نقش زنان در قیام مهدوی یکی از مباحث پیرامون ظهور حضرت مهدی (عج) است.

بر پایه شماری از احادیث، زنان نیز در قیام جهانی امام مهدی علیه السلام شرکت دارند که جمعی از آنها جزو کسانی هستند که پس از مرگ، رجعت کرده اند:

جمعی از زنان، در شمار خواص اصحاب امام

در حدیثی از امام باقر علیه السلام، تعداد پنجاه زن در شمارِ خواصّ اصحاب امام مهدی علیه السلام ذکر شده اند :

یَخرُجُ المَهدِیُّ مِنهَا [ المَدینَةِ ]عَلی سُنَّةِ موسی خائِفاً یَتَرَقَّبُ، حَتّی یَقدَمَ مَکَّةَ . . . وَ یَجی ءُ وَاللَّهِ ثَلاثُمِئَةٍ وَ بِضعَةَ عَشَرَ رَجُلاً، فیهِم خَمسونَ امرَأَةً یَجتَمِعونَ بِمَکَّةَ عَلی غَیرِ میعادٍ، قَزَعاً کَقَزَعِ الخَریفِ، یَتبَعُ بَعضُهُم بَعضاً، وَ هِیَ الآیَةُ الَّتی قالَ اللَّهُ : «أَیْنَ مَا تَکُونُواْ یَأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمِیعًا» .[۱]

مهدی از مدینه به همان گونه که موسی بیمناک و مراقب بیرون رفت، بیرون می آید تا به مکّه برسد... و به خدا سوگند، سیصد و ده و اندی نفر می آیند که پنجاه زن در میان آنان هستند . همه آنان بی آن که وعده ای در میان باشد، مانند ابرهای پراکنده پاییزی از هر سو گِرد می آیند و پشت سرِهم می رسند، و این، همان آیه الهی است : «هر جا که باشید، خداوند همه شما را می آورد» .

بی شک، تعدادی که در این حدیث به آن اشاره شده، شمارِ یاران خاصّ امام مهدی علیه السلام است؛ وگر نه، تعداد همه یاران ایشان، خیلی بیش از اینهاست . این مطلب در برخی از احادیث نیز مورد تأکید قرار گرفته است.

رجعتِ شماری از بانوان

در حدیثی از امام صادق علیه السلام شمارِ زنانی که پس از مرگ، هنگام قیام امام مهدی علیه السلام رجعت می کنند و سپاه ایشان را پشتیبانی می نمایند، سیزده تن ذکر شده است. متن حدیث، چنین است:

یَکُرُّ مَعَ القائِمِ علیه السلام ثَلاثَ عَشرَةَ امرَأَةً . قُلتُ : وَ ما یَصنَعُ بِهِنَّ ؟ قالَ : یُداوینَ الجَرحی ، وَ یَقُمنَ عَلَی المَرضی کَما کَانَ مَعَ رَسولِ اللَّهِ صلی اللّه علیه و آله . قُلتُ : فَسَمِّهِنَّ لی ؟

فَقالَ : القِنواءُ بِنتُ رُشَیدٍ، وَ اُمُّ أیمَنَ، وَ حَبابَةُ الوَالِبِیَّةُ، وَ سُمَیَّةُ اُمُّ عَمّارِ بنِ یاسِرٍ، وَ زُبَیدَةُ، وَ اُمُّ خالِدٍ الأَحمَسِیَّةُ، وَ اُمُّ سَعیدٍ الحَنَفِیَّةُ، وَ صبانَةُ الماشِطَةُ، وَ اُمُّ خالِدٍ الجُهَنِیَّةُ .[۲]

[امام علیه السلام فرمود :] «سیزده زن همراه قائم هستند». گفتم: با کمک آنها چه می کند؟ فرمود: «آنان، زخمی ها را مداوا می کنند و بیماران را نگاه می دارند، همان گونه که با پیامبر خدا صلی اللّه علیه و آله بودند» . گفتم: آنها را برایم نام ببر.

فرمود: «قِنوا دختر رشید، اُم اَیمَن، حبابه والبی، سمیه مادر عمّار یاسر، زُبیده، اُمّ خالد اَحمَسی، اُمّ سعید حنفی، صبانه ماشِطه و اُمّ خالد جُهَنی [از آنان هستند]» .

احتمالاً این تعداد از زنان نیز، از خواص یاران امام هستند که مسئولیت پشتیبانی جنگ در پرستاری از رزمندگان مجروح را به عهده خواهند داشت؛ زیرا در غیر این صورت، با توجّه به گستردگی نبرد، تعداد یاد شده، برای پرستاری از همه مجروحان، کافی نیست.

باری ! حدیث نخست، به نقش زنان در مدیریت نهضت مهدوی و حدیث دوم، به نقش آنان در صحنه نبرد، اشاره دارد و بر این اساس، در صورتی که صدور احادیث یاد شده را بپذیریم، یکی از سیاست های امام مهدی علیه السلام بهره گیری از زنان شایسته، در ستاد جنگ خواهد بود.

