عبدالرحیم مرجانی یکی از نویسندگان اهل سنت در سیستان و بلوچستان، در یادداشت خود در خصوص حکمت های مناسک حج نوشت: «وَأَذِّن فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالا وَعَلَى كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِن كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ» [حج: 27]

دین اسلام برای تربیت و اصلاح پیروان خویش، احکام و برنامه‌هایی دارد که بعضی از این احکام به‌ عنوان شعائر و مظاهر تجلی قدرت و عظمت اسلام تلقی می‌شوند.

 به‌ عنوان مثال حج بیت‌الله‌الحرام نمونه‌ای از شعائر اسلام است که خود دارای مناسک و افعال و ایامی است که هر کدام از آنها به‌نوع خود جزو شعائرالله محسوب می‌شوند؛ همان شعائری که تعظیم و بزرگداشت آنها نشانۀ تقوای قلب و مایۀ خیر معرفی شده است. چنان‌که خداوند متعال می فرمایند: «وَمَن يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللهِ فَإِنَّهَا مِن تَقْوَى الْقُلُوبِ» و نیز می‌فرماید: «وَمَن يُعَظِّمْ حُرُمَاتِ اللهِ فَهُوَ خَيْرٌ لَّهُ عِندَ رَبِّهِ».

آری! حج نمونه‌ای از ارتباط عمیق بنده و مولایش است. خداوند متعال قسمتی از کره خاکی را مورد رحمات خاص خویش قرار داده است. این بخش از کره خاکی چنان با رحمات خدای یکتا احاطه شده و جلالیت ذات قادر و مقتدر آن را پوشانده است که به عنوان مظهری از مظاهر بارز الهی قرار گرفته و ارتباطی بسیار نزدیک با خالق لایزال دارد؛ به‌طوری‌که انسان‌های مومن با دیدن آن بلافاصله به یاد خداوند رحیم و مهربان می‌افتند و در عین‌حال به محض رویت آن بدن‌هایشان به لرزه افتاده و جلالیت خداوند تمام وجودشان را فرامی‌گیرد.

احمدبن‌عبدالرحیم دهلوی، در مورد اجتماع باشکوه حج می‌فرماید: «حقیقت حج تجمع باشکوه گروهی از صالحین امت اسلامی در زمان واحد و در مکان مشخصی است که آن مکان یادآور بندگان مخلص و مقرب الهی اعم از انبیا، صدیقین، شهدا و صالحین است که آنان نیز به‌ منظور تعظیم و تکریم شعائر الهی در این مکان حضور یافته و به امید دست‌یافتن به رحمات بی‌کران خداوندی و کسب رضایت الهی به دعا، زاری و تضرع پرداخته‌اند. حال بعید است که چنین اجتماعی با این کیفیت در مقابل پروردگار خویش اظهار عجز نماید و مورد لطف مرحمت و مغفرت الهی قرار نگیرد.»

مولوی نذیر احمد سلامی نماینده اهل سنت در مجلس خبرگان رهبری اظهار داشت: حج یکی از ارکان مهم دین مبین اسلام است و همه اعمال در مناسک حج مثل منا و عرفات و صفا و مروه، پیام انسجام و وحدت برای دفاع از کیان اسلامی را برای مسلمانان به همراه دارد.

وی افزود: در حج همه متحد الشکل به دور یک خانه می گردند، یک نوع لباس را می پوشند و همه در عید قربان، قربانی می کنند.

مولوی سلامی تصریح کرد: خداوند متعال می فرماید یکی از منافع حج علاوه بر اعمال عبادی آن، آشنایی با دیگر مسلمانان جهان جهت دوستی و تقرب و آگاهی از مسائل و چالش های مسلمانان است.

وی تصریح کرد: افراد بعد از بازگشت از حج و رساندن چالش ها مسائل دیگر مسلمانان به مناطق خود باید به فکر منافع مسلمانان باشند و در این خصوص راه چاره ای را بیاندیشند.

مولوی عبدالصمد کریم زایی امام جمعه اهل سنت ایرانشهر اظهار داشت: در دین مبین اسلام چه از جانب خداوند متعال و چه در روایات نبی مکرم اسلام(ص) تاکیدات بسیاری در خصوص وحدت آمده است.

وی گفت: عزت و رستگاری سعادت و نجات در دنیا و آخرت ثمره وحدت و اتحاد بین مسلمانان است.

مولوی کریم زایی بیان کرد: تمامی اعمال در مناسک حج و اذکاری چون لا اله الا الله و الله اکبر، بر پایه وحدت و انسجام انجام می شود.

وی خاطر نشان کرد: در مناسک حج همه مسلمانان با هر مذهب و قومیتی که دارند یک نوع لباس به صورت یکدست بر تن می کنند و در آنجا فقیر و پولدار عالم و غیر عالم معنایی ندارد،  چراکه پایه و اساس مناسک حج وحدت و اتحاد است.

مولوی کریم زایی افزود: مسلمانان اگر وحدت خودشان را حفظ کنند دیگر استکبار جهانی از قدرت و معنا می افتد.

امام جمعه اهل سنت ایرانشهر گفت: در زمان هشت سال دفاع مقدس ۴۳ کشور علیه ایران متحد شدند اما تمام اقوام و مذاهب ایران بسیج و یکپارچه شدند و توانستند دشمن بعثی را شکست دهند.

وی تصریح کرد: در صدر اسلام با اینکه تعداد مسلمانان بسیار ناچیز بود اما با همان تعداد کم به دلیل وحدت و اتحاد و پیروی از سخنان نبی مکرم اسلام(ص) توانستند قدرت های بزرگی را شکست دهند.

«حسن آلی»، عضو اتحادیه میهنی کردستان گفت که این حزب ممکن است در صورت عدم توافق با حزب دموکرات کردستان بر سر نامزدی برهم صالح، جایگزینی برای وی انتخاب کند.

حسن آلی افزود: حزب اتحادیه میهنی خواهان این است که ریاست جمهوری برهم صالح یک دوره دیگر تمدید شود ولی در صورتی که با حزب دموکرات کردستان بر سر انتخاب وی توافقی صورت نگیرد، احتمال دارد اتحادیه میهنی، «لطیف رشید» را برای تصدی ریاست جمهوری عراق معرفی کند.

وی خاطرنشان کرد که مذاکرات میان اتحادیه میهنی و حزب دموکرات ادامه دارد و پس از عید قربان برای مشخص شدن شخص رئیس جمهوری توافقی صورت خواهد گرفت.

حزب اتحادیه میهنی، برهم صالح را به عنوان نامزد خود برای ریاست جمهوری عراق معرفی کرده و در مقابل حزب دموکرات کردستان، «ریبر احمد بارزانی» را به عنوان نامزد خود معرفی کرده است.

