امریکا و فرانسه شادی خود را از استعفای حسان دیاب، نخست وزیر لبنان پنهان نمی‌کنند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا گفته که لبنان اکنون شاهد یک انقلاب است و یک هیئت امریکایی هم برای رایزنی‌ها درباره تشکیل کابینه جدید لبنان به بیروت می‌رود. وزارت‌خارجه فرانسه هم گفت که اولویت لبنان تشکیل هر چه سریعتر دولت جدید برای اصلاحات است. کاهش ملموس آشوب‌های دوشنبه شب بعد از استعفای نخست وزیر نشان داد که مخالفان بخشی از هدف خود، یعنی ساقط کردن نخست وزیر را محقق شده می‌بینند. با این حال، این پایان ماجرا نیست. نه فقط تشکیل دولتی همسو با غرب مدنظر است، بلکه زمزمه‌هایی هم درباره ساقط کردن میشل عون رئیس‌جمهور لبنان به گوش می‌رسد؛ سناریویی که معاون پارلمان لبنان درباره آن هشدار داد به جنگ داخلی منجر می‌شود.
به گزارش «جوان»، دوشنبه شب تنها ساعتی بعد از آنکه حسان دیاب، نخست وزیر لبنان استعفای خود را در کاخ بعبدا تقدیم رئیس‌جمهور کرد و میشل عون هم او را مأمور کابینه پیشبرد امور کرد، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا از به جریان افتادن «یک انقلاب» در لبنان سخن گفت: «آنچه در لبنان رخ داد ترسناک بود. انفجار بندر بیروت ناراحت‌کننده و یکی از دشوارترین اتفاقاتی بود که دیدم. اکنون لبنان شاهد یک انقلاب است.» پیش از ترامپ، «کایلی مک‌اینانی» سخنگوی کاخ سفید در کنفرانس خبری روزانه گفته بود واشنگتن مسائل لبنان را از نزدیک دنبال می‌کند: «ما اوضاع را به دقت رصد می‌کنیم. هما‌ن‌طور که گفتیم دل‌های ما با زنان و مردانی است که جانشان را از دست دادند.» یک هیئت امریکایی هم به ریاست «دیوید هیل» معاون امور سیاسی وزیر خارجه امریکا می‌رود تا درباره تحولات لبنان بعد از انفجار بیروت و همچنین استعفای نخست‌وزیر با مقام‌های این کشور رایزنی و تبادل نظر کند. هرچند برخی منابع گفته‌اند که برنامه سفر دیوید هیل به بیروت هنوز نهایی نشده، ولی گفتگوهای روز جمعه در بیروت قطعی است. تشکیل دولت جدید لبنان، موضوع اصلی در دستور کار هیئت امریکایی در سفر به بیروت خواهد بود. نشنال دراین باره نوشت: «استعفای کابینه دیاب برای مقام‌های امریکایی یک موضوع شگفت‌آور نبود؛ چراکه آن‌ها در حال رصد تحولات میدانی بیروت بودند و از سه‌شنبه هفته قبل (زمان وقوع انفجار بیروت) در حال همکاری و هماهنگی با دولت فرانسه بوده‌اند.» کارشناسان البته گفته‌اند که تمدید مأموریت یونیفل (نیرو‌های حافظ صلح سازمان ملل در لبنان)، تعیین خط مرزی دریایی بین لبنان و رژیم صهیونیستی، تحقیق بین‌المللی درباره انفجار بیروت و اصلاحات اقتصادی مدنظر صندوق بین‌المللی پول از جمله دیگر موضوعات در دستور کار هیئت امریکایی خواهد بود. موازی با امریکا، وزارت‌خارجه فرانسه هم با استقبال ضمنی از استعفای حسان دیاب اعلام کرد که اولویت لبنان تشکیل هر چه سریعتر دولت جدید در لبنان است. ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه خواهان تشکیل دولتی «کارآمد» شد. وزیر خارجه فرانسه بار دیگر روی «انجام اصلاحات» به معنایی که مد نظر فرانسوی‌ها است، تأکید کرده و گفته‌است: «باید تشکیل دولتی «کارآمد» که مأموریتش حل چالش‌های اصلی لبنان و خصوصاً بازسازی بیروت و انجام برخی اصلاحات باشد در صدر اولویت‌های لبنان قرار گیرد.»
وزارت‌خارجه لبنان هم در بیانیه‌ای جداگانه هشدار داده که اگر اصلاحات انجام نشود، لبنان «به سوی فروپاشی حرکت خواهد کرد و خواسته معترضان درباره انجام اصلاحات در این کشور باید پاسخ داده شود.»
