نام سوره: انفال

تعداد آیات: 75

تعداد کلمات: 1244

تعداد حروف: 5388

ترتیب نزول: 88

محل نزول: مدینه منوره

معانی نام سوره: انفال یعنی ثروت های عمومی.

نامهای دیگر: بدر

ویژگیهای سوره: این سوره در جریان جنگ بدر نازل شده و محتوای آن بر مبنای وحدت ملی و بهم پیوستگی مسلمین تاکید دارد.

موضوعات مطرح شده: دارای دو حکم مهم حکومتی میباشد. یکی انفال و ثروتهای مالی و دوم حکم خمس اموال و غنائم و موارد مصرف آنها و موضوعات دیگری از جمله ایجاد صلح و آشتی در میان مسلمانان و علائم و تشابه های مومن.

فضیلت قرائت و خواص سوره انفال

در فضیلت این سوره از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است: هر کس سوره های انفال و توبه را قرائت نماید من شفاعت کننده و گواهی دهنده برای او، در روز قیامت خواهم بود، مبنی بر اینکه او از نفاق به دور است و به تعداد همه مردان و زنان منافق در دنیا، به او ده حسنه داده می شود و ده گناه از او پاک می شود و ده درجه بالا برده می شود و عرش و حاملان آن در ایام زندگی او در دنیا بر او درود می فرستند.

امام جعفر صادق علیه السلام: هر کس سوره های انفال و توبه را قرائت کند هرگز نفاق وارد قلب او نمی شود و در زمره شیعیان از امر حسابرسی فراغت یابند.

ابی بن کعب از نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل کرده است:

که هر کس سوره انفال و توبه را بخواند روز قیامت من شفیع و گواه او خواهم بود او از نفاق بری است و به عدد هر منافقی در دنیا، ده حسنه به او داده می شود و ده گناه از او برداشته می شود و ده درجه بر درجاتش افزوده می شود و عرش و حاملان آن در ایام زندگی برایش طلب رحمت می کنند و روز قیامت از خوان های بهشت می خورد تا مردم از حساب تمام شوند.

آثار و برکات تلاوت سوره انفال

1. غالب شدن بر خصم

نقل از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم: هر کس سوره انفال را بنویسد و آن را با خود همراه داشته باشد، در برابر هر حاکم زورمندی قرار گیرد، می تواند حق خود را بستاند و حاجتش برآورده می شود و هیچ کس بر او تعدّی و تجاوز نمی کند و با هر کسی منازعه کند بر او غالب می شود، این نوشته مایه حفظ و امان او می شود.

2. ادای قرض

هر کس آیه 66 سوره انفال را به مدت یک هفته در عقب هر نماز واجبی بخواند، به طوری که ابتدای آن نمازی که این آیات بعد از آن خوانده می شود اگر روز جمعه باشد، خداوند بار وام را از گردن او برمی دارد.

این سوره هفتاد و پنج آیه دارد و در مدینه نازل شده است. این سوره به دلیل کلمه انفال که در آغاز آن آمده و همچنین بیان احکام انفال و ثروت‏های عمومی، به انفال نامگذاری شده است. نام دیگر این سوره بدر است، زیرا بیشتر آیاتش پیرامون جنگ بدر است که اولین نبرد مسلمانان با مشرکین می‏باشد و مسلمانان از امدادهای الهی و نصرت خدا برخوردار شدند. در این سوره، در کنار مطرح شدن جنگ بدر، به طور ظریفی ویژگی‏های سپاه حق در مقابل سپاه باطل نیز بیان شده است. همچنین درس‌هایی از تاریخ پیامبر اسلام و چگونگی رفتار آن حضرت با مسلمانان و مسائلی همچون انفال، بیت‏المال، احکام جهاد، غنائم، اسیران و خمس و چگونگی تقسیم آن، ماجرای هجرت و لیلة المبیت، صفات مؤمنان واقعی، جلوگیری از اختلاف و تفرقه و... بیان شده است.

انفال معنى بهره ها و غنائم جنگ و ثروت هاى عمومى است. نام دیگر سوره انفال، فاضحه است.

انفال نام هشتمین سوره قرآن مجید مى باشد که از آیه اوّل این سوره گرفته شده است. بعضى موضوعات مطرح شده در این سوره عبارتند از: انفال و غنائم، صفات مؤمنان واقعى، داستان جنگ بدر، واقعه تاریخى شب هجرت رسول خدا صلی الله و علیه و آله و سلم از مکّه به مدینه، حکم اسیران جنگى، احکام جهاد، حکم خمس، خرافات مشرکان و راه شناخت منافقان و مبارزه با آنان. این سوره 75 آیه دارد و در مدینه نازل شده است.

