دامن زدن به تنش‌ها در "جنگ سرد" میان آمریکا و چین این روزها به ویژه از سوی طرف آمریکایی ادامه دارد، مایک پامپئو، وزیر خارجه آمریکا اعلام کرده است که شواهد موثقی دارد که نشان می‌دهد ویروس کرونا از آزمایشگاهی در شهر ووهان آمده است، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا نیز چین را به گمراه سازی جهان و سازمان بهداشت جهانی و مخفی کردن اطلاعاتی از انتشار این ویروس متهم کرده است.

اسلام دارای مبانی و ارکانی است که بر آنها بنا شده و به آنها قوام گرفته و بدون وجود آنها فرو می ریزد و از آن جزء اسمی بی مسما برجای نمی ماند. یکی از این ارکان حج است، همان سان که امام باقر علیه‌السلام فرمود: اسلام بر پنج پایه بنیان نهاده شده است؛ نماز روزه زکات حج و ولایت.

بنابراین آنکس که عامدا حج نگذارد رکنی از ارکان دین الهی خویش را نابود کرده و در نتیجه اسلام کامل را از بین برده است از همین رو خداوند درباره ترک عمدی فرمود:«ومن کفر فان الله غنی عن العالمین» در این آیه از ترک عمدی حج به کفر تعبیر شده است پس کسی که عمدا به حج نرود عملا کافر است گرچه در ایمان و اعتقاد کافر نباشد.

از آنجا که حج جزو مبانی اسلام قلمداد شده است ناگزیر باید آنچه درباره اسلام وارد شده در حج متبلور گشته و حج نمایشگر این احکام و تجلی گاه ظهور آنها گردد.

حج تجلی‌گاه کلیت و دوام اسلام

از آن جهت که اسلام دین جهان شمول و برنامه آموزنده جهانی است و همواره دو اصل زوال ناپذیر همگانی و همیشگی بودن یعنی کلیت و دوام را گوشزد می‌کند، باید برنامه‌های آن هم جهانی بوده و نمودار زنده ای از کلیت و دوام باشد بر همین اساس می‌توان حج را به عنوان یکی از شاخص ترین برنامه های جهانی اسلام یادآور شد و همگانی و همیشگی بودن آنرا سند گویای کلیت و دوام دین الهی دانست، زیرا حج وظیفه ای دینی است که در بسیاری از مبادی و اصول استوار است و تحقق حج بدون تحقق آن مبادی ممکن نیست و اگر حج همگانی و همیشگی بود همه آن اصول اعتقادی و مبادی فکری، دارای کلیت و دوام است، هر دستوری جدای از آن اصول اعتقادی نیست و بدون آن‌ها مقبول نخواهد بود.

جهان شمولی حج از منظر قرآن کریم

برای آنکه جهانی بودن حج به وضوح تبیین شود ابعاد گوناگون آن را بررسی می‌کنیم تا روشن شود که متن این عبادت دینی گسترش و دوام را به همراه دارد.

اولین مرکز جهانی برای عبادت

حج همان آهنگ زیارت کعبه و انجام مناسک است که در طی قرون و اعصار به شکل های گوناگون ظهور می کند و کعبه اولین خانه ای است که برای عبادت توده مردم بنا نهاده شده و اولین مرکزی است که عبادت کنندگان را به سوی خود جذب کرده است همچنانکه خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: «إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّةَ مُبَارَکًا وَهُدًى لِّلْعَالَمِینَ* فیه آیت بینت مقام ابرهیم و من دخله کان آمنا و لله على الناس حج البیت من استطاع الیه سبیلا و من کفر فان اللّه غنى عن العالمین».

تعبیر از پایگاه کعبه به «بکّه» که به معنای ازدحام و تراکم جمعیت است نشان می‌دهد که کعبه محوری جهانی بوده که از هر سوی عالم در گستره زمان به آن رجوع کرده اند و بر اثر انبوه جمعیت جایگاه آن به بکه نامگذاری گشته است.

هنگامی که کعبه قبله رسمی مسلمانان شد پیروان کیش موسی کلیم علیه السلام اعتراض کردند که چگونه عنوان قبله از بیت المقدس به کعبه انتقال یافت؟ وحی نازل شد که سابقه کعبه بیش از دیگر بناهای مذهبی عمومی است و کعبه اولین خانه ای است که برای عبادت بندگان خدا و هدایت همگان تأسیس شده است چنانکه بابرکت های فراوان و گوناگون همراه است و هدایت آن برای همه جوامع بشری بوده مخصوص به عصر خاص یا نژاد معنی نیست به همین جهت از دیرباز همه اقوام و ملتی که به پرستش خدا معتقد بودند به کعبه احترام می گذاشتند و به علل گوناگونی را لازم می دانستند.

خلاصه اینکه با استدلال به تقدم کعبه بر بیت المقدس و قدمت تاریخی و سابقه کهن آن به اعتراض پیروان برخی از ادیان آسمانی پاسخ داده شد و شاید از همین بُعد قدمت تاریخی کعبه است که قرآن کریم آن را «بیت العتیق» می‌داند یعنی خانه کهن و دیرپای و سابقه دار، زیرا هر چیز سابقه داری را که از اهمیت و ارزش برخوردار است عتیق، که معادل غیرعربی آن «آنتیک» است، می‌ نامند.

محور هدایت جهانیان

قرآن کریم همانطور که کعبه را از اولین و با سابقه ترین خانه عبودیت و پرستش می داند آن را برای همه جهانیان نیز می شناسد و می فرماید: «اولین خانه ای که برای همه مردم بنا نهاده شده است و هدایت جهانیان را تامین میکند کعبه است» و هیچ اختصاصی به گروه و نژاد خاصی ندارد و مردم اقلیم معینی از افراد اقلیم و دیگر آن سزاوارتر نیستند و مرزهای جغرافیایی نیز در این امر همگانی نقش ندارد.

از این رو ملل گوناگون جهان اعم از هندی و فارسی کلدانی و یهودی عرب آن را گرامی می‌ داشتند خدای سبحان در این باره می فرماید: یادآور هنگامی که مکان کعبه را برای ابراهیم خلیل معین کردیم تا مرجع عبادت پرستندگان را فراهم کند و به او گفتیم که خانه مرا برای طواف کنندگان و نمازگزاران و راکعان و ساجدان پاکیزه نگه دار و در بین مردم دعوت حج را اعلام کنید تا از هر سو و به هر وضع و با هر وسیله ممکن از پیاده و سواره و از دور و نزدیک به ندای پاسخ دهند و به منظور انجام حج و زیارت کعبه گرد آیند.

شاهد دیگر بر مطلب مزبور این که فرمود: هنگامی که ما کعبه را مرجع همه مردم و جایگاه امان و آرامش قرار دادیم. این تعبیر گرچه به حسب دلالت صریح، مردم اعصار پیشین را شامل نمی شود ولی با توجه به ذیل آیه که فرمود:«واتخذو من مقام ابراهیم مصلا...» روشن می شود که نه تنها مردم جهان بعد از نزول قرآن به زیارت کعبه فراخوانده شده اند، بلکه همه افراد قرون گذشته نیز باید آهنگ کعبه می کردند و به زیارت آن می شتافتند زیرا پیمان الهی نسبت به دو پیامبر بزرگوار یعنی ابراهیم و اسماعیل علیهما السلام این بود که کعبه را برای زائران، طواف کنندگان و معتکفان و رکوع کنندگان و سجده گزاران پاک و پاکیزه نگه دارند.

قیام جهان شمول در پرتو توجه به کعبه

شاهد قرآنی دیگر این که فرمود: خداوند کعبه را از حرمت خاصی برخوردار ساخت و عامل قیام همه همگانی و مردمی قرار داد. مهمترین عامل قیام همه مردم جهان خانه ای است که همگان به سوی آن نماز می‌گزارند و برگرد آن طواف می‌کنند و در کنار آن به نیایش می پردازند و در حریم آن به تفکر در آیات الهی می نشیند.

دقت کافی در محتوای آیه و انسجام صدر و ذیل آن نشان می دهد که کعبه به عنوان مطاف عمومی عامل قیام همگانی قرار داده شده است، یعنی اگر هدف همه انبیای الهی این است که مردم با یافتن کتاب و میزان و آشنایی با محتوای رهاورد پیامبران به قسط و عدل قیام کنند عامل مهمی که می تواند به این هدف والا تحقق بخشد و زمینه قیام همه مردم را به قسط و عدل  فراهم کند و خصوصیت های نژادی و جغرافیایی را کنار زده اختلاف‌های مکانی را درنوردد و پراکندگی های زمانی و زبانی را به یک سو نهد و بیگانگان را آشنا کند کعبه است.

از این رو امام صادق علیه السلام فرمود همواره دین پروردگار قائم و زنده است مادامی که کعبه پابرجاست. پس قیام دین به قیام متدینان خواهد بود همچنان کعبه به قیام زائران آن است و همانطور که دین خداوند یکی است و برای همگان است کعبه نیز مطاف عمومی و زیارت گاه جهانی بوده و قیام جهان شمول مردم با توجه مستمر به آن تأمین می گردد.

تساوی زائران کعبه

در فرهنگ و و زبان قرآن امتثال دستورهای الهی به ویژه زیارت کعبه اختصاص به مردم سرزمین معینی ندارد و افراد هیچ منطقه به انجام مناسک حج از افراد منطقه دیگر سزاوارتر نیستند و بُعد منزل در این سفر روحانی همچون قرب منزل است، همچنان که خداوند می فرماید:«ان الذین کفروا و یصدون عن سبیل الله و المسجدالحرام الذی جعلناه للناس سواء العاکف فیه و الباد» بر اساس این آیه کریمه مسجدی که در حریم کعبه بنا نهاده شده و محل نماز و نیایش و طواف است برای همه مردم به طور مساوی قرار داده شده و هیچ فرقی در این جهت بین ساکنان مکه و مسافرانی که از نقاط دیگر جهان به آن سو سفر می‌کنند نیست.

شهرت جهانی حج

بررسی ابعاد گوناگونی حج، جهانی بودن آن را به خوبی نشان می دهد همانگونه که اسلام رفتن به سوی کعبه را هجرت همگان به سوی خدا می شمارد و این هجرت را در پهنه‌ عالم ضروری می‌داند ادیان الهی دیگر نیز حج را دستوری رسمی می‌دانند. گواه بر شهرت جهانی حج این که تاریخ، ارقام سال ها را با میزان حد تعیین می کردند چنان که در ماجرای موسی و شعیب علیه السلام از مدت ۸ سال به هشت حج تعبیر شده است زیرا در هر سال یک بار حج بجا آورده میشود بنابراین هشت حج معادل هشت سال است.

پس حج به عنوان یکی از مهمترین مظاهر اسلام برای تحقق دو اصل کلیت و دوام شایسته است و از همین رو آنچه برای ابراهیم خلیل و پیش از او برای آدم اتفاق افتاد برای خاتم پیغمبران نیز روی داد از این رو حج منسکی ویژه برای یک ملت یا یک اثر خاص نیست بلکه هدف کلی و دائم است و از همین روست که در میان امم و اقوام گذشته و در طول قرون از تطاول سال ها و روزها در امان مانده است.