اجماع بر سر نوری مالکی وجود ندارد

«محما خلیل» نماینده حزب دموکرات کردستان عراق گفت که نوری المالکی رهبر ائتلاف دولت قانون بیشترین بخت را برای تصدی پست نخست وزیری آینده این کشور دارد.

خلیل بیان کرد: نوری مالکی بیشتر از هر شخصیت دیگری شانس نخست وزیری را دارد.

وی افزود: البته شیعیان بر سر او اجماع ندارند. چون این موضوع به شیعیان مربوط است گروه‌های دیگر اعتراضی با نام «نوری مالکی» و یا هر فرد دیگری که برای نخست وزیری معرفی کنند، ندارند.

این عضو حزب دموکرات کردستان عراق خاطرنشان کرد: پست نخست وزیری جزو حق و حقوق شیعیان است اما اجماع بر سر نوری مالکی وجود ندارد و مخالفت‌های داخلی و خارجی بر سر نام او وجود دارد.

موضع گیری الخزعلی درباره روند سیاسی

از سوی دیگر روز گذشته،«قیس الخزعلی»، دبیرکل عصائب اهل حق عراق اظهار داشت: خروج جریان صدر از روند سیاسی به تشکیل دولت فدرال آتی عراق شتاب خواهد بخشید.

الخزعلی اظهار داشت: از گروه‌ها و احزاب کُرد می‌خواهیم مساله نامزد منصب رئیس جمهوری را تعیین‌تکلیف کنند، در صورت انتخاب نامزد رئیس جمهوری، هیات هماهنگی گروه‌های شیعی به راحتی نامزد نخست وزیری را معرفی خواهد کرد.

الخزعلی گفت: از زمان نه چندان کمی و تقریبا 9 ماه پس از برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی، وضعیت به شکل معلق باقی مانده و تحولاتی بسیاری روی داده که مهم‌ترین آن، خروج فراکسیون صدر از روند سیاسی بود که چشم‌انداز جدیدی برای شکستن انسداد سیاسی و تشکیل دولت جدید ایجاد کرد.

وی گفت: تاخیری در تشکیل دولت جدید وجود ندارد زیرا پارلمان در تعطیلات به سر می‌برد. در جلسه‌ای که پس از تعطیلات عید برگزار خواهد شد، مشخص می‌شود که تاخیری در تشکیل دولت وجود دارد یا نه. ما تلاش می‌کنیم که تشکیل دولت بیش از این به تعویق نیفتد، فرصت واقعی برای تشکیل دولت وجود دارد.

اسامی مطرح برای نخست وزیری عراق

از سوی دیگر العربی الجدید در گزارشی نوشت: هیئت هماهنگی گروه‌های شیعی طی سه نشست اخیر خود درباره شکل دولت جدید و نه ماهیت مذاکرات با گروه‌های سیاسی دیگر به تفاهمات روشنی دست نیافته‌اند.

یک عضو ارشد هیئت هماهنگی گروه‌های شیعی گفت: بزرگترین مانع در درون هیئت هماهنگی، شخصیتی است که ماموریت تشکیل کابینه جدید را برعهده خواهد داشت به خصوص که برخی هشدار می‌دهند نباید شخصیت مورد نظر مایه تحریک جریان صدر شود و افکار عمومی را علیه دولت تحریک کند و سناریو یورش به منطقه الخضراء در سال 2016 میلادی به هنگام دولت حیدر العبادی تکرار شود.

هیئت هماهنگی متشکل از گروه‌های سیاسی شیعی نظیر دولت قانون به ریاست «نوری المالکی»، ائتلاف فتح به ریاست «هادی العامری»، مجلس اعلای اسلامی به ریاست «همام حمودی» و جریان ملی حکمت به ریاست «عمار حکیم» و ائتلاف النصر به ریاست «حیدر العبادی» است و پس از به دست آوردن اغلب کرسی‌های نمایندگان مستعفی جریان صدر به فراکسیون اکثریت تبدیل شده است و اکنون می‌تواند نقشی به مراتب تعیین‌کننده‌تر در روند تشکیل دولت جدید و تصویب قوانین ایفا کند.

در همین رابطه، یک عضو هیئت هماهنگی اظهار داشت: برخی اختلاف نظرها، مساله تشکیل دولت در زمانی نزدیک را ناممکن می‌سازد، پیش‌بینی می‌کنم در بهترین حالت پیش از سبتامبر دولت جدید عراق تشکیل نشود.

وی گفت: بر سر شکل دولت آتی اختلاف وجود دارد، برخی خواهان تشکیل دولتی توافقی همانند دولت‌های پیشین هستند که 22 وزارتخانه میان سه طیف اصلی توزیع شود، اما برخی نسبت به تشکیل دولت توافقی هشدار می‌دهند و خواهان تشکیل دولتی خدمات‌رسان برای تنها دو سال هستند تا پس از آن با تصویب قانون انتخابات جدید، انتخابات برگزار شود.

این عضو ارشد هیئت هماهنگی تاکید کرد: اختلاف مهمی که اکنون وجود دارد، توافق بر سر نامزد ریاست دولت جدید است، ائتلاف دولت قانون رسما نام نوری المالکی را مطرح کرده است؛ امری که با عدم موافقت دیگر گروه‌های موجود در هیئت هماهنگی مواجه شده است و آن را تحریک جریان صدر قلمداد می‌کنند.

به گفته این عضو هیئت هماهنگی، نام «قاسم الاعرجی»، مشاور امنیت ملی عراق این روزها برای تصدی منصب نخست وزیری به قدرت مطرح است به خصوص که وی روابط خوبی با گروه‌های مختلف سیاسی دارد، در کنار الاعرجی، نام «محمد شیاع السودانی»، وزیر پیشین و عضو حزب الدعوه نیز در کنار «حیدر العبادی»، نخست‌وزیر پیشین و رئیس ائتلاف النصر و «اسعد العیدانی»، استاندار بصره و «عبدالحسبن عبطان»، وزیر پیشین ورزش البته با شانس کمتری مطرح است.

اما وی تاکید کرد: هیچ کدام از این اسامی رسما در سه نشست اخیر هیئت هماهنگی مطرح نشده است و نامزد توافقی به احتمال زیاد پس از تعطیلات عید قربان و بازگشت شماری از اعضای فتح از حج تعیین‌تکلیف خواهد شد.

طرح غیر رسمی اسامی نخست وزیری

از سوی دیگر، «فاضل موات»، از رهبران ائتلاف دولت قانون گفت: اسامی مطرح شده برای ریاست دولت جدید نظیر نوری المالکی، حیدر العبادی، هادی العامری، قاسم الاعرجی و محمد شیاع السودانی به شکل غیر رسمی از سوی رهبران هیئت هماهنگی مطرح شده است.