پی نوشت ها:

[۱]ر . ک : ج ۷ ص ۳۷۴ ح ۱۳۹۱ .

[۲]ر . ک : ج ۸ ص ۲۹۸ ح ۱۶۰۷ .

خداوند متعال در آیه ۲۷۵ سوره بقره درباره «رباخواران» می فرماید: «اَلَّذینَ یَأکُلُونَ الرِّبا لا یَقُومُونَ اِلاّ کَما یَقُومُ الَّذی یَتَخَبَّطُهُ الشَّیْطانُ مِنَ المَسِّ ذلِکَ بِاَنَّهُمْ قالُوا اِنَّما الْبَیْعُ مِثْلُ الرِّبا وَ اَحَلَّاللّهُ الْبَیْعَ وَ حَرَّمَ الرِّبا فَمَنْ جائَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهی فَلَهُ ما سَلَفَ وَ اَمْرُهُ اِلَی اللّهِ وَ مَنْ عادَ فَاُولئِکَ اَصْحابُ النّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ» کسانی که ربا می خورند، در قیامت [برنمی خیزند مگر مانند کسی که بر اثر تماسّ شیطان، دیوانه شده است] و نمی تواند تعادل خود را حفظ کند؛ گاهی به زمین می خورد، گاهی به پا خیزد [. این بدان جهت است که گفتند: «داد و ستد هم مانند رباست] و تفاوتی میان آن دو نیست. [» در حالی که خدا بیع را حلال کرده است و ربا را حرام و اگر کسی اندرز الهی به او رسد، و] از رباخواری [خودداری کند، سودهایی که در سابق (قبل از نزول حکم تحریم) به دست آورده، مال اوست؛ و کار او به خدا واگذار می شود؛ ]و خداوند گذشته او را خواهد بخشید. [امّا کسانی که بازگردند] و بار دیگر مرتکب این گناه شوند [اهل آتشند؛ و همیشه در آن می مانند.

دورنمای بحث

بر اساس این آیه مَثَل، رباخواران در روز قیامت، وقتی وارد محشر می شوند، مانند آدم های مست و دیوانه و انسانهای مبتلا به صرع هستند که قادر بر حفظ تعادل خود نیستند؛ از این رو به محض برداشتن چند قدم بر زمین می خورند و دوباره برمی خیزند. این منظره وحشتناک سبب جلب توجّه اهل محشر می شود و همگان متوجّه می شوند که اینان رباخوارانند.

رابطه این آیه با آیات قبل

در چندین آیه از مثل های قبل، بحث درباره صدقه و انفاق در راه خدا بود. این آیه مثل نیز به نحوی مربوط به صدقه است؛ زیرا صدقه بر دو قسم است:

۱ـ صدقه بدون عوض، که همان انفاق و بخشش به نیازمندان است.

۲ـ صدقه با عوض، که آن را وام یا قرض الحسنه نامیده اند.

در صورتی که وام بدون دریافت سود و اضافه باشد، قرض الحسنه است وگرنه ربا و حرام خواهد بود. در روایات اسلامی وارد شده است که: صدقه و بخشش بدون عوض ثوابش ده برابر است و قرض الحسنه و صدقه با عوض اجر و پاداشش هجده برابر است. (۱۰) دلیل این امر روشن است؛ زیرا وام گیرندگان افراد آبرومند و محتاج هستند.

بنابراین، در «وام» دو کار نیک صورت می گیرد: ۱ـ رفع حاجت نیازمند، ۲ـ حفظ آبرو و حیثیّت او.

بر اساس آیه شریفه «مَنْ جاءَ بِالحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ اَمْثالِها» (۱۱) هر یک از این دو، ده حسنه دارد، که مجموعاً بیست حسنه می شود؛ ولی از آن جایی که وام پس از مدّتی بازگردانده می شود، دو حسنه از آن کم می گردد که در این صورت قرض الحسنه هجده پاداش دارد.

شرح و تفسیر

«اَلَّذینَ یَأکُلونَ الرِّبا...» کسانی که به گناه بزرگ رباخواری آلوده گشته اند، در روز محشر و قیامت، همچون افراد مصروع و دیوانه حرکت می کنند و تعادلی در راه رفتن ندارند.

«ذلِکَ بِاَنَّهُمْ قالُوا اِنَّما الْبَیْعُ مِثْلُ الرِّبا» علّت این که رباخواران به چنین سرنوشت شومی دچارند، بدان جهت است که علاوه بر رباخواری و ارتکاب کار حرام، در صدد توجیه کار زشت خود برمی آیند و به خداوند اعتراض می کنند که «ربا همانند بیع است و هیچ تفاوتی بین این دو نیست؛ پس همانگونه که بیع حلال است ربا نیز باید حلال باشد!»

