نشست «کتاب و دیپلماسی» با حضور سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان در نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.

عراقچی در مقدمه این نشست گفت: یاد و خاطره وزیر شهید امیر عبدالهیان را گرامی می‌داریم و امیدواریم که علو درجات شامل حال ایشان بشود.

او که برای کتاب «قدرت مذاکره» به نمایشگاه کتاب آمده بود، گفت: امیدواریم این کتاب به دانشجویان روابط بین‌الملل و همکاران جوان من در وزارت امور خارجه کمک بکند. این کتاب ماحصل سال‌ها تجربه من در عرصه دیپلماسی است.‌

وزیر امور خارجه با اشاره به مفهوم قدرت مذاکره گفت: قدرت مذاکره دارای سه بعد است؛ بعد اول، قدرتی است که برای مذاکره نیاز است و مذاکره کنندگان به اتکای مولفه‌های قدرت در کشور پای میز مذاکره می‌نشینند و صحبت می‌کنند.‌ بعد دوم به قدرت خود مذاکره‌کننده برمی‌گردد و وابسته به هوش ذاتی اوست. بعد سوم قدرت مذاکره نیز به معنای قدرتی است که مذاکره برای کشور تولید می‌کند. خود مذاکره کردن یک توانایی است که برخی کشورها بیشتر دارند و برخی دیگر کمتر.

وی ضمن تشریح بعد اول در قدرت مذاکره گفت: مذاکره کننده وقتی پشت میز می‌نشیند به توانمندی‌های کشورش دلگرم است که قدرت درونی است. هر کشور یک قدرتی دارد؛ یکی قدرت فرهنگی دارد، یکی نظامی و دیگری علمی و کشورهایی هستند که ترکیبی از این قدرت‌ها را دارند. مذاکره کننده باید کاملا از این توانمندی‌ها و مولفه‌های قدرت مطلع باشد تا به اتکای آنها مذاکره کند. اگر او از این قدرت‌ها مطلع نباشد یا آنها را دست کم گرفته باشد، نمی‌تواند از پشت میز مذاکره پیروز بیرون بیاید. دقت داشته باشید که میدان مذاکره خود میدان نبرد است؛ نبرد پشت صحنه که روی میز تبدیل به یک مبارزه سخت و پیچیده می‌شود.‌ همه مردم، چهره دیپلمات ها در هنگام حضور خبرنگاران می‌بینند؛ در آن شرایط همه چیز خوب است و همه خندان‌اند اما بعد از خروج خبرنگاران تازه مبارزه آغاز می‌شود و دیگر خنده مطرح نیست و اراده‌هایی است که هر کس عرضه و با اتکا به مولفه‌های قدرت کشورش صحبت می‌کند.

او در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: باید اشاره کنم که مذاکره زمانی صورت می‌گیرد که بقیه راه‌ها یا ناشدنی باشد یا هزینه بسیار زیادی داشته باشد. علاوه بر این، مذاکره مبتنی بر بده بستان است باید چیزی بدهید تا چیزی بگیرید؛ ‌اگر کسی فکر می‌کند که در مذاکره فقط باید امتیاز داد، تصور اشتباهی است. به عبارت دیگر، اگر کشوری احساس کند که می‌تواند همه امتیازات را بگیرد اصلا وارد مذاکره نمی‌شود.‌

به عنوان مثال در همین مذاکرات هسته‌ای، اگر مذاکره کنندگان طرف مقابل قادر بودند تاسیسات هسته‌ای ما را با راهکار نظامی از بین ببرند اصلا پای میز مذاکره نمی‌آمدند. بنابراین همین عدم توانایی یک مولفه قدرت برای مذاکره‌کننده ایرانی است. در حقیقت توانمندی‌های ما و موشک‌های ما هستند که به مذاکره کننده قوت می‌دهند که پشت میز بنشیند. از سوی دیگر، اگر آمریکایی‌ها احساس میکردند که با ادامه تحریم‌ها می‌توانند ایران را به زانو بکشند، حتما پای میز مذاکره نمی‌آمدند. همین طور دانش هسته‌ای دانشمندان ما مولفه قدرت است. اگر آنها نمی‌توانستند دانش هسته ای ما را رو به جلو ببرند آنها اصلا حاضر به مذاکره نمی‌شدند.

وزیر امور خارجه با اشاره به فصل پایانی کتاب خود گفت: در فصل آخر کتاب، سبک ایرانی مذاکره را بیان کردم و یافته‌های خودم را که مختص مذاکره ایرانی است آورده‌ام.‌ خیلی از غربی‌ها سبک مذاکره ایرانی‌ها را با سبک معامله در بازار مقایسه می‌کنند که ویژگی اصلی آن چانه زنی مستمر و خستگی ناپذیر است.‌ خاطرم هست 7-8 ساله بودم که در ایام نوروز به مشهد می‌رفتیم؛ در آنجا علاوه بر زیارت، خرید هم می‌رفتیم. مادر مرحوم من خیلی زیاد چانه میزد. یکبار از او پرسیدم اگر فروشنده حداقل قیمت را بگوید، چه می‌گویید؟ پاسخ داد: می‌گویم 2 تایش را با همین رقم بده!

عراقچی در پاسخ به سوالی درباره مذاکرات غیر مستقیم علیرغم سختی‌های آن گفت: این سوال روز جامعه است؛ مذاکره غیرمستقیم اصلا چیز عجیب و غریبی نیست و در روابط بین‌الملل مسبوق به سابقه است. سابقه میانجیگری از همینجا می‌آید و بسیاری از کشورهایی که با هم مشکلات عمیق داشتند، از طریق یک میانجی مشکل خود را حل کردند. در حال حاضر، روسیه و اکران به واسطه آمریکا مذاکره غیرمستقیم می‌کنند. چند سال پیش اسرائیل و لبنان به واسطه آمریکا مذاکره کردند و حتی به توافق هم رسیدند

وی ادامه داد: البته مذاکرات غیرمستقیم مشکلات خاص خود را دارد. هم طول میکشد، هم باید مواضع خود را ابتدا به فرد دیگری بفهمانید و مطمئن بشوید که فهمیده است و .... علاوه بر این، سوءتفاهم‌ها در این روش از مذاکره زیاد است. انتخاب کشور واسط نیز سخت است و حتما او هم به دنبال اهداف خودش است. برای مثال ما به حسن نیت عمان اعتماد داریم، اما آنها هم دوست دارند در جهان به کشوری که طرفدار صلح است، شناخته شوند. با این حال، تاکید میکنم که احتمال رسیدن به توافق در مذاکرات غیرمستقیم وجود دارد؛ کمی زمانبر است اما شدنی است.

رییس دستگاه دیپلماسی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به اهمیت رسانه در مذاکرات اشاره کرد و گفت: فراموش نکنید مذاکره یک چیز است و روایتی که از آن منتقل می‌شود یک چیز دیگری است. به عبارت دیگر اینکه چه کسی به اهدافش رسیده یک چیز است و اینکه کدام طرف توانسته روایت پیروزی را منتشر کند، یک چیز است. هر دو طرف تلاش می‌کنند تا ستانده‌های خود را زیاد و داده‌های خود را کم نشان بدهند. به همین دلیل بعد از هر مذاکره یک جنگ روایت‌ها نیز شکل می‌گیرد و چه بسا که اگر کسی این جنگ روایت‌ها را ببازد، مذاکره را هم ببازد.

وی ادامه داد: البته امیدوارم در این مذاکرات طی هماهنگی بیشتر با رسانه‌ها بتوانیم مقابل این روایت هوشمند بایستیم. صحبت از میدان و دیپلماسی زیاد مطرح می‌شود اما من معتقدم در میدان دیپلماسی یک ضلع دیگر هم وجود دارد و آنهم رسانه است. البته منظورم این نیست که رسانه‌ها را با هم هماهنگ کرد چرا که آنان از کسی دستور نمی‌گیرند، بلکه منظور این است که آنها را در جریان بگذاریم.

عراقچی به مذاکرات اخیر اشاره کرد و گفت: آنچه که طرف های آمریکایی در رسانه‌ها میگویند با آن چیزی که پشت میز می‌گویند یکسان نیست. به هر حال یک جنگ رسانه‌ای هست که هر کس تلاش می‌کند آن را برنده شود. اکنون ما از آمریکا و واشنگتن مواضع ضد و نقیض زیاد می‌شنویم. حتی بعضی وقت‌ها در عرض یک روز دو سه جور روایت شنیده می‌شود. این اتفاق یا ناشی از عدم تمرکز در واشنگتن است یا اینکه یک سبک مذاکراتی است، اما سبک ما این طور نیست و سبک ما ایستادگی بر سر اصول و مبانی خودمان است. اصول بنیادی ما حفاظت از حقوق مردم به شمول غنی سازی است و هیچ کس نمی‌تواند این حق را بگیرد. ممکن است اعتماد سازی و شفاف سازی کنیم اما از حق‌مان ذره‌ای عبور نمی‌کنیم. هیچ تاسیسات غنی سازی ما جمع نخواهد شد. این موضع اصولی ماست و هم در رسانه‌ها گفته‌ایم و هم در پشت میز مذاکره. هدف ما از مذاکره غیر از تثبیت قدرت هسته‌ای ایران که از نظر ما تثبیت شده است، رفع تحریم‌هاست؛ ما مذاکره می‌کنیم که تحریم‌ها برداشته شود.