وی با بیان اینکه انتخاب نخست وزیر جدید از طریق توافق گروه‌های موجود در هیئت هماهنگی خواهد بود و اختلافی در این باره نیست، گفت: این انتخاب یکی از دو شکل زیر حل و فصل خواهد شد؛ رای‌گیری میان رهبران هیئت هماهنگی و یا مشارکت دادن نمایندگان طیف شیعی در پارلمان برای انتخاب نخست‌وزیر از طریق برگزاری کنگره عمومی که همه اعضای شیعه پارلمان خواه مستقل و یا حزبی در آن حضور خواهند داشت، سازوکار دوم البته احتمال بیشتری دارد.

از سوی دیگر «محما خلیل» نماینده حزب دموکرات کردستان عراق هم گفت: هیئت هماهنگی تاکنون درباره نامزد خود برای نخست وزیری با دیگر گروه‌ها رایزنی نکرده است و هر آنچه مطرح شده از طریق رسانه‌ها بوده و تا به این لحظه به شکل رسمی موضوعی بیان نشده است.

وی برنامه دولت و پایبندی به مواد قانون اساسی را برای گروه‌های سیاسی دیگر مهمتر از نام نامزد نخست وزیری عراق دانست.

خلیل تاکید کرد: گروه‌های سیاسی درباره شخصی که هیئت هماهنگی معرفی می‌کند، صاحب رای هستند و این پرونده باید با همه گروه‌های سیاسی مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد.

از سوی دیگر «احمد حقی» فعال حقوقی عراقی درباره تحریک عراقی‌ها هشدار داد و گفت: تظاهرات جدید محتمل است، تظاهراتی که تظاهرات اکتبر 2019 در برابر آن چیزی نیست.

«احمد الشریفی» تحلیلگر سیاسی عراقی هم بیان کرد: احتمال انتخاب مجدد «مصطفی الکاظمی» نخست وزیر کنونی بعید نیست به ویژه که این گزینه نوعی آرامش با جریان صدر ایجاد خواهد کرد.

وی افزود: هیئت هماهنگی متوجه اوضاع خطرناک و وتوی صدری یا جریان اکتبری‌ها درباره نامزدی هست که برای نخست وزیری معرفی می‌کند. نخست وزیر جدید باید مورد توافق منطقه‌ای و بین المللی باشد.

با گذشت حدود 9 ماه از برگزاری انتخابات عراق، احزاب و جریان‌های سیاسی این کشور نتوانسته‌اند بر سر تشکیل دولت و انتخاب رئیس جمهوری و نخست وزیر به توافق برسند.

«علیرضا زاکانی»، شهردار تهران با «سیدعمار حکیم»، رهبر جریان حکمت ملی عراق دیدار و گفت‌وگو کرد.

حکیم در دیدار با «علیرضا زاکانی»، شهردار تهران، خواستار هماهنگی در سطح عالی میان دستگاه‌های ذی‌ربط ایران و عراق در ایام زیارت اربعین شد.

در این دیدار که در دفتر رهبر جریان حکمت ملی عراق در بغداد برگزار شد، طرفین فرارسیدن عید سعید قربان را تبریک گفتند و برای دو ملت و امت اسلامی آرزوی توفیق کردند.

حکیم در این دیدار بر اهمیت رویارویی با چالش‌های مشترک تأکید کرد و خواستار استفاده از تجربه ایران و به‌خصوص تهران در ساخت‌وساز و مبادله تجارب در این عرصه شد.

وی همچنین خواستار هماهنگی در سطح عالی میان دستگاه‌های ذی‌ربط ایران و عراق در مراسم زیارت اربعین به عنوان یک راهپیمایی بزرگ اسلامی که بیانگر وفاداری به خاندان اهل بیت‌(ع) است، شد.

نهم ذی الحجه، سالروز شهادت حضرت مسلم بن عقیل، سفیر أباعبدالله الحسین (علیه السلام) است که برخی از ویژگی های ایشان اشاره می کنیم .

مسلم بن عقیل از تبار پاک بنی‌هاشم و نواده حضرت ابوطالب عموی پیامبر(ص) است، ابو طالبی که تا آخرین ساعات حیات خود دست از حمایت پیامبر برنداشت و دعوت پیامبر را اجابت کرد، مسلم از چنین نسلی است او از خاندانی پاک، شجاع و با فضیلت برخاست و زیر نظر عموی گرامی‌اش، علی علیه‌السلام، و پسر عموهای خود امام حسن علیه‌السلام و امام حسین علیه‌السلام پرورش یافت و از علم، تقوی و دیگر فضائل آن بزرگواران بهره مند گردید. [۱] و افتخار دامادی امیر المومنین‌(ع) را داشت و سال‌ها در کنار امام حسن و امام حسین علیهما السلام به ایشان اقتدا کرده بود با اینکه در آن زمان بسیاری از افراد این بصیرت را نداشتند.

نقش آفرینی‌های مسلم
پیش از حادثه کربلا ، مسلم در رکاب امیر المومنین رشادت‌های زیادی از خود نشان داد از جمله در جنگ صفین و حکومت امیر المومنین یکی از نقش آفرینان معرکه نبرد بود و جناح راست سپاه امیر المومنین در دست او بوده است [۲] و این‌ها همه نشان از شجاعت و مدیریت بالای اوست.

نائب خاص امام معصوم
اگر بخواهیم شخصیت مسلم بن عقیل را واکاوی کنیم، باید او را در ردیف شخصیت‌های دینی بزرگ اسلام و بالاتر از آن‌ها محسوب کرد، چراکه مسلم بن عقیل نماینده خاص امام معصوم بوده‌اند، هم در زمان امیرالمؤمنین مورد توجه خاص حضرت بود و هم در دوران امام حسن مجتبی یار و کمک کار ایشان بودند و از یاران با وفا و بر جسته آن حضرت به شمار می‌رفتند. [۳] و پس از شهادت امام حسن علیه‌السلام همراه امام حسین علیه‌السلام رهسپار مکه شد. [۴] و به عنوان نائب خاص و وکیل امام به کوفه اعزام شد و امام این اعتماد خاص را به ایشان داشت که او را به عنوان سفیر و کارشناس امور سیاسی و نظامی به کوفه فرستادند.