«اَحَلَّاللّهُ البیعَ وَ حَرَّمَ الرِّبا» خداوند متعال معامله را حلال و رباخواری را حرام شمرده است؛ زیرا در «بیع و معامله» مصلحتی وجود دارد ولی در «ربا» نه تنها مصلحتی نیست، بلکه مفاسدی نیز وجود دارد. در معامله گاهی سود وجود دارد؛ گاهی زیان، ولی در ربا این گونه نیست. رباخوار همواره سود می برد و هیچگاه ضرر نمی بیند. در ربا خسارت همیشه از آن وام گیرنده است. از همین رو که رباخوار ضرری را متحمّل نمی شود، اموال او را «گنج بی رنج» خوانده اند.

علاوه بر آن، رباخوار عامل ایجاد فاصله طبقاتی در جامعه است؛ چون اگر رباخواری در جامعه گسترده گردد، با گذشت زمان، ثروت در نزد آنان اندوخته می شود و دیگران به خاک سیاه می نشینند.

«فَمَنْ جائَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهی فَلَهُ ما سَلَفَ وَ اَمْرُهُ اِلَی اللّه» در بیان این حکم، نخست خداوند عدّه ای را مشمول رحمت خود قرار می دهد و کسانی را که قبل از حکم حرمت ربا به این عمل زشت آلوده بودند، مورد عفو و بخشش خود قرار داده، می فرماید: «کسانی که موعظه الهی را درباره حرمت ربا شنیده اند و از رباخواری خودداری کنند، برگذشته خود خوفی نداشته باشند زیرا خداوند گناه گذشته آنان را می بخشد.

بنابراین، کسانی که در هنگام نزول آیه و بیان حکم با مردم قراردادهای ربوی داشتند، تنها مالک سرمایه خود هستند و حقّ دریافت ربا را ندارند.

«وَ مَنْ عادَ فَاُولئِکَ اَصْحابُ النّارِهُمْ فیها خالِدُونَ» خداوند در این قسمت از آیه، رباخواران را مورد تهدید قرار داده، می فرماید: اگر رباخواران بعد از نزول آیه باز به کار زشت خود ادامه دهند و دست از این گناه بزرگ ـ که در روایات فراوانی این عمل همچون عمل منافی عفّت با محارم شمرده شده است(۱۲) ـ برندارند، جهنّم در انتظار آنهاست و همیشه در جهنّم خواهند ماند.

سؤال: خلود و جاودانگی در جهنّم مخصوص کفّار است؛ در حالی که برخی از رباخواران مسلمان هستند، پس خلود در مورد آنها به چه معناست؟

پاسخ، یکی از تفسیرهایی که در این زمینه گفته شده، این است که رباخواران به سبب عمل زشتشان بی ایمان از دنیا می روند و روشن است که شخص بی ایمان جاودانه در جهنّم خواهد ماند. (۱۳)

پیام های آیه

۱ـ مجازات رباخواران در دنیا و آخرت

در بین مفسّران گفتگوست که آیا این تشبیهی که قرآن درباره رباخواران بیان فرموده، مربوط به سرنوشت آنها در دنیاست؟ یا یک نوع مجازات و عذاب اخروی است.

از روایات اسلامی استفاده می شود که این نوع سرنوشت متعلّق به هر دو جهان است. در تفسیر «نور الثقلین» روایتی از امام صادق (علیه السلام) نقل شده که حضرت فرمودند: «آکِلُ الرِّبا لایَخْرُجُ مِنَ الدُّنیا حَتّی یَتَخَبَّطَهُ الشَّیْطانُ» رباخوار در همین دنیا به سرنوشت دیوانه گرفتار خواهد شد! (۱۴)

در روایت دیگری از حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل شده است که آن حضرت در شبی که به معراج(۱۵) رفتند، عدّه ای را دیدند که با شکمهای بزرگ به زحمت بر می خیزند و چند قدمی را بطور غیر متعادل راه می روند و به زمین می خورند؛ دوباره برمی خیزند و همچنان می افتند و این حالت مدام تکرار می شود. آن گاه حضرت از جبرئیل پرسیدند: اینها چه کسانی هستند؟ جبرئیل امین عرض کرد: یا رسول اللّه! اینها رباخوارانند. (۱۶)

نسبت جنون به شیطان

چرا در آیه مَثَل جنون به شیطان نسبت داده شده است؟

آنچه از ظاهر آیه استفاده می گردد این است که سبب جنون و دیوانگی، شیطان است. در صورتی که از نظر علمی ثابت شده است که جنون عامل دیگری دارد. از این رو مفسّران در تفسیر این آیه نظرات مختلفی دارند که به بعضی از آنها اشاره می شود:

الف ـ خداوند در این آیه، طبق عقیده و فرهنگ مخاطبان زمان پیامبر (صلی الله علیه وآله) سخن گفته است؛ زیرا عرب ها در آن زمان بر این عقیده بودند که جنون از شیطان گرفته می شود و به عبارت دیگر، شیطان در فرد مجنون نفوذ می کند، به همین جهت قرآن آن را کنایه از جنون دانسته است.

