عاقبت به خیری آنقدر با اهمیت است که یکى از دعاهای اولیا و انبیای الهی دعا برای عاقبت بخیری و فرجام نیک و زندگی را به خیر پایان بردن بوده است: «وَ تَوَفَّنا مَعَ الْأَبْرار» (آل عمران/۱۹۳) «تَوَفَّنِی مُسْلِماً» (یوسف/۱۰۱) «أَلْحِقْنِی بِالصَّالِحِینَ» (یوسف/۱۰۱)
عاقبت بخیری خدمت به محبین و شیعیان اهل بیت(ع) از عوامل عاقبت بخیری است.
امام صادق علیه السلام در روایتی عواملی را برای عاقبت بخیری توصیه فرمودند. امام حسن عسكرى علیه السّلام از پدرانش علیهم السّلام روایت میكند كه امام صادق علیه السّلام به فردی نوشتند: إِنْ أَرَدْتَ أَنْ یُخْتَمَ بِخَیْرٍ عَمَلُكَ حَتَّى تُقْبَضَ وَ أَنْتَ فِی أَفْضَلِ الْأَعْمَالِ فَعَظِّمْ لِلَّهِ حَقَّهُ أَنْ تَبْذُلَ نَعْمَاءَهُ فِی مَعَاصِیهِ وَ أَنْ تَغْتَرَّ بِحِلْمِهِ عَنْكَ وَ أَكْرِمْ كُلَّ مَنْ وَجَدْتَهُ یَذْكُرُنَا أَوْ یَنْتَحِلُ مَوَدَّتَنَا ثُمَّ لَیْسَ عَلَیْكَ صَادِقاً كَانَ أَوْ كَاذِباً إِنَّمَا لَكَ نِیَّتُكَ وَ عَلَیْهِ كَذِبُه. (بحارالانوار ج 70 ص 351)
«اگر می خواهى كارهایت به نیكى انجام گیرد و پایان زندگیت خیر باشد تا هنگام مرگ، پس حق خدا را بزرگ بدار به اینکه نعمت‌های خداوند را در نافرمانی‌اش صرف نکنی و به حلم و صبر خدا بر خودت مغرور نشوی و هر که از ما یاد می‌کند و یا ادعای مودت و دوستی ما را دارد، احترام و تکریم نمایی، چه راست بگوید و ما را واقعا دوست داشته باشد و چه به دروغ و به صورت ظاهری خود را دوستدار ما بداند، جز این نیست که تو از نیت خودت ثواب می بری و او جزای دروغش را می بیند.»
توضیحی بر توصیه‌های امام صادق علیه السلام برای عاقبت بخیری
1- عَظِّمْ لِلَّهِ حَقَّهُ أَنْ تَبْذُلَ نَعْمَاءَهُ فِی مَعَاصِیهِ : «حق خدا را بزرگ بدار به اینکه نعمت‌های خداوند را در نافرمانی‌اش صرف نکنی» ؛ یعنی این بدن، توانایی، مال و ... که داری و نعمت‌های خدا برای تو هستند، آنها را در راه گناه استفاده نکن.
امام حسین علیه السلام نیز در روایتی به فردی که از حضرت خواستند توصیه‌ای بفرمایند تا گناه نکند ضمن چند توصیه فرمودند: «اِفْعَلْ خَمْسَةَ أَشْيَاءَ وَ أَذْنِبْ مَا شِئْتَ فَأَوَّلُ ذَلِكَ لاَ تَأْكُلْ رِزْقَ اَللَّهِ وَ أَذْنِبْ مَا شِئْتَ...» (جامع الأخبار , ج 1 , ص 130) امام علیه السلام فرمود: پنج کار را بکن و آن گاه هرچه خواستی گناه کن [وگرنه دست از گناه بکش] اول آن که روزی خدا را نخور و هرچه خواستی گناه کن.
2- وَ أَنْ تَغْتَرَّ بِحِلْمِهِ عَنْكَ : «به حلم و صبر خدا بر خودت مغرور نشوی» ؛ شاید منظور حضرت این باشد، اینکه گناه می‌کنی و خداوند در نتیجه گناه تو را رسوا نمی‌کند یا بلایی سرت نمی‌آورد، این تو را مغرور نکند که پس خداوند عقاب نخواهد کرد یا حتما تو را خواهد بخشید. دوری کن از اینکه حلم و صبر خداوند بر گناه تو، جرأت گناه کردن بدهد.
3- وَ أَكْرِمْ كُلَّ مَنْ وَجَدْتَهُ یَذْكُرُنَا أَوْ یَنْتَحِلُ مَوَدَّتَنَا ثُمَّ لَیْسَ عَلَیْكَ صَادِقاً كَانَ أَوْ كَاذِباً إِنَّمَا لَكَ نِیَّتُكَ وَ عَلَیْهِ كَذِبُه : هر که از ما یاد می‌کند و یا ادعای مودت و دوستی ما را دارد، احترام و تکریم نمایی، چه راست بگوید و ما را واقعا دوست داشته باشد و چه به دروغ و به صورت ظاهری خود را دوستدار ما بداند، جز این نیست که تو از نیت خودت ثواب می‌بری و او جزای دروغش را می بیند.
