ناراحتی از اتفاقات روزمره و سختی‌های زندگی امری طبیعی است که برای همه انسان‌ها پیش می‌آید. امروزه استرس و نگرانی از رویدادها روزبه‌روز در زندگی‌ مدرن رو به افزایش است. از آنجایی که عواطف و احساسات در زنان قوی‌تر است، میزان این استرس‌ها در خانم‌ها از آقایان بیشتر است.

زمانی که زنان با وقایع ناخوشایند و دردناک  زندگی مواجه می‌شوند، نوع رفتار و واکنششان با مردان کاملاً متفاوت است. آن‌ها زمانی که از کارهای روزمره خسته می‌شوند یا سروصدا و شلوغ‌کاری‌های بچه آن‌ها را کلافه می‌کند یا احساسات منفی به آن‌ها دست می‌دهد به دنبال فردی مورد اطمینان می‌گردند تا بتواند این مسائل را با او در میان بگذارند.

یک زن زمانی که دوست یا همراه بامحبت و صمیمی داشته باشد تا بتواند تمام درد دل‌هایش را بدون پرده و راحت بیان کند احساس خرسندی و نشاط می‌کند. زمانی که او این مشکلات را با شخص مورد علاقه‌اش در میان می‌گذارد نمی‌خواهند از زیر بار این مسئولیت‌ها و مشکلات فرار کند و سختی‌های کار را به دوش فرد دیگری واگذار نماید؛ بلکه با این کار می‌خواهد حال روحی‌اش بهتر شود و انگیزه و انرژی جدید را در خود ایجاد کند.

وقتی ذهن زن درگیر است، آن چیزی که می‌تواند حال او را خوب کند و از آشفتگی ذهنی خارج کند، صحبت کردن درباره مسائل است. در این زمان، او نمی‌تواند مسائل را اولویت‌بندی کند و موردی که از اهمیت و ارزش بیشتری برخوردار است را مطرح نماید. درواقع می‌توان گفت در این زمان مسئله مهم و غیر مهمی وجود ندارد و هر آنچه بر زبان جاری می‌کند برای او مهم است؛ اگرچه بسیار جزئی باشد.

وقتی زن درباره مشکلات  زندگی صحبت می‌کند، مرد به‌ اشتباه تصور می‌کند همسرش می‌خواهد مقصر و مسئول این مشکلات را مشخص کند یا اینکه راه‌حلی اساسی برای برطرف شدن مشکلش می‌خواهد؛ چون خود مرد هر وقت درباره مشکلی صحبت می‌کند یا می‌خواهد دیگری را مقصر بداند یا اینکه می‌خواهد راه‌حلی برای آن پیدا کند. هرچه زن بیشتر مشکلات و ناراحتی‌ها را بیان می‌کند احساس تقصیر و محکوم‌شدگی در مرد بیشتر می‌شود.

در این هنگام هرچه مرد از خود دفاع می‌کند یا مطالب را بیشتر توضیح می‌دهد، حال زن نیز بدتر، و تمایل او برای صحبت کردن بیشتر می‌شود. اگر مرد فقط یک نکته را می‌دانست و آن را رعایت می‌کرد تمام مشکلات و احساسات منفی برطرف می‌شد و حال زن و مرد باهم خوب می‌شد.

 نکته اصلی این است که مرد بداند همسرش فقط می‌خواهد درد دل کند و با این صحبت کردن و بیان احساسات حال دل او کاملاً خوب می‌شود. خوب گوش دادن، سخنرانی نکردن، راه‌حل ندادن، بهترین کاری است که مرد می‌تواند انجام دهد.

در مقابل زن نیز باید به این مطلب توجه داشته باشد که همسرش حوصله کلام طولانی را ندارند و سعی کند اول نتیجه و پایان مطلب را بیان، و بعد شروع به توضیح بیشتر کند. در ضمن زمانی این درد دل‌ها را بیان نماید که خود مرد درگیری و مشکل ذهنی نداشته باشد. در این صورت انگیزه مرد برای گوش کردن به حرف‌های همسرش بیشتر می‌شود. ضمناً زن باید بداند که هرچه بیشتر مشکلات و ناراحتی‌ها را بیان کند، احساس تقصیر و محکوم‌شدگی در مرد بیشتر می‌شود.