ب ـ مراد معنای حقیقی جمله است نه کنایی آن. نسبت جنون به شیطان از این جهت است که خداوند مجازات این انسان های گنهکار را، سلطه شیطان بر آنها قرار داده است؛ و تسلّط شیطان سبب نگرانی و جنون آنها می گردد.

تناسب جرم ها و مجازات ها

بعضی از مفسّران معتقدند: مجازاتی که در قرآن مجید برای گناهی مشخص شده است، با آن گناه مناسبت دارد؛ مثلا مجازاتی که برای رباخواران بیان شده، با عمل ربا ارتباط دارد؛ زیرا همانگونه که رباخوار با عمل زشت خود اقتصاد یک جامعه را از تعادل خارج می سازد و چرخ اقتصاد را از حرکت باز می دارد، خود او نیز در جهان آخرت به همین سرنوشت گرفتار خواهد شد.

در روایتی از امام باقر (علیه السلام) نقل شده است که حضرت فرمودند: «اَلظُّلْمُ فِی الدُّنْیا هُوَ الظُّلُماتُ فِی الآخِرَةِ» ظلم در دنیا سبب تاریکی آخرت است. (۱۷)

در این روایت نیز گناه ظالم با مجازات آخرتش مناسبت دارد؛ چه این که ظالم با ظلم خود، جهان را در نظر مظلوم تیره و تار می کند. بر همین اساس خود ظالم نیز مجازاتش تیرگی و ظلمت در آخرت است.

فلسفه تحریم ربا

از این جهت که رباخواری موجب مفاسد متعدّدی می گردد، تحریم آن نیز فلسفه های مختلفی دارد که به بعضی از آن اشاره می شود:

الف ـ یکی از فلسفه های تحریم ربا، مسأله ظلم است که در آیه ۲۷۹ سوره بقره و در آیات دیگر بدان اشاره شده است.

ب ـ فلسفه دیگر آن، برچیده شدن سنّت حسنه «قرض الحسنه» است. این مطلب در روایات فراوانی وارد شده است که یکی از آنها، روایتی است که «سماعه» از امام صادق (علیه السلام) سؤال می کند: «اِنّی رأیتُ اللّهَ تعالی قَدْ ذَکَرَ الرِّبا فی غَیْرِ آیة وَ کَررَّه؟ قال (علیه السلام) : اَوَ تَدْری لِمَ ذاکَ؟ قُلْتُ: لا، قال (علیه السلام) : لِئلاّ یَمْتَنِعَ النّاسُ مِنَ اصْطِناعِ الْمَعْرُوفِ» خداوند متعال در آیات متعدّدی مسأله ربا را مطرح فرموده است. امام (علیه السلام) از سماعه پرسیدند: آیا علّت آن را می دانی؟ سماعه عرض کرد: خیر. امام (علیه السلام) فرمودند: علّت آن، این است که مردم از کارهای شایسته] و قرض الحسنه [(۱۸) باز نمانند. (۱۹)

یعنی، وقتی رباخواری رواج یابد، سنّت نیکوی وام و قرض الحسنه از بین می رود؛ و عواطف انسانی می میرد؛ و سودپرستی و افزون طلبی جایگزین آن می گردد. از این رو، رباخواری در دین مقدّس اسلام ممنوع گشته است. (۲۰)

رابطه «اخلاق» و «اقتصاد» در اسلام

بین اقتصاد اسلامی و اقتصاد مادّی، تفاوت فراوانی وجود دارد. مهمترین فرق بین او دو، این است که اقتصاد اسلامی، با اخلاق و اصول انسانی آمیخته و توأم است؛ در حالی که اقتصاد مادّی، نه تنها از عاطفه و اخلاق خالی است، بلکه اصل حاکم بر آن منافع مادّی است. از این جهت هر چیزی که در تعارض و تضادّ با آن باشد، فدای منافع مادّی می گردد. تولید موادّ مخدر و درآمد آن ـ در حالی که بر خلاف اصول انسانی است ـ در نظر بسیاری از کشورهای دنیا مهم شمرده شده است. حتّی دولت هایی که به ظاهر با آن مبارزه می کنند و گاهی برای ریشه کن کردن آن کنفرانس ها و همایش های متعدّدی برگزار می کنند، در این تجارت پر سود سهم بسزایی دارند. برای طرفداران این مکتب، فساد نسل جوان، تزلزل پایه های اخلاقی و فروپاشی خانواده ها اهمیّت ندارد؛ آنچه برای آنها مطرح هست، خود دوستی با حفظ منافع شخصی است. تجارت انسان و خرید و فروش کودکان، اگرچه با هیچ یک از اصول انسانی و حقوق بشر سازگار نیست؛ ولی برای طرفداران دروغین حقوق بشر، جایز شمرده شده است و بصورت غیرعلنی بر آن اعتراف دارند! سلاح های کشتار جمعی، بمب های شیمیایی، موشک های دوربرد زمین به هوا، بمب های خوشه ای و میکروبی و امثال اینها را چه کسانی در اختیار دولت عراق قرار داد، تا به وسیله آن جنایت های شرم آوری بر ایران اسلامی بیافرینند؟ چرا در این هنگام طرفداران حقوق بشر ساکت بودند و اعتراضی نداشتند!؟ ولی به محض حمله عراق به کویت فریاد اعتراض آمیز طرفداران حقوق بشر بلند می شود و حکم به خلع سلاح عراق می دهند.

