در آموزه‌های دینی، دوران پیش از ظهور امام زمان (عج) به عنوان دوره‌ای توصیف شده است که جهان از ظلم و ستم آکنده می‌شود. این مفهوم در روایات متعددی مورد تأکید قرار گرفته است، از جمله حدیث مشهور پیامبر اکرم (ص) که می‌فرمایند: «زمین را پر از عدل و داد می‌کند، همان‌گونه که از ظلم و جور پر شده باشد.» (بحارالأنوار، ج۵۲، ص۳۴۰).
اما این پرسش مطرح می‌شود که:
"چگونه می‌توانیم رابطه بین پر شدن جهان از ظلم و ظهور امام زمان (عج) را درک کنیم؟ آیا گسترش ظلم، عامل تسریع‌کننده ظهور است یا صرفاً شرایطی است که در آن ظهور محقق می‌شود؟"
و" آیا این به معنای آن است که ما باید در برابر ستم سکوت کنیم تا زمینه ظهور فراهم شود؟ آیا چنین دیدگاهی می‌تواند ما را از مسئولیت‌های اجتماعی و مبارزه با بی‌عدالتی غافل کند؟ "
برای بررسی این موضوع، سوال را از حجت‌الاسلام رضا پارچه‌باف، کارشناس شبهات اخلاق پرسیده‌ایم که با استناد به آیات، روایات و دیدگاه‌های علمای بزرگ، به تبیین رابطه بین ظلم و ظهور پرداخته است. در ادمه مشروح این گفتگو را با شما مخاطبین گرامی به اشتراک می‌گذاریم.
بسم الله الرحمن الرحیم
ظلم به مثابه شرط زمینه‌ساز ظهور است، نه علت مستقیم در حدیث مشهور پیامبر (ص): «یَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطًا وَعَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ ظُلْمًا وَجَوْرًا» (بحارالأنوار، ج۵۲، ص۳۴۰).
علامه طباطبائی در این زمینه فرموده اند: پر شدن جهان از ظلم، نشانگر فراهم‌شدن بستر ضروری برای ظهور است، نه آنکه ظلم علت ظهور باشد (المیزان، ج۱۲، ص۳۲۷).
ما باید بین وظیفه فردی و اجتماعی تفکیک کنیم در عرصه فردی در دوران غیبت، نهی از منکر و امر به معروف (آل عمران:۱۱۰) لازم است. در عرصه اجتماعی دروان غیبت تشکیل نظام عادلانه جهت زمینه سازی ظهور واجب خواهد بود.
برای مثال قیام امام حسین (ع) علیه ظلم، الگویی برای مبارزه پیش از ظهور بود.
شهید مطهری نظریه «انتظار فعال» را تبین کرده اند آنجا که می گویند: «انتظار، یعنی آماده‌سازی شرایط ظهور از طریق مبارزه با ظلم» (قیام و انقلاب مهدی، ص۲۵).
از این رو فعالیت‌های اجتماعی مانند عدالت‌خواهی، آموزش اخلاقی و مقابله با فساد، مصادیق انتظار هستند.
طبق قاعده «نفی سبیل» (نساء:۱۴۱): حفظ استقلال جامعه اسلامی از سلطه ظالمان واجب شرعی است.
چنانچه روایت امام صادق (ع): «مَنْ أَصْبَحَ وَلَا یَهْتَمُّ بِأُمُورِ الْمُسْلِمِینَ فَلَیْسَ بِمُسْلِمٍ» (کافی، ج۲، ص۱۶۴) بیان می کند عدم اهتمام به امور مسلمین، انسان را از دایره اسلام خارج می کند.
پس، ظلم شرط لازم برای ظهور است، اما مسئولیت زدودن آن بر عهده مؤمنان است.
ظهور در اوج ظلم محقق می‌شود، ولی این به معنای تشویق به ظلم نیست، بلکه نشانگر حتمیت تحقق عدالت علیرغم شرایط نامساعد است.
رفتار امام خمینی (ره) در تأسیس حکومت اسلامی نیز به عنوان «مقدمه‌سازی برای ظهور» بشمار می‌آمد.
در نتیجه باید گفت: ظلم زمینه‌ساز ضرورت ظهور است، نه علت فاعلی آن.
مبارزه با ظلم از مصادیق انتظار فرج است و سکوت حرام است.
تقویت نهادهای عدالت‌خواه (حتی در حد توان) از واجبات شرعی است.
به فرموده شهید صدر: «انتظار، عصاره بیداری است نه گوهر خواب». هر اقدام ضدظلم، گامی به سوی ظهور است.