بر اساس آنچه بیان شد حج باید تبلور بخش دو اصل مذکور باشد و گرنه برای جهانیان هدایت نخواهد بود بلکه شیوه‌ای خواهد شد برای قومی خاص و این خلاف مبانی تشریع حج و همیشگی و همگانی بودن آن است، چنانکه امیر المومنین علیه السلام فرمود: آیا نمی‌بینید که خدای سبحان پیشینیان از آدم علیه السلام تا پسینیان از این عالم را به سنگ هایی آزمود که نه زیان می رساند و نه سود می بخشند و نمی بینند و نمی شنوند،پس خدا آن را خانه خود ساخت و آن را موجب پایداری وپابرجایی مردم گردانید.

۱۳۰ نفر از اعضای پارلمان انگلیس از جمله وزرای سابق کابینه محافظه‌کار، با ارسال نامه‌ای از «بوریس جانسون» نخست‌وزیر بریتانیا درخواست کردند تا در صورتیکه کابینه ائتلافی جدید «بنیامین نتانیاهو» طرح الحاق بخش‌‌های بزرگی از کرانه باختری رود اردن به سرزمین اشغالی را پیش ببرد، تحریم‌هایی را علیه رژیم صهیونیستی وضع کند.

بنا به گزارش روزنامه انگلیسی «گاردین»، این نامه که به امضای «لرد پاتن» رئیس سابق حزب محافظه‌کار و «اندرو میچل» وزیر سابق توسعه بین‌المللی انگلیس درآمده است، تأکید دارد که طبق قوانین بین‌المللی، الحاق کرانه باختری به سرزمین اشغالی کاملاً غیرقانونی است.

امضاکنندگان این نامه که شامل دیپلمات‌ها و اعضای سرشناس کمپین‌های مخالف با ضدیهودیت در حزب کارگر از جمله «مارگارت هاج» نیز می‌شدند، تأکید کردند که انگلیس در تحریم روسیه بعد از الحاق کریمه به مسکو هیچ تردیدی به خود راه نداده است و بنابراین هرگونه اقدام مشابه در الحاق کرانه باختری به فلسطین اشغالی، پاسخ مشابهی دریافت خواهد کرد.

نامه نمایندگان پارلمان انگلیس به جانسون در شرایطی تدوین شده است که روز یکشنبه ( هفتم اردیبهشت ماه)، «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی روز تأکید کرد که واشنگتن طی دو ماه آینده به تل آویو برای پیشبرد طرح الحاق بخش‌هایی از کرانه باختری اشغالی چراغ سبز خواهد داد. 

مسئله الحاق بخش‌هایی از کرانه باختری به سرزمین‌های اشغالی پس از انتخابات مارس و توافق نتانیاهو و بنی گانتز برای تشکیل کابینه ائتلافی جدی‌تر شده است. 

 نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی و «بنی گانتز» رئیس ائتلاف آبی و سفید اخیرا بر سر تشکیل کابینه فراگیر توافق کردند و از جمله موارد مورد توافق آنها آغاز الحاق دره اردن (غور اردن) و شهرک‌های صهیونیستی در کرانه باختری از ماه ژوئیه است.

از طرف دیگر، مرکز مطالعات امنیت ملی رژیم صهیونیستی نیز روز دوشنبه هفته گذشته (هشتم اردیبهشت ماه) با انتشار گزارشی تأکید کرد که باید دولتمردان این رژیم از فرصت شیوع کرونا، برای اجرای طرح الحاق کرانه باختری بهترین بهره‌برداری را داشته باشند.

علی‌رغم مخالفت جامعه بین‌المللی با این تصمیم رژیم صهیونیستی، وزارت امور خارجه آمریکا دو روز بعد از اعلام این خبر از سوی نتانیاهو و در تاریخ ۹ اردیبهشت ماه اعلام کرد آماده است تا حاکمیت رژیم صهیونیستی بر شهرک‌های صهیونیست‌نشین در کرانه باختری را به رسمیت بشناسد.

پیش از این روز پنجشنبه هفته گذشته (۱۱ اردیبهشت ماه)، سفرای ۱۰ کشورهای اروپایی به رهبری انگلیس اوایل امروز درباره تصمیم رژیم صهیونیستی در الحاق کرانه باختری اعتراض رسمی خود را به وزارت خارجه  اسرائیل ارسال و تاکید کردند که الحاق بخش هایی از کرانه باختری منطقه را بی ثبات می‌کند.

یک گزارش تخصصی منتشر شده توسط سازمان آزادی‌بخش فلسطین نیز تایید می‌کند که تصمیم رهبران کابینه ائتلافی پیش روی رژیم صهیونیستی برای الحاق شهرک‌های کرانه باختری و منطقه الاغوار  به سرزمین‌های اشغالی، فی البداهه و بدون برنامه ریزی قبلی نبوده است بلکه این قضیه در یک تیم کاری مشترک آمریکا و اسرائیل  که برای اجرای معامله قرن تشکیل شده مورد توافق قرار گرفته بود.

بنا به گزارش روزنامه گاردین، سال گذشته میلادی انگلیس در بیانیه‌ای مشترک با فرانسه، آلمان، ایتالیا، اسپانیا هشدار داد که هرگونه الحاق یکجانبه هر بخشی از کرانه باختری «نقض جدی قوانین بین‌المللی است».

روزنامه گاردین با سفارت رژیم صهیونیستی در انگلیس برای اظهارنظر درباره این گزارش تماس برقرار کرده است که هنوز پاسخی دریافت نکرده است.

«مصطفی الکاظمی» مأمور تشکیل کابینه عراق، امروز (شنبه)، در حساب کاربری خود در شبکه توئیتر به شهادت تعدادی از نیرو‌های الحشد الشعبی به دست عناصر سازمان تروریستی داعش واکنش نشان داد.

در همین ارتباط، در پی حمله صبح امروز داعش از چند محور به استان صلاح‌الدین در عراق دست‌کم ۹ نیروی الحشد الشعبی به شهادت رسیدند و ۱۰ نفر زخمی شدند که حال برخی از آنها وخیم گزارش شده است.

مصطفی الکاظمی در این ارتباط نوشت: «همه ما از جانفشانی‌های قهرمانان الحشد الشعبی متشکریم؛ سازمان تروریستی داعش در حمله‌ای حیله‌گرانه به این قهرمانان هجوم آورد. به ملت‌مان و خانواده‌های شهداء تسلیت عرض می‌کنیم و انتقام خون آنها را خواهیم گرفت و قسم می‌خوریم که خون آن‌ها به هدر نخواهد رفت».

مأمور تشکیل کابینه عراق ادامه داد: «دستگاه‌های امنیتی ما با تمام شاخه‌هایشان تعقیب‌وگریز تروریست‌ها را ادامه خواهند داد تا در نهایت سرزمین‌‌مان را از پلیدی آنها پاک کنیم».

در همین ارتباط، «تحسین الخفاجی» سخنگوی فرماندهی علمیات مشترک عراق، امروز (شنبه)، اعلام کرد که در عملیات تعقیب و گریز داعش در منطقه «مکشیفه» (استان صلاح الدین-شمال بغداد) به «اطلاعات مهمی» در خصوص داعش دست پیدا کرده است

«کیم جونگ اون» رهبر کره شمالی که روزهای اخیر شایعاتی پیرامون وضع سلامتی‌اش منتشر شده است، به مناسبت روز جهانی کارگر پیام جدیدی صادر کرد.

به نوشته پایگاه اینترنتی شبکه «جی‌سی‌تی‌اِن»، کیم روز جمعه در پیامی، از زحمات کارگران حوزه‌ها و صنایع مختلف در کشورش قدردانی کرد.

رهبر کره شمالی در این پیام، کارگران کره شمالی را «انقلابیون اصیلی که وفاداری بی‌ حد و مرزی به اهداف و تفکرات حزب دارند» خطاب کرد که با خودکفایی و میهن‌پرستی به کشورشان خدمت می‌کنند.

پیش از این روز دوشنبه نیز رسانه رسمی کره شمالی نامه جدیدی از رهبر این کشور به رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی در بحبوحه شایعات درباره سلامتی او منتشر کرد.

شایعات درباره بیماری رهبر کره شمالی بعد از انتشار گزارشی توسط شبکه خبری «سی‌ان‌ان» قوت گرفت که در آن گزارش ادعا شده بود کیم جونگ اون در چند مراسم رسمی حضور پیدا نکرده و احتمالاً بیمار است.

در پی انتشار این اخبار، خبرگزاری رویترز گزارش داد چین تیمی از کارشناسان که در میان آنها متخصصان پزشکی هم حضور دارد را برای ارائه پاره‌ای مشورت‌ها درباره وضعیت کیم روانه این کشور کرده است. 

 «جئونگ کیونگ دوو» وزیر دفاع کره جنوبی در واکنش به شایعات مربوط به وضعیت سلامتی کیم جونگ اون گفته است که هیچ تحرک غیرمعمولی در کره شمالی شناسایی نشده است. وی در عین حال تاکید کرد که غیبت کیم از انظار عمومی چیز جدیدی نیست.

روز چهارشنبه تصاویری ماهواره‌ای از تردد قایق‌هایی که اغلب توسط کیم و همراهان وی مورد استفاده قرار می‌گیرد منتشر شد که نشان می‌داد وی در منطقه تفریحی ونسان مستقر است.

حضرت خدیجه همسر گرامی رسول اکرم صلی الله علیه و آله،  در شهر مکه به دنیا آمد . پدر وی خویلد بن اسد و مادرش فاطمه دختر زائدة بن اصم می‏باشد .

او  با حضرت محمد صلی الله علیه و آله که ۲۵ سال از عمر شریفش را سپری کرده بود ازدواج نمود . بنابر قول مشهور ثمره ازدواج خدیجه شش فرزند به نام‏های قاسم، عبدالله، رقیه، زینب، ام‌‏کلثوم و فاطمه علیها السلام بود . قبل از اسلام وی به خاطر دارا بودن صفات پسندیده و فضائل اخلاقی و پاکدامنی، «طاهره‏» لقب گرفت . ثروت خدیجه در میان اهل مکه بی‏نظیر بود و اهالی مکه با اموال وی به صورت مضاربه‏ای تجارت می‏کردند . خدیجه پس از ازدواج با پیامبر همه آن ثروت را در اختیار حضرت رسول نهاد و بدین ترتیب از جنبه اقتصادی دین اسلام را تقویت نموده و در گسترش آن نهایت تلاش خود را به جای آورد .

مقام او در نزد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به حدی بود که در مدت ۲۵ سال زندگی مشترک با این بانوی با عظمت، آن حضرت به خاطر تکریم وی با هیچ زنی ازدواج نکرد و بهترین دوران جوانی خویش را به وی بخشید . بعد از رحلت‏حضرت خدیجه، رسول گرامی اسلام همیشه به یاد محبت‏ها و تلاش‏های او بود . بنابر برخی اقوال خدیجه قبل از ازدواج با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با دو نفر دیگر بنام‏های «ابو هالة بن زراره تمیمی‏» و «عتیق بن عائذ مخزومی‏» نیز ازدواج کرده بود . این یاور با وفای رسالت‏بعد از ۲۵ سال زندگی در کنار حضرت خاتم الانبیاء صلی الله علیه و آله در دهمین سال بعثت در ۶۵ سالگی و در دهم ماه رمضان چشم از جهان فرو بست و قلب رسول خدا صلی الله علیه و آله و مسلمانان را داغدار نمود .