خدای مهربان در باره حج، این کانون همدلی و همزبانی می فرماید: «وَ أَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجالاً وَ عَلى‏ كُلِّ ضامِرٍ يَأْتينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَميقٍ؛[حج/27]و مردم را دعوت عمومى به حج كن؛ تا پياده و سواره بر مركبهاى لاغر از هر راه دورى بسوى تو بيايند». [1]
تفسیر نمونه دیل این آیه می نویسد: در روايتى كه در تفسير" على بن ابراهيم" آمده مى‏خوانيم:" هنگامى كه ابراهيم (علیه السلام) چنين دستورى را دريافت داشت عرض كرد خداوندا، صداى من به گوش مردم نمى‏رسد، اما خدا به او فرمود: عليك الاذان و على البلاغ!:" تو اعلام كن و من به گوش آنها مى‏رسانم"!" ابراهيم (علیه السلام) بر محل" مقام" بر آمد، و انگشت در گوش گذارد و رو به سوى شرق و غرب كرد و صدا زد و گفت: ايها الناس كتب عليكم الحج الى البيت العتيق فاجيبوا ربكم:" اى مردم حج خانه كعبه بر شما نوشته شده، دعوت پروردگارتان را اجابت كنيد. و خداوند صداى او را به گوش همگان حتى كسانى كه در پشت پدران و رحم مادران بودند رسانيد، و آنها در پاسخ گفتند: لبيك اللهم لبيك ...،
تعبير به" ضامر" (حيوان لاغر) اشاره به اين است كه اين راه، راهى است كه حيوانات را لاغر مى‏كند چرا كه از بيابانهاى سوزان و خشك و بى آب و علف مى‏گذرد و هشدارى است براى تحمل مشكلات اين راه [2]
گر چه حضرت ابراهیم (علیه السلام) مامور شد که خانه خدا را بسازد و مردم را دعوت به حج نماید؛ ولی مخاطب اصلی قرآن، پیامبر اسلام است و همچنین مسلمانان
وقتی که مردم مسلمان (الناس) در یک مکان جمع شوند و با هم اعمال حج را به جای آورند، واضح است که این اجتماع معنوی، قدرت معنوی اسلام و اتحاد مسلمین را که در پناه همدلی (اعتقاد به خانه خدا) و همزبانی (همه با هم تلبیه می گویند و ...) است بالا می برد.
گر چه متاسفانه در این سالیان اخیر، بحرانهایی در کشورهای اسلامی بوجود آمده که حتی مراسم حج ابراهیمی را تحت الشعاع خود قرار داده است مثل راه نیافتن بعضی از حجاج کشورهای اسلامی برای شرکت در مراسم حج توسط دولت عربستان؛ بگذریم. داشیم می گفتیم که خداوند دعوت به عمل آورده از مسلمانان برای رفتن به حج، چنانکه می دانیم رفتن به حج برای کسانی واجب است که توانایی داشته باشند (مالی و غیره)
قرآن می فرماید: «وَ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُ‏ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبيلاً وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعالَمينَ؛[آل عمران/97]و براى خدا بر مردم است كه آهنگ خانه (او) كنند، آنها كه توانايى رفتن به سوى آن دارند. و هر كس كفر ورزد (و حج را ترك كند، به خود زيان رسانده)، خداوند از همه جهانيان، بى‏نياز است».
در این آیه تصریح شده بر کسانی که توانایی (استطاعت) دارند. اگر با این وجود از رفتن به حج سر باز زنند خودشان ضرر می کنند. زیرا که خداوند بی نیاز است و محتاج به حج و عبادت کسی نیست.
زیرا حج هر چه باشکوهتر باشد و با همدلی و همزبانی بیشتری دنبال شود؛ بر عظمت مسلمین افزوده شده و دشمنان اسلام و مسلمین حساب کار دستشان می آید و اگر خدای ناخواسته حج، آن شکوه لازم و انسجام کافی را نداشته باشد باعث خوشنودی دشمنان و قوت روحیه آنان می شود و در نتیجه مسلمین ضرر می نمایند.