در این روایت یکی از عوامل عاقبت بخیری محبت و خدمت به محبان اهل بیت و همچنین شیعیان حضرت و بزرگ داشتن آنهاست. باید توجه داشت که محبت و خدمت به محبین و شیعیان اهل بیت علیهم السلام موجب خشنودی اهل بیت می‌شود و این کار قطعا دعای آنها را در حق خدمتگزاران در برخواهد داشت و چه دعایی بهتر از اهل بیت علیهم السلام می‌تواند انسان را عاقبت بخیر نماید.
«اگر می خواهى كارهایت به نیكى انجام گیرد و پایان زندگیت خیر باشد تا هنگام مرگ، پس حق خدا را بزرگ بدار به اینکه نعمت‌های خداوند را در نافرمانی‌اش صرف نکنی و به حلم و صبر خدا بر خودت مغرور نشوی و هر که از ما یاد می‌کند و یا ادعای مودت و دوستی ما را دارد، احترام و تکریم نمایی، چه راست بگوید و ما را واقعا دوست داشته باشد و چه به دروغ و به صورت ظاهری خود را دوستدار ما بداند، جز این نیست که تو از نیت خودت ثواب می بری و او جزای دروغش را می بیند.»
توضیحی بر توصیه‌های امام صادق علیه السلام برای عاقبت بخیری
1- عَظِّمْ لِلَّهِ حَقَّهُ أَنْ تَبْذُلَ نَعْمَاءَهُ فِی مَعَاصِیهِ : «حق خدا را بزرگ بدار به اینکه نعمت‌های خداوند را در نافرمانی‌اش صرف نکنی» ؛ یعنی این بدن، توانایی، مال و ... که داری و نعمت‌های خدا برای تو هستند، آنها را در راه گناه استفاده نکن.
امام حسین علیه السلام نیز در روایتی به فردی که از حضرت خواستند توصیه‌ای بفرمایند تا گناه نکند ضمن چند توصیه فرمودند: «اِفْعَلْ خَمْسَةَ أَشْيَاءَ وَ أَذْنِبْ مَا شِئْتَ فَأَوَّلُ ذَلِكَ لاَ تَأْكُلْ رِزْقَ اَللَّهِ وَ أَذْنِبْ مَا شِئْتَ...» (جامع الأخبار , ج 1 , ص 130) امام علیه السلام فرمود: پنج کار را بکن و آن گاه هرچه خواستی گناه کن [وگرنه دست از گناه بکش] اول آن که روزی خدا را نخور و هرچه خواستی گناه کن.
2- وَ أَنْ تَغْتَرَّ بِحِلْمِهِ عَنْكَ : «به حلم و صبر خدا بر خودت مغرور نشوی» ؛ شاید منظور حضرت این باشد، اینکه گناه می‌کنی و خداوند در نتیجه گناه تو را رسوا نمی‌کند یا بلایی سرت نمی‌آورد، این تو را مغرور نکند که پس خداوند عقاب نخواهد کرد یا حتما تو را خواهد بخشید. دوری کن از اینکه حلم و صبر خداوند بر گناه تو، جرأت گناه کردن بدهد.
3- وَ أَكْرِمْ كُلَّ مَنْ وَجَدْتَهُ یَذْكُرُنَا أَوْ یَنْتَحِلُ مَوَدَّتَنَا ثُمَّ لَیْسَ عَلَیْكَ صَادِقاً كَانَ أَوْ كَاذِباً إِنَّمَا لَكَ نِیَّتُكَ وَ عَلَیْهِ كَذِبُه : هر که از ما یاد می‌کند و یا ادعای مودت و دوستی ما را دارد، احترام و تکریم نمایی، چه راست بگوید و ما را واقعا دوست داشته باشد و چه به دروغ و به صورت ظاهری خود را دوستدار ما بداند، جز این نیست که تو از نیت خودت ثواب می‌بری و او جزای دروغش را می بیند.
در این روایت یکی از عوامل عاقبت بخیری محبت و خدمت به محبان اهل بیت و همچنین شیعیان حضرت و بزرگ داشتن آنهاست. باید توجه داشت که محبت و خدمت به محبین و شیعیان اهل بیت علیهم السلام موجب خشنودی اهل بیت می‌شود و این کار قطعا دعای آنها را در حق خدمتگزاران در برخواهد داشت و چه دعایی بهتر از اهل بیت علیهم السلام می‌تواند انسان را عاقبت بخیر نماید.
