قرآن که به عنوان برترین معجزۀ خاتم‌الأنبیاء شناخته می‌شود، زبان گویای حقایق عالم است؛ یعنی این کتاب آسمانی به مثابۀ منشوری به وسعت عالم است که تمام مفاهیم عالم هستی تا نشئات بعد تا قیامت و بهشت‌های قیامتی را در خود منعکس کرده است؛ از دیگر سو معارفی از قصۀ برترین خوبان عالم را در خود جای داده و داستان آنها را به عنوان «آیه» و نشانه و یا عبرت، فراروی انسان‌ها در تمام زمان‌ها و مکان‌ها قرار داده است تا از درس‌های آن در مسیر برنامه‌های الهی پند گیرند؛ و یا از وجهی دیگر به معرفی برترین صفات و ویژگی‌های نخبگان بشریت یعنی انبیاء و رسولان و اوصیاء پرداخته و ما را دعوت به تبعیت و اقتدا به مسیر ایشان کرده است.
در این بین، اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام و در رأس ایشان امیرالمؤمنین علیه‌السلام، دارای ویژگی‌هایی قرآنی هستند و بلکه باید گفت تمام فضائل قرآن در این انوار مقدس جمع شده و یا حتی اهل بیت وحی صاحبان اصلی این فضائلند و قرآن نیز دعوت به فضائل عترت می‌کند. این حقیقت، مبتنی بر احادیث فراوانِ موجود در منابع روایی است. خداوند در آیۀ9 سورۀ اسراء می فرماید «إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ یَهْدی لِلَّتی هِیَ أَقْوَم»؛ یعنی این قرآن به‌سوی با قوام‌ترین (مسیر) هدایت می‌کند. امام صادق علیه‌السلام ذیل این آیه فرمود «یَهْدِی إِلَى الْإِمَامِ»؛ یعنی به‌سوی امام هدایت می‌کند. (بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد صلى الله علیهم، ج1، ص477)
در ادامه، به برخی از ویژگی‌های قرآنی امیرالمؤمنین علیه‌السلام اشاره می‌شود.
1. امام مبین:
خداوند در انتهای آیۀ12 سورۀ یاسین می‌فرماید «وَ کُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْناهُ فی إِمامٍ مُبین»؛ یعنی تمام اشیاء را در فضای وجودی امام مبین احصاء کردیم. به تعبیر دیگر تمام عالم تحت هدایت و کنترل امام مبین است. در روایات متعدد از جمله حدیث متواتر غدیر، مصداق امام مبین، امیرالمؤمنین علیه‌السلام و ائمه اطهار معرفی شده است. در قسمتی از خطبۀ غدیر می‌خوانیم که رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «مَعاشِرَالنّاسِ، علی (فَضِّلُوهُ). مامِنْ عِلْمٍ إِلّا وَقَدْ أَحْصاهُ اللّه فِی، وَ کُلُّ عِلْمٍ عُلِّمْتُ فَقَدْ أَحْصَیْتُهُ فی إِمامِ الْمُتَّقینَ، وَما مِنْ عِلْمٍ إِلّا وَقَدْ عَلَّمْتُهُ عَلِیّاً، وَ هُوَ الْإِمامُ الْمُبینُ (الَّذی ذَکَرَهُ اللّه فی سُورَةِ یس« وَ کُلَّ شَیءٍ أَحْصَیْناهُ فی إِمامٍ مُبینٍ»؛ ای مردم، او را برتر بدانید، چرا که هیچ دانشی نیست مگر اینکه خداوند آن را در جان من نوشته و من نیز آن را در جان امام متقین، ضبط کرده‌ام. او امام مبین است که خداوند او را در سوره یاسین یاد کرده: «وَ کُلَّ شَیءٍ أَحْصَیْناهُ فی إِمامٍ مُبینٍ؛ و دانش هر چیز را در امام روشنگر برشمرده‌ایم.