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پیکر پاک او را در حجون با دست‏های خویش به قبر گذاشت و از شدت حزن و اندوه سال وفات او را که با فاصله اندکی از رحلت ابوطالب علیه السلام رخ داده بود، عام الحزن (سال اندوه) نامید . امیرالمؤمنین علی علیه السلام به پاس خدمات آن دو بزرگوار به جهان اسلام اشعاری جانسوز سروده و در بخشی از آن حزن و ماتم قلبی خویش را بیان داشته است:

اعینی جودا بارک الله فیکما                        علی هالکین لا تری لهما مثلا

علی سید البطحاء وابن رئیسها                  وسیدة النسوان اول من صلی

مهذبة قد طیب الله خیمها                         مبارکة والله ساق لها الفضلا

فبت اقاسی منهما الهم والثکلا                  مصابهما ادجی الی الجو والهواء (۱)

ای چشمان من! احسنت‏بر شما، [اشک بریزید] در فراق آن دو بزرگواری که نظیر ندارند . بر سرور سرزمین بطحاء و فرزند رئیس آن و بر بانوی بانوان که نخستین نمازگزار بود [ . آن بانوی] پاکدامنی که خداوند خصلت‏های او را پاکیزه کرده است [ . بانوی ] مبارکی که خداوند برتری را به سوی او رانده است .

مصیبت این دو عزیز فضا را بر من تیره و تار ساخته و [از این پس] شب‏ها را در اندوه و حزن این دو سر می‏کنم .»

در این نوشتار بر آن شدیم که نقش این بانوی خجسته را در گسترش آموزه‏های مکتب تربیتی اسلام مورد توجه قرار داده و مواردی قابل توجه از آن را به خوانندگان گرامی تقدیم داریم . به امید اینکه بتوانیم از این شخصیت‏برجسته و بانوی نمونه در جهان اسلام درس‏ها آموخته و با شناخت فضائل و مناقب آن بزرگوار، از او به عنوان اسوه و الگوی تربیتی پیروی کنیم .

۱- فضائل اخلاقی و علمی

مطالعه تاریخ زندگی حضرت خدیجه علیها السلام نشان می‏دهد که او هم در دوران جاهلیت و هم بعد از بعثت‏خاتم الانبیاء صلی الله علیه و آله دارای فضائل اخلاقی و کمالات معنوی بوده است . او در جامعه خود به عنوان یک الگوی زن برتر، تاثیر بسزایی در گسترش صفات نیک انسانی داشته است . سخاوت، کرامت، ایثار و فداکاری، عفت و پاکدامنی، دوراندیشی و درایت و توجه به مستمندان، عطوفت و مهربانی و صبر و استقامت، از جمله فضیلت‏های پسندیده ایست که صفحات تاریخ این زن نمونه را نشان می‏دهد .

به همین جهت آن بانوی یگانه در میان زنان رسول خدا صلی الله علیه و آله شرایط هم کفو بودن را احراز نمود و یک همتای واقعی برای حضرت محمد صلی الله علیه و آله بود . عدم ازدواج مجدد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در زمان حیات خدیجه کبری علیها السلام نشانگر جاذبه‏های معنوی و فضائل اخلاقی بی‏شمار در وجود آن حضرت است، که بدون تردید برخورداری از آن صفات نقش مهم و اساسی در زندگی رسول خدا صلی الله علیه و آله داشته است . به همین جهت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله این بانوی تربیت‏یافته را از برترین زنان بهشتی شمرده و می‏فرماید: «افضل نساء اهل الجنة خدیجة بنت‏خویلد وفاطمة بنت محمد ومریم بنت عمران وآثیة بنت مزاحم امراة فرعون (۲) ; بهترین زنان اهل بهشت عبارتند از: خدیجه دختر خویلد و فاطمه دختر محمد و مریم دختر عمران و آسیه دختر مزاحم [یعنی] زن فرعون .»

وفاداری این بانوی آسمانی در راه رسیدن به اهداف والای همسر خویش، مورد توجه سیره‏نویسان و محققان قرار گرفته است . او از اولین لحظات بعثت، به رسولخدا صلی الله علیه و آله ایمان آورد و تا آخرین لحظات برایمان خود پای فشرد و لحظه‏ای شک و تردید به دل راه نداد .

گذشته از فضائل اخلاقی، او از کمالات علمی نیز برخوردار بود . تاریخ گواهی می‏دهد که خدیجه در مورد دانش عصر خود اطلاعات فراوانی داشت و از کتاب‏های آسمانی آگاه و از نظر عقل و درایت و زیرکی بر تمام زنان حتی بسیاری از مردان معاصر برتری داشت . بنابراین او دارای تمام کمالات و امتیازهایی بود که یک زن می‏تواند داشته باشد .

با توجه به نکات یاد شده، خدیجه به عنوان اولین بانوی مسلمان در ترویج فرهنگ اسلامی و الگوهای یک زن مسلمان و با کمال نقش والای خود را ایفا کرده است و بانوان بسیاری از تربیت عملی وی درس‏ها آموخته‏اند . اهمیت فضائل اخلاقی و کمالات انسانی در وجود این بانوی با فضیلت آنگاه به اوج خود می‏رسد که نگاهی به وضع زن در ایام جاهلیت و قبل از بعثت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بیندازیم .

زن در آن روز نه تنها از حقوق خود محروم بود و با رقت آورترین وضع زندگی می‏کرد، بلکه به عنوان مایه ننگ و عار و موجودی شوم زنده به گور می‏شد . خدیجه در چنین عصری اثبات نمود که یک زن نه تنها حق حیات دارد و باید حقوق مسلم خود را استیفا نماید، بلکه می‏تواند با اعمال شایسته و تلاش و کوشش، به مرحله‏ای برسد که خداوند متعال به او سلام برساند; همچنان که امام باقر علیه السلام از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل می‏کند: شبی که در معراج بودم، به هنگام بازگشت از سفر معراج به جبرئیل گفتم: ای جبرئیل! آیا خواسته‏ای از من داری؟ گفت: خواهش من این است که از طرف خداوند و من، به خدیجه سلام برسانی . (۳)

۲- پرورش فرزندان صالح

بدون تردید، مادر به عنوان مؤثرترین عامل محیطی و وراثتی در پرورش و رشد شخصیت کودک نقش به سزایی دارد . حضرت خدیجه علاوه بر این که به نص قرآن مادر روحانی همه مؤمنین است، به عنوان مادری شایسته و با ایمان در دامن خویش فرزندان نیک و صالحی برای رسول‏الله صلی الله علیه و آله تربیت نمود . وی شش فرزند برای پیامبر به دنیا آورد و در دامن پر مهر خویش پرورش داد که در میان آن‏ها حضرت فاطمه علیها السلام از رتبه خاصی برخوردار است . دختری که رهبری اسلام بعد از پیامبر اکرم و علی علیه السلام از نسل او پدید آمد و ادامه یافت .

این دختر با مادرش آنچنان ارتباط تنگاتنگ داشت که هنگام رحلت‏حضرت خدیجه، فاطمه علیها السلام که در حدود پنج‏سال داشت ‏شدیدا بی‏تابی می‏کرد و به دور پدر بزرگوارش می‏چرخید و می‏گفت: «یا ابه این امی; پدر جان! مادرم کجاست؟» حضرت جبرئیل نازل شد و فرمود: یا رسول‏الله! خداوند می‏فرماید: سلام ما را به فاطمه برسان و به او اطلاع بده که مادرش خدیجه در خانه‏های بهشتی با آسیه و مریم زندگی می‏کند . (۴)

این دختر پاکیزه، هنگام رحلت مادر وقتی احساس کرد که حضرت خدیجه شدیدا در فراق او و پدر ارجمندش ناراحت است و نگران تنهایی و بی‏یاوری حضرت محمد صلی الله علیه و آله می‏باشد، به مادرش دلداری داده و گفت: «یا اماه! لاتحزنی ولاترهبی فان الله مع ابی (۵) ; مادر جان! اندوهگین و مضطرب نباش، زیرا خداوند یار و یاور پدرم می‏باشد .»

امامان معصوم علیهم السلام نیز همیشه به وجود چنین مادری افتخار می‏کردند; همچنانکه حضرت مجتبی علیه السلام هنگامی که با معاویه مناظره می‏کرد، در مورد یکی از علل انحراف معاویه از محور حق و انحطاط اخلاقی وی و سعادت و خوشبختی خود به نقش مادر در تربیت افراد اشاره کرده و فرمود: معاویه! چون مادر تو «هند» و مادربزرگت «نثیله‏» می‏باشد [و در دامن چنین زن پست و فرومایه‏ای پرورش یافته‏ای] این گونه اعمال زشت از تو سر می‏زند و سعادت ما خانواده در اثر تربیت در دامن مادرانی پاک و پارسا همچون خدیجه علیها السلام و فاطمه علیها السلام می‏باشد . (۶)

امام حسین علیه السلام در روز عاشورا برای معرفی خویش و آگاه کردن دل‏های بیدار، به مادرش فاطمه علیها السلام و مادربزرگ شایسته و فداکارش حضرت خدیجه اشاره نموده و فرمود: «انشدکم الله هل تعلمون ان امی فاطمة الزهراء بنت محمد؟ ! قالوا: اللهم نعم . . . انشدکم الله هل تعلمون ان جدتی خدیجة بنت‏خویلد اول نساء هذه الامة اسلاما؟ ! قالوا: اللهم نعم (۷) ; شما را به خدا قسم می‏دهم! آیا می‏دانید که مادر من «فاطمه زهرا» دختر محمد [مصطفی صلی الله علیه و آله ] است؟ ! گفتند: آری [ . . . فرمود: ] شما را به خدا قسم می‏دهم! آیا می‏دانید که مادربزرگ من خدیجه دختر خویلد، نخستین زنی است که اسلام را پذیرفت؟ ! گفتند: آری .»

