آخر هفته ای مملو از اعمال فشار بر ایران
از آنجا که انتخابات ریاست جمهوری 24 خرداد در ایران پیش رو است، گروهی از دیپلمات های آمریکایی از جمله جان کری بر این باورند که باید تا پس از انتخابات صبر کرد و پس از آن با توجه به نتیجه و برآورد رفتار ایران، در مورد گزینه ها تصمیم گرفت.
یک روز پس از اعلام طرح سناتورهای آمریکایی برای قطع دسترسی ایران به 100 میلیارد دلار انباشته ارزی خارجی، ایالات متحده دامنه تحریم های خود را شامل چهار شرکت ایرانی و یک شخص حقیقی دیگر کرد که به برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی کمک می کنند. همچنین دو شرکت دیگر شامل یک بانک ایرانی – ونزوئلایی نیز به کمک به تهران برای دور زدن تحریم های مالی و نفتی، متهم شده اند.
به نظر می رسد موج جدید تلاش های آمریکا برای تحریم ایران، در واکنش به عدم پیشرفت در مذاکرات هسته ای ایجاد شده باشد. این در حالی است که جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا ماه گذشته از گنگره خواسته بود برای تحریم مضاعف ایران تا پس از انتخابات ریاست جمهوری صبوری پیشه کند. تحریم های جدید و زمزمه تحریم های مضاعف برای خشک کردن منابع ذخیره ارزی خارجی ایران در شرایطی در صدر اخبار قرار گرفته اند که قرار است ، کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و سعید جلیلی، مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران 5 روز دیگر در استانبول ملاقاتی داشته باشند. از سوی دیگر در 25 اردیبهشت یک نشست هسته ای دیگر نیز در وین برگزار می شود و مذاکره کنندگان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص پرونده هسته ای تهران گفت و گو خواهند کرد.
اما از آنجایی که دور جدید مذاکرات که از اوایل سال گذشته آغاز شد و تازه ترین دور آن نیز اوایل اردیبهشت ماه سال جاری به نتیجه نرسید، برخی در غرب تاکید دارند باید با تصویب تحریم های بیشتر، انگیزه ایران را برای جدیت در مذاکرات تقویت کرد. این دسته از تحلیلگران بر این باورند که این فشار تحریم ها بوده که ایران را پس از وقفه ای 15 ماهه در آوریل گذشته به پای میز مذاکره بازگرداند. ادعایی که مقامات تهران آن را تکذیب می کنند. از سوی دیگر گروهی نیز در آمریکا ادعا می کنند باید قطعنامه تحریمی جدیدی را علیه ایران به تصویب رساند تا روند گفت و گو ها جان دوباره ای بگیرد. در اواخر سال گذشته برخی مقامات آمریکایی ادعا کردند در صورتی که مذاکره با ایران به نتیجه نرسد،در ماه مارس برای ارجاع پرونده هسته ای به شورای امنیت تلاش خواهند کرد. اما از آنجایی که انتخابات ریاست جمهوری 24 خرداد در ایران پیش رو است، گروهی از دیپلمات های آمریکایی از جمله جان کری بر این باورند که باید تا پس از انتخابات صبر کرد و پس از آن با توجه به نتیجه و برآورد رفتار ایران، در مورد گزینه ها تصمیم گرفت.
به نظر می رسد موج جدید تلاش های آمریکا برای تحریم ایران، در واکنش به عدم پیشرفت در مذاکرات هسته ای ایجاد شده باشد. این در حالی است که جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا ماه گذشته از گنگره خواسته بود برای تحریم مضاعف ایران تا پس از انتخابات ریاست جمهوری صبوری پیشه کند.
نیویورک تایمز با اشاره به تحریم هایی که روز پنجشنبه علیه ایران اعمال شده، به نقل از بیانیه وزارت امور خارجه آمریکا، گزارش داد: تحریم های جدید با توجه به ادامه نگرانی های بین المللی در مورد برنامه های هسته ای ایران اجرا می شود. چرا که ایران با وجود این نگرانی ها، به فعالیت های هسته ای خود ادامه می دهد.
از سوی دیگر در حالی که هنوز یک ماه از توصیه جان کری، به کنگره در مورد دست نگاهداشتن برای اعمال تحریم های مضاعف علیه ایران نگذشته ، روز چهارشنبه گروهی از سناتورها از هر دو حزب جمهوریخواه و دمکرات آمریکایی از تلاش برای تصویب طرحی خبر دادند که دسترسی ایران را به 100 میلیارد دلار ذخیره ارزی خارجی، قطع می کند. این مبلغ 100 میلیارد دلاری در بانک های کشورهای خارجی به سپرده گذاشته شده و بخش قابل توجهی از آن نیز به یورو محاسبه می شود.
آمریکا و متحدان اروپایی اش، از جولای گذشته تحریم های نفتی و بانکداری سختگیرانه ای را علیه ایران اعمال می کنند که ارزش ریال، پول رایج ایران را به طور بی سابقه ای کاهش داده است. اما این تحریم ها که در نوع خود سخت ترین محدودیت های مالی علیه ایران به شمار می روند،به طور کامل مانع نگهداری ارز خارجی توسط ایران در بانک های خارجی نمی شود.