2. صراط مستقیم:
از جمله ویژگی‌های قرآنی و مشهور امیرالمؤمنین علیه‌السلام در قرآن، صراط مستقیم است؛ یعنی صراطی که بسیار با قوام است. از این رهگذر، هرکه در طول تاریخ در صراط مستقیم گام نهاد و به قرب الهی دست یافت، با معرفت علوی به این موهبت رسید. امام صادق علیه‌السلام در روایتی فرمود: «الصِّراطَ الْمُسْتَقِیمَ قَالَ هُوَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ مَعْرِفَتُهُ»؛ یعنی منظور از صراط مستقیم امیرالمؤمنین علیه‌السلام و معرفت اوست. روایات متعددی نیز مبنی بر تعلیم و تربیت باطنی انبیای الهی توسط رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم و امیرالمؤمنین علیه‌السلام و حتی حضرت فاطمه سلام‌الله علیها خبر می‌دهند.
3. نور
طبق احادیث ما، امیرالمؤمنین علیه‌السلام مظهر نور است، همان نوری که بر رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم نازل شد. در انتهای آیۀ157 اعراف می‌خوانیم «فَالَّذینَ آمَنُوا بِهِ وَ عَزَّرُوهُ وَ نَصَرُوهُ وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذی أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» یعنی کسانى که به او (پیامبر) ایمان آوردند و او را [ در برابر دشمنان ] حمایت کردند و یاری‌اش دادند و از نورى که بر او نازل شده پیروى کردند، آنها همان اهل فلاح و رستگاری‌اند.
در این آیه، شرط رستگاری پس از ایمان و حمایت و نصرت رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم، تبعیت از نوری است که بر نبی خدا نازل شده است. امام باقر علیه‌السلام فرمود آن نور، «هو أمیر المؤمنین و الأئمّة- علیهم‌السلام» هستند. (تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة، ص185) امام صادق علیه‌السلام نیز فرمود «النُّورُ فِی هَذَا الْمَوْضِعِ- عَلِیٌّ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّةُ ع.» یعنی النور (که به صورت معرفه آمده است) در این موضع، علی امیرالمؤمنین علیه‌السلام و ائمه هستند. (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج1، ص194)
4. ایمان‌آورنده:
در آیۀ193 سورۀ آل‌عمران می‌خوانیم: «رَبَّنا إِنَّنا سَمِعْنا مُنادِیاً یُنادی لِلْإیمانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّکُمْ فَآمَنَّا رَبَّنا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ کَفِّرْ عَنَّا سَیِّئاتِنا وَ تَوَفَّنا مَعَ الْأَبْرارِ»؛ یعنی اى پروردگار ما بىتردید ما [ صداى ] ندا دهنده‌ای را شنیدیم [ که مردم را ] به ایمان فرا می‌خواند که به پروردگارتان ایمان آورید . پس ما ایمان آوردیم. اى پروردگار ما، گناهان ما را بیامرز و بدی‌های‌مان را از ما محو کن و ما را در زمره نیکوکاران بمیران.
جالب است که طبق روایات، آن بزرگواری که توسط منادی آسمانی به رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم ایمان آورد، امیرالمؤمنین علیه‌السلام است و غیر از این هم نمی‌تواند باشد. امام صادق علیه‌السلام ذیل این آیه فرمودقال: هو أمیر المؤمنین نودی من السماء أن آمن بالرسول فآمن به؛ یعنی این منادی، همان امیرالمؤمنین علیه‌السلام است که از آُمان نداء می دهد که به رسول؛ یعنی این ایمان‌آورنده، امیرالمؤمنین علیه‌السلام است که از آسمان ندا داده شده به رسول ایمان بیاورد، پس ایمان آورد.
5. تصدیق‌کننده نبی:
روایات گویای آن است که آنکه رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم را در آیۀ «وَ الَّذی جاءَ بِالصِّدْقِ وَ صَدَّقَ بِهِ أُولئِکَ هُمُ الْمُتَّقُون» (و آنکه (پروردگار) الصدق را آورد و کسانى که آن را تصدیق کردند، هم آناناند که پرهیزکارند) امیرالمؤمنین علیه‌السلام است. امام باقر علیه‌السلام فرمود «وَ الَّذِی جاءَ بِالصِّدْقِ هُوَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ صَدَّقَ بِهِ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع.» (مناقب آل أبی طالب علیهم السلام (لابن شهرآشوب)، ج3، ص92) و یا خود امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود «وَ الَّذِی جاءَ بِالصِّدْقِ وَ الَّذِی وَ صَدَّقَ بِهِ »؛ من همان تصدیق‌کننده هستم. (کتاب سُلیم بن قیس، ج2، ص563)