هدف، سرنگونی «عون» است
پایتخت لبنان دوشنبه شب بعد از استعفای حسان دیاب، شاهد آرامشی هرچند شکننده بود؛ آرامشی که نشان داد مخالفان دولت تا حدی از نتیجه به دست آمده ارضا شده‌اند. روزنامه الجمهوریه گزارش کرده که احتمال مکلف شدن سعد حریری برای تشکیل دولت زیاد است، اما هنوز این مسئله نهایی نشده‌است. به نوشته الجمهوریه، این مسئله نیاز به مذاکرات جدی دارد به ویژه اینکه حریری شروط مشخصی دارد. بحث‌ها درباره نخست‌وزیر رفیق حریری در حالی است که او خود تا ژانویه۲۰۲۰ نخست وزیر لبنان بود که با اعتراضات مردمی مجبور به کناره‌گیری شد و حسان دیاب جای او را گرفت. دیاب دوشنبه شب پس از تقدیم استعفای خود به رئیس‌جمهور لبنان در سخنانی که نوک طعنه آن به سمت حریری بود، گفت: «برخی تنها برای‌شان پیروزی‌های سیاسی و سخنان پوپولیستی اهمیت دارد. آن‌ها باید از خودشان خجالت می‌کشیدند، زیرا فسادشان این فاجعه را به وجود آورد.» نخست وزیر مستعفی لبنان که فعلاً مأمور کابینه پیشبرد امور شده‌است، گفت: «این افراد مصیبت حقیقی مردم لبنان هستند، اما آن‌ها به اعتراضات اکتبر ۲۰۱۹ توجه نکردند، این اعتراضات علیه آن‌ها بود، اما آن‌ها این را نفهمیدند. آن‌ها تلاش کردند تقصیراتشان را به گردن دولت بیندازند و مسئولیت فروپاشی را به دولت تحمیل کنند.» هرچند به نظر می‌رسد مخالفان با ساقط کردن حسان دیاب به بخشی از هدف خود رسیده‌اند، اما ظاهراً این پایان کار نیست. معاون رئیس پارلمان لبنان دیروز گفت که هدف آشوب‌های کنونی در این کشور، ساقط کردن «میشل عون» رئیس‌جمهور است و البته هشدار هم داد که این موضوع به جنگ داخلی منجر می‌شود. «ایلی الفرزلی» معاون «نبیه بری» به شبکه «المیادین» گفت: «مؤاخذه [و سؤال از]دولت خواست تمام قوای سیاسی بود و دعوت حسان دیاب به برگزاری انتخابات زودهنگام بدون مشورت با احدی اعلام شد.» الفرزلی گفت که مدتی است خواستار استعفای دولت است، زیرا حس کرده که این دولت ناتوان از مقابله با چالش‌هاست. الفرزلی در خصوص انفجار در بندر بیروت هم گفت: مسئولیت کوتاهی کردن در این موضوع بر عهده دولت دیاب است، نه مسئولیت جزائی آن. تحقیق از وزرا در پرونده انفجار انجام شده‌است.
امریکا، لبنان را از «احتمال انفجار» مطلع نکرد
موازی با بحران داخلی در لبنان، سازمان‌های بین‌المللی در حال هشدار درباره بحران اقتصادی در لبنان هستند، هشدار‌هایی هرچند واقعی که البته نمی‌توان از اهداف سیاسی آن چشم پوشی کرد. مدیر اجرایی برنامه‌های جهانی غذا وابسته به سازمان ملل هشدار داده که «بسیار نگران است» از اینکه شاید نان در لبنان طی دوهفته و نیم تمام شود. به گزارش ایسنا، به نقل از عربی الجدید، مدیر اجرایی برنامه‌های جهانی غذا گفت: ۸۵درصد از غلات لبنان از طریق بندر تخریب شده بیروت وارد می‌شد. همزمان، در سناریویی موازی، دیروز فاش شد بر اساس یک پیام دیپلماتیک که از سوی سفارت امریکا در لبنان منتشر شده، یک پیمانکار امریکایی که مشاور امنیت بنادر در ارتش ایالات متحده بوده از چهار‌سال پیش متوجه خطر احتمالی انفجار آمونیوم نیترات ذخیره شده در بندر بیروت شده و مقامات امریکایی را از این بابت مطلع کرده‌است. این در حالی است که نیویورک تایمز نوشته که یکی از مقامات ارشد وزارت خارجه امریکا مدعی شده مقامات این کشور از گزارش این فرد مطلع نبوده‌اند و گفته‌اند این پیام نشان می‌دهد که به آن‌ها در این مورد خبری داده نشده‌است. منابع می‌گویند این مسئله که شاید امریکا درباره خطر احتمالی این مواد منفجره اطلاع داشته و هیچ هشداری نداده‌است، دیپلمات‌های غربی را متعجب و خشمگین کرده است. یکی از این دیپلمات‌ها گفت، اگر تأیید شود که امریکا از این مسئله مطلع بوده‌است، خیلی تکان‌دهنده خواهد بود. نیویورک تایمز نوشته، مشخص نیست که این فرد چه زمانی این گزارش را منتقل کرده‌است، اما چندین مقام فعلی و پیشین امریکایی که در آن زمان در غرب آسیا فعالیت می‌کردند، گفته‌اند که وی یافته‌های خود را به طور معمول، بلافاصله به مقامات در وزارت‌خارجه و وزارت دفاع امریکا می‌رساند. دیپلمات‌های دیگر کشور‌ها نیز که تحت تأثیر این انفجار قرار گرفته‌اند، گفته‌اند که امریکا برای مجبور کردن دولت لبنان به منظور انتقال این مواد تلاش کمی داشته است. در حالی که بحث‌ها درباره تحقیق بین‌المللی درباره انفجار لبنان مطرح شده‌است، عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه رأی‌الیوم و مقاله‌نویس مشهور عرب در توییتی هشدار داد که تحقیقات بین‌المللی درباره انفجار بندر بیروت به معنای منحرف کردن تحقیقات از روند واقعی آن است. آیا تیم بازرسی در عراق را فراموش کرده‌ایم، یادداشت‌های اسکات ریتر، جاسوس امریکایی را بخوانید تا واقعیت را دریابید. ارتش لبنان برای انجام این مأموریت مقبول‌تر و بهتر و از صلاحیت بیشتری برخوردار است. کسانی که به دنبال تحقیقاتی غیر از این باشند خواهان تکرار فاجعه عراق یا ناتو در لیبی هستند.