به همین دلیل اکنون سناتورها برای بستن راه های گریز از تحریم ها تلاش می کنند. مارک استیون کیرک، سناتور نام آشنای آمریکایی در موضوع اعمال تحریم ها علیه ایران، با اشاره به اقداماتی که از سوی سناتورها در جریان است، گفت: بستن راه های فرار از تحریم ها، امری حیاتی در سیاست تحریم ها به شمار می رود. کیرک و همفکرانش می کوشند تا شدید ترین مجازات ها را علیه موسسه های مالی خارجی اعمال کنند که هر گونه تبادیل مالی را با بانک مرکزی جمهوری اسلامی و دیگر موسسه های مالی تحت تحریم انجام می دهند.تحرک های تازه در جهت تحریم ایران در شرایطی انجام می شود که اکنون کارایی تحریم ها در متقاعد کردن مقامات تهران برای دست کشیدن از برنامه های غنی سازی زیر سئوال است. برخی کارشناسان می گویند تحریم ها آسیب های جدی به اقتصاد و زندگی روزمره مردم وارد کرده اما در نهایت برنامه های هسته ای ادامه دارد.
با این حال گروه دیگری از کارشناسان می گویند حمایت قابل توجه دمکرات های سنا از تحریم های جدید نشان می دهد که کنگره به برخی توصیه ها در مورد کاهش فشار ها بی توجه است. همچنین این رویکرد حاکی از آن است که دولت اوباما متوجه شده در حالی که مذاکرات هسته ای به نتیجه نرسیده، نمی تواند به ایران اجازه دهد از راه های گریز از تحریم ها استفاده کند.
قطع دسترسی ایران به میلیاردها دلار ذخیره ارزی در بازارهای خارجی، مشکلات زیادی برای تهران ایجاد خواهد کرد. اما منتقدان طرح تحریم های جدید بر این باورند که این روند می تواند به تند تر شدن موضع جمهوری اسلامی منجر شود. به گفته آنها، این تحریم ها به جای اینکه ایران را منعطف تر کند، مقامات تهران را سرسخت تر خواهد کرد. پیش از این نیز گروهی از تحلیلگران در مورد اینکه تحریم ها انگیزه ایران را برای هسته ای شدن تقویت کرده اند، هشدار داده بودند. گفتنی است آمریکا از سال 1962 تحریم کامل تجاری، اقتصادی و مالی را علیه کوبا اعمال می کند، اما این تحریم ها در تغییر رفتار رژیم این کشور موثر نبوده است. در مقابل اعمال این تحریم ها علیه ایران که کشوری توسعه یافته تر در مقایسه با کوبا است، چالش دشوار تری خواهد بود.
منتقدان طرح تحریم های جدید بر این باورند که این روند می تواند به تند تر شدن موضع جمهوری اسلامی منجر شود. به گفته آنها، این تحریم ها به جای اینکه ایران را منعطف تر کند، مقامات تهران را سرسخت تر خواهد کرد.
تریتا پارسی ، از شورای ملی ایرانی آمریکایی که یک گروه مخالف تحریم ها در واشینگتن است، اظهار داشت: زمانی که تحریم ها را تقویت می کنیم، راه تراژیک درگیری واقعی را هموارتر می کنیم. به گفته وی، به اعتقاد برخی مقامات تهران، تحریم ها قطاری است که تنها به سوی یک جهت حرکت می کند و هیچ ترمزی ندارند.
علیرضا نادر، تحلیلگر امور ایران در موسسه راند نیز با اشاره به زمان تصویب این تحریم ها که انتظار می رود در ماه آینده باشد، اظهار داشت: زمان این تحریم ها نیز می تواند پیام اشتباهی را برای مقامات تهران ارسال کند که هم اکنون با پیامد تحریم های قبلی دست و پنجه نرم می کنند.
لس آنجلس تایمز با اشاره به طرح جدید سنا به نقل از کیتلین هایدن، سخنگوی شورای امنیت ملی نوشت: دولت هم اکنون در حال بررسی این طرح است. وی همچنین تاکید کرد، نظام تحریم های جامع دسترسی ایران را به سیستم مالی بین المللی محدود کرده، ارزش ریال را کاهش داده و بسیاری از شرکت های خارجی را ناگزیر به قطع رابطه با جمهوری اسلامی کرده است.
تحلیلگران می گویند، اقدامات جدید دمکرات ها در کنگره را بر آن می دارد تا بین دو گزینه قرار گرفتن مقابل کاخ سفی برای نشان دادن قاطعیت در مورد ایران یا در نظر گرفتن زمان بیشتری برای دولت به منظور پیشبرد دیپلماسی در قبال تهران، تصمیم گیری کنند. کلیف کاپچان، تحلیلگر امور ایران در موسسه اوراسیا و مقام سابق وزارت خارجه آمریکا در این زمینه اظهار داشت: برخی اختلاف نظر ها در حزب دمکرات وجود دارد اما به نظر می رسد که این طرح در نهایت با حمایت قاطع کنگره مواجه می شود. به گفته وی، کاخ سفید تا کنون در بسیاری از تلاش های خود برای جلوگیری از تصویب تحریم ها توسط قانونگذاران شکست خورده است.