حضرت خدیجه علاوه بر اینکه در دامان پر مهر و عطوفت‏خویش فرزندان پیامبر را پرورش داد، فرزندان شایسته‏ای را نیز قبل از ازدواج با پیامبر تربیت کرده بود که از جمله آن‏ها هند بن ابی هاله می‏باشد . او (هند) در مدت سه شبانه روزی که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در هنگام هجرت در غار ثور مخفی شده بود، به همراه علی علیه السلام دور از چشم مشرکان مکه محرمانه به پیامبر صلی الله علیه و آله آذوقه می‏برد و برمی‏گشت . وی مردی بزرگوار، شریف، فصیح و محدث بود و از شوهر دیگر خدیجه بنام ابی هالة بن زرارة تمیمی متولد شده بود . (۸)

هند پسر خدیجه همان کسی است که امام حسن علیه السلام به عنوان دایی خود از وی نام می‏برد . وی اوصاف و شمایل رسول خدا صلی الله علیه و آله را برای امام مجتبی علیه السلام توصیف می‏کرد و بسیار مورد علاقه رسول‏الله صلی الله علیه و آله بود . او بت‏های مشرکان را می‏شکست (۹) و در جنگ جمل در رکاب حضرت علی علیه السلام به شهادت رسید . (۱۰) و (۱۱)

۳- توجه به نیازهای عاطفی و خواسته‏ های فرزندان

مهرورزی و محبت‏به کودکان و رفع نیازهای معنوی و عاطفی فرزندان، یکی دیگر از اصول تربیتی اسلام می‏باشد . حضرت خدیجه به عنوان یک مادر دلسوز و مربی آگاه در این مورد حساسیت ویژه‏ای داشت . ماجرای زیر بیانگر این ویژگی حضرت خدیجه می‏باشد .

در ایام بیماری خدیجه که به مرگ وی انجامید، روزی اسماء بنت عمیس به عیادتش آمد، او خدیجه را گریان و ناراحت مشاهده کرد و به او دلداری داده و گفت: تو از بهترین زنان عالم محسوب می‏شوی، تو تمام اموالت را در راه خداوند بخشیدی، تو همسر رسول گرامی اسلام هستی و بارها تو را به بهشت‏بشارت داده است . با این همه چرا گریان و نگران هستی؟

خدیجه علیها السلام فرمود: اسماء! من در فکر این هستم که دختر هنگام زفاف نیاز به مادر دارد تا نگرانی‏ها و اسرارش را به مادر بگوید و خواسته‏هایش را به عنوان محرم اسرار مطرح نماید، فاطمه علیها السلام کوچک است، می‏ترسم کسی نباشد که متکفل کارهای وی در هنگام عروسی شود و برایش مادری کند

اسماء بنت عمیس گفت: ای بانوی من! نگران نباش من با تو عهد می‏کنم که اگر تا آن موقع زنده ماندم به جای تو برای فاطمه مادری کنم و نیازهای روحی و عاطفی وی را برطرف نمایم .

بعد از وفات خدیجه علیها السلام هنگامی که شب زفاف حضرت فاطمه علیها السلام فرا رسید، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: همه زن‏ها از اتاق عروس خارج شوند و کسی در آنجا باقی نماند . همه رفتند، اما پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله متوجه شد که هنوز اسماء بنت عمیس در اتاق باقی مانده است . فرمود: آیا نگفتم همه زنان بیرون روند؟ اسماء گفت: چرا یا رسول‏‌الله من شنیدم و قصد مخالفت‏با فرمایش شما را نداشتم، ولی عهد من با خدیجه مرا بر آن داشت که در این‏جا بمانم; چون با خدیجه پیمان بسته‌‏ام که در چنین شبی برای فاطمه مادری کنم . (۱۲)

حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله با شنیدن این سخن به گریه در آمد و فرمود: تو را به خدا سوگند برای این کار ایستاده‏ای؟ اسماء عرض کرد: آری . پیامبر صلی الله علیه و آله دست‏به دعا برداشته و برای اسماء بنت عمیس دعا کرد . (۱۳)

همچنین حضرت خدیجه در مورد آینده دختر خردسال خویش خطاب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله دغدغه‌‏هایی را به این ترتیب بیان نمود: یا رسول‏ الله! این دختر من - با اشاره به حضرت فاطمه علیها السلام - بعد از من غریب و تنها خواهد شد . مبادا کسی از زنان قریش او را آزار برساند، مبادا کسی به صورتش سیلی بزند، مبادا کسی صدای خود را بر روی او بلند کند، مبادا کسی با او رفتاری تند و خشن داشته باشد . (۱۴)

۴- رعایت آیین شوهرداری

یکی از برنامه‏‌های تربیتی اسلام، آموزش آیین شوهرداری به بانوان می‏باشد . اگر به آمار اختلافات خانوادگی و طلاق و ناهنجاری‏های خانواده‏ها توجه شود، بخش قابل توجهی از این مشکلات به رفتارهای بانوان و زنان و دختران جوان بر می‏گردد و این همه، به خاطر ناآگاهی و عدم توجه به حقوق شوهران، رعایت نکردن آداب معاشرت، عدم آگاهی از اصول شوهرداری در اسلام است . حضرت خدیجه علیها السلام در ترویج آیین شوهرداری اسلامی و رعایت‏‌حقوق همسر، نهایت تلاش را به عمل می‏آورد .

حضرت خدیجه علیها السلام با شیوه‏های مختلفی فضای خانواده را آرام نگاه داشته و امنیت روحی و روانی را برای شوهر و فرزندان برقرار و زمینه را برای رشد فضائل اخلاقی فراهم می‏آورد . در اینجا به برخی از روش‏های تکریم شوهر و همسرداری حضرت خدیجه اشاره می‏کنیم:

الف) ابراز محبت:

حضرت خدیجه در فرصت‏های مناسب به همسر گرامی خویش ابراز علاقه و محبت می‏کرد . او در قالب اشعاری زیبا درباره پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، مکنونات قلبی خویش را چنین ابراز می‏دارد:

فلو اننی امشیت فی کل نعمة                ودامت لی الدنیا وملک الاکاسرة

فما سویت عندی جناح بعوضة                 اذا لم یکن عینی لعینک ناظرة (۱۵)

«اگر تمام نعمت‏های دنیا و سلطنت ‏های پادشاهان را داشته باشم و ملک آن‏ها همیشه از آن من باشد، به نظر من به اندازه بال پشه‏ای ارزش ندارد زمانی که چشم من به چشم تو نیفتد .»

ب) طرح غیرمستقیم خواسته‏ ها

بدون شک هر زنی از شوهر خویش انتظارات و توقعاتی دارد . این در خواست‏های  معقول زن، اگر در محیطی محبت‏ آمیز و همراه با حفظ حریم‏های اخلاقی باشد، امری پسندیده ‏تر و جذاب خواهد بود . اگر این خواسته‏ ها به صورت غیرمستقیم انجام گیرد، در تحکیم روابط خانوادگی و افزایش محبت تاثیری فوق العاده خواهد داشت . حضرت خدیجه علیها السلام خدمات زیادی را در خانه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله انجام داده و صدمات فراوانی متحمل شده بود، از این رو به صورت طبیعی می‏توانست انتظارات و توقعاتی را نیز از آن حضرت داشته باشد، اما او هیچ‏گاه خواسته‏های شخصی خویش را به صورت مستقیم بیان نمی‏کرد بلکه سعی می‏کرد آن‏ها را به عنوان یک پیشنهاد و یا خواهش غیر مهم و در کمال ادب و احترام مطرح نماید .

حضرت خدیجه در آستانه وفات خویش هنگامی که وصیت‏های خود را بیان می‏کرد، آن‏ها را در قالب یک گفت و گوی صمیمانه و محبت‏آمیز مطرح نمود . وی خطاب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله عرض کرد: «یا رسول‏ الله! چند وصیت دارم، البته من در حق تو کوتاهی کردم، مرا عفو کن .

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: هرگز از تو تقصیری مشاهده نکردم . تو نهایت درجه تلاش خود را به کار گرفتی و در خانه من زحمات و مشکلات زیادی را متحمل شدی و تمام دارایی خود را در راه خدا مصرف کردی . حضرت خدیجه علیها السلام عرض کرد: یا رسول‏ الله! می‏خواهم خواسته‏ای را توسط دخترم فاطمه به شما برسانم و شرم دارم آن را مستقیما بازگو نمایم .

پیامبر از منزل خدیجه بیرون رفت . آن‏گاه خدیجه دخترش فاطمه را صدا کرد و به او گفت: عزیزم! به پدر بزرگوارت بگو که مادرم می‏گوید: من از قبر هراسناکم، دوست دارم مرا در لباسی که هنگام نزول وحی به تن داشتی کفن کرده و در قبر بگذاری . فاطمه علیها السلام به نزد پدر آمده و پیام مادرش را رساند . پیامبر صلی الله علیه و آله آن لباس را برای خدیجه فرستاد . هنگامی که فاطمه علیها السلام آن را آورد، نشاط زایدالوصفی وجود خدیجه را فرا گرفت . آنگاه حضرت خدیجه با دلی آرام چشم از جهان فرو بست . پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله مشغول تجهیز و غسل و حنوط وی شد، هنگامی که خواست‏خدیجه را کفن کند، حضرت جبرئیل امین نازل شد و گفت: یا رسول‏الله! خداوند سلام می‏رساند و می‏فرماید: کفن خدیجه به عهده ماست و آن یک کفن بهشتی خواهد بود . پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله اول با پیراهن خود و از روی آن با کفن بهشتی خدیجه را کفن کرد .

ج) دلجویی و دلداری همسر

خانواده کانون آرامش و راحتی بخش هر انسانی است . مردی که در بیرون خانه با هزاران مشکل و گرفتاری رو به روست و گاهی در راه رسیدن به هدف و کسب روزی حلال سخنان ناروا شنیده و لطمات روحی و جسمی زیادی را متحمل می‏شود، انتظار دارد که کسی از وی دلجویی کرده و حرف دلش را شنیده و با کلمات شفابخش و برخوردهای آسایش آفرین مرهم گذار دردهای انباشته در دل او باشد .

حضرت خدیجه چنین همسری برای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بود . مشرکان با سخنان توهین‏ آمیز و اعمال وقیحانه ‏ای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را ناراحت می‏کردند و از این ناحیه مشکلات فراوانی پیش روی پیامبر اکرم بود، اما همه این گرفتاری‏ها به وسیله خدیجه علیها السلام جبران می‏شد . او شخص پیامبر و مشکلات آن حضرت را آگاهانه درک می‏کرد و بدین جهت در پیشرفت اهداف آن حضرت تلاش می‏نمود و سخنانش را تصدیق می‏کرد و او را از تمام غم‏ها و غصه‏ ها می‏رهانید .

علامه سید شرف الدین در این مورد می‏نویسد: «او مدت ۲۵ سال با پیامبر صلی الله علیه و آله زندگی کرد بدون آنکه زن دیگری در زندگی او شریک شود و اگر در حیات باقی می‏ماند، پیامبر باز هم شریک دیگری انتخاب نمی‏کرد . او در تمام طول زندگی زناشویی شریک درد و رنج پیامبر صلی الله علیه و آله بود، زیرا با مال خود به او نیرو می‏بخشید و با گفتار و کردار از او دفاع می‏نمود و به او در مقابل عذاب و درد کافران که در راه رسالت و ادای آن نصیبش می‏کردند تسلی می‏داد . او به همراه علی علیه السلام هنگام نزول نخستین وحی آسمانی به پیامبر صلی الله علیه و آله، در غار حرا بود . (۱۶) »

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در مورد همسر گرامی خویش می‏فرماید: «خدیجه زنی بود که چون همه از من روی می‏گردانیدند او به من روی می‏کرد و چون همه از من می‏گریختند، به من محبت و مهربانی می‏کرد و چون همه دعوت مرا تکذیب می‏کردند به من ایمان می‏آورد و مرا تصدیق می‏کرد .