وزیر امور خارجه در پاسخ به سوالی درباره حضور اقتصادی آمریکا در ایران گفت: منعی برای حضور اقتصادی شرکت‌های آمریکایی در ایران نداریم و این منع را خود آمریکایی‌ها گذاشته‌اند. این که آمریکایی‌ها در صنعت نفت یا خودرو ما سرمایه گذاری کنند منعی ندارد و آنها خودشان منع گذاشتند. برای مثال خودشان در برجام گفتند که تحریم‌های اولیه که مربوط به حضور سرمایه‌گذاران آمریکایی است برداشته نمی‌شود و فقط ترحیم‌های ثانویه را برمی‌داریم.

مسعود پزشکیان صبح امروز پنجشنبه در ادامه برنامه‌های دومین روز از پنجمین سفر استانی دولت وفاق ملی، در دیدار با فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران استان کرمانشاه، با گرامیداشت یاد و خاطره شهدای خدمت اظهار کرد: سالگرد آن عزیزان، به‌خصوص رئیس جمهور فقید، امام جمعه گرانقدر، وزیر امور خارجه و سایر همراهان آن حادثه تلخ را گرامی می‌داریم و از خداوند برای همه آنان رحمت واسعه مسئلت داریم.

رئیس جمهور با قدردانی از حضور فعالان اقتصادی و استفاده از دیدگاه‌های آنان تصریح کرد: از بیان مشکلات و پیشنهادات شما بهره بردیم و ان‌شاءالله در مواردی که از دست ما کاری ساخته باشد، حتماً اقدام خواهیم کرد.

پزشکیان با اشاره به شرایط دشوار پیش‌رو خاطرنشان کرد: مشکلاتی که امروز مطرح شد، بخشی از روندی است که کشور با آن روبرو شده است. رئیس جمهور آمریکا نیز دقیقاً بر همین مشکلات انگشت گذاشت و در حالی که خودشان عامل بسیاری از این چالش‌ها بوده‌اند، ادعای حل آن‌ها را دارند.

رئیس جمهور با اشاره به اقدامات دولت در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر گفت: یکی از موضوعاتی که مورد تأکید قرار دارد، تولید برق از منابع خورشیدی است. در حال ایجاد نزدیک به 30 هزار مگاوات ظرفیت تولید برق خورشیدی هستیم که تلاش داریم بخشی از آن را تا پایان امسال به شبکه وارد کنیم.

پزشکیان با انتقاد از مصرف بالای برق اظهار کرد: در گفت‌وگو با استاندار متوجه شدیم بسیاری از فضاهای اداری تا حد افراطی از روشنایی استفاده می‌کنند. اگر هر اتاق نیمی از لامپ‌های خود را خاموش کند، مشکل برق نخواهیم داشت. این در حالی است که ایران شش برابر اروپا برق مصرف می‌کند.

رئیس جمهور افزود: بخشی از مشکل به مصرف نادرست بازمی‌گردد و بخش دیگر نیز به تأمین برق مرتبط است. دولت با قدرت در حال حرکت به سوی توسعه تولید انرژی‌های پاک است و موانع موجود را یکی‌یکی پشت سر خواهد گذاشت.

پزشکیان ادامه داد: هم‌اکنون دولت به‌صورت مستقیم در حال کارسازی 7 هزار مگاوات برق خورشیدی است. تمامی وزارتخانه‌ها موظف شده‌اند که ظرف یک ماه آینده پنل‌های خورشیدی را نصب کنند. معاونت علمی ریاست جمهوری نیز مسئولیت اجرای این طرح را پذیرفته و قرار است پنل‌ها از منابع داخلی تأمین و نصب شود.

رئیس جمهور با اشاره به اقدامات وزارت نیرو در این زمینه تصریح کرد: ایجاد حدود 7 هزار مگاوات ظرفیت تولید برق خورشیدی توسط وزارت نیرو در حال پیگیری است که بخشی از تجهیزات در مسیر تأمین است، بخشی به کشور رسیده و بخش‌هایی نیز در حال نصب و راه‌اندازی هستند. همچنین شرکت‌های خصوصی نیز به‌صورت مستقل در حال نصب پنل‌های وارد شده هستند.

پزشکیان خاطرنشان کرد: در حوزه انرژی بادی نیز پیشرفت‌های خوبی حاصل شده است. در خراسان جنوبی ظرفیت تولید برق بادی تا 20 هزار مگاوات برآورد شده و در حال حاضر حدود 2 هزار مگاوات آن در حال اجرا و کارسازی است.

رئیس جمهور با اشاره به روند سریع حل مشکلات در کشور اظهار کرد: با سرعت در حال کار روی نارسایی‌ها و کمبودها هستیم. نباید کسی خواب ببیند که با این مشکلات، بتواند جمهوری اسلامی را ناتوان جلوه دهد. ایران سرزمین توانمندان، دانشمندان و نخبگانی است که در جای‌جای آن، برای حل مشکلات، توان و اراده وجود دارد.

پزشکیان با تأکید بر اینکه بسیاری از چالش‌ها در مسیر حل شدن است، افزود: برخی از خاموشی‌های اخیر ناشی از ناترازی برق بوده که ان‌شاءالله با برنامه‌ریزی‌های گسترده در حال رفع شدن است و به سرعت نیز کنترل خواهد شد.

رئیس جمهور در ادامه سخنان خود به موضوع پتروشیمی پرداخت و گفت: درباره پروژه پالایشگاه که آقای دکتر قائم‌پناه اشاره کردند، اکثر مراحل آن انجام شده است.

پزشکیان با بیان تجربه‌ای از دوران ریاست بر دانشگاه اظهار کرد: بارها تأکید کرده‌ام که بسیاری از کارها را می‌توان در سطح استان انجام داد، بدون آنکه نیاز به نگاه به تهران باشد. در ابتدای کارم به‌عنوان رئیس دانشگاه، تصور می‌کردم باید از مرکز بودجه بگیریم، اما پس از شش ماه دوندگی و وعده 40 میلیون تومان، حتی یک ریال هم پرداخت نشد.

رئیس جمهور ادامه داد: همان زمان به این باور رسیدم که اگر روزی مرکز کشور حمایت مالی نکند، نباید از تأمین نیازهای مردم باز بمانیم. آیا باید در نبود حمایت از تهران، مردم استان دچار بحران سلامت شوند؟ این‌گونه نگاه، ناشی از ضعف است. ما باید به توان داخلی خود تکیه کنیم.

پزشکیان تأکید کرد: زمانی که نگاهم را از تهران برداشتم و به مردم، اساتید، دانشگاهیان و سرمایه‌گذاران استان خود متکی شدم، موفق شدم هر آنچه اراده کردم در همان استان انجام دهم. با همان ظرفیت‌های بومی، کارهایی پیش رفت که تصور نمی‌کردند ممکن باشد.

رئیس جمهور با بیان اینکه وابستگی جناحی و حزبی ندارم، گفت: نه وابسته به قوم و خویش بوده‌ام، نه حزبی پشت من بوده. در دولت آقای خاتمی، علی‌رغم نداشتن وابستگی جناحی، به دلیل عملکردم در استان، وزیر شدم. باور نمی‌کردند کسی بدون تکیه به حزب یا جریان خاص بتواند به چنین جایگاهی برسد.

پزشکیان خطاب به حاضران گفت: امروز نیز شما می‌توانید همان مسیر را طی کنید. اگر به خودتان اعتماد کنید، کارهای بزرگی می‌توانید انجام دهید. ما نیز در دولت هر کمکی بتوانیم ارائه دهیم، انجام خواهیم داد. آقای دکتر قائم‌پناه را وزیر یا وکیل خود بدانید. اگر نیاز به حضور داشت، هر روز وقت خواهد گذاشت. آقای دکتر مصری نیز می‌توانند جلسات منظمی برای هماهنگی برگزار کنند. ما نیز در کنار شما خواهیم بود. فقط کافی است نگاه خود را از تهران بردارید و به ظرفیت درونی خود بنگرید.

رئیس جمهور با اشاره به ظرفیت‌های گسترده استان کرمانشاه اظهار کرد: آنچه امروز در اینجا مشاهده کردم، نشان‌دهنده پتانسیل بالای استان در حوزه‌های مختلف است؛ چه از نظر نیروی انسانی، چه موقعیت مرزی، چه ظرفیت‌های هوایی و چه در بخش معدن و منابع طبیعی.

پزشکیان با تاکید بر توانمندی‌های استان در عرصه تجارت و کارآفرینی گفت: می‌توانید با اتکا به همین ظرفیت‌ها، حرکت‌های بزرگ اقتصادی را آغاز کنید. اگر قرار است پایلوت کشاورزی شوید، چه مانعی بر سر راهتان هست؟ باید آغاز کنید. هیچ‌کس شما را متوقف نکرده است.

رئیس جمهور با اشاره به ابتکارهای صورت‌گرفته در حوزه محیط زیست خاطرنشان کرد: کاری که عنوان شد یکی از بانوان استان در زمینه محیط زیست انجام داده، می‌تواند به‌عنوان یک الگوی ملی مطرح شود. از این ایده‌ها باید بهره گرفت و آن‌ها را در سطح کشور توسعه داد.

پزشکیان تصریح کرد: اگر در ما اراده و عزم وجود داشته باشد، که هست و اگر به جای تکیه بر دیگران، به توانمندی‌های خودمان نگاه کنیم، بدون تردید قادر خواهیم بود مشکلات را حل کنیم.