حج یکی از ارکان اسلام است.
امام محمد باقر (علیه السلام) حج را یکی از ارکان دین مبین اسلام می داند: «بُنِيَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسَةِ أَشْيَاءَ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ وَ الْحَجِّ وَ الصَّوْمِ وَ الْوَلَايَة؛[3]دین اسلام بر پنج چیز (رکن) بنا نهاده شده است نماز و زکات و حـــــج و روزه و ولایت»
این حدیث، حج ابراهیمی را یکی از ارکان اسلام قلمداد نموده است و فرموده حج بنیه اسلام است، ما باید بر شکوه این بنیه و رکن اسلام بیفزاییم.
برای این کار باید با همدلی و همفکری و همزبانی و با مدیریت اختلافات، شکوه و عظمت مسلمین را تقویت نماییم و چه جایی بهتر از موسم حج که حاجیان مسلمان از چهار گوشه ی دنیا جمع می شوند.
حاجیانی که از آفریقا می آیند طبعا سیاهند و اینان در کنار حاجیان سفید پوست، با نهایت مهربانی نسبت به همدیگر، اعمال حج را انجام می دهند. برای این بندگان صالح خداوند، ایمان به خدا و کسب تقوا اهمیت دارد و همه این مهربانی و همدلی به لطف وجود این رکن اسلام (حج) است.
مولا علی (علیه السلام) سفارش این رکن مهم را به ما گوشزد می کند: «الله الله فی بیت ربکم لا تخلوه ما بقیتم فانه ان ترک لم تناظروا؛[4]خدا را! درباره خانه پروردگارتان در نظر داشته باشید تا هستید، آن را خالی نگذارید. زیرا اگر حج متروک شود نظر رحمت خدا از شما قطع خواهد شد.
حضرت در این کلامشان ما را به اهمیت دادن و خالی نگذاشتن خانه ی خدا توصیه نموده و می فرمایند: اگر حج کنار گذاشته شود نظر رحمت خدا از شما برداشته می شود.
قسمتی از این برداشته شدن رحمت خداوند، به محروم شدن مسلمانان از اثرات همدلی و همزبانی بر می گردد.جدای از اثرات معنوی خانه خدا (که رحمت اصلی این است)
به عبارت دیگر: مسلمانان با دست خودشان، خودشان را از رحمت خداوند محروم می کنند وگرنه خداوند بر کسی که ظلم نمی کند (آنهم بر مسلمان)

بیعتی معنوی
کسانی که موفق به زیارت خانه ی خدا می شوند؛ با دست کشیدن بر حجر الاسود گویا با خداوند بیعت می کنند. امام باقر (علیه السلام) می فرمایند: «و الحجر کالمیثاق و استلامه کالبیعة و کان اذا استلمه قال: اللهم امانتی ادیتها و میثاقی تعاهدته لیشهدلی عندک بالبلاغ؛[5]حجرالاسود مثل یک پیمان است و دست کشیدن بر آن چون بیعت [با خدا] است وقت حضرت دست بر حجرالاسود می کشید می فرمود: خدایا!امانتم را ادا کردم. میثاق خود را تجدید کردم، تو گواه باش که من وظیفه ام را بپایان رساندم».
بیعت مسلمانان با حجر الاسود، که  در حقیقت بیعت با خداست؛ نقش مهمی در همدلی و همزبانی بین مسلمانان دارد.
وقتی جماعت بسیاری از مسلمین با یک نیت و در یک نوع لباس (احرام) به این کانون معنوی (حجر الاسود) توجه نمایند؛ طبعا این همدلی و روحیه بالای معنوی، می تواند آغازی بر قدمهای بعدی مسلمین در ارتباطات دیگر و نزدیکی قلوبشان به هم  باشد.