سرّ این رخدادها روشن است؛ زیرا زمانی منافع استکبار، اقتضا می کند که دولت عراق تا دندان مسلّح باشد و زمان دیگر، منافع آنان با خلع سلاح عراق تأمین می گردد. از این رو، ملاک در نظر آنها منافع مادّی است و اصول انسانی تحت الشّعاع آن قرار دارد.

ولی اصل حاکم بر اقتصاد اسلامی اخلاق است؛ و تحصیل منافع باید در سایه حفظ ارزش های اخلاقی باشد؛ بر همین اساس اسلام معامله ای را که منشأ فساد باشد، حرام شمرده است؛ مثلا اگر تأسیس مراکز فحشا در اسلام ممنوع است؛ یا اگر شراب فروشی و دایر کردن قمار خانه ها در اسلام حرام اعلام شده؛ و یا اگر تأسیس بانک های رباخوار در اسلام جایز نیست، همه و همه بدین جهت است که این گونه کارها منشأ مفاسد زیادی است و با اخلاق اسلامی سازگار نیست.

ارزش های اخلاقی که بر اقتصاد اسلامی حاکم است، اصل های فراوانی دارد که به بعضی از آنها اشاره می گردد:

الف ـ یکی از اصول حاکم بر اقتصاد اسلامی، پیام آیه شریفه (لاتَظْلِمُونَ وَ لاتُظْلَمُونَ) است، یعنی فعّالیّت های اقتصادی باید به گونه ای تنظیم شود که هیچ یک از فروشنده و خریدار مورد ستم قرار نگیرند. (۲۱)

ب ـ جلب منفعت و دفع ضرر عمومی: براساس این اصل، منفعت شخصی فدای منفعت جمعی می گردد. از این رو، پرداختن به شغل های مورد نیاز جامعه، واجب است؛ مثلا اگر جامعه به تعدادی معلّم نیازمند باشد، بر کسانی که قدرت این کار را دارند، واجب است که به امر تعلیم و تربیت بپردازند.

از طرف دیگر، مشاغلی که برای جامعه ضرر دارد ـ اگرچه منفعت شخصی داشته باشد ـ حرام شمرده شده است؛ مثلا شراب فروشی و هر نوع فعّالیّتی که مناسب با آن باشد، ممنوع شده است. به همین جهت، بر اساس روایات متعدّدی، کاشت درخت انگور به نیّت شراب سازی، باغداری چنین باغی، چیدن چنین انگوری، حمل و نقل آن و... حرام است. (۲۲)

ذکر این مطلب لازم است که اصول اخلاقی نه تنها در واجبات و محرّمات، بلکه در مستحبّات و مکروهات نیز حاکم است. از این رو، در فقه اسلامی «تلقّی رُکبان» کراهت دارد. منظور از «تلقّی رکبان» این است که عدّه ای در خارج از شهر و روستا در کمین کاروان های تجاری قرار گیرند تا اگر کسی جنسی را وارد کرد، قبل از آن که صاحب جنس از قیمت شهر مطّلع گردد. اجناس او را بخرند. این عمل را بعضی از فقها حرام و بعضی دیگر مکروه دانسته اند. (۲۳) و نیز شغل کفن فروشی در اسلام مکروه شمرده شده است؛ زیرا چنین کسی منتظر مرگ دیگران است و این امر سبب قساوت قلب او می گردد.

ج ـ هدایت سرمایه به سمت آخرت: این اصل از آیه ۷۷ سوره قصص استفاده شده است که فرموده است: «وَابتَغِ فِیما آتاکَ اللّهُ الدّارَ الاْخِرَةَ وَ لا تَنْسَ نَصیبَکَ مِنَ الدُّنْیا وَ اَحْسِن کَمآ اَحْسَنَ اللّهُ اِلَیْکَ وَ لاتَبْغِ الْفَسادَ فِی الاَْرْضِ اِنَّ اللّهَ لا یُحِبُّ الْمُفْسِدِینَ» و در آنچه خدا به تو داده است، سرای آخرت را بطلب؛ و بهره ات را از دنیا فراموش مکن؛ و همان گونه که خدا به تو نیکی کرده، نیکی کن؛ و هرگز در زمین در جستجوی فساد مباش، که خدا مفسدان را دوست ندارد.

بر اساس این آیه، در صورتی سرمایه ارزشمند است که در مسیر آخرت هدایت شود و به تعبیر دیگر، هم نیاز دنیا را برآورده سازد و هم توشه ای برای آخرت باشد. در نتیجه حاکم بر اقتصاد اسلامی، ارزش های اخلاقی است؛ در حالی که اقتصاد مادّی فاقد این ارزشهاست و طرفداران این مکتب همه چیز را فدای منافع خود می پندارند.