علت انتخاب مسلم بن عقیل به عنوان سفیر خاص
امانت داری و تعهد مسلم و سابقه درخشان و بصیرت بالای او در تبعیت از ولایت و جامعیت علمی و عملی ، همه و همه سبب شد که امام (ع) او را به عنوان نماینده خود برگزید و در معرّفی او به مردم کوفه نوشت:
وَ انّی باعِثٌ الیکُم بِاخی‌ وَ ابْنِ عَمّی‌ وَ ثِقَتی‌ مِنْ اهْلی‌ «مُسْلِمِ بن عَقیل» لِیُعْلِمَ لی‌ کُنْهَ امْرِکُمْ وَ یَکْتُبَ الَیَّ به ما یَتَبَیَّنَ لَهُ مِنْ اجْتماعِکُمْ. [۵]
و همانا من برادرم و پسر عمویم و شخص مورد اعتماد اصحابم، یعنی مسلم بن عقیل را به سوی شما (مردم کوفه) می‌فرستم تا حقیقت امر شما را به من اعلام کند و آنچه از اجتماع شما برای او روشن می‌شود به من بنویسد.

مردم کوفه نیز به جلالت قدر نماینده امام (ع) واقف بودند، لذا قبل از آمدن «عبیدالله بن زیاد» به کوفه به خوبی از او استقبال کردند و در مورد جایگاه مسلم نزد امام حسین (ع)، همین بس که وقتی خبر شهادت او به حضرت (ع) رسید فرمود: «لا خَیْرَ فِی الْحَیاةِ بَعْدَکُمْ» [۶] بعد از شما خیری در زندگی نیست.

جایگاه بلند علمی مسلم بن عقیل
از دیگر جنبه‌های شخصیتی مسلم بن عقیل، جایگاه بالای علمی ایشان می‌باشد هر چند گزارشات کمی در این زمینه بدست ما رسیده است، ولی مواردی را مشاهده می‌کنیم که این جایگاه را نشان می‌دهد از باب نمونه رجال نویسان اهل سنت، مسلم بن عقیل را محدّثی تابعی شمرده و گفته‌اند که صفوان بن موهب از او حدیث نقل کرده است [۷]. وی فقیه و دانشمند بود [۸] و همان جایگاه نیابت خاصه‌ای که نواب اربعه نسبت به امام زمان علیه‌السلام داشتند مسلم بن عقیل همان جایگاه را نسبت به امام حسین علیه‌السلام داشتند، به علاوه سجایا و شاخص‌های دیگری که تنها در وجود ایشان بود.

عامل به سیره نبوی در سخت‌ترین شرایط
در جریان پیشنهاد ترور عبید الله ابن زیاد در منزل هانی بن عروة با وجود مهیا بودن همه شرایط برای از بین بردن ابن زیاد، مسلم بن عقیل از این کار امتناع نمود ، زمانی که علت را جویا شدند فرمود : سخن پیامبر صلی الله علیه و آله را به یاد آوردم که فرمود: «مؤمن غافلگیرانه نمی‌کُشد و این عمل خود را مستند کرد به سیره نبوی و این نشان از آگاهی و دانش او نسبت به سیره نبوی و پایبندی و تقوای بالای او در التزام به اصول می‌باشد. [۹]

پیشتاز حماسه عاشورا
در حادثه عاشورا مسلم، پیشتاز حماسه عاشورا بود و حضور او در کوفه موجب آشکار شدن تزویر و ریاکاری امویان شد و غربت او در کوفه یاد آور غربت و مظلومیت خاندان پیامبر در کربلا است.

شجاعت مسلم
مسلم را شجاع‌ترین فرزند عقیل خوانده‌اند [۱۰] ؛ بعد از استقرار مسلم در خانه طوعه، بلال فرزند وی که برای می‌گساری با دوستان خود بیرون رفته بود، به خانه بازگشت و از حضور مسلم در خانه مطلع شد. علی رغم تأکید مادر، موضوع را کتمان نکرد و نزد عبدالرحمن بن اشعث رفت و داستان را با او در میان گذاشت و ابن زیاد نیز از موضوع با خبر شد و در پی آن شصت یا هفتاد و به قولی سیصد تن از سربازان ویژه خود را همراه محمد بن اشعث رهسپار محل اختفای مسلم کرد. [۱۱]
جنگ سختی در گرفت و شماری از سربازان ابن زیاد کشته شدند. وقتی خبر به ابن زیاد رسید، به ابن اشعث پیغام داد که من تو را برای دستگیری یک نفر فرستاده‌ام، در حالی که ضربه سختی بر سپاهم وارد شده است. ابن اشعث پاسخ داد: آیا می‌دانی ما را برای دستگیری شیری دلاور و شمشیری بران که در دست مردی شجاع و با اراده قرار دارد فرستاده‌ای؟ او از خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله است. ابن زیاد پیغام فرستاد که به او امان دهید زیرا جز این راهی برای دستگیری او نخواهید یافت.[۱۲] مسلم گفت: نیازی به امان مکر پیشگان نیست . این‌ها همه برخاسته از ایمان بالای او و اعتقاد او به ولایت بود .

بصیرت
بسیاری از بنی‌هاشم با امام به کربلا نیامدند ، البته امام تکلیف نکرده بودند، ولی او خود همراه امام آمد و این مسئله ناشی از بصیرت بالای مسلم است.

مهم‌ترین پیام‌هایی که می‌توان از سیره مسلم بن عقیل گرفت
با همه مدارج علمی و تقوایی او مهم‌تر از همه بصیرت او و ایثار و پیش قدم شدن برای قیام امام حسین علیه‌السلام است و حضور او در کوفه بعدها تاثیر مهمی داشت، فعالیت‌های مسلم در کوفه بعدها موجب قیام‌هایی در جامعه مسلمین از قبیل قیام توابین و غیر آن و تبعیت مطلق او از امام عصرش شد.
شجاعت در راه حق از دیگر مطالبی است که در سیره مسلم قابل مشاهده است از دیگر ویژگی‌های مسلم بن عقیل تبعیت او از سنت نبوی است و این در زمانی واقع شد که امویان اسلام را به گوشه‌ای گذاشته و اکثر مردم درانحراف بودند و جریانی در جامعه به وجود آمده بود که مردم را از سیره نبوی دور می‌کرد و اگر قیام امام و اخلاص افرادی مثل مسلم نبود فضای الان جامعه ما تیره و تار و خط واقعی اسلام گم می‌شد
و اگر این الگوها نبودند ارزشهای دین از بین می‌رفتند و مسلم بن عقیل و امثال وی الگو و اسوه جامعه هستند و اگر مسلم و مانند او نبودند نه از علمی خبری بود و نه از فرهنگ واقعی اسلام اثری مانده بود و اساس مکتب اسلام مدیون این خون‌ها و بصیرت‌هاست و فرهنگ مقاومت با توجه به این اسوه‌ها و الگوها باقی ماند تا اینکه به دوران طلایی انقلاب اسلامی رسید.