به سمت رحمت الهی
امام باقر (علیه السلام) در قول الله تبارک و تعالی که میگوید: «ففروا الی الله انی لکم منه نذیر مبین؛[ذاریات/50] قال: حجوا الی الله [6]پس به سوى خدا بگريزيد، كه من از سوى او براى شما بيم‏ دهنده‏ اى آشكارم؛ فرموده است: منظور از فرار بسوی خدا آن است که آهنگ حج کنید».
یکی از رحمتهای الهی و لطفهای حضرت حق، همین وجود کعبه است که در پناه آن حاجیان علاوه بر کسب معنویت، با همدلی و همزبانی در این ایام می توانند با همدیگر ارتباط بهتری در جهت حفظ وحدت مسلمین و ... داشته باشند.

نتیجه گیری
خداوند در قرآن ما را به حج ابراهیمی دعوت می نماید.
در آیه دیگری حج را بر کسانی واجب می داند که مستطیع باشند یعنی توانایی لازم (مالی و ...) را داشته باشند.
حج ظرفیت عظیمی برای امت اسلامی ایجاد می کند تا در سایه ی همدلی و همزبانی در این ایام مقدس هیبت خود را (اتحاد) به رخ دشمنان قرآن و اسلام بکشانند.

پی نوشتها
[1] ترجمه مکارم، ص 335
[2] تفسير نمونه، ج‏14، ص 70و69
[3] دعوات(راوندى) ص 27 ، ح 45
[4] بحارالانوار ج 96، ص16
[5] بحار الانوار،  ج96، ص48 
[6] معانی الاخبار ص222

حضرت معصومه سلام الله علیها دختر هفتمين امام شيعيان است. اين بانو علاوه بر شرافت خانوادگي، فضائل فردی فراوانی هم دارد. شيخ عباس قمي (ره) مي نويسد: برحسب آنچه به ما رسيده، افضل دختران امام کاظم عليه السلام، سيده جليله معظمه فاطمه، معروف به حضرت معصومه است.[1] حضرت معصومه سلام الله علیها این صفات را از مادر خود حضرت زهرا سلام الله علیها به ارث برده‌اند که به بعضی از آن‌ها اشاره می‌شود:

علم
یکی از صفات بارز حضرت زهرا سلام الله علیها علم وافر است که امام باقر علیه السلام در توصیف علمیت حضرت زهرا فرمودند: «لَمَّا وُلِدَتْ فَاطِمَةُ عَلَيْهَا السَّلاَمُ أَوْحَى اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى مَلَكٍ فَأَنْطَقَ بِهِ لِسَانَ مُحَمَّدٍ فَسَمَّاهَا فَاطِمَةَ ثُمَّ قَالَ إِنِّي فَطَمْتُكِ بِالْعِلْمِ وَ فَطَمْتُكِ عَنِ اَلطَّمْثِ ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ وَ اَللَّهِ لَقَدْ فَطَمَهَا اَللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى بِالْعِلْمِ وَ عَنِ اَلطَّمْثِ بِالْمِيثَاقِ؛[2] هنگامى كه حضرت فاطمه عليها السّلام متولّد شدند خداوند عزّ و جلّ‌ به فرشته‌اى وحى فرمود كه بر زبان محمّد صلّى اللّٰه عليه و آله جارى كند  نام آن مولود را فاطمه گذارد. سپس فرمود: تو را به واسطه علم از جهل جدا و قطع نمودم، چنانچه از آلودگى و اقذار بر حذر داشتم. حضرت ابو جعفر عليه السّلام پس از آن فرمودند: به خدا سوگند حقّ‌ تبارک و تعالى طبق عهد و ميثاقى كه نمود به واسطه علم، فاطمه عليها السّلام را از جهل و نيز از رجس و آلودگى بر حذر و بر كنار داشت.» بر اساس این روایت حضرت زهرا سلام الله علیها به سبب کثرت علم از جهل بریده شده و به قدری علم دارد که جهالت هرگز در آن راه ندارد و از آغاز آفرینش برخوردار از علوم ربانی شده است.
در باب مكانت علمی حضرت معصومه سلام الله علیها نیز نقل شده است كه روزی عده ای از شيعيان وارد مدينه شدند و پرسش هايی داشتند كه می خواستند آن‌ها را از محضر امام كاظم علیه السلام بپرسند، اما ايشان در سفر بود. از اين رو فاطمه معصومه سلام الله علیها پاسخ آن پرسش ها را نوشت و به آن ها تحویل نمود. آن ها از مدينه خارج شده و در بيرون شهر با امام علیه السلام مصادف شدند. هنگامی كه امام علیه السلام پرسش های آنان و پاسخ های دخترش را مشاهده كرد، آن ها را تایید کرد و سه بار فرمود: پدرش به فدايش باد.[3]