اسوه اخلاق در ارزش های اخلاقی

جضرت علی (علیه السلام) در عهدنامه مالک اشتر(۲۴) همه اقشار جامعه را، از جمله:

افسران، قضات، علما، تجّار، کشاورزان، وزرا، مسئولان کشوری و... مورد سفارش قرار می دهند؛ ولی وقتی به قشر محروم جامعه می رسند، تعبیر زیبایی دارند که آن تعبیر در مورد هیچ یک از گروه های فوق دیده نمی شود. آن حضرت می فرمایند: «ثُمَّ اللّهَ اللّهَ فی الطَّبَقَةِ السُّفْلَی مِنَ الَّذینَ لاَ حِیلَةَ لَهُمْ...» ای مالک! خدا را خدا را درباره طبقه محروم جامعه فراموش نکن! کسانی که گریزی برای آنها نیست؛ و نیازمند و از کار افتاده اند. مبادا اینها را به دست فراموشی بسپاری! در میان این گروه، عدّه ای اظهار فقر و نیاز می کنند، ولی عدّه دیگر راضی به اظهار فقر نیستند که باید بدون تقاضا به آنها بخشش کنی، بخشی از بیت المال را مخصوص این افراد قرار بده. به کسانی که در دست رسند، خود نظارت کن؛ و کسانی که دور هستند، نمایندگان مطمئنّی را برگزین تا به امور آنان رسیدگی کنند. با آنها به گرمی برخورد کن تا احساس شخصیّت کنند. تمام احتیاجات آنها را برآورده ساز حتّی امور جزیی آنها از نظر تو مخفی نماند و گرنه مورد بازخواست خداوند قرار خواهی گرفت. در ایّام هفته ساعت یا روزی را معیّن کن تا مردم آزادانه با تو ملاقات کنند و مشکلاتشان را در میان بگذارند؛ چه این که گاهی وسطه ها اخبار و رخدادها را ناقص به تو می رسانند و...»

آفرین بر این سخنان زیبا، که چون خورشید بعد از هزار و اندی سال می درخشد و روز به روز بر زیبایی و درخشش آن اضافه می گردد؛ و هزاران آفرین بر گوینده این سخنان جاوید، که شایسته است زمامداران عالم آن را با آب طلا بنگارند و سرلوحه کار خود قرار دهند.

عجبا! این اسوه اخلاق، یک زمامدار و حاکم است که این گونه درباره مردم مستضعف و محروم سفارش می کند! دولت مردان دنیای غرب نیز نوع دیگری از زمامدارانند که برای جلب منافع خود به مرگ هزاران نفر از این انسان های محروم راضی هستند. تفاوت ره از کجاست تا به کجا!؟

سؤال: گاهی حفظ ارزش های اخلاقی، سبب کاهش رشد اقتصادی می گردد. بنابراین، جمع بین ارزش های اخلاقی و رشد اقتصادی چگونه ممکن است؟

پاسخ: نظام ما یک نظام ارزشی است و آنچه برای ما مهم شمرده شده، حفظ ارزشهاست؛ علاوه بر این مراعات اصول اخلاقی و آمیختگی اخلاق با اقتصاد سبب عقب ماندگی نمی شود، بلکه این اقتصاد غیر ارزشی است که در همین دنیا زیان هایی می آفریند که قابل جبران نیست.

مگر عامل عمده جنگ جهانی دوّم، همین اقتصاد غیر ارزشی نبود! جنگی که تعدادی از کشورها را کاملا ویران و تعداد دیگر را نیمه خراب کرد. فاجعه دردناکی که ۳۰ میلیون قربانی بر جای گذاشت؛ جنگی که ۳۰ میلیون معلول به یادگار گذاشت. آیا اقتصاد عقب مانده ـ البتّه به تعبیر طرفداران مکتب مادّی ـ بهتر است یا چنین اقتصاد پیشرفته ای!؟

باید دانست که عمران و آبادی جهان نیز در سایه اقتصاد ارزشی تحقّق می یابد.

علی(علیه السلام) و هدیه شبانه

یکی از نامه های گرانقدر نهج البلاغه، نامه آن حضرت به «عثمان بن حنیف» فرماندار بصره است. (۲۵) اشعث بن قیس منافق ـ که عامل بسیاری از مفاسد و اختلافات در دوران خلافت حضرت علی (علیه السلام) بود ـ با کسی به نزاع برخاست. پرونده این نزاع به دست مبارک امیر المؤمنین (علیه السلام) رسید. قرار بر این شد که روز بعد حضرت درباره این دو، قضاوت کند. شب هنگام درِ خانه آن حضرت به صدا درآمد. حضرت در را باز کردند؛ دیدند اشعث با ظرفی پر از حلوا جلوی در ایستاده است. وقتی حضرت امیر (علیه السلام) او و کاسه حلوایش را مشاهده کردند، نگاه تندی به او افکندند و فرمودند: «آیا این کاسه حلوا رشوه است؟ یا صدقه؟ یا زکات؟ علی، نه اهل رشوه است تا به سبب رشوه بر خلاف حق قضاوت کند و نه اهل صدقه و زکات، که اینها بر بنی هاشم حرام است.