رئیس جمهور در بخش دیگری از سخنان خود با انتقاد شدید از سیاست‌های دوگانه آمریکا اظهار کرد: ترامپ تصور می‌کند می‌تواند ما را تحریم کند، تهدید کند و سپس بنشیند و دم از حقوق بشر بزند؛ در حالی که همه جنایات منطقه زیر سر همین سیاست‌ها و همین افراد است.

پزشکیان با اشاره به جنایات رژیم صهیونیستی در غزه تصریح کرد: چه کسانی 60 هزار انسان را در غزه به خاک و خون کشیدند و زیر خروارها آوار مدفون کردند؟ آب، نان، دارو و غذا را بر مردم بی‌پناه غزه بسته‌اند، آن وقت همین‌ها مدعی حقوق بشر هستند.

رئیس جمهور ادامه داد: اگر در ایران برای یک فرد، به‌خاطر اشتباه ما یا حتی بدون اشتباه، مشکلی پیش بیاید، زمین و زمان را به هم می‌ریزند و فریاد می‌زنند که حقوق بشر زیر پا گذاشته شده؛ اما خودشان در برابر چشمان جهانیان دست به نسل‌کشی می‌زنند و با وقاحت از صلح و آرامش سخن می‌گویند.

پزشکیان تاکید کرد: شخصاً با ظلم به هیچ انسانی موافق نیستم، اما چطور می‌توان باور کرد که کسی که آشکارا بمب و موشک و سلاح تولید می‌کند و به آن افتخار می‌کند، مدعی امنیت و صلح باشد؟ با کدام منطق می‌گویند ما تهدید هستیم در حالی که خودشان برای کشتار انسان‌ها به شکل انبوه تسلیحات می‌سازند؟

رئیس جمهور با اشاره به تجارت جنگ‌افزارها توسط قدرت‌های جهانی گفت: این کشورها با فروش اسلحه و موشک به منطقه، جنگ‌افروزی می‌کنند. اگر جنگی در کار نباشد، بازار فروش آن‌ها از بین می‌رود. آن‌ها نیاز دارند تنش ایجاد کنند تا بتوانند تجهیزات نظامی خود را بفروشند.

پزشکیان با تأکید بر روابط صمیمانه جمهوری اسلامی ایران با کشورهای منطقه اظهار کرد: ما با همسایگان خود برادریم؛ از آذربایجان تا ترکمنستان، از بلوچستان تا دیگر مناطق مرزی، دو سوی مرز، مردمانی از یک ریشه و یک فرهنگ هستند. هیچ دلیلی ندارد که با هم درگیر شویم و دیگران از این اختلافات سود ببرند.

رئیس جمهور با اشاره به ظرفیت‌های همگرایی منطقه‌ای گفت: اگر بتوانیم مرزها را با همکاری یکدیگر باز کنیم و میان کشورهای اسلامی تجارت برقرار کنیم، یک بازار عظیم خواهیم داشت. امنیت و صلح را نیز خود ما می‌توانیم در این منطقه ایجاد کنیم. این منطقه متعلق به ماست، نه دیگران.

پزشکیان با اعلام آمادگی دولت برای تسهیل مسیر سرمایه‌گذاری خاطرنشان کرد: به حول و قوه الهی، با همراهی شما و استفاده از ظرفیت‌های قانونی و اجرایی، هر آنچه از دست دولت برآید برای باز کردن راه سرمایه‌گذاران انجام خواهیم داد. این فقط نظر من نیست، بلکه روسای دیگر قوا نیز با همین نگاه در جلسات هفتگی همراه هستند. آقای اژه‌ای، آقای قالیباف، همه مصمم به کمک هستند.

رئیس جمهور با تاکید بر ضرورت تدوین نقشه جامع توسعه کشور اظهار کرد: ما هنوز برای آب، خاک، منابع معدنی، روش‌های آبیاری و حتی نوع کشت، نقشه نداریم. هرکسی طبق سلیقه خود عمل می‌کند. این وضع باید اصلاح شود. هر استان باید بر اساس ظرفیت‌ها و اولویت‌های خود، یک نقشه توسعه دقیق داشته باشد.

پزشکیان با اشاره به چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران گفت: اگر قرار است بهتر از دیگران باشیم، باید نگاه بلند داشته باشیم. مقام معظم رهبری همواره بر این نگاه تأکید داشته‌اند. مشکل آنجاست که برخی اصلاً این چشم‌انداز را نمی‌بینند، وقتی افق را نبینی، به آن هم نخواهی رسید.

رئیس جمهور ادامه داد: کسی که در پی گوهر است، با کسی که دنبال لقمه نان است، تفاوت دارد. ما هر روز در نمازمان می‌گوییم «الله اکبر»، «ربی الأعلی»، «ربی العظیم»؛ خدای ما برترین است. چگونه ممکن است انسانی که خدای برتر را می‌پرستد، خود را پست و ناتوان بداند؟

پزشکیان با اشاره به آیات سوره شمس تصریح کرد: نگاهی که خداوند در این سوره به آفرینش دارد، از آسمان و زمین گرفته تا نفس انسان، همه نشانه آن است که انسان قدرت تزکیه، رشد و عظمت دارد. روح خدا در وجود انسان‌ها دمیده شده است، بنابراین هر یک از ما می‌توانیم به جایگاهی برسیم که حتی تصورش هم دشوار باشد.

رئیس جمهور افزود: نماز، فقط تشکر از خدا نیست، بلکه بیدارباشی است برای خود ما؛ تا یادمان نرود که بالاتریم، ارزشمندیم، و باید برای رسیدن به آن بلندای انسانی تلاش کنیم. اگر این نگاه در درون ما شکل بگیرد، آنچه را که ببینیم و بخواهیم، حتماً خواهیم ساخت.

پزشکیان تاکید کرد: خداوند ما را آفرید تا ببیند چه کسی بهترین عمل را انجام می‌دهد. ما برای رقابت در عرصه‌ی کار، خلاقیت، بهره‌وری و توانمندی آفریده شده‌ایم. این میدان رقابت، متعلق به ماست. باید پویایی، عزت، سربلندی و خلاقیت را از همین‌جا بسازیم.

رئیس جمهور خاطرنشان کرد: ایران را باید با همه ایرانیان ساخت، نه با یک جناح یا حزب. همه کسانی که در این سرزمین زندگی می‌کنند، باید و می‌توانند برای عزت و پیشرفت این کشور تلاش کنند. موانعی که بر سر راه توسعه وجود دارد را تا جایی که بتوانیم، از میان برخواهیم داشت.

پزشکیان با اشاره به نقش نخبگان و سرمایه‌های انسانی کشور اظهار کرد: به حول و قوه الهی، شما عزیزان نعمت این کشور، سرمایه این سرزمین و خلاقان جامعه هستید. نخبگانی که دیروز در دانشگاه با آنان دیدار داشتیم، همگی از چهره‌های برجسته علمی جهان بودند؛ برخی از آن‌ها جزو صد نفر یا هزار نفر نخست دنیا هستند. آیا با وجود چنین انسان‌هایی، سزاوار است که کشور در وضعیت کنونی باقی بماند؟

رئیس جمهور با تاکید بر ضرورت همبستگی برای حل مشکلات گفت: باید دست به دست هم دهیم و با وحدت و انسجام، به چشم‌اندازی که برای کشور ترسیم شده، برسیم. ما تلاش خود را خواهیم کرد و اقدامات عملی در جریان است.

پزشکیان با اشاره به برنامه‌ریزی دولت برای اصلاح الگوی مصرف انرژی خاطرنشان کرد: طرح‌هایی در دست تدوین است که براساس آن‌ها، گاز به‌تدریج از منازل خارج شده و مصرف صرفاً بر پایه برق باشد. هنوز به مرحله اجرا نرسیده‌ایم، اما نقشه‌ریزی‌ها در حال انجام است. نمی‌خواهیم قبل از اجرای کامل، وعده‌ای بدهیم که مردم آن را شعار تلقی کنند.

رئیس جمهور تاکید کرد: وقتی پروژه‌ها به نتیجه رسید و کلید آن زده شد و مردم از آن بهره‌مند شدند، آن‌گاه اعلام خواهیم کرد که چه کرده‌ایم. قول می‌دهم هیچ‌گاه وعده‌ای نداده‌ام که شعار باشد. حتی در انتخابات نیز حرفی نزدم که بعدها عمل نشود. امروز نیز همین مسیر را با جدیت دنبال می‌کنیم و ان‌شاءالله با قدرت آن را به سرانجام می‌رسانیم.

پزشکیان با صمیمیت خطاب به حاضران اظهار کرد: دست تک‌تک شما را می‌بوسم، دستانتان را با گرمی می‌فشارم، و اطمینان می‌دهم که هر کاری از دست ما برآید، با کمک و همدلی شما انجام خواهیم داد. با هم از بحران‌ها عبور خواهیم کرد.

رئیس جمهور مجدداً با اشاره به اظهارات اخیر رئیس جمهور آمریکا تصریح کرد: ترامپ خواب ببیند که ما با تهدید و فشار عقب‌نشینی کنیم. ما به‌دنبال صلح هستیم، نه جنگ. چه در داخل کشور و چه در روابط با همسایگان، همواره خواهان زندگی در آرامش و احترام متقابل بوده‌ایم.

پزشکیان با اشاره به روابط دوستانه با کشورهای منطقه گفت: با آذربایجان، روسیه، افغانستان، پاکستان، عراق، عربستان سعودی و سایر کشورهای اسلامی، هدف ما تعامل، همزیستی مسالمت‌آمیز و همکاری است. مگر ممکن است با کشوری که مهد پیامبر و امامان است، وارد دشمنی و جنگ شویم؟ دشمنان می‌خواهند میان ما تفرقه بیندازند، اما قبله‌ ما یکی است و ما برادرانه در کنار یکدیگر خواهیم ماند.

