از وجود مبارک امام رضا (سلام الله علیه) سؤال کردند که امروز حجت خدا بر مردم چیست؛ مردم با چه معیاری، حق را از باطل، صدق را از کذب، خیر را از شرّ و حَسن را از قبیح تشخیص بدهند؟
«فَقَالَ (ع) الْعَقْل»؛ فرمود حجت خدا بر مردم، عقل است.
این عقل، عبارت از عقل برهانی است و آن قدر قدرتمند است که وهم را از خودپردازی و خیال را از خودپروازی و همچنین شهوت و غضب را از پرواز بی جا عقال کند.
حدیث دیگری که از وجود مبارک امام رضا علیه السلام رسیده است این است که فرمود: «صَدِیقُ کُلِّ امْرِئٍ عَقْلُه وَ عَدُوُّهُ جَهْلُه»؛ دوست هر فرد یا ملّتی، عقل آن فرد یا ملّت است و دشمن هر فرد یا ملّتی، جهل آن فرد یا ملّت است.
اوّل عقل را معنا کردند؛ عقل یعنی قدرتی که بتواند دهان آدم را ببندد، چشم آدم را کنترل کند، آدم هر محرم و نامحرمی را نبیند، هر بد و خوبی را نگوید، هر زشت و زیبایی را نگوید، هر حق و باطلی را ننویسد و جامعه را ملتهب نکند.
در این بیان شریفِ «صَدِیقُ کُلِّ امْرِئٍ عَقْلُه»، «صدیق»، خبر مقدم و «عقله»، مبتدای مؤخر است.
تقدیم این خبر بر آن مبتدا برای افاده حصر است.
یعنی انسان یک دوست دارد و آن فهم اوست.
«صَدِیقُ کُلِّ امْرِئٍ عَقْلُه وَ عَدُوُّهُ جَهْلُه»؛ انسان یک دشمن دارد و آن بی ادبی اوست؛ بی عقلی اوست.
حرف خلافی می زند، خودش را به زحمت می اندازد؛ کار خلافی می کند خودش را به زحمت می اندازد.
این امام است؛ ما در زیارت اینها می گویم: «کَلامُکُم نُورٌ»!
اینکه می گوییم: «کَلامُکُم نُورٌ»، برای همین بیانات نورانی است.