اشعث که از این برخورد قاطع و تند امیر زمامداران، دست و پای خود را گم کرده بود، گفت: نه، هیچ کدام نیست، بلکه هدیه است! هر مسلمانی حق دارد به مسلمان دیگر هدیه دهد. ]این کار در واقع کلاه شرعی بود که متأسّفانه در عصر ما نیز صورت می گیرد و رشوه در لباس های دیگر، تحت عناوینی از قبیل: هدیه، انعام، شیرینی، حق و حساب و مانند اینها تحقّق می پذیرد. [

حضرت که چهره هزار رنگ اشعث را می شناخت، به نیّت واقعی او واقف گشته، فرمودند: اشعث! آیا دیواه شده ای؟ یا عقلت را از دست داده ای!؟ یا هذیان می گویی!؟ تو نیمه شب با این کاسه حلوا می خواهی علی را بفریبی و او را به ظلم دعوت کنی تا فردا به نفع تو حکم دهد! اشعث تو مرا با خود مقایسه کرده ای! بگذار تا خود را بشناسانم: اشعث این حلوا که سهل است چون این حلوایی که من دیدم، گویا با آب دهان مار مخلوط گشته] اگر چه ظاهری زیبا دارد؛ ولی باطنش بسیار کثیف است. [به خدا قسم اگر آسمان های هفت گانه را به علی دهند تا بر مورچه ای ظلم کند، چنین نخواهد کرد.

حال، آیا دنیایی با چنین زمامداری امن و امان است یا جهانی که حاکمانش هستی کشور خویش را در مقابل یک زن آلوده مصالحه می کنند!؟ این کجا و آن کجا! بنابراین، بر عهده هر مسلمانی است که ارزشهای انسانی را فرا گیرد و چرخ اقتصاد را توأم با ارزشهای انسانی به حرکت درآورد.

مباحث تکمیلی آیه

۱ـ رباخواری در عصر ما

در زمان های گذشته، رباخواری محدود بود. در هر جامعه ای چند شخص ثروتمندی وجود داشت که به انسان های نیازمند وام می پرداختند؛ و پس از مدّتی اصل پول را به همراه سود آن باز می ستاندند و این کار را پیشه خود می دانستند؛ ولی در عصر و زمان ما، علاوه بر گسترش رباخواری بین افراد جامعه، متأسّفانه این عمل زشت بین ملّت ها و کشورها نیز سرایت کرده است. اکنون چندین کشور ثروتمند با رباخواری، کشورهای سوّم را در دام خود گرفتار کرده اند این مرض مُسری و مرگ آور چنان در پیکر اقتصادی بعضی از کشورهای مستضعف سرایت نموده است که باید تمام سود خالص ملّی را صرف درمان این بیماری کنند.

از این رو فاصله طبقاتی بین کشورهای ثروتمند و جهان سوّم روز به روز بیشتر می گردد و اگر به همین صورت ادامه یابد، بسیاری از این کشورهای استثمار شده، به خاک سیاه خواهند نشست. به عنوان مثال، یکی از علّت های متزلزل و نابسامان وضع اقتصاد کشورهای جنوب شرق آسیا، همین مسأله رباخواری است.

رباخواران جهان بعد از جنگ تحمیلی ـ که ملّت شجاع ایران از این امتحان بزرگ الهی نیز سرافراز بیرون آمد ـ این دام را برای ما نیز گستردند. درِ کیسه بذل و بخشش خود را به روی ما گشودند و مقداری ما را آلوده این وام ها کردند؛ ولی بحمداللّه مسئولان کشور خیلی زود متوجّه این زهر خطرناک شدند و دریافت چنین وام هایی را متوقّف ساختند؛ و اقساط آنها را تدریجاً پرداختند و کشور را از این دام نجات دادند.

علاوه بر این نوع رباخواری که ذکر شد، نوع دیگری از رباخواری در عصر ما وجود دارد که از نوع پیشین زشت تر و قبیح تر خواهد بود و آن رباخواری با سرمایه خود مردم است. اگر در گذشته شخص رباخوار با سرمایه خود مرتکب این عمل زشت می شد؛ ولی اکنون بانکهای ربا که سرمایه شان از آن مردم است، به امر رباخواری اشتغال دارند که قطعاً این عمل، مفاسد بیشتر با عذاب های شدیدتری در پی خواهد داشت.