رئیس جمهور در ادامه افزود: ایجاد آرامش در منطقه هدف جمهوری اسلامی است و حتی اگر برخی به‌دنبال بی‌ثباتی باشند، ما راه دیگری را انتخاب کرده‌ایم.

پزشکیان در پایان این نشست، با قدردانی از همه فعالان اقتصادی و نخبگان حاضر اظهار کرد: ان‌شاءالله با کمک و همراهی شما، همه مشکلات را پشت سر خواهیم گذاشت. آقای دکتر قائم‌پناه نیز مأمور شده است که هر زمان شما خواستید، در خدمتتان باشد و مسائل را پیگیری کند. ایشان از همین خطه است و با تمام وجود در مسیر خدمت حضور دارد. امیدوارم بتوانیم با هم، طرحی نو دراندازیم و آینده‌ای روشن برای مردم عزیزمان رقم بزنیم.

پیش از آغاز سخنان رئیس جمهور در نشست با فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران استان کرمانشاه، چهار پروژه بزرگ صنعتی، زیربنایی و کشاورزی با حضور وزرای صمت، نیرو و جهادکشاورزی به‌صورت ویدئوکنفرانسی افتتاح شد و سه تفاهم‌نامه مهم اقتصادی نیز با هدف توسعه صنعتی و اشتغال‌زایی در استان به امضا رسید.

در نخستین افتتاح، کارخانه تولید ایمپلنت‌های زیستی شرکت «دانش بافت البرز» با مشارکت 40 درصدی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) و 60 درصدی بخش خصوصی به بهره‌برداری رسید. این کارخانه با ظرفیت تولید سالانه صدها هزار ایمپلنت استخوانی، قلبی- عروقی و بافت نرم، نقش مؤثری در ارتقای نظام سلامت کشور ایفا خواهد کرد و با ایجاد اشتغال مستقیم برای 100 نفر، به یکی از صنایع نوپای دانش‌بنیان استان تبدیل می‌شود.

در ادامه، زیست پالایشگاه بیواتانول سوختی شرکت «گسترش سوخت سبز زاگرس» به‌عنوان نخستین زیست پالایشگاه کشور با سرمایه‌گذاری بیش از 6 هزار میلیارد تومان و مشارکت مردمی در شهرک صنعتی بیستون به بهره‌برداری رسید. این مجموعه با تولید روزانه 200 هزار لیتر بیواتانول و 66 هزار تن کنجاله دام، در کاهش مصرف سوخت فسیلی و حمایت از صنایع دامداری نقش مهمی خواهد داشت. این پروژه برای 230 نفر اشتغال‌زایی کرده است.

در بخش زیرساختی، پست 400 کیلوولت شهدای بازی‌دراز و توسعه خطوط انتقال برق در شهرستان سرپل ذهاب با سرمایه‌گذاری 1540 میلیارد تومان افتتاح شد. هدف این طرح، افزایش پایداری شبکه برق غرب کشور، تأمین برق پایدار برای طرح‌های گرمسیری، و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای توسعه حمل‌ونقل و صنعت است. همچنین فاز اول پروژه شبکه آبیاری و زهکشی سنگ‌تنگ حمام نیز با پوشش 2454 هکتاری اراضی کشاورزی و سرمایه‌گذاری 1327 میلیارد تومان به بهره‌برداری رسید.

در چهارمین افتتاح، فاز دوم بزرگ‌ترین باغ سایبان کشور در کرمانشاه با مساحت 40 هکتار، مجهز به سیستم هوشمند سنجش دما و رطوبت، آغاز به‌کار کرد. این باغ با تولید سالانه 2 هزار تن محصولات باغی، گامی مؤثر در راستای کاهش مصرف آب و توسعه کشاورزی صادرات‌محور استان است.

در کنار این پروژه‌ها، سه تفاهم‌نامه‌ مهم با حضور استاندار کرمانشاه و مدیران عامل بانک‌ها و شرکت‌های خصوصی در حوزه‌های مختلف به امضا رسید. تفاهم‌نامه نخست برای احداث کارخانه تولید لاستیک رادیال سنگین و سبک و تولید دوده صنعتی با ظرفیت‌های 60 هزار و 20 هزار تن بود که با مشارکت شرکت پتروباسکار کلهر، بانک صنعت و معدن و سازمان گسترش صنایع کشور به امضا رسید.

در ادامه، تفاهم‌نامه توسعه فاز دوم پتروشیمی بیستون میان بانک رفاه کارگران و هیئت‌مدیره این شرکت امضا شد. همچنین تفاهم‌نامه احداث سومین کارخانه قند استان نیز با حضور شرکت قند و شکر سالار باختر و بانک صادرات نهایی شد. مقرر شده است که مفاد این تفاهم‌نامه‌ها به صورت شفاف و مستمر در جلسات شورای برنامه‌ریزی استان پیگیری و هر شش ماه گزارش پیشرفت آن‌ها ارائه شود.

 این یادداشت، با تکیه بر سرفصل‌های تحلیلی، به واکاوی این سخنرانی مهم می‌پردازد؛ از پیام حضور میلیونی مردم تا شاخص‌های حکمرانی شهید رئیسی در منظومه فکری رهبرانقلاب، با الهام گرفتن از بیانات مقام معظم رهبری در مراسم سالگرد ارتحال امام خمینی(ره) در 14 خرداد 1403

پیام‌های حضور میلیونی مردم

رهبر معظم انقلاب ، حضور پرشور و میلیونی مردم در تشییع پیکر شهید رئیسی و همراهانش را حماسه‌ای کم‌نظیر خواندند که حامل چند پیام روشن بود:

نشانه پویایی ملت:
«ملت ایران پرانگیزه است، خسته‌نشو است، ایستاده است، زنده است.»

اعتماد عمومی به مسئولان خدمت‌گزار:
«مردم قدردان خدمتگزاران خودشان هستند.»

استمرار روح انقلاب اسلامی:
«مردم طرف‌دار شعارهای انقلابند؛ چون مرحوم رئیسی صریحاً شعارهای انقلاب را می‌داد، مظهر شعارهای انقلاب بود.»

 حضور مردم در مراسم تشییع  ، نشانه پایبندی مردم به اصالت‌های انقلاب است و مردم وقتی صداقت و اخلاص را در مسئول ببینند، به میدان می‌آیند؛ ولو با هزار گلایه.

شهید خدمت؛ الگویی برای مدیران آینده

رهبر انقلاب، آیت‌الله رئیسی را «مرد کار، مرد عمل، مرد خدمت، مرد صفا و صداقت» خواندند و تصریح کردند:

«در خدمتگزاری به کشور، یک نصاب تازه‌ای را به وجود آورد... نه با این حجم، نه با این کیفیت، نه با این صداقت، نه با این پرکاری و شب و روز نشناختن؛ یک نصاب جدیدی را آقای رئیسی در باب خدمتگزاری به ملت ایجاد کرد.»

شهید رئیسی در سخنان خود بارها تأکید کرده بود:

«ما برای انجام وظیفه آمده‌ایم، نه برای کسب قدرت... خدمت به مردم افتخار ماست.»

رهبر انقلاب، این رویکرد را نمونه‌ای موفق از مدیر انقلابی معرفی کردند؛ مدیریتی مردمی، پرتلاش، اخلاقی و متمرکز بر نتایج.

مرزبندی صریح با دشمنان و کرامت در برخورد با منتقدان

یکی از ویژگی‌های برجسته شهید رئیسی که مورد تأکید رهبری قرار گرفت، جمع میان اقتدار در برابر دشمن و ادب در برابر منتقد بود:

«در مقابل دشمنان، صریح صحبت می‌کرد، مرزبندیِ صریح داشت؛ به لبخند دشمن اعتماد نمی‌کرد... اما به کسانی که به خود او بدی کرده بودند، با کرامت برخورد می‌کرد؛ پاسخ تند، زشت، عصبی نمی‌داد.»

این خصیصه بارها در دوران ریاست جمهوری‌اش آشکار شد؛ از حضور شجاعانه در مجامع بین‌المللی گرفته تا مواجهه متین و آرام با تخریب‌های داخلی.

میدان سیاست خارجی و ارتقای جایگاه ایران

رهبر معظم انقلاب در سخنان خود بر نقش فعال شهید رئیسی در سیاست خارجی تأکید کردند:

«این‌همه تحرک خارجی و سفر خارجی آثار ارزشمند و بابرکتی برای کشور داشت... ایران را در چشم رجال سیاسی دنیا بزرگ‌تر و برجسته‌تر کرد.»

برخی از دستاوردهای مهم در این زمینه که تحلیل‌گران به آن اشاره دارند:

عضویت ایران در بریکس و شانگهای؛

تقویت روابط با کشورهای همسایه و منطقه؛

پیگیری دیپلماسی متوازن با شرق و غرب؛

تمرکز بر دیپلماسی اقتصادی.

به گفته شهید رئیسی در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل:

«ما اهل تعامل با جهانیم، اما هرگز عزت و منافع ملت ایران را معامله نمی‌کنیم.»

آرامش کشور پس از فقدان رئیس‌جمهور

حضرت آیت الله خامنه ای ، با اشاره به مدیریت بحران پس از حادثه تلخ سقوط بالگرد، بر بلوغ نظام جمهوری اسلامی در حفظ ثبات کشور تأکید کردند:

«کشور با [وجود] از دست دادن رئیس‌جمهور توانست آرامش و امنیت خود را به‌طور کامل حفظ کند.»