پی نوشت ها:
[۱] - الشهید مسلم بن عقیل، ص ۸۱ و ۸۳
[۲] - مناقب آل ابیطالب، ج ۳، ص ۱۹۷
[۳] - رجال الطوسی، ص ۷۰
[۴] - الامامة و السیاسة، ج ۲، ص ۲۳۰
[۵] - اخبار الطوال، دینوری، ص ۲۳۰
[۶] - مروج الذّهب، ج ۳، ص ۷۲
[۷] - الثقات، ج ۵، ص ۳۹۱؛ الاعلام، ج ۷، ص ۲۲۲
[۸] - الشهید مسلم بن عقیل، ص ۱۰۹
[۹] - التاریخ الکبیر، ج ۴، ص ۲۶۶.
[۱۰] - . المعارف ج ۷، ص ۲۰۴
[۱۱] - الکامل فی التاریخ، ج ۴، ص ۳۲
[۱۲] - الفتوح، ج ۵، ص ۹۲

سنگباران نمادین شیطان، عملی عبادی است که با قصد قربت انجام می‌شود و محل هر سه «جمره اولی و وسطی و عقبه» ، در سرزمین منا مشخص و مشهور است، و در حال حاضر به صورتی ساخته شده که ستون‌های بزرگی برای ضربه زدن به آنها وجود دارد و سنگباران از دو طبقه ممکن است.

بررسی واژه رمی و جمرات

واژه «رمی» به معنای انداختن چیزی و پرتاب کردن سنگ و انداختن تیر آمده است.  واژه «جمرات» به معنای محل سنگباران است که سه مکان مشخص ( جمره اولی، جمره وسطی و جمره عقبه) را شامل می‌شود.

از امام علی(ع) و امام صادق(ع) حکایت شده است: «شیطان خود را به ابراهیم(ع) نمایاند و جبرئیل به او دستور داد که با هفت سنگ شیطان را براند». محل‌هایی که ابراهیم به سوی شیطان سنگ پرتاب کرد، جمرات نام‌گذاری شد.

حکت‌های رمی جمرات

بخشی از اسرار و معارف آن عبارت است از:

* مبارزه با شیاطین

سنگباران شیطان، شیوه ابراهیمی در مبارزه است؛ چنان که گذشت شیطان بر ابراهیم(ع) ظاهر شد و جبرئیل به ابراهیم دستور داد که او را با هفت سنگ بزند. سپس در محل دوم و سوم ظاهر شد و ابراهیم(ع) هر بار، با هفت سنگ او را مورد حمله قرار داد. این عمل ابراهیم (ع)، آموزه‌ای برای همه نسل‌ها است که با شیطان (و شیطان صفتان دنیا) مبارزه کنند. پیامبر(ص) نیز هنگامی که روز عید قربان از مشعر به منا رفت، نزد جمره عقبه آمده و آن را با هفت سنگ زد. این امر در اسلام نیز سنت گردید  و همین گونه در مورد جمره اول و دوم عمل کرد.

* مبارزه با شیطان درون

امام صادق(ع) فرمود: «در رمی جمرات، شهوات و پستی‌ها و صفات نکوهیده را از خود دور کن آنها را با تیر سنگ خویش هدف قرار ده».

آیت الله جوادی آملی می‌نویسد: «اگر مساله رمی جمرات و سنگ زدن به جمره‌ها مطرح است، در حقیقت دیو درون و بیرون را رمی کردن و شیطان انس و جن را راندن است، تا انسان فرشته نشود، شیطان از حریم او بیرون نمی‌رود. اگر فرشته خوی شد، آن گاه است که از گزند شیطنت مصون می‌ماند.

«رمی جمرات یک تمرین عملی هدفدار و سازنده برای زنده نگه داشتن روح مبارزه، مجاهدت با صفات زشت شیطانی، زدودن اوهام و وسوسه‌های ابلیسی، رذایل و مفاسد اخلاقی و رفع شرک و آلودگی از درون وجود آدمی و محیط زندگی است.

*سر طهارت در رمی

براساس فرموده امام صادق(ع)، مستحب است حاجیان در هنگام رمی جمرات، با طهارت باشند؛ یعنی با حالت وضو یا غسل بوده و از ناپاکی‌های معنوی به دور باشند. آری کسی بهتر می‌تواند شیطان پلید را براند که خود پلید و ناپاک نباشد.

* پاکی از گناهان

در حدیثی از پیامبر(ص) حکایت شده است: «حج گزار هنگامی که رمی جمرات می‌کند، از گناهانش خارج می‌شود». در حدیث دیگری از امام صادق(ع) نقل شده است حاجیان با هر سنگی که می‌زنند، گناه کبیره‌ای از آنها برطرف می‌شود.

آری کسی که شیطان را از خود براند، از پلیدی‌ها به دور می‌شود و به لطف الهی پرونده گذشته او نیز پاک می‌گردد.

* کسب نورانیت در مبارزه با شیطان

پیامبر(ص) فرموده است: «هنگامی که رمی جمرات کردی، آن برای تو نوری در رستاخیز خواهد بود».

آری هر کس شیطان را از خود دور سازد، از تاریکی و گمراهی می‌رهد و به خدا نزدیک می‌شود و نورانی می‌گردد که خدا نور آسمان‌ها و زمین است.

* مبارزه مستمر با شیطان

«درمنطقه جمرات، شیطان بر آن شد که آدم را فریب دهد؛ ولی موفق نگردید، بعدها شیطان در سه منطقه تصمیم گرفت تا ابراهیم و اسماعیل و هاجر را گمراه کند؛ ولی از مایوس شدن ابراهیم (و دست برداشتن او از وظیفه قربانی فرزند)، در همان مرحله اول پشیمان گشت. اما هاجر و اسماعیل را در سه نوبت وسوسه نمود و شاید سر این که روز دهم حاجی فقط جمره عقبی را رمی می‌کند، ولی در روز یازدهم و دوازدهم هر سه جمره را رمی می‌نماید، اشاره به همین معنا باشد؛ یعنی، مبارزه با شیطان، باید مداوم و مستمر باشد و در آن غفلت و سستی صورت نگیرد.

* توجه به عظمت خدا

بر اساس احادیث متعدد، ابراهیم(ع) و پیامبر(ص) درهنگام سنگباران شیطان، بعد از هر سنگی «تکبیر» می‌گفتند؛ از این رو تکبیر گفتن هنگام رمی، استحباب دارد و نشانه آن است که تنها با تکیه بر خدا می‌توان با شیطان مبارزه نمود و او را تضعیف کرد. آری حاجیان بر ذلت شیطان، تکبیر میگویند و عظمت الهی را یاد آور می‌شوند؛ تا همه بدانند عاقبت شیاطین، ذلت و خواری است و سرافرازی و بلند مرتبگی مخصوص خداوند است.

