاوه بر مواجهه با پیامدهای زیان بار افت قیمت نفت در بازارهای جهانی همزمان با هزینه های سرسام آور جنگ یمن نیز رو به رو می باشد.
برخی برآوردها حاکی از آن است که عربستان از برگزاری مراسم حج، سالانه به‌طور متوسط حدود 12 میلیارد دلار درآمد دارد که این رقم حدود 20 درصد از تولید ناخالص داخلی غیرنفتی و هفت درصد از کل تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌دهد.این درحالیست که پیشتر صندوق بین‌المللی پول هشدار داده بود؛ تولید ناخالص داخلی عربستان سعودی در سال جاری 6.8 درصد کاهش خواهد یافت که از دهه 80 قرن گذشته بدترین عملکرد اقتصادی عربستان محسوب می‌شود.
از طرفی برگزاری محدود مراسم حج،زیان های اقتصادی بزرگی را نیز برای شهر مکه به همراه دارد؛ درحالی که رونق ساخت و ساز در سال‌های اخیر باعث ساخت مراکز خرید، آپارتمان‌ها و هتل‌های لوکس با منظره مشرف به کعبه شده بود،با شیوع ویروس کرونا و با توجه به برگزاری محدود مراسم حج،مراکز خرید و هتل های این شهر از رونق افتاده و به همین دلیل ضربات بزرگی به اقتصاد این شهر دو میلیون نفری وارد خواهد شد.
درمجموع با توجه به افت قیمت نفت در بازارهای جهانی و هزینه های بالای جنگ یمن،اقتصاد عربستان با مشکلاتی جدی مواجه شده؛ به طوری که بنابرگزارش صندوق بین المللی پول در بدترین شرایط از دهه 80 قرن گذشته می باشد،درکنار این امر برگزاری محدود مراسم حج و آثار اقتصادی مواجهه با ویروس کرونا بیش از پیش به اقتصاد این کشور لطمه وارد می سازد.