این ثبات، هم نتیجه ساختار مستحکم قانونی کشور و هم اعتماد عمومی به رهبری نظام بود؛ اعتماد و آرامشی که مردم با حضور خود آن را تثبیت کردند.

 شهادتی که مایه برکت شد

سخنان رهبر انقلاب، نه فقط شرح فقدانی تلخ، بلکه تبیین الگویی الهام‌بخش از حکمرانی اسلامی بود. الگویی که مؤلفه‌هایی چون:

خدمت بی‌وقفه و بی‌منت؛

مردم‌باوری عمیق و واقعی؛

مرزبندی صریح با دشمن و رفتار کریمانه با مخالف؛

تلاش برای عزتمندی ایران در عرصه جهانی؛

را به‌صورت مجسم در آیت‌الله رئیسی نمایان کرد.

رهبر انقلاب در پایان با نگاهی امیدوارانه فرمودند:

«خداوند متعال از این فقدان، مایه برکت خواهد ساخت... باید الهام گرفت.»

اکنون وظیفه ماست که شهادت را مبدأیی برای بیداری، اصلاح، و بازگشت به معیارهای اصیل انقلاب بدانیم. آیت‌الله رئیسی رفت، اما مسیر او در حافظه مردم و تاریخ انقلاب زنده ماند.

ظهور امام مهدی علیه السلام شرایط و نشانه هایی دارد که از آنها به عنوان زمینه‌ها (شرایط) ظهور و علائم آن یاد می‌شود. تفاوت این دو آن است که زمینه‌ها در تحقق ظهور تأثیر واقعی دارند، به گونه‌ای که با فراهم شدن آنها ظهور امام اتفاق می‌افتد و بدون آنها ظهور نخواهد بود، ولی علائم در وقوع ظهور نقشی ندارند، بلکه تنها نشانه هایی هستند که به وسیله آنها می‌توان به اصل ظهور و یا نزدیک شدن آن پی برد.

با توجه به تفاوت یاد شده به خوبی می‌توان دریافت که زمینه‌ها و شرایط نسبت به علائم و نشانه‌ها از اهمیت بیشتری برخوردارند؛ بنابراین لازم است که بیش از آنکه به دنبال علائم باشیم به زمینه‌ها توجه کنیم و در حد توان خود در تحقق آنها بکوشیم. به همین جهت ما ابتدا زمینه‌ها و شرایط ظهور را توضیح می‌دهیم.

زمینه‌های ظهور

هر پدیده‌ای در جهان با فراهم آمدن شرایط و زمینه‌های آن به وجود می‌آید و بدون تحقق زمینه‌ها، امکان وجود برای هیچ موجودی نخواهد بود. هر زمینی قابلیت پرورش دانه را ندارد و هر آب و هوایی مناسب با رشد هر گیاه و نباتی نیست. وقتی کشاورز می‌تواند انتظار برداشت خوب از زمین داشته باشد که شرایط لازم برای به دست آمدن محصول را تهیه کرده باشد.

بر این اساس هر انقلاب و رویداد اجتماعی نیز به زمینه‌ها و شرایط آن بستگی دارد. قیام و انقلاب جهانی امام مهدی علیهم السلام که بزرگترین حرکت جهانی است نیز پیرو همین اصل است و بدون تحقق زمینه‌ها و شرایط آن به وقوع نخواهد پیوست.

مقصود از این سخن آن است که تصور نشود امر قیام و حکومت امام مهدی علیه السلام از روابط حاکم بر جهان آفرینش مستثنی است و حرکت اصلاحی آن بزرگوار از راه معجزه و بدون اسباب و عوامل عادی به سرانجام می‌رسد، بلکه بر اساس تعالیم قرآن و پیشوایان معصوم علیه السلام، سنّت الهی بر این قرار گرفته که امور عالم از مجرای طبیعی و علل و اسباب عادی انجام گیرد.

امام صادق علیه السلام در این باره می فرمایند:

«أَبَی اَللَّهُ أَنْ یُجْرِیَ اَلْأَشْیَاءَ إِلاَّ بِأَسْبَابٍ.» (کافی، ج ۱، ص ۱۸۳)

خداوند امتناع دارد از اینکه امور را جز از راه اسباب (آن) فراهم آورد.

البته سخن فوق بدین معنی نیست که در قیام بزرگ مهدوی، امدادهای غیبی و آسمانی وجود نخواهد داشت، بلکه مقصود آن است که در کنار امدادهای الهی، زمینه‌ها و عوامل و شرایط عادی نیز باید فراهم شود.

مهمترین زمینه‌های قیام و انقلاب جهانی امام مهدی علیه السلام چهار چیز است که هر یک را جداگانه مورد بررسی قرار می‌دهیم:

الف. طرح و برنامه

روشن است که هر قیام و حرکت اصلاحی به دو برنامه نیاز دارد:

۱. برنامه‌ای جامع برای مبارزه با ناهنجاری‌های موجود از طریق سازماندهی نیروها.

۲. قانونی کامل و متناسب با همه نیازهای جامعه که ضامن تمام حقوق فردی و اجتماعی در یک نظام عادلانه حکومتی باشد و حرکت رو به رشد اجتماع را برای رسیدن به وضعیت آرمانی، ترسیم کند.

تعالیم قرآن کریم و سنّت معصومین علیهم السلام که همان اسلام ناب است به عنوان بهترین قانون و برنامه در اختیار امام عصر علیه‌السلام است و آن حضرت بر اساس این منشور جاوید الهی عمل خواهد کرد. کتابی که آیات آن توسط خداوند بزرگ که آگاه به تمام زوایای حیات آدمی و نیازهای مادی و معنوی اوست نازل گشته است؛ بنابراین انقلاب جهانی او از نظر برنامه و قانون حکومتی، دارای پشتوانه‌ای بی نظیر است و با هیچ حرکت و جنبش اصلاحی دیگری قابل مقایسه نیست. شاهد این ادّعا آن است که جهان امروز پس از تجربه قوانین بشری به ضعف و سستی آنها اقرار و اعتراف کرده است و به تدریج آماده پذیرش قوانین آسمانی می‌گردد.

ب: رهبری

در همه قیام ها، نیاز به رهبر از ابتدایی ترین ضرورت‌های قیام شمرده می‌شود و هر چه قیام وسیع‌تر و دارای اهداف بلندتری باشد، نیاز به رهبری توانا و متناسب با آن اهداف، بیشتر احساس می‌شود.

در مسیر مبارزه جهانی با ظلم و ستم و حاکمیت عدالت و مساوات در کره زمین، وجود رهبری آگاه و توانا و دلسوز که از مدیریتی صحیح و قاطع برخوردار باشد، رکن اصلی و اساسی انقلاب است. حضرت مهدی علیه السلام که عصاره انبیاء و اولیاء است به عنوان رهبرِ قیامِ بزرگ، زنده و حاضر است. او تنها رهبری است که به دلیل ارتباط با عالَم غیب، به همه هستی و روابط موجود در آن آگاهی کامل دارد و داناترین انسانهای زمان خویش است.

پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم فرمود:

«أَلَا إِنَّهُ وَارِثُ کُلِّ عِلْمٍ وَ الْمُحِیطُ بِکُلِّ فَهْمٍ.» (خطبه غدیر)

آگاه باشید! او (مهدی) وارث تمامی دانش‌هاست و به همه علوم تسلط و احاطه دارد.

ج. یاران

یکی دیگر از زمینه‌ها و شرایط لازم برای تحقق ظهور، وجود یاورانی شایسته و لایق برای پشتیبانی از قیام و انجام کارهای حکومت جهانی است. بدیهی است وقتی انقلابی جهانی به وسیله رهبری آسمانی روی می‌دهد، یاورانی متناسب با آن می‌خواهد و اینگونه نیست که هر کس ادّعای یاوری کند بتواند در آن میدان حضور یابد.

د: آمادگی عمومی

در مقاطع مختلف تاریخِ امامان معصوم علیهم السلام، این حقیقت مشاهده می‌شود که مردم آمادگی لازم برای استفاده بهتر از حضور امام را نداشتند. آنان در زمان‌های گوناگون فیض محضر معصوم را قدر ندانستند و از زمزم جاری هدایت های او آنچنان که بایسته بود بهره نبردند. خداوند متعال آخرین حجّت حق را پنهان کرد تا هر زمان که آمادگی عمومی برای پذیرش او فراهم شد ظاهر شود و همگان را از سرچشمه معارف الهی سیراب سازد.

بنابراین وجود آمادگی از شرایط بسیار مهم برای ظهور مصلح موعود است و به وسیله آن حرکت اصلاحی آن حضرت به نتیجه مطلوب خواهد رسید. امر ظهور زمانی رخ خواهد داد که همگی از عمق جان، خواهان عدالتِ اجتماعی، امنیتِ اخلاقی و روانی، و رشد و شکوفایی معنوی باشند.

بدیهی است که شوق درک حضور امام، زمانی به اوج می‌رسد که بشریت با تجربه کردن دولت‌ها و نظام‌های مختلف بشری به این حقیقت برسد که تنها نجات دهنده عالم از فساد و تباهی، خلیفه و جانشین خدا در زمین حضرت مهدی علیه السلام است و یگانه برنامه‌ای که حیات پاک و طیبه را برای انسان‌ها به ارمغان می‌آورد، قوانین الهی است؛ بنابراین با همه وجود، نیاز به امام را درک می‌کنند و به دنبال این درک، برای فراهم شدن زمینه‌های ظهور او تلاش می‌کنند و موانع را از سر راه او بر می‌دارند و در این زمان است که فرج و گشایش فرا می‌رسد.