در احادیث اهل بیت(ع) آمده است: سنگساری شیطان را با یاد خدا و حمد و ثنای الهی و صلوات بر پیامبر(ص) همراه سازید و از خدا بخواهید که از شما قبول کند. آری در اسلام مبارزه با دشمن نیز جهت‌دار است و هر گاه شیطان رانده می‌شود، به خاطر خدا و به یاد و دستور او است.

* رعایت حقوق دیگران

در حدیثی آمده است: وقتی پیامبر(ص) ازدحام مردم برای رمی جمرات را دید فرمود: «همدیگر را به کشتن ندهید، چون سنگ می‌زنید، با نوک انگشتان پرتاب کنید» و در حدیث دیگر فرمود: «با مثل اینها، با مثل اینها (سنگ ریزه‌ها) از زیاده روی در دین بپرهیزید که پیشینیان شما به دلیل غلو و زیاده‌روی در دین هلاک شدند».

آری افراط و تفریط در هر کار، موجب زیان فرد و اجتماع می‌شود. از این رو رعایت اعتدال در انتخاب اندازه سنگ‌ها و رعایت حال دیگران در هنگام پرتاب سنگ‌ها، لازم است. بدین جهت امام صادق(ع) به آرامش و وقار و عدم توقف در هنگام رمی جمرات سفارش کرده است.

این سفارش‌ها نکته مهمی را گوشزد می‌کند و آن اینکه با هر وسیله‌ای، نمی‌توان به مقصد رسید و حتی در مسیر عبادت و مبارزه با شیطان، بایستی حقوق دیگران را مراعات کرد و به آنان آزار نرساند.

* مبارزه با راه‌های نفوذ شیطان

در اینجا دو وجه به نظر می‌رسد:

وجه اول: شاید به این سبب باشد که شیطان و هوای نفس از هفت مجرا بر انسان مسلط می‌شود: پنج قوه حسی (بینایی، چشایی، بویایی، شنوایی، لامسه) و دو قوه شهوت و غضب. بنابراین شیطان از هفت راه داخل هویت و نفس انسانی می‌شود که باید راه نفوذش را بست.

وجه دوم: از آنجا که انسان در دنیا مسافری بیش نیست، بنابراین از زمان پیدایش تا آخرین نقطه وصول به کمال و انسانیت، باید از هفت مرحله ( طبع، نفس، عقل، روح، سر، خفی، اخفی) و منزلگاه بگذرد.

* موانع متعدد در راه حق

«تعداد عقبات (جمره اولی، وسطی، عقبه)، نشانه آن است که برای رسیدن به حق، تنها یک مانع نیست؛ بلکه موانع متعدد، متفاوت در سر راه وجود دارد. در هر قدمی که انسان به خانه حق نزدیک می‌شود، سنگی جلوی پای او می‌آید و دفاع بر او لازم می‌شود.

* سر استحباب استقبال قبله

«در رمی جمره اولی و جمره وسطی، چون شیطان مانع از آن است که انسان به طرف خانه کعبه به پیش رود؛ لذا شخص حاجی رو به طرف خانه خدا به رمی شیطان می‌پردازد تا او را از سر راه خویش بردارد. اما در جمره عقبه، چون نزدیک به حرم است، باید مانع از ورود شیطان به این حرم گردد؛ لذا پشت به کعبه و رو به شیطان به مصاف او می‌رود.

علاوه بر این تا با شیطان بزرگ مبارزه نشود، انسان نمی‌تواند رو به قبله حقیقی باشد و باید این مانع را بردارد، تا به قبله حقیقی رو کند.

* هجوم جمعی علیه شیطان

در حج، چند تجمع عام داریم (مثل حضور در عرفات و مشعر). یکی از اجتماعات واحد هم، در رمی جمره عقبه در روز عید وجود دارد. این هجوم همگانی و واحد علیه شیطان، این درس مهم را می‌دهد که در بعضی از موقعیت‌ها، بایستی مسلمانان نیروی خود را متمرکز کنند و علیه آن سنگرها و دشمنان اصلی موضع بگیرند و در مراحل زمانی که علیه آنها وارد عمل شدند و تضعیف‌شان کردند، تقسیم شوند؛ یعنی، در مرحله اول باید آن مانع بزرگ و دشمن اصلی را با یک هجوم همه جانبه و گسترده، تضعیف کرده؛ آن گاه به دشمنان دیگر پرداخت. از اینجا ضرورت مرحله بندی و اولویت گذاری، در مبارزه آشکار می‌شود.

* مبارزه جدی و زیاد با شیطان

در بین اعمال حج، بالاترین تکرار عمل مربوط به رمی جمره است. (۴۹ بار سنگ زدن) که بیشتر از تعداد طواف (۲۱ شوط) یا سعی (۱۴ شوط) است.

این کثرت، نشان‌دهنده آن است که بدون مبارزه زیاد، مستمر و فراگیر و جدی با شیطان، کمال و قرب حاصل نمی‌شود و واجب عملی نمی‌گردد.

علاوه بر این، تعداد زیاد رمی، ممکن است اشاره به تعداد فراوان گناهان و رذایل اخلاقی داشته باشد که باید از آنها دوری جست و نفس خود را از آنها پالایش کرد.

* مراحل هفتگانه رمی

همان گونه که طواف و سعی، هفت مرتبه است، رمی نیز هفت مرحله دارد که در هر مرحله نیز هفت سنگ زده می‌شود (در سه روز).

این هفت، در بسیاری دیگر از امور زندگی هم جاری است (مثل هفت مرحله زندگی) و این پیام را دارد که در همه این مراحل، بایستی با شیطان مبارزه کرد و آنی از او غفلت نورزید. لذا قرآن درباره شیطان می‌فرماید: وشارکهم فی الاموال و الاولاد؛ یعنی، حتی آن زمان که نطفه یک انسان منعقد می‌شود، از آسیب او در امان نیست. و همیشه تا لحظه مرگ باید هشیار و آماده بود.

پیامبر خدا در روز عرفه  سال دهم هجرت؛ یعنی سال حجةالوداع، در سرزمین عرفات خطبه خواند و فرمود: «لَا تَرْجِعُوا بَعْدِى كُفّاراً مُضِلّينَ يَمْلِكُ بَعْضُكُمْ رِقَابَ بَعْضٍ، إنّى قَدْ خَلّفْتُ فِيكُمْ مَا إنْ تَمَسّكْتُمْ بِهِ لَنْ تَضِلّوا: كِتَابَ اللهِ وَ عِتْرَتِى أهْلَ بَيْتِى! ألَا هَلْ بَلّغْتُ؟! قَالُوا نَعَمْ! قَالَ اللّهُم؛[1] پس از رحلت من به كفر برنگرديد، كه گمراه‌کنندگان بندگان خدا بوده باشيد و بعضى از شما بر بعضى ديگر مسلط گردد. من در ميان شما دو چيز ارزشمند و نفيس را به يادگار باقى گذاشتم كه مادامى‌كه به آن‌ها تمسّک جویید گمراه نمى‌شويد: كتاب خدا و عترت من كه اهل‌بیت من هستند! آيا اى مردم من رساندم و تبليغ كردم‌؟! گفتند: آرى! گفت: بار خدايا تو گواه باش.»