در مشکلات زندگی مرا یاری می‏داد و با مال خود کمک می‏کرد و غم از دلم می‏زدود . (۱۷) »

خدیجه آنچنان در روح و جان همسر بزرگوارش تاثیر گذاشته بود که مدت‏ها بعد از رحلت‏حضرت خدیجه علیها السلام، هرگاه حضرت رسول صلی الله علیه و آله گوسفندی را ذبح می‏کرد، می‏فرمود سهمی هم به دوستان خدیجه بفرستید، زیرا من خدیجه را هم دوست می‏دارم .

۵- برترین معیارهای انتخاب همسر

هر جوانی در زندگی خویش نیاز به ازدواج دارد و ازدواج در اسلام، یک امر مقدس و عبادت محسوب می‏شود . دختر و پسری که می‏خواهند به سوی امر مقدس ازدواج قدم بردارند، اولین گام را از خود دوستی به سوی غیردوستی بر می‏دارند، آنان با امضای پیمان مقدس زناشویی از دایره خودخواهی بیرون رفته و با وارد شدن‏به مرحله جدیدی از زندگی، بخشی از کمبودهای خود را جبران می‏کنند که از جمله آن‏ها می‏توان به بقای نسل، رسیدن به آرامش و سکون، تکمیل و تکامل، تامین نیاز جنسی، سلامت و امنیت اجتماعی و تامین نیازهای روحی و روانی اشاره کرد . اما در این میان مهم‏ترین دغدغه‏های هر دختر و پسر جوان که در آستانه ازدواج قرار می‏گیرد، برترین معیارها و ملاک‏های ازدواج در انتخاب همسر آینده‏اش می‏باشد .

حضرت خدیجه علیها السلام به عنوان الگوی دختران و زنان مسلمان در مورد انتخاب حضرت محمد صلی الله علیه و آله به عنوان همسر آینده خویش ملاک‏ها و اصولی را مطرح می‏کند که از گفت و گوی وی با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله معلوم می‏شود .

خدیجه هنگام پیشنهاد ازدواج با رسول خدا صلی الله علیه و آله به وی گفت: به خاطر خویشاوندیت ‏با من، بزرگواریت، امانتداری تو در میان مردم، اخلاق نیک و راست گوئیت، مایلم با تو ازدواج کنم . (۱۸)

ارزش این انتخاب خدیجه آنگاه نمایان می‏شود که بدانیم او در آن هنگام، موقعیتی عالی و ممتاز در جامعه خود داشت و تمام امکانات و زمینه‏ها برای ازدواج وی با هر یک از جوانان نامدار و ثروتمند قریش فراهم بود .

-------------------

پی نوشت ها:

۱) بحار الانوار، ج‏۳۵، ص‏۱۴۳; دیوان امام علی علیه السلام، ص‏۳۵۹ و مستدرک سفینة البحار، ج‏۴، ص‏۷۳ .

۲) مناقب امیرالمؤمنین علیه السلام، ج‏۲، ص‏۱۸۶ .

۳) بحارالانوار، ج‏۱۸، ص‏۳۸۵ .

۴) امالی شیخ طوسی، ص‏۱۷۵ .

۵) فرهنگ سخنان حضرت فاطمه علیها السلام، ص‏۱۶۴ .

۶) الاحتجاج، طبرسی، ج‏۱، ص‏۲۸۲ .

۷) الامالی شیخ طوسی، ص‏۴۶۳ .

۸) همان .

۹) اکمال الکمال، ج‏۱، ص‏۱۱۹ .

۱۰) مکارم الاخلاق، ص‏۱۱ .

۱۱) برخی از متفکران اسلامی معتقدند که حضرت خدیجه قبل از حضرت رسول صلی الله علیه و آله ازدواج نکرده بود و فرزندانی همچون هند خواهرزادگان وی بودند که حضرت خدیجه آنان را در دامان خود پرورش داد .

۱۲) اعیان الشیعه، ج‏۱، ص‏۳۸۰ .

۱۳) شجره طوبی، ج‏۲، ص‏۳۳۴ .

۱۴) همان .

۱۵) مستدرک سفینة البحار، ج‏۵، ص‏۴۴ .

۱۶) خدیجه، علی محمد علی دخیل، ص‏۳۱ .

۱۷) بحارالانوار، ج‏۴۳، ص‏۱۳۱ .

۱۸) کشف الغمه، ج‏۲، ص‏۱۳۲ .

منبع: پایگاه تخصصی حضرت خدیجه (سلام الله علیها)

۱. رمضان، ماه بهار و انس با قرآن

رمضان، ماهی است که در آن قرآن نازل شد. بنابراین، رابطه ویژه ای میان قرآن و ماه رمضان وجود دارد؛ یعنی همان گونه که در فصل بهار، عالم طبیعت و انسان، شادابی خاص و حیاتی دوباره پیدا می کند، رمضان نیز بهار قرآن است. دوستداران قرآن در این ماه بیش از پیش به قرآن نزدیک می شوند و با خواندن و یادگیری و فهمیدن معارف آن، به دل هایشان حیات مجددی می بخشند.

علی(ع) می فرماید: «کتاب خداوند تعالی را یاد بگیرید؛ زیرا قرآن، بهار دل هاست».

در رمضان، ماه انس با قرآن، باید ویژگی همدم بودن با قرآن را در خود ایجاد کنیم و رابطه تنگاتنگ و جدی با آن داشته باشیم؛ زیرا قرآن، کتاب کامل انسان سازی است، به گونه ای که همه برنامه ها و رموز تکامل را دربردارد. قرآن، سخن خدا است و عمل به آن، سبب پیروزی و رستگاری در دنیا و آخرت است.

هرگاه قرآن را بشناسیم، به عظمت نازل کننده آن پی ببریم و محتوایش را دریابیم، سپس با عشق، با آن ارتباط فکری و عملی برقرار کنیم، می توانیم ادعا کنیم که با قرآن انس گرفته ایم.

۲- فضیلت و آثار تلاوت قرآن

الف) پاداش الهی

آنان که کتاب خدا را می خوانند، نماز را برپا می دارند و از آنچه ما روزی شان کرده ایم، پنهان و آشکار به فقیران انفاق می کنند، امید تجارتی دارند که هرگز زیان و زوال نخواهد یافت.(فاطر:۲۹)

آیا تا به حال با خداوند معامله کرده اید؟ معامله ای که سرمایه آن، قرآن و نماز و انفاق است.

ب) شکوفایی ایمان

شکوفایی ایمان، با قرآن خواندن به دست می آید.

آیا می دانید که با خواندن آیه هایی از قرآن در روز، می توانیم ایمانمان را شکوفا سازیم.

ج) نورانیت و جلای قلب ها

خواندن قرآن، قلب های زنگار گرفته را جلا می دهد.

بیایید روزانه با خواندن چند آیه قرآن، زنگارهای قلب خود را شست وشو دهیم.

د) کفاره گناهان

قرآن خواندن، کفاره گناهان و سپر آتش و ایمنی از عذاب است.

با خواندن قرآن، خود را در برابر عذاب الهی ایمن سازیم.

ه) دوری از تنهایی

هر کس با خواندن قرآن انس گیرد، دوری برادران و دوستان، او را وحشت زده نمی کند.

سخن گفتن با خداوند، تو را از تنهایی نجات می دهد.

و) دوری از فقر

هر که قرآن بخواند، توانگری است که دیگر فقیر نمی شود.

با خواندن آیه های قرآن، خانه هایتان را منبع رحمت ها و ارزاق الهی کنید.

ی) سعه صدر و روشنی دل

بهترین ذکر و سخن، قرآن است. با قرآن است که سینه ها فراخ و درون ها روشن می شود.

بیایید در ماه رمضان، آرامش به دست آمده از قرآن خواندن را تجربه کنیم.

۳. آداب تلاوت قرآن از زبان قرآن

خواندن قرآن آدابی دارد که در اینجا به برخی اشاره می کنیم:

-بدون وضو و طهارت نباید دست یا عضوی از بدن خود را به نوشته های قرآن برسانیم.

لا یَمَسُّهُ إِلاَّ الْمُطَهَّرُونَ. (واقعه: ۷۹)

قرآن را جز پاکان مس نمی کنند.

 -پیش از خواندن قرآن، باید از شیطان رجیم و رانده شده به درگاه حق پناه برد.

فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجیمِ. (نحل: ۹۸)

پس هنگامی که قرآن را می خوانی، از شیطان رانده شده به خدا پناه ببر.

-قرآن را با صدای نیکو و زیبا بخوانیم.

و رَتِّلِ الْقُرآنَ تَرتیلاً. (مزمل:۴)

-قرآن را به صورت شمرده و آرام بخوان.

دیگر آداب تلاوت قرآن

- فرستادن صلوات پیش و پس از خواندن قرآن؛

- نگاه کردن به کلمات و آیات قرآن هنگام تلاوت؛

- پوشیدن لباس پاکیزه، مسواک زدن و خوش بو کردن بدن پیش از تلاوت؛

- رو به قبله نشستن؛

- صحیح تلفظ کردن کلمه ها و جمله ها؛

- رعایت خضوع و خشوع هنگام تلاوت؛

ـ رعایت اخلاص هنگام تلاوت؛

- انتخاب مکان مناسب برای تلاوت؛

- گفتن «صَدَقَ اللّهُ الْعَلیّ الْعَظیم» در پایان تلاوت.

4. آداب شنوندگان آیه های قرآن

الف) تدبّر و تفکر در قرآن و توجه کامل به معانی آیه ها

اَفَلاً یَتَدَبَّرونَ القُرآن.(نساء:۸۲)

آیا آنها در قرآن نمی اندیشند.

ب) سکوت و پرهیز از دیگر کارها

وَ إِذا قُرِیَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ. (اعراف:۲۰۴)

هنگامی که قرآن خوانده شود، پس گوش فرا دهید و سکوت کنید. شاید مورد رحمت قرار گیرید.

ج) احترام قلبی نسبت به این کتاب آسمانی

5. قرآن کتاب هدایت

قرآن، کتاب آسمانی و معجزه آخرین سفیر الهی حضرت محمد صلی الله علیه و آله و بزرگ ترین هدیه الهی برای انسان ها و گران بهاترین میراث پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در میان مسلمانان است. قرآن کتابی جامع و دربرگیرنده همه قوانین، حکمت ها و موعظه هایی است که برای هدایت انسان لازم است.

خداوند بزرگ، قرآن کریم را در آیه های گوناگون چنین توصیف می کند:

بی هیچ شکی قرآن، راهنمای پرهیزکاران است. (بقره:۲)

آیا تاکنون اندیشیده اید که چرا قرآن، کتاب هدایت برای پرهیزکاران معرفی شده است؟ شاید سرّ این مطلب در این باشد که پرهیزکاران با دوری از گناهان، زمینه را برای هدایت پذیری فراهم کرده اند.

قرآن، هدایتی برای بشر است. (بقره:۱۸۵)

خداوند بشر را آفرید و قرآن را برای هدایت و راهنمایی او فرستاد تا حجت بر همگان تمام شود.