حضرت رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم در روایتی می فرمایند:

«... حَتَّی لاَ یَجِدُ اَلرَّجُلُ مَلْجَأً یَلْجَأُ إِلَیْهِ مِنَ اَلظُّلْمِ، فَیَبْعَثُ اَللَّهُ رَجُلاً مِنْ عِتْرَتِی... .» (اثبات الهدی، ج ۵، ص ۲۴۴)

[زمانی می رسد] که انسان مؤمن هیچ پناهگاهی نمی ‌یابد که از شرّ ظلم به آن پناه برد؛ پس [در آن زمان]، خداوند مردی از خاندان مرا بر می ‌انگیزد.

رهبر معظم انقلاب اسلامی امدادگران را مظهر صفات انسانی و انسان دوستی دانستند و بر لزوم استمرار روحیه از خودگذشتگی و انسان دوستی ملت ایران، از طریق فرهنگ‌سازی تاکید کردند.

بیانات رهبر انقلاب اسلامی در دیدار اعضای ستاد برگزاری کنگره ملی شهدای امدادگر که دو روز پیش یعنی روز دوشنبه ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۴ برگزار شد، عصر امروز در محل برگزاری این همایش منتشر شد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این دیدار امدادگران را مظهر صفات انسانی و انسان دوستی دانستند و با اشاره به لزوم استمرار روحیه از خودگذشتگی و انسان دوستی ملت ایران، از طریق فرهنگ‌سازی تاکید کردند: نقطه مقابل این روحیه، جنایتها و وحشیگری‌های رژیم صهیونیستی در غزه و حمایت غرب از آن است که ایستادگی در مقابل این خونخواری‌ها و جبهه باطل وظیفه همگانی است.

ایشان با اشاره به گزارش ستاد کنگره درخصوص ابتکاراتی همچون تولید کتاب، فیلم و بازی‌های رایانه‌ای مرتبط با شهدای امدادگر، گفتند: صِرف تولید این آثار خوب و شوق‌آفرین کافی نیست بلکه باید کاری کنید که این تولیدات حداقل ۲۰ میلیون مخاطب پیدا کند.

رهبر انقلاب ورود جوانان با انگیزه و مبتکر به بخش‌های مختلف همچون صنعت، سیاست، سازندگی، ادبیات و هنر را باعث رقم خوردن پیشرفت‌های کنونی برشمردند و افزودند: با وجود جوانان با همت و پر انگیزه هیچ کار نشدنی در کشور وجود ندارد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای گفتند: امدادگران در زیر باران گلوله، تنها به فکر نجات دیگران بودند نه حفظ خود و روحیه شگفت‌انگیز ایثار در آنان به حدی بود که گاهی حتی به اسیران مجروح دشمن نیز کمک می‌کردند که این رفتار، نقطه‌ی مقابل دنیای بیگانه از انسانیت است.

ایشان فعالیت فداکارانه پزشکان و پرستاران در بیمارستان‌های صحرایی نزدیک خطوط مقدم در دوران دفاع مقدس را جز با زبان هنر قابل توصیف ندانستند و با انتقاد از کوتاهی در معرفی کارهای بزرگ فرزندان ملت ایران به جهانیان، افزودند: در حالی که برخی کشورهای فاقد تاریخ و قهرمان، قهرمانان ساختگی خود را با تبلیغات فراوان معرفی می‌کنند، ما باید قهرمانان واقعی خود را معرفی و به فرهنگ عمومی تبدیل کنیم تا معلوم شود امداد و کمک، وظیفه‌ای اسلامی و انسانی است و باید به صورت مستمر، در همه نسل‌ها تداوم یابد.

رهبر انقلاب نقطه مقابل روحیه ایثار و امداد را خوی و رفتار وحشیانه جنایتکاران صهیونیست در حمله به آمبولانس‌ها، بمباران بیمارستان‌ها و کشتار بیماران و کودکان بی‌دفاع دانستند و گفتند: امروز اداره دنیا به دست این حیوانات انسان‌نما است و جمهوری اسلامی وظیفه خود می‌داند که در مقابل این وحشی‌گری‌ها و خونخواری‌های آنها ایستادگی کند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر اینکه اعتراض به جنایات علیه غیرنظامیان وظیفه‌ای همگانی است، افزودند: این احساس وظیفه است که باعث حرکت و برافروخته ماندن چراغ امید در دل‌ها می‌شود و البته دشمنانی همچون غربی‌ها را به مقابله با جمهوری اسلامی واداشته است چرا که اگر ما دست از اعتراض به توحش آنها برداریم، آنها با ما دشمنی نخواهند داشت.

رویکرد دونالد ترامپ در دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش به ایران و مذاکرات هسته‌ای که از چند هفته پیش آغاز شده پر از تناقض و پیچیدگی است. او از یک سو با تهدیدات تند و تأکید بر نابودی کامل برنامه هسته‌ای ایران پیش می‌رود و از سوی دیگر نشانه‌هایی از انعطاف و آمادگی برای رسیدن به توافق و پذیرش برنامه هسته‌ای ایران را نشان می‌دهد.

این دوگانگی که در اظهارات عمومی، مصاحبه‌ها و تحرکات دیپلماتیک او مشهود است می‌تواند هم از سردرگمی‌های همیشگی دونالد ترام‍پ ناشی شده باشد و هم بخشی از یک استراتژی حساب‌شده.

تهدید و فشار حداکثری

ترامپ در مصاحبه‌ای با شبکه NBC در مه 2025، خط قرمز خود را «برچیدن کامل» برنامه هسته‌ای ایران اعلام کرد و هشدار داد که هرگونه تخطی با پاسخی سخت مواجه خواهد شد. این موضع با سخنان تند مایک والتز، مشاور امنیت ملی وقت، تکمیل شد که نه‌تنها نابودی برنامه هسته‌ای، بلکه تخریب موشک‌های استراتژیک ایران را خواستار بود. 

با این حال ترامپ در سخنرانی شب گذشته خود  در اجلاس سرمایه‌گذاری آمریکا-عربستان در ریاض هم بخش قابل‌توجهی از سخنرانی خود را به ایران اختصاص داد. این سخنرانی با لحنی تند و پر از ادعاهای تکراری علیه ایران و در عین حال با پیشنهادی برای مذاکره و موفقیت مذاکرات با ایران همراه بود. 

او ایران را «مخرب‌ترین نیروی خاورمیانه» خواند و گفت: «دشمنان شما را انگیزه می‌دهند، اما ایران هرگز سلاح هسته‌ای نخواهد داشت.» این بخش، که حدود 10 دقیقه از سخنرانی را در بر گرفت، شامل انتقاد از سیاست‌های منطقه‌ای ایران، پیشنهاد مذاکره برای توافق هسته‌ای جدید و تهدید به فشار حداکثری بود.

نیویورک تایمز در تحلیلی نوشت که سخنان ترامپ درباره ایران، ترکیبی از سیاست فشار حداکثری دوره اول او و تلاش برای مذاکره است.

تهدید به اقدام نظامی نیز بارها تکرار شده؛ ترامپ در اظهاراتی صریح گفته که شکست مذاکرات، ایران را با «خطر بزرگی» روبه‌رو خواهد کرد؛ هر چند که بسیاری از تحلیلگران در سراسر دنیا اذعان دارند که دولت آمریکا هیچ گزینه نظامی واقعی و معتبر علیه ایران ندارد.

نرمش و پیشنهادهای دیپلماتیک

با این حال، در کنار این تهدیدات، نشانه‌هایی از انعطاف پدیدار است. ترامپ در همان مصاحبه NBC و اظهارات دیگر، به امکان پذیرش برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران اشاره کرد.  استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا نیز از احتمال پذیرش غنی‌سازی محدود در سطح 3.67 درصد سخن گفته که یادآور توافق برجام در سال 2015 است. این انعطاف، هرچند مشروط، با توصیف مذاکرات به‌عنوان «مثبت و سازنده» همراه شده و از تمایل به راه‌حل دیپلماتیک خبر می‌دهد.

ابهام در مذاکرات

تناقض‌ها به محتوای مذاکرات محدود نمی‌شود و در شکل آن نیز دیده می‌شود. 

ترامپ در فوریه 2025 اعلام کرد که نامه‌ای به رهبر ایران برای دعوت به مذاکره ارسال کرده و هدفش توافقی ساده برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است. با این حال، مقامات ایرانی این ادعا را تکذیب کردند و نمایندگی ایران در سازمان ملل اعلام کرد هیچ نامه‌ای دریافت نشده است.

کمی بعدتر ترامپ اذعان کرد که این نامه را هنوز ارسال نکرده و قرار است طی روزهای آینده ارسال کند. 

اندکی بعدتر، او در فاصله چند روز مانده به دور اول مذاکرات ادعا کرد که قرار است مذاکرات میان نمایندگان ایران و آمریکا به صورت مستقیم برگزار شود، حال آنکه اندکی بعدتر مشخص شد گفت‌وگوها بر خلاف ادعاهای آمریکا غیرمستقیم بوده است. 