توصیه‌های پیامبر خدا بر تمسک به قرآن و اهل‌بیت آن هم در آخرین سال از حیات مبارکشان گویای مسیر تضمین شده دین‌داری و عاقبت‌‌به‌خیری است؛ توسل و تمسک به قرآن که کتاب راهنمای هدایت و اهل‌بیت مفسران حقیقی قرآن و حافظ شریعت هستند.

پیامبر خدا صلی‌الله علیه و آله حاکم بر مردم و صاحب‌اختیار آن‌ها بود و مردم در همه امور به ایشان مراجعه می‌کردند؛ تأکیدات ایشان بر مراجعه به اهل‌بیت و تمسک بر ایشان به‌عنوان ملازمان و مفسران قرآن در حقیقت اعلام جانشینی اهل‌بیت در همان اموری است که پیامبر عهده‌دار آن بود.

روایت دیگری که احمد بن حنبل، در مُسنَد خويش، زمان صدور آن را روز عرفه و در سرزمين عرفات‏ ذكر می‌کند، حدیث جانشینی امامان دوازده‌گانه است.

جابر بن سمره نقل می‌کند: پیامبر خدا صلی‌الله علیه و آله فرمود: «لَن یَزالَ هَذَا الاَمر عَزیزَاً ظَاهِراً حَتّى یَملِکَ اثنَاعَشَر، کُلُّهُم. ثُمَّ لَغَطَ القَومُ وتَکلّمُوا فَلَم اَفهَم قَولَه بَعد (کلّهم). فَقلتُ لأبِى: یَا اَبَتاه! ما بَعد کُلِّهِم؟ قَالَ کُلّهُم مِن قُرَیش؛[2] همیشه این امر نفوذناپذیر و غالب است تا آن که دوازده نفر حاکم شوند، همه آن‌ها در این هنگام سروصدا کرده و هیاهو نمودند، لذا نفهمیدم که بعد از «کلّهم» چه فرمود: از پدرم پرسیدم که پیامبر چه فرمود؟ گفت: کلّهم من قریش.»

این روایت نقل‌های دیگری نیز با این مضمون دارد، ولی به‌جای «کُلّهُم من قُریش»، تعبیر «کُلّهِم مِن بَنی هاشِم» وارد شده است.[3]

نکته تأسف باری که در روایت جابر بن سمره و در تعابیر مختلف نیز آمده، این است که وقتی سخن پیامبر خدا صلی‌الله علیه و آله به این جا رسید، عده‌ای از مردم که گویا شنیدن این سخنان را خوش نداشتند، همهمه کردند و با سروصدا کردن باعث شدند تا پیامبر خدا صلی‌الله علیه و آله نتوانند سخنانشان را ادامه دهند.

کسانی که باید صدایشان را از صدای پیامبر صلی‌الله علیه و آله بالاتر نمی‌بردند،[4] مانع سخن پیامبر شدند و راوی حدیث اذعان می کند که به‌خاطر سروصدا نتوانستم متوجه سخنان حضرت شوم.

شاید بتوان گفت: سخنان پیامبر خدا صلی‌الله علیه و اله در عرفات و مطرح‌کردن 12 امام و خلیفه، برای زمینه‌سازی جانشینی حضرت علی علیه‌السلام و ائمه بعد از ایشان بوده است که عده‌ای با سروصدا و جنجال مانع از سخنان حضرت شدند. ازاین‌رو علتی که پیامبر صلی‌الله علیه و آله از طرح جانشینی امیرالمؤمنین خوف داشتند،[5] همین رفتارهای منافقان بود که می‌توانست برای اسلام خطرآفرین باشد.

قرارگرفتن حدیث ثقلین و حدیث جانشینی 12 نفر از بنی‌هاشم پس از پیامبر صلی‌الله علیه و آله همگی گویای جانشینی امامان شیعه است؛ چرا که این روایت جز بر امامان شیعه قابل تطبیق نیست؛ جالب‌تر اینکه ذکر 12 رئیس و امیر در تورات نیز آمده و ابن تیمیه علت مسلمان شدن و شیعه شدن بیشتر یهودیان را، اشاره به 12 امام در تورات می‌داند.[6]

در نتیجه، ابلاغ جانشینی امیرالمؤمنین علیه‌السلام وظیفه‌ای بود که خدا بر دوش پیامبرش نهاده بود؛ حضرت نیز در چندین جا این مسئله را به مردم ابلاغ کردند، ولی منافقین و بخشی از مردم مکه و مدینه نسبت به حضرت کینه داشتند و با همهمه و ایجاد سروصدا مانع از ادامه سخنان پیامبر شدند، تا در نهایت ایشان در غدیر خم به این وظیفه الهی عمل کردند و امامت حضرت را بر جهانیان اعلام نمودند.

پی‌نوشت:
‌1. مسند ابن حنبل، ج ۷ ص ۴۲۹، ح ۲۰۹۹۱ .

2. مسند احمد، ج 5، ص 99.

3. ينابيع المودّة، ج ۳، ص ۲۹۰، ح ۴.

4. حجرات، آیه 2.

5. https://btid.org/fa/news/113765

[6] منهاج السنه، ج8، ص242.

روز عرفه، روزی است که در‌های آسمان را برای پذیرش تضرع‌های عاشقانه‌ بندگان ذات اقدس اله می‌گشایند و باز هم آن فاعل بالعشق خواهان بازگشت اشرف مخلوقاتش به بارگاه امن‌اش است.

اما چرا این روز، به روز عرفه مشهور است و یا به بیان دیگر، وجه تسمیه این روز چیست؟

در پاسخ به این سوال می توان گفت؛ عرفات، نام منطقه وسیعى است با مساحت حدود 18 کیلومتر مربع در شرق مکه معظمه، اندکى متمایل به جنوب که در میان راه طائف و مکه قرار گرفته است وزائران بیت ‏الله الحرام در نهم ذى الحجه، از ظهر تا غروب در این منطقه حضور دارند.

در نقلى آمده است که آدم و حوا علیهم السلام پس از هبوط از بهشت و آمدن به کره خاکى، در این سرزمین یکدیگر را یافتند و به همین دلیل، این منطقه «عرفات» و این روز «عرفه» نام گرفته است.