مدافع امامت
حضرت زهرا سلام الله علیها اولین مدافع امامت بودند و در این راه، هم با نقل احادیث و هم با اقدام عملی از امامت دفاع کردند. حضرت معصومه سلام الله علیها نیز هم با بیان احادیث و هم با عمل و حرکت به سمت ایران از امامت دفاع کردند. جالب است رواياتي که از اين بانو در منابع گرد آمده، عموما پيرامون مسائل اعتقادي و به ویژه در رابطه با امامت و تبيين جايگاه بلند اهل بيت عليهم السلام و پيروانشان است. حضرت معصومه با واسطه از حضرت زهرا سلام الله علیهما نقل می کند: «اَنسيتُمْ قَوْلَ رَسُولِ اللّه صلی الله علیه و آله يَوْمَ غَديرِ خُمٍّ: مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِيُّ مَولاهُ؛[4] آيا فراموش کردید سخن رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم را در غدير خم كه فرمود: هر كه را من مولای اويم علي مولای اوست.»؟ همچنین فرمودند: «أنتَ مِنّی بِمَنزلةِ هارونَ مِنْ مُوسی؛[5] پیامبر به علی علیهما السلام فرمودند: نسبت تو به من همانند نسبت هارون است به موسی.» و در روایتی زیبا فرمودند: «مَنْ مَاتَ عَلَی حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ مَاتَ شَهِیداً؛[6] هر کس بر محبت آل محمد جان دهد، شهید است.»

القاب مشترک
این مادر و فرزند دارای القاب مشترکی می باشند و از آن جایی که القاب ایشان حقیقی و با توجه به طینت، خلق و خوی و صفات ایشان قرار داده شده است، بسیار ارزشمند و قابل بررسی علمی است. امام صادق علیه السلام فرمودند: «فاطمه سلام الله علیها در نزد خداوند ۹ اسم دارد: فاطمه، صدّیقه، مبارکه، طاهره، زکیه، راضیه، مرضیه، محدَّثه و زهراء.»[7] برای حضرت معصومه علیها السلام نیز القابی مانند: طاهره، حميده، بِرّه، رشيده، تقيه، نقيه، رضيه و مرضيه نقل کرده اند.[8] بنابراین در بسیاری از القاب مانند «مرضیه» و «طاهره» و... مشترک می باشند.

پدر فدای فرزند!
یکی از ویژگی های مشترک ایشان این است که پدرشان، خود را فدای دختر خوانده اند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله خطاب به حضرت زهرا فرمودند: «فداک ابوک یا فاطمه؛[9] پدرت به قربان تو باد ای فاطمه.» و امام کاظم علیه السلام نیز خطاب به دختر خود سه بار فرمودند: «فداها ابوها؛[10] پدرش به فدایش.»

ثواب زیارت
برای زیارت این مادر و دختر ثواب و آثار بسیاری در روایات نقل شده است. حضرت زهرا سلام الله علیها فرمودند: «پدرم به من خبر داد که هر کسی بر او و بر من سه روز سلام کند خداوند بهشت را بر او واجب مى کند، چه در زمان حیات ما باشد و چه بعد از وفات ما.»[11] نسبت به زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها نیز روایات زیبایی صادر شده است. امام جواد علیه السلام فرمودند: «مَنْ زَارَ قَبْرَ عَمَّتِي بِقُمَ‏ فَلَهُ‏ الْجَنَّة؛[12] هر کس عمه­ ام را در قم زيارت کند، پاداش او بهشت است.»