دلایل تناقض‌ها

هر چند برای اظهارنظر درباره نیات و انگیزه‌های ترامپ هنوز خیلی زود است اما به نظر می‌رسد ترکیبی از چند عامل را بتوان در موضع‌گیری‌های ضد و نقیض دولت او موثر دانست.

یکی از دلایل احتمالی می‌تواند این باشد که ترکیب فشار حداکثری و انعطاف دیپلماتیک اهرمی دوجانبه برای آمریکا فراهم می‌کند. تهدیدات، ایران را زیر فشار اقتصادی و سیاسی نگه می‌دارد، در حالی که پیشنهادهای محدود، راه مذاکره را باز نگه می‌دارد. 

دوم، اختلافات داخلی در دولت ترامپ نقش مهمی دارند. در یک سو، تندروهایی مانند والتز و مارکو روبیو خواستار سخت‌گیری و حتی اقدام نظامی‌اند و در سوی دیگر، میانه‌روها توافق محدود با نظارت شدید را ترجیح می‌دهند.

اما از طرف دیگر، خود این اختلاف‌ها و انعکاس آن در رسانه‌ها ممکن است نوعی جنگ زرگری برای اعمال فشار بر ایران جهت توافق با آمریکا باشد. ترامپ بارها در موضوعات مختلف به این اشاره کرده که داشتن چهره‌هایی تندرو در کاخ سفید جزو راهبردهای او است، زیرا از طریق آنها می‌تواند درباره تبعات عدم توافق با خودش هشدار بدهد.

این موضع‌گیری‌های دوگانه مصرف داخلی هم دارد. اظهارات سخت‌گیرانه برای جلب حمایت جمهوری‌خواهان تندرو  طراحی شده‌اند در حالی که اشاره به دیپلماسی به رای‌دهندگان میانه‌رو و قانونگذاران دموکرات که خواستار بازگشت به برجام هستند، اطمینان می‌دهد.

از سوی دیگر این فراز و فرودها با نگاهی به افکار عمومی داخل ایران و ایجاد هیجان در اجتماع ایران نسبت به نتیجه مذاکرات و پمپاژ انتظارات هیجانی و فراواقعی در اقتصاد و اجتماع ایران، مطرح می‌شود. از این رو شاهد هستیم که درست پیش از مذاکرات حرف‌ها و انتظارات فراواقعی و خارج از چارچوب از سوی آمریکایی‌ها مطرح می‌شود و بعد از مذاکرات تلاش آنها برای مثبت نشان دادن روند مذاکراتی است.

با این حال واقعیت این است که روند مذاکرات و نتایج آن تنها بخش کوچکی از اموری است که ایران مشغول رسیدگی به آن است و به اینگونه نیست که مسائل کلان اقتصادی و اجتماعی ایران به نتیجه مذاکرات به آن گونه که ترامپ و همراهانش انتظار دارند، بستگی داشته باشد.

موفقیت این استراتژی تناقض گویی در ابراز مواضع، به توانایی تیم مذاکره‌کننده آمریکا، به‌ویژه استیو ویتکاف، در هماهنگی داخلی و ارائه پیشنهادی واقع‌بینانه به ایران بستگی دارد. اما خطر این رویکرد نیز قابل چشم‌پوشی نیست. ابهام بیش از حد می‌تواند به بدبینی موجود میان ایرانی‌ها نسبت به آمریکا بیفزاید و مذاکرات را به بن‌بست بکشاند.

میوه‌ها و سبزیجاتی که سرشار از ترکیبات زیست فعال مانند اسید فنولیک، فلاونوئیدها و کاروتنوئیدها هستند، می‌توانند به طور بالقوه به محافظت در برابر پوکی استخوان کمک کنند.

به گفته محققان، استخوان‌ها در طول زندگی به طور مداوم سلول‌های استخوانی جدید می‌سازند و سلول‌های قدیمی را از بین می‌برند. اما پس از ۴۰ سالگی، این تجزیه سلول‌های قدیمی شروع به پیشی گرفتن از تشکیل سلول‌های جدید می‌کند. این فرایند می‌تواند ناشی از عوامل متعددی از جمله التهاب و فشار اکسایشی باشد، یعنی زمانی که رادیکال‌های آزاد و آنتی اکسیدان‌ها در بدن نامتعادل هستند.

با این حال، آلو دارای فواید تغذیه‌ای زیادی مانند مواد معدنی، ویتامین K، ترکیبات فنلی و فیبر رژیمی است که همه آنها می‌توانند به مقابله با برخی از این اثرات کمک کنند.

هر قدم که در سرزمین پر رمز و راز وحی می‌گذاری مبارک است و عبادت، به شرط آنکه به اسرار آن واقف باشی و هر مرحله از اعمال حج‌ات را با طهارت و خلوص و نیتِ «قرب الی الله» پشت سر بگذاری؛ هر مرحله را؛ حتی وقتی تشنه‌ای و می‌خواهی جرعه آبی بنوشی و خودت را به نزدیکترین آبخوری و چاهِ آب کنار «خانه خدا» می‌رسانی؛ به چاه زمزم ...

لیوانت را برمی‌داری و آن را از آب گوارای زمزم پر می‌کنی و می‌خواهی که ... اما ننوش! قدری تامل کن!... می‌شنوی؟!...صدای امامت را می‌شنوی که در همین مسیر به یار و همراهش چه می‌گوید؟ ...

امام سجاد (ع) از یار خود؛ شبلی می‌پرسد: «اشراف بر آب چاه زمزم پیدا کرده‌ای؟ آیا مقداری از آب زمزم را نوشیده‌ای؟ آیا هنگام اشراف و نوشیدن، هنگامی که بالای این چاه آمدی به این قصد بودی که «خدایا! هرچه طاعت تو است پذیرفتم، هرچه معصیت تو است ترک کردم؟»، که معنای نوشیدن آب زمزم و اشراف بر آن، این است.

و شبلی عرض می‌کند: نه! امام ( ع) دوباره می‌فرماید: پس تو اشراف پیدا نکرده‌ای...

زائر بیت‌الله که به اسرار حج آشناست، وقتی آب زمزم را بر سر و سینه یا در کامش می‌ریزد، اینچنین قصد می‌کند که: «خدایا آنچه طاعت توست، نوشیدم.» 

من جام طاعت نوشیدم و جام معصیت را ترک کردم. و این همان سِّری است که در نوشیدن یک جرعه آب از چاه زمزم نهفته است و آیت‌الله جوادی آملی در صهبای صفا به آن اشاره کرده است.

راه که می‌روی، سعی که بین صفا و مروه می‌کنی، زیارت که می‌روی، آبی که می‌نوشی و حتی نفس که می‌کشی در سرزمین وحی، آدابی دارد و رازی و اسراری که بر هر کدام که آگاه باشی و با علم و بصیرت و طهارت عمل کنی، پله‌ای از نردبان نور بالاتر رفته‌ای ...

چشمه‌ای که برای  اسماعیل (ع) جوشید

و اما هر مکان و مرحله‌ای از عبادت باشکوه حج، ظاهری هم دارد و تاریخ و تاریخچه‌ای ...

مثل همین چاه زمزم که در قسمت شرقی مسجدالحرام در مکه قرار دارد و همانند دیگر مشاهد حج، از آثار ابراهیم(ع)، اسماعیل(ع) و هاجر(س) است. 

به عقیده مسلمانان این چاهِ آبِ مقدس به صورت معجزه‌آمیزی هزاران سال پیش در زمان حضرت ابراهیم(ع) برای نوزاد تشنه او اسماعیل (ع) از زمین جوشیده است. 

چاه زمزم یکی از آثار مسجد‌الحرام به شمار می‌رود که با نام‌های چاه اسماعیل، حفیرة عبدالمطلب، شفاء سُقم، عافیه، مَیمونه، طُعم، بَرکة، بَرّة و بِئِر شَبَع نیز شناخته می‌شود. 

این چاه در نزدیکی مقام ابراهیم و در هجده متری کعبه، در زیرزمین واقع شده است و آب آن توسط پمپ از طریق لوله‌کشی به زائران می‌رسد. 

سالانه میلیون‌ها نفر در زمان حج واجب یا عمره به دیدن چاه زمزم می‌روند تا از آب آن بنوشند. 

آب زمزم؛ هدیه‌ای که پیامبر (ص) دوست می‌داشت

مستحب است انسان پس از طواف و نماز طواف به کنار چاه زمزم برود، مقداری از آب زمزم بنوشد و مقداری هم بر سر و روی خود بریزد و به او تبرک کند.

وجود مبارک پیامبر (ص) که در مکه بودند، از آب زمزم استفاده می‌کردند. وقتی مدینه تشریف بردند، استهداء می‌کردند، یعنی زائرانی که از مکه برمی‌گشتند برای آن حضرت آب زمزم را هدیه می‌آوردند و وجود مبارک پیامبر ( ص) آب زمزم را به عنوان هدیه قبول می‌کردند.

آب زمزم آنقدر پر برکت است که پیغمبر (ص) آن را به عنوان هدیه قبول می‌کند؛ آبی که به برکت دودمان خلیلِ حق جوشید و هنوز هم پس از هزاران سال می‌جوشد. با اینکه مکه سرزمین برف و یخ و باران فراوان نیست، جوشیدن این چشمه در طی هزاران سال بسیار شگفت‌انگیز است. گرچه چاه‌ها و قنات‌های دیگری اضافه شد، ولی آب زمزم همچنان در حال جوشش است.

یک حج است و هزار رمز و رازی که در هر بخش از اعمال و مناسک این فریضه نهفته است. از احرام بستن و لبیک گفتنِ زائر گرفته تا دست دراز کردن به سوی حجرالاسود و ایستادن بر مقام ابراهیم و گردیدن دور خانه خدا ...