بیایید با تأمل و تدبّر در آیات قرآن کریم و عمل به دستورهایش، در روز جزا شرمنده درگاه حق نباشیم.

قرآن راه حق و باطل را روشن می کند. (حجر:۱).

بشر همواره در پی حقیقت و بازشناسی آن از باطل است. او می خواهد بداند حق کدام است و باطل کجاست؟ راه کدام است و چاه کجاست و چه سرمایه ای بالاتر از این کتاب آسمانی و چه میزانی دقیق تر از قرآن و چه فرقانی بهتر از کلام خدا.

قرآن با عظمت است. (حجر: ۸۷)

به راستی قرآن، کتاب عظیمی است؛ چون از سوی پروردگار بزرگ آمده است. رمضان نیز از عظمت قرآن، عظیم شده است؛ زیرا ماه نزول قرآن است و چه زیباست که در ماه عظیم، کتاب آسمانی با عظمت را تلاوت کنیم و از دریای عظیم معارف آن بهره بریم!

همانا این قرآن، انسان را به راست ترین و استوارترین راه هدایت می کند. (اسراء:۹)

آیا می خواهید در درست ترین و بهترین راه ها قدم بگذارید؟ اگر پاسختان مثبت است، در قرآن بیندیشید و به آن عمل کنید.

شفای دل و رحمت الهی برای اهل ایمان است. (اسرا: ۸۲)

برای دل زنگار گرفته ام، شفا می خواهم و به رحمت الهی امید دارم. در عین حال، زمزمه ای آسمانی در گوشم می پیچد که شفای دل بیماران و رحمت و بخشایش الهی در قرآن است. بیایید به امید دست یابی به رحمت الهی و درمان قلوب آلوده به گناه، قرآن بخوانیم.

سوگند به قرآنی که بیانش حکیمانه است. (یس:۲۰)

به راستی از حکیم، جز سخن حکیمانه می شنوید؟ قرآن، کلامی حکیمانه از سوی خداوند حکیم است. دریای حکمت و معرفت است، ولی تنها آنان که اهل حکمت و معرفتند، می توانند از این کلام جاودانه بهره ببرند.

این کتاب جز برای پند و نصیحت جهانیان نیست. (تکویر:۲۷)

ای عزیز! نصیحت خدا را به گوش جان بپذیر و به آن عمل کن. قرآن بخوان و در آن بیاندیش که بهترین نصیحت از سوی بهترین ناصحان است.

قرآن، روشن کننده حقیقت هر چیزی است. (نحل:۸۹)

هنگامی که فتنه ها همچون تاریکی های شب همه جا را فرا گرفته است، برای رستگاری و نجات به قرآن پناه ببرید.

قرآن مایه هدایت و رحمت برای نیکوکاران است. (لقمان:۲)

اگر می خواهید هدایت و رحمت الهی شامل حالتان شود، پس چرا نیکی و احسان نمی کنید؟ خداوند وعده داده است که هدایت و رحمت قرآن شامل نیکوکاران می شود.

قرآن مایه هدایت و رحمت برای مؤمنان است. (نمل:۲)

ای مؤمنان! ای کسانی که ایمانتان به مرحله عمل و ظهور رسیده و قلبتان با زبانتان یکی است، برشما باد بشارت خداوند که هدایت و رحمت الهی شامل حالتان خواهد شد.

قرآن یادآوری است برای آنان که از خدا می ترسند. (طه:۳)

گاهی هوای نفس، انسان را به وادی غفلت می کشاند و حقیقت را غبارآلود جلوه می دهد. گاهی لشکریان شیطان، سربازان رحمانی نفس را فریب می دهند و این خداترسانند که با توسل به قرآن از این خطر بزرگ رهایی می یابند.

این قرآن، بشارتی برای مسلمانان است. (نحل:۸۹)

ای مسلمانان! نزول قرآن در رمضان بر شما بشارت باد. راه را باز کنید، فرشته های نیکوکار کتاب آسمانی قرآن را در صحیفه هایی ارجمند برای شما به ارمغان می آورند. لطف الهی شامل حالتان شده و این کتاب گران قدر را برای شما فرستاده است. پس در گرامی داشت این لطف الهی بکوشید.

6. انس معصومین(ع) با قرآن

الف) پیامبراعظم(ص)

توجه آن حضرت به خواندن قرآن ـ به ویژه در دل شب ـ به قدری بود که حتی حالت بیماری و تب نیز مانع آن نمی شد. بنا بر روایتی، هنگامی که یکی از اصحاب، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را سخت بیمار دید و جویای حال حضرت شد، ایشان پاسخ داد: «این بیماری مانع آن نشد که شب گذشته سی سوره را بخوانم» هنگامی که آن صحابی عرض کرد: این تلاش در عبادت برای چیست؟ حضرت پاسخ داد: «آیا نباید بنده شکرگزاری باشیم؟»

ب) حضرت علی(ع)

حضرت علی علیه السلام بسیار قرآن می خواند، ولی تنها به تلاوت ظاهر آیه های قرآن قناعت نمی کرد. او به قدری با قرآن مأنوس بود که حتی وقتی شمشیر کینه مفسدان بر سرش فرود آمد، اندکی از خاک محراب را روی زخم سر ریخت و این آیه را خواند: «ما شما را از خاک آفریدیم و در آن باز می گردانیم و بار دیگر نیز شما را از آن بیرون می آوریم».

همه جنبه های زندگی حضرت علی علیه السلام در ظاهر و باطن با قرآن هماهنگ بود، به گونه ای که طرف داران حق، او را «قرآن ناطق» خواندند.

ج) امام سجاد(ع)

امام سجاد علیه السلام فرمود: اگر همه انسان هایی که در میان مشرق و مغرب هستند، بمیرند، چون قرآن با من باشد [از تنهایی]، هراس ندارم.

شیوه آن حضرت چنان بود که هنگام تلاوت سوره حمد، وقتی به آیه «مالک یوم الدین» می رسید، آن قدر آن را تکرار می کرد که نزدیک بود روح از کالبدش بیرون رود.

د) امام رضا علیه السلام

آن حضرت در هر سه روز، یک بار همه قرآن را می خواند و می فرمود: اگر خواسته باشم، می توانم در کمتر از سه روز قرآن را ختم کنم، ولی هرگز به هیچ آیه ای نمی رسم مگر اینکه در معنی آن می اندیشم و درباره اینکه در چه موضوع و چه وقت نازل شده است، فکر می کنم. از این رو، در هر سه روز یک بار همه قرآن را تلاوت می کنم.

7. سیره علمای دین در انس با قرآن

الف) شیخ مفید

شیخ مفید شب ها اندکی می خوابید و بیشتر به نماز و مطالعه یا تلاوت قرآن مجید می پرداخت.

ب) میرداماد

محدث قمی می نویسد: «میرداماد قرآن مجید را بسیار تلاوت می کرد، به گونه ای که یکی از افراد مورد اعتماد برای من نقل می کرد که هر شب، پانزده جزء قرآن می خواند».

ج) شیخ انصاری

عبادت هایی که وی از سن بلوغ تا آخر عمر به آن می پرداخت، گذشته از فرایض، خواندن یک جزء قرآن، به جا آوردن هر روزه نماز جعفر طیار، خواندن زیارت جامعه و عاشورا بود.

د) علامه طباطبایی

شب های ماه رمضان را تا صبح بیدار بود. مقداری مطالعه می کرد و بعد به دعا و خواندن قرآن، نماز و ذکر می پرداخت.

ه) امام خمینی

در شبانه روز به ویژه هنگام نماز شب، به تلاوت قرآن می پرداخت و در هر فرصتی که به دست می آورد، مشغول تلاوت قرآن می شد.

یکی از یاران نزدیک ایشان در این زمینه چنین می گوید: امام هر روز مقید بودند چند صفحه قرآن بخوانند. ایشان معتقد بودند که خواندن قرآن و انس با قرآن، توفیق انسان را زیاد کرده و ایمان انسان را قوی می سازد. ایشان حتی در روزهای آخر عمر شریفشان و شب پیش از عمل جراحی نیز خواندن قرآن و نماز شبشان را ترک نکردند.

و) میرزای شیرازی

در شرح احوال این عالم ربانی آورده اند که ایشان، بیشتر آیه های قرآن و دعاهای ماه مبارک رمضان و زیارت ها را از حفظ می خواند. به سبب رقت قلب، همواره اشک از چشمانش سرازیر بود.

8. قرآن در رهنمودهای رهبر معظم انقلاب

پیروزی انقلاب اسلامی، قرآن را به ما باز گرداند و راه قرآن را به روی ما باز کرد و ما باید عقب ماندگی های خود را در فراگیری جامع این کتاب الهی جبران کنیم و علاوه بر متن قرآن، با ترجمه آن نیز کاملاً آشنا شویم.

انس با قرآن، معرفت اسلامی را در ذهن ما، قوی تر و عمیق تر می کند.

در کشوری که بر اساس اسلام اداره می شود، همه مردم باید قادر به خواندن درست قرآن کریم باشند.

بدبختی جوامع اسلامی، به خاطر دوری از حقایق و معارف قرآن است.

انس با قرآن؛ یعنی قرآن را خواندن و باز خواندن و در مفاهیم قرآنی تدبّر کردن و آنها را فهمیدن.

همین آیات قرآنی است که توانست در روزگاری، انسان هایی را تربیت کند که با دنیای کفر و ظلمات بستیزند و همین معارف است که ملت بزرگ ما را وادار و مجهز کرد که با دنیای مدرن و ظالم جاهلیت قرن بیستم مقابله کند.

اگر در آیات قرآن تأمل کنیم، اراده ما قوی تر از این خواهد شد. استقامت ما نیز بیشتر خواهد شد.

9. جوانانِ الگو در قرآن

قرآن در راستای رسالت هدایتی وتربیتی خود، برای اندیشه و اخلاق فردی و اجتماعی جوانان، با بیان داستان هایی واقعی به ترسیم الگوهای مناسبی پرداخته است. اکنون به برخی الگوها اشاره می کنیم:

الف) حوزه فکر و اندیشه

یک ـ الگوی مبارزه با عقاید و افکار باطل

حضرت ابراهیم علیه السلام در جوانی به مبارزه با بت پرستی پرداخت. ابراهیم در مرحله نخست، از چیستی بت ها و مجسمه ها پرسید. سپس بت پرستان را به تقلید از پیشینیان خود و گمراهی متهم کرد و از آنان دوری جست.

دو ـ الگوی هدف داری

اصحاب کهف، جوانانی خدا باور بودند که حاضر نشدند از عقیده خود دست بردارند. جوانانی بودند که به پروردگارشان ایمان داشتند. شعارشان این بود: «پروردگار ما، پروردگار آسمان ها و زمین است و به جز او خدایی دیگر را نمی خوانیم.» اینان چنان در راه عقیده خود استوار بودند که حاضر نشدند با طاغوت زمان هم نوا شوند. پس شهر و دیار، خانه و خانواده و حتی ملک و حکومت را رها کردند و به غاری پناه بردند.