شهادت
یکی دیگر از شباهت های حضرت معصومه به مادر، شهادت در راه امامت و ولایت است. امام کاظم علیه السلام فرمود: «إنَّ فاطِمَة عليها السلام صِدِّيْقَةٌ شَهِيْدةٌ؛[13] همانا حضرت فاطمه صدیقه‌‌‌ای بود که به مقام شهادت رسید.» سید جعفر مرتضی عاملی نیز در مورد شهادت حضرت معصومه سلام الله علیها می نگارد:
سربازان مأمون، هارون بن موسی برادر امام رضا علیه السلام را به شهادت رساندند و هارون در قافله‌ای قرار داشت که عازم خراسان بود و حضرت معصومه سلام الله علیها هم در این قافله بود. مأمون سربازان خود را به سوی این قافله فرستاد و جنگی صورت گرفت و عده‌ای کشته شدند و هارون مجروح شد و سپس در حالی که غذا می‌خورد کشته شد و حضرت معصومه سلام الله علیها در ساوه مسموم شد و به خاطر همین سم روزهای کمی زنده ماند و بعد به شهادت رسید.[14]

مقام شفاعت
یکی دیگر از خصوصیات مشترک ایشان داشتن مقام والای شفاعت است. به خدا سوگند در روز قیامت، فاطمه سلام الله علیها شیعیان و دوستان خود را از میان مردم چنان بر می چیند که مرغ دانه های خوب را از بد جدا می کند، آنگاه فاطمه سلام الله علیها با شیعیان خود در بهشت حاضر می شوند. خدا در دل ایشان می افکند تا دوباره به محشر التفات می کنند، خطاب می رسد: این نگرانی شما برای چیست؟ همانا دختر حبیب من(فاطمه)، از شما شفاعت کرد، عرض می کنند: خدایا! دوست داریم قدر ما در چنین روزی معلوم گردد.
خداوند می فرماید: «ای دوستان من! در میان جماعت بنگرید؛ هر کس که به خاطر دوستی فاطمه سلام الله علیها شما را دوست داشت، هر کس به خاطر محبّت فاطمه سلام الله علیها به شما طعام داد، به خاطر محبّت فاطمه سلام الله علیها به شما لباس داد، به خاطر محبّت فاطمه سلام الله علیها شما را به جام آبی سیراب کرد، یا غیبتی را از شما دور گردانید، دست او را بگیرید و همراه خود وارد بهشت کنید.» امام باقرعلیه السلام فرمودند: به خدا سوگند که در محشر جز کافر و منافق و شکّاک نمی ماند.[15]
در زیارت‌نامه حضرت معصومه سلام اللله علیها نیز که از جانب امام معصوم صادر شده است می خوانیم: «يا فَاطِمَةُ اشْفَعِي لِي فِي الْجَنَّةِ فَإِنَّ لَكِ عِنْدَ اللَّهِ شَأْناً مِنَ الشَّأْنِ؛[16] ای فاطمه [معصومه] برای من در بهشت شفاعت کن همانا برای تو در پيشگاه خداوند متعال منزلتی بزرگ است.»
 

پی نوشت
[1] منتهی الآمال، ص975.
[2] علل الشرایع، ج1، ص179.
[3] کریمه اهل بیت، ص63.
[4] نزهه الحفاظ، ج1، ص101.
[5] همان.
[6] عوالم العلوم و المعارف والأحوال، ج21، ص355.
[7] بحارالانوار، ج43، ص10.
[8] انوار المشعشعين، ج 1، ص 211.
[9] بحارالانوار، ج 43، ص 32.
[10] کریمه اهل بیت، ص63.
[11] تهذیب، ج6، ص9.
[12] کامل الزیارات، ص536.
[13] کافی، ج1، ص381.
[14] الحیاة السیاسیة للامام الرضا علیه السلام، ص 428 و قیام سادات علوی، ص161.
[15] زندگانی حضرت زهرا(س)، ص 342.
[16] بحارالانوار، ج99، ص266.