ایستادن بر مقام ابراهیم بخشی از همین مراحل و مناسک حج است که ظاهری دارد و رمز و راز و باطنی. ظاهرش در دین آمده و باطنش از زبان معصوم (ع) بیان شده است. اگر زائر هستی و می‌خواهی به مقام حاجی نائل شوی و اوج بگیری و با سفر حج به معراج بروی، باید به راز آن گاه شوی و سپس رو به آن مقام والا بیاوری. 

ظاهر مقام ابراهیم (ع) اما اینگونه است که: به محل ایستادن حضرت ابراهیم (ع) مقام ابراهیم می‌گویند و سنگی است به طول و عرض 40 سانتی‌متر و بلندی تقریبی 50 سانتی‌متر که جای پای ابراهیم روی آن است و مقابل درِ کعبه قرار دارد. رنگ آن میانِ زرد و قرمزِ متمایل به سفید است. طبق اعتقادات مسلمانان این مکان مربوط به زمانی است که حضرت ابراهیم دیوارهای کعبه را بالا می‌برد؛ آن گاه که دیوار بالا رفت، به اندازه‌ای که دست به آن نمی‌رسید، سنگی آوردند و ابراهیم روی آن ایستاد و سنگ‌ها را از دست حضرت اسماعیل گرفت و دیوار کعبه را بالا برد. روی این سنگ، اثر پای حضرت ابراهیم مشخص است اما اثری از انگشتان او نیست. از یک زمان به بعد این سنگ با طلا پوشانده شد و در محفظه‌ای قرار گرفت تا آسیب نبیند. حج‌گزاران پس از طواف واجب، باید پشت مقام ابراهیم، 2 رکعت نماز طواف به جای آورند. نماز طواف نساء نیز پشت مقام ابراهیم خوانده می‌شود.

پس تو اصلا طواف نکرده‌ای ...

باطنش و رازی که در خود پنهان دارد اما آن چیزی است که امام سجاد (ع) وقتی همراه با یکی از یارانش به نام شبلی در طواف است، به آن اشاره می‌کند. آنطور که آیت‌الله جوادی آملی در کتاب صهبای صفا آورده‌اند: امام سجاد با اشاره به مقام ابراهیم به شبلی می‌فرماید: معنای ایستادن در مقام ابراهیم (ع) و نماز گزاردن در آن مقام را می‌دانی و آیا این کارها را انجام داده‌ای؟

شبلی می‌گوید: ظاهرش را انجام دادم، ولی نیت‌هایی را که می‌فرمایید، نکردم.

سپس امام سجاد (ع) می‌فرماید: پس تو اصلا طواف نکرده‌ای، ارکان را مَس نکرده‌ای، حجرالاسود را دست نزده‌ای، مقام ابراهیم نرفته‌ای و نماز طواف نخوانده‌ای، زیرا عملت بی‌سِّر و بی‌روح انجام شده است.

در قرآن کریم آمده است که پس از طواف، کنار مقام ابراهیم بروید و آنجا را به عنوان مصلی و جای نماز انتخاب کنید. (واتخذوا من مقام ابراهیم مصلی).

روایات ما سخن از «خلف مقام ابراهیم» دارد، ولی قرآن کریم تعبیرش این است: «واتخذوا من مقام ابراهیم مُصَلَّی». همان محدوده را به عنوان جای نماز انتخاب کنید.

امام سجاد (ع) طبق این نقل فرمودند: این یک سِری دارد؛ یعنی «خدایا! مکانی که ابراهیم ایستاده است، من ایستاده‌ام. این دو حکم دارد: یکی «حکم ظاهری» و دیگری «حکم باطنی». آن باطن، سِر این ظاهر است.»

ظاهر آن است که: انسان به آن مکانی که ابراهیم  (ع ) ایستاده، واقف شود و بایستد و دو رکعت نماز بخواند.

فقط دور کعبه گشتن کافی نیست

افراد تبهکار هم دور کعبه زیاد گشته‌اند. آن وقت که این کعبه بتکده بود، بت‌پرستان زیاد دور این کعبه می‌گشتند. در جاهلیت، دور این کعبه طواف‌ها کرده‌اند! 

اما اگر کسی با اسرار حج و زیارت آشنا باشد، می‌بیند در جای پای انبیا و ائمه (ع) پا می‌نهد. 

امام سجاد (ع) طبق این حدیث فرمود: کسی که به ابراهیم رسیده است، در مکانت مقام ایستاده و ابراهیم‌گونه نماز می‌خواند و دماغ شیطان را به خاک می‌مالد. اما چه گروهی‌اند که دماغ شیطان را به خاک می‌مالند؟ آنها گروه مخلصین هستند. مخلصین کسانی هستند که دماغ شیطان را به خاک می‌مالند. یعنى وساوس شیطان در آنها اثر نمی‌کند. خاطرات شیطانى در صحنه نفسشان راه پیدا نمى‌کند و دسیسه‌هاى بیگانه‌ها هم در مرزهاى فکرى اینها رخنه و نفوذ ندارد؛ اینها هستند که دماغ شیطان را به خاک مالیدند. اما کسی که گرفتار دسائس و وساوس و سیاست‌بازیها و امثال آن است، او طعمه شیطان است. شیطان دماغ او را به خاک مالیده است.

دقت کنید که حضرت سجاد (ع) به شبلی فرمود: پس تو نماز مقام ابراهیم را انجام نداده‌ای، حال آنکه شبلی و امثال او از کسانی بودند که به مراسم و مناسک حج آشنا بودند و عمل کردند، ولی زیارت بی‌روح، مثل ترک زیارت است.

سفر حج، زیباترین و عمیق‌ترین مرحله از زندگی انسانی است که طیّ آن، روح از گرفتاری‌های دنیا رها شده و به سوی سرچشمه نور و حقیقت حرکت می‌کند. این سفر، تجلی آگاهی انسان از نیاز به خالق و عزم او برای جبران گذشته و ساختن آینده‌ای بر پایه رضایت الهی است. در این سفر معنوی، انسان فرصت می‌یابد تا بار گناه و سنگینی غفلت‌های گذشته را به زمزمه دعا و ذکر واگذار کند و با خلوص قلب و نیت، به درگاه پروردگارش تقرب جوید. لحظاتی که او در کنار دیگر بندگان، فارغ از هرگونه تعصب و تفاوت، لباس ساده احرام به تن دارد، درس برابری، تواضع و بندگی را به گونه‌ای پررنگ و عمیق فرا می‌گیرد.

امام رضا علیه‌السلام درباره علت حج می‌فرماید «وَ عِلَّةُ الْحَجِّ: الْوِفَادَةُ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى وَ طَلَبُ الزِّيَادَةِ وَ الْخُرُوجُ مِنْ كُلِّ مَا اقْتَرَفَ وَ لِيَكُونَ تَائِباً مِمَّا مَضَى مُسْتَأْنِفاً لِمَا يَسْتَقْبِلُ.» (عیون اخبار رضا (ع)، ج2، ص90)یعنی علت وجوب حج عبارتند از:

1. سفر به سوی خداوند متعال: «الْوِفَادَةُ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى» اشاره به سفری روحانی و معنوی به سوی خداوند دارد. واژه «وِفادَة» از ریشه عربی «وَفد» به معنای ورود باشکوه و محترمانه برای دیدار یک مقام والا یا بزرگ است. در اینجا مقصود از «وفادَه به سوی خداوند»، نوعی بازگشت و حرکت است که نه از جنس جسمانی، بلکه از لحاظ روحانی و معنوی صورت می‌گیرد. این سفر، تجلی حضور در محضر خداوند است؛ رفتنی که با خضوع، تواضع و فروتنی همراه است. حج، بهترین مصداق این حرکت است، زیرا انسان با ترک لذایذ و تعلقات دنیایی و با قلبی آکنده از امید و اطاعت، به سوی خانه خدا می‌رود تا با انجام عبادات، طلب رضایت الهی کند.

2. طلب افزایش فیض: «طَلَبُ الزِّيَادَةِ» به معنای طلب افزایش و فزونی است و در این عبارت به میل و تلاش انسان برای کسب فیض و برکت بیشتر از سوی خداوند اشاره دارد. طلب زیادت، به این معناست که انسان نه‌تنها برای توبه و پاک شدن از گناهان گذشته به سوی خدا می‌رود، بلکه از او می‌خواهد درجات بالاتری از رحمت، مغفرت، نورانیت و معرفت را برای خود طلب کند. انسان با حضور در مناسک حج و انجام عباداتی که تجلی بندگی و اخلاص است، از خداوند می‌خواهد که افزون بر بخشش گناهان، او را در مسیر کمال یاری کرده و قلبش را سرشار از ایمان، امید و محبت الهی کند.

3. خروج از هر آنچه که مرتکب شده است تا توبه‌کننده از گذشته خود باشد و زندگی تازه‌ای را برای آینده آغاز کند. «الْخُرُوجُ مِنْ كُلِّ مَا اقْتَرَفَ» نشان‌دهنده جنبه‌ای از حج است که مرتبط با توبه، تزکیه نفس و آغاز دوباره در مسیر بندگی است. در ادامه، تأکید بر توبه واقعی و صادقانه‌ای است که با پشیمانی عمیق همراه است؛ توبه‌ای که فرد را از گذشته تاریک جدا کرده و به سوی آینده‌ای روشن سوق می‌دهد.