ب) حوزه اخلاق

یک ـ الگوی از جان گذشتگی

مصداق منحصر به فرد الگوی از جان گذشتگی، حضرت علی بن ابی طالب علیه السلام است که حاضر شد در زمان خطر، به جای پیامبر در بستر وی بخوابد. خدواند در آیه ۲۰۷ سوره بقره می فرماید: «بعضی از مردم کسانی هستند که جان خود را برای خشنودی خدا می فروشند».

در همین زمینه از شرکت آن حضرت در جنگ های طاقت فرسای صدر اسلام می توان یاد کرد.

دو ـ الگوی دانش اندوزی

حضرت موسی علیه السلام با آن مقام و عظمتش، از بنده ای از بندگان خدا خواست تا او را آموزش دهد. خداوند در قرآن کریم می فرماید:

موسی به او (خضر) گفت: آیا از تو پیروی کنم تا از آنچه به تو تعلیم داده شده و مایه رشد است به من بیاموزی. (کهف: ۶۶)

معلم موسی در آغاز به دلیل ضرورت گنجایش علمی، از دادن پاسخ مثبت به او خودداری کرد، ولی با شرط پیشی نگرفتن موسی از استادش، پذیرفت که به وی آموزش بدهد.

سه ـ الگوی مبارزه با خواهش های نفسانی

حضرت یوسف، در اوج جوانی قرار دارد که کوره آتشین شهوت فوران می کند. زلیخا نیز زنی است که سیمایی زیبا دارد و همه زمینه ها برای کام جویی آنان فراهم است. با این حال، یوسف به دلیل ایمان قوی به خدا و ترس از آتش جهنم به خواهش زلیخا که بر اساس غریزه جنسی بود، پاسخ نداد.

چهار ـ الگوی طهارت و پاکی

خداوند، حضرت مریم را نشانه اعجاز و قدرت خود معرفی کرد و به دلیل پاکی و طهارتش و نیز ایمان وی به خدا، بر زنان دورانش برتری داد.

پنج ـ الگوی شرم و حی

در قرآن کریم، صفورا، دختر شعیب مظهر حیا معرفی شده است که در جریان برخورد موسی با وی (پیش از ازدواج) به آن اشاره شده است. قرآن کریم می فرماید:

یکی از آن دو دختر به سراغ او آمد و در حالی که با نهایت حیا گام برمی داشت، گفت: پدرم از تو دعوت می کند تا مزد سیراب کردن گوسفندان ما را به تو بپردازد. (قصص: ۲۵)

شش ـ الگوی تسلیم و رضا

اسماعیل، پسر ابراهیم، الگویی است برای جوانانی که در مقام عبودیت خدا گام برمی دارند. ابراهیم مأمور شد تا فرزند خود را در راه خدا قربانی کند. اسماعیل آماده ذبح شدن بود و ابراهیم آماده ذبح کردن. ناگهان خداوند ندا داد: «تو خوب از آزمایش بیرون آمدی. ما از ذبح اسماعیل گذشتیم و او را جای گزین کردیم».

هفت ـ الگوی گذشت

برادران حضرت یوسف به او بدی کردند و نسبت به وی حسادت ورزیدند. همچنین با طرح نقشه ای، او را برای مدتی طولانی از یعقوب جدا کردند. با این حال، حضرت یوسف مراحل سخت را یکی پس از دیگری پشت سر نهاد و نه تنها انتقام نگرفت، بلکه با احترام به آنان گفت: «خدا شما را می بخشد».

10. دانشمندان در قرآن

یک ـ دیدگاه دانشمندان غربی درباره قرآن

الف) پروفسور واشنگتن ایرونیک (خاورشناس امریکایی)

قرآن، کتابی است که از حدود اقیانوس اطلس تا نهر کاشمر، مردم را زیر سایه همایون فر خود، سعادتمند نگه داشته است. قرآن، حاوی بالاترین مبادی و با ارج و سودمندترین آنها است.

ب) روبرستن سمیث (خاورشناس اسکاتلندی)

از بهترین لذت ها، تنها این است که پیامبر با قرآنش آمد، در حالی که این کتاب، نشانه ای از بلاغت و دستوری بر شرایع، نماز و دین در آنِ واحد است.

ج) لیبون (دانشمند فرانسوی)

در عظمت و جلال قرآن، همین بس که گذشت چهارده قرن از نزول آن، نتوانسته کوچک ترین خللی در آن ایجاد کند. اسلوب بیان و کلمات قرآن چنان تازه و شیرین است که گویی دیروز پیدا شده است.

د) آلبرت انیشتین (بزرگ ترین متفکر و فیزیک دان)

قرآن، کتاب جبر، هندسه یا حساب نیست، بلکه مجموعه ای از قوانین است که بشر را به راه راست، راهی که بزرگ ترین فلاسفه دنیا از تعریف و تعیین آن عاجزند، هدایت می کند.

ه) گولیت (دانشمند اروپایی)

قرآن با زیبایی های جاذبش، خوانندگانی را مجذوب خود می سازد و با فصاحت و بلاغتی که دارد، رغبت زایدالوصفی در خواننده خود، ایجاد می کند.

و) رنبورت (دانشمند اروپایی)

واجب است اعتراف کنیم که علوم طبیعی، فلکی، فلسفه و ریاضیات که از اروپا اوج گرفت، عموماً از قرآن اقتباس شده است. پس اروپا، شهری برای اسلام است.

ز) علی احمدکنود علمبو (نویسنده معروف هلندی)

تمام کتاب های آسمانی دست خوش تحریف شده اند جز قرآن کریم که از گزند تحریف مصون مانده و در هر عصر و زمانی می تواند کاروان بشریت را به سوی سعادت، رهبری فرماید.

ح) سنت هیلر(فرانسوی)

قرآن، سرود مذهبی، ستایش ایزدی، قانون مدنی، دعا، مناجات، وعظ، ارشاد، راه و رسم جنگ آوری، قصص و تواریخ است.

ط) دکتر ماردریل(فرانسوی)

اسلوب قرآن، اسلوبی ملکوتی و آسمانی است و مولود فکر بشر و مخلوق زمینی نیست. آنچه قرآن دارد، هیچ کتاب دیگری نخواهد داشت.

ی) تولستوی (فیلسوف بزرگ روسی)

قرآن، مشتمل بر تعلیمات و حقایق روشن، آشکار و سهل است که عموم افراد بشر از هر طبقه ای می توانند از آن بهره مند گردند.

دو ـ دانشمندان حافظ قرآن

وی یکی از دانشمندان شیعی، از شاگردان خواجه نصیر طوسی و علامه حلی است که در یازده سالگی، تمامی قرآن را به خاطر سپرد.

شاعر سده چهارم که از نعمت بینایی بی بهره بود، در هشت سالگی، تمام قرآن را حفظ کرد.

ابن سینا، دانشمند نامی قرن پنجم هجری که در پزشکی، فلسفه و... سرآمد عصر خود بود، پیش از ده سالگی، قرآن مجید را حفظ کرد.

ابومعین ناصرخسرو قبادیانی، شاعر، عارف، حکیم و نویسنده زبردست بود. وی در نه سالگی، قرآن و بسیاری از احادیث را حفظ کرد.

آیت الله العظمی خویی، در دوران پیری به حفظ قرآن مشغول شد.

این دانشمند شافعی که به ادبیات، بسیار عشق می ورزید، در ده سالگی، قرآن را حفظ کرد.

ابراهیم بن شهریار ملقب به فخرالدین، در شمار شاعران و عارفان پیرو شیخ شهاب الدین سهروردی جای دارد. او در کودکی به جمع حافظان قرآن پیوست.

داوودبن عمر انتاکی ملقب به بصیر از دانشمندان شیعی اوایل قرن یازدهم است. وی در کودکی حافظ قرآن شد و توانست در پزشکی و فلسفه شهرتی چشم گیر به دست آورد.

این شاعر شیعی عصر بنی امیه، از اصحاب امام سجاد علیه السلام بود. پدرش او را در کودکی نزد حضرت علی علیه السلام آورد و گفت: فرزندم، شاعر است. امام علی علیه السلام فرمود: او را قرآن بیاموز که بهتر از شعر است. این سخن چنان در فرزدق اثر کرد که همه قرآن را به خاطر سپرد.

11. خواندنی های جذاب از قرآن

زنان و دختران در قرآن

ـ دختری که در محراب از سوی خدا برای او غذا آورده شد، حضرت مریم علیهاالسلام بود. (آل عمران:۳۷)

ـ به مادر حضرت موسی، وحی شد. (قصص: ۷)

ـ «آسیه»، زن فرعون و «مریم»، مادر عیسی علیه السلام ، دو زن نمونه قرآنی هستند. (تحریم: ۱۱و۱۲)

ـ سوره ای که درباره یک زن نمونه است، کوثر است.

ـ سوره ای که سفارش شده زن ها آن را بیشتر بخوانند، سوره نور است.

ـ زن ابولهب، هیزم کش آتش دوزخ است. (مسد: ۴)

ـ از عفت و شیوه راه رفتن دختر حضرت شعیب در قرآن به نیکی یاد شده است. (قصص: ۲۵)

ـ زنی که بدون پدر و مادر به دنیا آمد، «حوا» زن حضرت آدم علیه السلام بود. (نساء: ۱)

ـ سوره سبا نام قومی است که حاکمش زنی به نام «بلقیس» بود. (نمل: ۲۲ ـ ۲۳)

ـ سوره ای که به معنای زن امتحان شده است، سوره ممتحنه است.

کودکان و نوجوانانی که نامشان در قرآن است:

ـ موسی علیه السلام ، کودکی که به دستور خدا برای نجات از شر دشمنان در صندوق گذاشته و به آب انداخته شد. (قصص: ۷)

ـ عیسی علیه السلام ، کودکی که در گهواره سخن می گفت. (آل عمران: ۴۶)

ـ فرزند لقمان، پسری که در قرآن، پدرش او را نصیحت کرد. (لقمان: ۱۶ ـ ۱۹)

ـ یوسف، کودکی که برادرانش او را به چاه انداختند. (یوسف: ۱۵)

ـ فرزند نوح، پسری که از فرمان پدرش سرپیچی کرد و غرق شد. (هود: ۴۳)

ـ ابراهیم علیه السلام ، پسری که برای عمویش از خدا طلب آمرزش و بخشش کرد. (انعام: ۷۴)

ـ قابیل، پسری که برادرش را مظلومانه کشت. (مائده: ۳۰)

ـ عیسی علیه السلام ، کودکی که بدون پدر به دنیا آمد. (آل عمران: ۴۵ ـ ۴۷)

اولین ها،آخرین ها و ترین های قرآنی

ـ بزرگ ترین سوره قرآن، بقره است.

ـ کوچک ترین سوره قرآن، کوثر است.

ـ بزرگ ترین آیه قرآن، آیه۲۸۲ سوره بقره است.

ـ کوچک ترین آیه قرآن ـ به جز اوایل سوره ها ـ آیه «مدهامَّتان» است که در آیه ۶۴ سوره الرحمان قرار دارد.

ـ اولین سوره نازل شده، سوره علق است.

ـ آخرین سوره نازل شده، سوره نصر است.

ـ بزرگ ترین کلمه قرآن «فَاَسقینا کُمُوه»است که در آیه ۲۲ سوره حجر قرار دارد و ۱۱ حرف دارد.