شأن نزول و محتوای سوره انفال

بحث روایتى (روایاتى درباره جنگ بدر و شأن نزول آیات مربوطه) در مجمع البیان از ابن عباس نقل کرده که گفته است: در روز بدر بعد از آنکه هر دو لشکر روبرو شده و صف آرایى کردند و آماده جنگ شدند ابو جهل گفت: بار الها! هر کدام از ما دو فریق سزاوارتر به نصرتیم آن فریق را نصرت ده، مسلمین هم استغاثه کردند و در نتیجه ملائکه فرود آمدند و آیه (اذ تستغیثون ربکم...) نازل شد. و بعضى گفته اند: رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم وقتى کثرت نفرات مشرکین و کمى نفرات مسلمین را بدید رو به قبله کرد و گفت: بار الها! وفا کن به آنچه مرا وعده دادى، پروردگارا! اگر این گروه (اصحاب من) را به دست این دشمنان هلاک سازى دیگر در روى زمین عبادت نمى شوى، رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم همچنان خداى خود را مى خواند و دستها را رو به آسمان بلند کرد تا حدى که ردایش از شانه اش افتاد، در این موقع بود که خداوند آیه (اذ تستغیثون ربکم) را نازل کرد، صاحبان این قول گفتار خود را به عمر بن خطاب و سدى و ابى صالح نسبت داده اند، و از حضرت ابى جعفر علیه السلام نیز روایت شده است. صاحب مجمع البیان سپس اضافه کرده که: وقتى عصر شد، و رفته رفته تاریکى شب رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم و یارانش را فرا گرفت، خداوند خواب را بر یاران او مسلط کرد، و همه به حالت چرت درآمدند، و چون زمینى که ایشان در آنجا اطراق کرده بودند ریگزار بود، و قدمهایشان مى لغزید (و از این ناحیه ناراحت بودند)، خداوند باران را برایشان نرم نرم نازل کرد تا زمین نمناک و سفت گردید، و قدمها استوار گشت، و همین باران در ناحیه لشکرگاه قریش مانند دهانه مشگ مى ریخت، علاوه بر این خداوند دلهاى کفار را پر از وحشت نمود، همچنانکه فرموده: (سالقى فى قلوب الذین کفروا الرعب).

مؤلف: لفظ (اذ تستغیثون ربکم) با نازل شدن آن در روز بدر و در پى استغاثه مسلمین سازگار نیست، بلکه سیاق آیه دلالت مى کند بر اینکه با آیه یسئلونک عن الانفال و آیات بعد از آن نازل شده، و این آیات دلالت دارد بر یک حکایتى که قبلا رخ داده است، و خداوند در آن داستان بر مسلمین منت نهاده که آیات نصرت را برایشان فرو فرستاده و نعمتهایى به ایشان ارزانى داشته است، و این نعمتها را به رخ ایشان مى کشد تا شکرش را به جا آورده، و در اوامر و نواهیش اطاعتش کنند.

و بعید نیست اینکه در روایت مجمع البیان نزول آیه را بعد از استغاثه مسلمین در روز بدر دانسته، از باب انطباق مضمون آیه با واقعه بدر باشد (نه اینکه آیه در بدر نازل شده باشد) و این قبیل از مضمونها در روایات مربوط به شان نزول آیات زیاد است.

و در تفسیر برهان از ابن شهراشوب روایت کرده که رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم در عریش فرمود: بار الها! اگر تو امروز این گروه (مسلمین) را هلاک کنى بعد از این روز، دیگر پرستش نخواهى شد، در این موقع بود که آیه (اذ تستغیثون) نازل گردید، رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم بیرون آمد در حالى که مى فرمود: بزودى جمع مشرکین شکست خورده و پا به فرار مى گذارند، خداوند هم او را با پنج هزار ملک سواره کمک نمود و عدد ایشان را در چشم مشرکین بسیار وانمود کرد، و در عوض عدد مشرکین را در نظر مسلمین اندک جلوه داد، و این آیه نازل شد: ( و هم بالعدوه القصوى)؛ آنان در دورترین نقطه مرتفع وادى و پشت ریگزارى وسیع قرار گرفته بودند و رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم در نقطه مرتفع نزدیک یک چاه قرار داشت.

مؤلف: در این روایت نیز همان حرفى است که در روایت قبل گفتیم.

و در مجمع البیان مى گوید: بلخى از حسن نقل کرده که گفته است آیه (و اذ یعدکم الله...) قبل از آیه (کما اخرجک ربک من بیتک بالحق) نازل شده و لیکن در تنظیم قرآن بعد از آن نوشته شده است.

مؤ لف: تقدم مدلول یک آیه بر مدلول آن دیگرى از نظر وقوع در خارج ملازم این نیست که جلوتر هم نازل شده باشد، و از سیاق آیه هیچ دلیلى بر گفتار حسن نمى توان یافت.

و در تفسیر عیاشى از محمد بن یحیى خثعمى از امام صادق علیه السلام روایت کرده که در ذیل آیه (و اذ یعدکم الله احدى الطائفتین انها لکم و تودون ان غیر ذات الشوکه تکون لکم) فرموده: شوکت آن برخوردى بود که در آن قتال بود.