نامگذاری روز عرفه

همچنین گفته‌اند که جبرئیل علیه السلام هنگامی که مناسک حج را به ابراهیم می‌آموخت، چون به عرفه رسید به او گفت «عرفت» و او پاسخ داد آری، لذا به این نام خوانده شد و نیز گفته‌اند سبب آن این است که مردم از این جایگاه به گناه خود اعتراف می‌کنند و بعضی آن را جهت تحمل صبر و رنجی می‌دانند که برای رسیدن به آن باید متحمل شد. چرا که یکی از معانی «عرف» صبر و شکیبایی و تحمل است.

آداب و مراسم روز عرفه

همان طور که در سطور پیشین اشاره شد، این روز، روز دعا و نیایش و تضرع به درگاه احدیت و اعتراف به گناهان و تامل و تدبر در قدرت و عظمت حق تعالی است، اما چگونه؟ و با چه وسیله ای؟ چرا که انسان اساسا از خود چیزی ندارد. اینجاست که اهل بیت عصمت علیهم السلام به کمک انسان می آید و راه ورسم ایجاد ارتباط با معبود را نشان می دهد.

لذا یکی از آداب روز عرفه برای نیل به مقصود و پناه آوردن به درگاه قادر متعال، خواندن دعای عرفه است که از لبان مبارک و مطهر عارف شاهدان کوی شهود و شهادت، سالار جانبازان میدان نبرد توحید علیه طاغوت و سرور پاکان و آزادگان در ساحت فضیلت، حضرت حسین بن علی علیهم السلام جاری شده است.

فضیلت و تاثیرات عظیم دعای عرفه

آن حضرت در این دعای پرمحتوا و شیوا که در عصر روز عرفه و مناسب ترین وقت دعا عرضه شده است، عالی ترین مضامین توحیدی را در قالب کلماتی دلنشین بیان می کند. روح عرفان و معرفت در عرصه توحید الهی در فرازهای مختلف این دعا موج می زند و سالکان راه حقیقت را در طی مراحل سیر و سلوک استوارتر، مصمم تر و مشتاق تر می کند.

امام حسین(ع)، این مناجات عاشقانه را در فضایی معنوی و در کنار کعبه، مقدس ترین جایگاه مسلمانان و با دلی پرسوز و چشمانی اشکبار قرائت کرده و به عنوان منشور جاویدان توحید برای اهل ایمان به یادگار گذاشته است.

نگاهی گذرا به مضامین والای دعای عرفه نشان می دهد که این نیایش تاریخی، پر محتوا و تکان دهنده از مباحثی همچون ستایش پروردگار یکتا، تجدید عهد و میثاق با خدا، خود شناسی، بیان راز آفرینش آدمی، اهمیت تربیت انسان در دانشگاه الهی، توجه به نعمتهای بی شمار خداوند و بیکرانگی آنها، ناتوان بودن بشر از شکرگزاری و سپاس آوری به پیشگاه حضرت حق، اشاره به خواسته های یک انسان متعالی، تأکید بر طلب نیازهای تربیتی از کردگار یگانه، شکایت و التماس و درخواست به پیشگاه حضرت آفریدگار، توجه قلبی به پروردگار به عنوان تنها پناهگاه انسان، مربی پیامبران و فرستنده کتاب جاویدان آسمانی و... شکل گرفته و آن را در سطح یک نیایش ارجمند و کم نظیر مطرح ساخته است.

بدین امیدیم که توفیق الهی یار همگان شود تا از روز عرفه به عنوان چشمه جوشان نیایش و یک فرصت طلایی برای دستیابی به سرچشمه زلال پویندگی و پیوستگی به حضرت حق و بهره وری از برکات نیایش و بصیرت و پاکی، استفاده شایسته و بایسته به عمل آید و روزی باشد برای پرکشیدن از زنجیر گناه تا آسمان آبی اجابت و مغفرت.

زائران بیت الله الحرام پس از چند روز توقف در مکه مکرمه و انجام اعمال عمره تمتع اکنون باید وارد اعمال حج تمتع شوند.

عمره تمتع مقدمه‌ای برای اعمال حج تمتع است که حالا حجاج برای انجام آن آماده شده‌اند. حج دارای وقت محدود و حرکت عملی دسته جمعی است. زائران از مکه احرام بسته‌اند و خوش به سعادت آنهایی که از مسجد الحرام لبیک گفته و احرام بسته‌اند. باز هم حاجی لباس خود را بیرون آورده و لباس یک دست سفید را برای عشق‌بازی با خدای خود و بندگی تمام قد، پوشیده است. روز 8 ذی الحجه روز «ترویه» نام دارد. «لبیک اللهم لبیک» خدایا بنده گناهکارت راهی عرفات شده. همه حاجیان از دور و نزدیک خود را به صحرای عرفات رسانده‌اند. اینجا جلوه‌ گاهی است که در آینه‌اش چهره روشن وحدت پیداست. همه زیر سقف آسمان بلند به مناجات و عبادت مشغولند. اشک بر دیده، غم‌ها به دل، بار گناهان به دوش است و همه در راز و نیاز گریه می‌کنند برای آمرزش گناهان. خدایا ببین حاجیانت جامه ساده، یکسان و سفید بر تن کردند. جامه‌ای که در برابر خداوند کریم و منان، رئیس و مرئوس نمی‌شناسد. اینجا سرزمین اشک و آه و دعا است.

سرزمینی که خداوند به خاطر اشک‌ها و دعای زائران خانه‌اش بر فرشتگان مباهات می‌کند.

خدایا به حق امام محمدباقر که از ظهر تا غروب عرفه دو دست خود را به سوی آسمان بالا برد و دعا کرد از سر تقصیرات حاجیانت بگذر.

خدایا دنبال بهانه می‌گردی که بندگانت را ببخشی. تصور بخشیده نشدن هم در این سرزمین گناه بزرگی است یا کریم نظر لطفی کن. زائران به امید رحمتت آمده‌اند تا فرشته مقربت بر شانه‌هایشان بزند و بگوید حاجی بخشیده شدی، از نو شروع کن و در حفظ آن کوشا باش.

مهدی فاطمه آقا و مولای ما، نقل است که هر سال در روز عرفه خودت را به صحرای عرفات می‌رسانی. هر چند که سنگینی بار گناهانمان پرده حجاب میانمان ایجاد کرده است اما به حق جدت حسین (ع) نگاه لطفی به حاجیانت که استغاثه می‌کنند بیفکن. مگر نگفته‌اند فاجر و نالایق اینجا مورد لطف قرار می‌گیرند یا کریم از گناهان ما درگذر.

عرفات سرزمین اشک‌های اباعبدالله، سید و سالار شهیدان است که در روز عرفه دعا کرده است.

بار الها، حاجیان آمده‌اند تا با تو معامله کنند دست پر از گناه خود را با تمنا و دعا آورد‌ه‌اند تا جایش ثواب بگیرند و بار یک عمر ببندند.