پیامبران در قرآن

ـ پیامبری که هم اکنون زنده است، حضرت عیسی علیه السلام است.

ـ پیامبری که زره می بافت، حضرت داوود علیه السلام بود.

ـ پیامبری که به سفر آسمانی رفت، حضرت محمد صلی الله علیه و آله بود.

ـ پیامبری که سحر جادوگران را باطل کرد، حضرت موسی علیه السلام بود.

ـ پیامبری که افراد کور را شفا می داد و مردگان را زنده می کرد، حضرت عیسی علیه السلام بود.

ـ پیامبری که دوازده پسر داشت، حضرت یعقوب علیه السلام بود.

ـ پیامبر کشتی ساز، حضرت نوح علیه السلام بود.

ـ پیامبری که بدون پدر به دنیا آمد، حضرت عیسی علیه السلام بود.

ـ پیامبرانی که پدر و پسر بودند، عبارتند از: ابراهیم و اسماعیل، ابراهیم و اسحاق، یعقوب و یوسف، داوود و سلیمان، زکریا و یحیی.

سوره ها

ـ توحید، نام سوره ای از قرآن است که از اصول دین به شمار می رود.

ـ حج، نام سوره ای است که یکی از فروع دین به شمار می رود.

ـ سوره حدید، نام یکی از فلزات است.

ـ سوره تین، نام میوه ای است که خداوند به آن سوگند خورده است.

ـ سوره دهر به معنای روزگار است.

ـ سوره لقمان، نام مردی دانشمند است.

ـ سوره جمعه، نام یکی از روزهای هفته است.

ـ سوره یاسین به قلب قرآن معروف است.

ـ سوره الرحمن، عروس قرآن است.

ـ سوره نمل دو بسم الله دارد.

۱۲. کیفیت نزول قرآن(پرسش و پاسخ)

با توجه به آغاز نزول قرآن در ۲۷ رجب، مبعث پیامبراعظم صلی الله علیه و آله ، آیه هایی که نزول قرآن در ماه رمضان را بیان می کنند چگونه تفسیر می شوند؟

درباره کیفیت نزول قرآن، آیه ها را دو گونه می توان دسته بندی کرد:

۱. آیه هایی که بر نزول قرآن در شب قدر و ماه رمضان دلالت دارد، مانند:

شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ. (بقره: ۱۸۴)

ماه رمضان، ماهی است که قرآن در آن نازل شده است.

۲. آیه هایی که بر نزول تدریجی قرآن در طول۲۳ سال دلالت دارد، مانند:

وَ قُرْآنًا فَرَقْناهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَی النّاسِ عَلی مُکْثٍ وَ نَزَّلْناهُ تَنْزیلاً. (اسرا:۱۰۶)

و قرآنی [با عظمت] را بخش بخش] بر تو] نازل کردیم تا آن را به آرامی بر مردم بخوانی و آن را به تدریج نازل کردیم.

با توجه به این آیه ها، قرآن دو گونه نازل شده است:

یک نزول دفعی که در آن، حقیقت والا و بسیط قرآن به طور کلی در ماه مبارک رمضان بر قلب و جان پیامبر نازل شد؛ زیرا کسی که معلم و مربی بشر است، باید سر فصل ها و اهداف اساسی دعوت و پیام آسمانی را به طور کلی بداند.

نزول دوم که نزول تدریجی است، از ۲۷ رجب با نازل شدن آیه های نخستین سوره علق آغاز شد و آن حقیقت بسیط و یک پارچه به تفصیل و در قالب الفاظ و کلمات بر پیامبر فرود آمد تا آن را به مردم تفهیم کند.

۱۳ ـ رمضان، ماه نزول قرآن (پیام کوتاه)

ای دوست! با دهانی پاک، با دلی روشن و خاطری خداجوی به تلاوت قرآن بپرداز.

هنگامی که قرآن می خوانی، شمرده و با تأمل و اندیشه بخوان و تصور کن که در محضر خدایی و خداوند با تو سخن می گوید و تو را مخاطب آیات قرار می دهد.

اگر ماه رمضان است و قرآن می خوانی، بکوش تا کیفیت را بر کمیّت مقدم بداری. حساب صفحات و چند جزء قرآن را مکن. بیندیش که در آیه ها، خدای متعال چه گفته و چه خواسته است.

هرگز مباد که شیوه تلاوت و اسلوب قرائت، تو را از معنی و توجه به پیام های آیات باز دارد.

آن کس که قرآن بخواند؛ ولی دلش حالت خضوع پیدا نکند و قلبش رقت نیابد و در دل، اندوه نگیردش، شأن خداوند را کوچک کرده است.

قرآن، گنجینه گران بهای الهی است. مگر می شود کسی گنجینه ای را بگشاید، ولی ننگرد که در آن چیست و به چه کاری می آید؟

هرگز مباد از آنان باشیم که «حروف» قرآن را حفاظت کنیم، ولی «حدود» آن را ضایع سازیم.

باید «غبار نسیان» را با عطر تلاوت شست و زدود.

خانه هایتان را با نور قرآن روشن کنید و صدای قرآن و آهنگ روح نواز و جان بخش آن را در فضا بگسترید.

باید پیوسته در محضر قرآن بود و همچون شاگردی در مکتب استاد، از نکته ها و آموزه هایش درس ها آموخت.

حضرت آیت‌‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی روز معلم را به همه معلمان در مدارس و دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه تبریک گفتند.

متن پیام مقام معظم رهبری به‌مناسبت روز معلم به این شرح است:

روز معلم را به همه‌ی معلمان عزیز که در مدارس و دانشگاهها و حوزه‌های علمیه به پرورش اندیشه و دانش کودکان و جوانان کشور میپردازند تبریک میگویم.

این سخن امام خمینی که معلمی را شغل انبیا دانستند، یک شعار تبلیغاتی نبود، سخن قرآن بود که فرموده است: ویزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحمکة... تزکیه و تعلیم و کتاب و حکمت الهی چهار واژه‌ی کلیدی در دعوت اسلام و همه پیامبران است. واژه کلیدی دیگر قیام به قسط است. در مدرسه نبوّتها، نسلهای بشر با کتاب و حکمت، آموزش وپرورش می‌یابندو آنگاه زندگی عدالت‌محور بنا میکنند و جوامع بشری بدین ترتیب به هدفهای آفرینش انسان نزدیک میشوند.

نظام اسلامی با همین هدف یعنی شکل‌گیری یک جامعه‌ی دینی عادلانه و آرمان‌خواه پدید آمد، و طبیعی است که نظام آموزشی کشور نیز نمیتواند هدفی جز هدف کلّی نظام داشته باشد.

کودک و نوجوان و جوان در کشور اسلامی می‌آموزد که استعداد و توان بالقوه‌ی خود را برای ارزشهای متعالی ملی یعنی ارزشهای اسلامی و انقلابی شکوفا کند و به‌کار گیرد.

این آموزش حیاتی و سازوکار تحقق آن، همان کار بزرگ و جهاد مبارکی است که معلمان عهده‌دار آن شده‌اند.

اسلام ما را به علم نافع فرا میخواند، علم نافع از سوئی جوان ایرانی را به ابزارهای لازم برای پیشرفت و اعتلای کشور و ملتش مجهز میسازد، و از سوئی به او هویت می‌بخشد و او را از وزانت و اعتبار روحی و معنوی و اعتماد به نفس برخوردار میکند.

نسل جوانی که در این مسیر، صیرورت و پرورش می یابد، ثروتی آن‌چنان انبوه و ذخیره‌ئی آنچنان عظیم است که هیچ پدیده‌ی ارزشمند دیگری برای کشور با آن برابری نمیکند.

این ثروت، محصول کار و انگیزه‌ی معلمان در مدارس و دانشگاهها و حوزه‌های علمیه است. رحمت و فضل خدا بر دستهای پرکار و دلهای پر انگیزه‌ی آنان باد.

نسل جوان ما بحمدالله الگوهای درخشان و برجسته‌ای را هم میشناسد که در دنیای مادی امروز نظائر آنها را کمتر میتوان یافت؛ از شهید چمران و شهید آوینی تا شهدای هسته‌ئی و تا شهید سلیمانی و تا شهید بزرگوار مطهری که در دهه‌ی سی از عمر خود در حوزه‌ی قم و دانشگاه تهران درخشید و در دهه‌ی پنجاه با بال شهادت به ملکوت اعلی پرکشید.

درود خدا بر شهیدان و سپاس ما به معلمان و خوشامد ما نثار نسل جوان خوش عاقبت ملت ایران باد.

سیّدعلی خامنه‌ای

۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۹

شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ  (بقره185)

ماه رمضان [همان ماه] است كه در آن قرآن فرو فرستاده شده است [كتابى ] كه مردم را راهبر و [متضمن] دلايل آشكار هدايت و [ميزان] تشخيص حق از باطل است پس هر كس از شما اين ماه را درك كند بايد آن را روزه بدارد و كسى كه بيمار يا در سفر است [بايد به شماره آن] تعدادى از روزهاى ديگر [را روزه بدارد] خدا براى شما آسانى مى‏ خواهد و براى شما دشوارى نمى‏ خواهد تا شماره [مقرر] را تكميل كنيد و خدا را به پاس آنكه رهنمونيتان كرده است به بزرگى بستاييد و باشد كه شكرگزارى كنيد

طالبان با اشاره به درخواست‌های دولت افغانستان و نمایندگان کشورهای خارجی و سازمان‌های بین‌المللی از این گروه برای اعلام آتش‌بس و یا کاهش حملات تصریح کرد: ما مسئولیت خود را برای صلح و پایان جنگ انجام داده‌ایم.

طالبان افزود که توافقنامه با آمریکا برای پایان دادن به جنگ و پیدا کردن راه‌حل مسالمت‌آمیز در افغانستان به امضا رسید و  براساس توافق 10 روز بعد باید 6 هزار زندانی از دو طرف آزاد می‌شدند تا زمینه آغاز مذاکرات بین‌الافغانی مساعد شود.

در ادامه این بیانیه آمده که اگر تبادل زندانیان در زمان مقرر انجام شده و مذاکرات بین‌الافغانی نیز آغاز شده بود امکان داشت تاکنون پیشرفت زیادی در گفت‌وگوها صورت گیرد «اما چون منافع کابل در ادامه جنگ است، از همان روز اول به ایجاد موانع در راستای اجرای توافقنامه تلاش کرد، آزادی زندانیان را به بهانه‌های مختلف تا امروز به تاخیر انداختند، تیم جامع مذاکراتی را معرفی نکردند و اختلافات داخلی را رفع نکردند».

طالبان همچنین تاکید کرد که آمریکا، ناتو و حامیان دیگر آن‌ها نیز در راستای عملی کردن مفاد توافقنامه مسئولیتشان را انجام نداده‌اند.

بیانیه می‌افزاید: در حالی که جهت مقابل مسئولیت خود را در قبال توافقنامه انجام نمی‌دهد، تقاضای مکرر آتش‌بس یا کاهش حملات از طالبان غیر منطقی و فرصت طلبی است.