۲ـ آیا فعّالیّت بانکها بدون رباخواری ممکن است؟

برخی بر این عقیده اند که در این عصر اقتصاد بدون ربا، قادر به فعّالیّت نیست. از این رو، منع از رباخواری توقّف فعالیّت بانکها را در پی خواهد داشت و نتیجه این توقّف رکود اقتصادی است. به عبارت دیگر، مسأله ربا آن چنان با اقتصاد آمیخته گشته که تفکیک ناپذیراست.

این نوع تفکّر و باور غلط از ناحیه افرادی القا می شود که خود باخته و غرب زده هستند. البتّه جا دارد که کشورهای ثروتمند، چنین تبلیغاتی را از طریق ایادی خود داشته باشند؛ زیرا این تفکّر مطابق با منافع آنهاست و آنها مطالب را مطابق منافع خود به دیگران القا می کنند. در حالی که این تفکّر نادرست است.

بانکهای اسلامی اگر بر اساس آیین نامه های مصوّب عمل کنند و مردم هم از متن قرار داد مطّلع گردند و بر آن وفادار بمانند، مشکل ربا پیش نخواهد آمد. هم سپرده گذاران بهره مند خواهند شد؛ و هم بانکها استفاده سرشاری خواهند برد؛ و هم چرخ اقتصاد کشور به حرکت در خواهد آمد.

یکی از عقود اسلامی ـ که در آیین نامه بانکداری نیز وارد شده ـ عقد «مضاربه» است، که تنها به تجارت اختصاص ندارد. (۱) بلکه سرمایه گذاری در امر تولید، صنعت، دامداری، کشاورزی، خدماتی و... را نیز شامل می شود.

در عقد مضاربه، مشتری سرمایه خود را در اختیار بانک قرار می دهد و بانک با قرارداد مضاربه سود هر یک را مشخّص می کند. البتّه تعیین سود باید درصدی از منفعت کار باشد؛ نه درصدی از اصل سرمایه. مشتری می تواند به بانک وکالت دهد تا سهم او را از سود به مبلغ معیّنی مصالحه کند و هر ماه آن را دریافت نماید؛ لکن در پایان قرار داد، سود پرداخت شده محاسبه گردد. آن گاه به بانک وکالت مطلق می دهد تا در هر یک از امور مذکور که مایل بود سرمایه گذاری صورت گیرد؛ و بانک هم باید به آن عمل نماید.

در این صورت بدون آن که مشکل ربا ایجاد شود، هم صاحب پول بهره مند می گردد و هم بانک نصیب خود را از سرمایه گذاری به دست می آورد و هم برای این که چرخ اقتصاد جامعه راکد نماند، تجارت سالمی صورت می پذیرد.

باید توجّه داشت در این گونه موارد عقود شرعی باید تحقّق پذیرد و گرنه به مجرّد روی کاغذ آوردن، این عقود شرعی، چیزی را عوض نمی کند و مشکل ربا به قوّت خود باقی می ماند. بنابراین، قطعاً حذف ربا از بانکها امکان پذیر است. چنان که در صدر اسلام و در عصر ظهور پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) در مکّه و مدینه رباخواری رواج داشت و جزء اقتصاد آن زمان محسوب می شد؛ ولی با ظهور اسلام و حکم حرمت ربا، این پدیده شوم به دست فراموشی سپرده شد و در اقتصاد آنها هیچ وقفه ای ایجاد نشد.

۳ـ حکم سپرده ها و وام ها

آیا سپرده هایی که مردم در اختیار بانکها قرار می دهند و هر ماه سود معیّنی دریافت می کنند، مشروع و حلال است؟ و نیز وام هایی که بانکها در اختیار مشتریان خود می گذارند و در صدی سود از آنها دریافت می کنند چه حکمی دارد؟

قبل از پاسخ به این دو سؤال، مناسب است به عنوان مقدّمه، فلسفه این نوع سپرده گذاری و پرداخت وام ذکر شود:

بسیاری از مردم دارای سرمایه ای هستند ـ مانند پولی که از راه ارث به آنها رسیده، یا کارگر و کارمندی که بازخرید شده اند، یا از طریقی پس اندازی به دست آورده است و... ـ ولی توان و مدیریّت به کارگیری سرمایه خود را در امر اقتصاد ندارند. از طرف دیگر، بسیاری از مردم دارای مدیریّت اقتصادی قوی هستند؛ لکن سرمایه در دست ندارند؛ مانند بسیاری از جوانان فارغ التحصیل دانشگاهها که هم مدیریّت دارند و هم توان و نشاط کار؛ ولی فاقد سرمایه اند.

در این جا بانکها می توانند برای آن دو قشر جامعه کمک مؤثّری داشته باشند. به این صورت که بانکها سرمایه ای را در اختیار افراد توانمند بی سرمایه قرار دهند تا آنها بر اساس قرارداد، در امر تجاری سرمایه گذاری کنند و از سود به دست آمده درصدی به خود و درصدی به بانک تعلّق دهند؛ سپس طی اقساطی، اصل سرمایه را به بانکها بازگردانند.

از سوی دیگر، بانکها می توانند سرمایه افراد ناتوان و فاقد مدیریّت را در اختیار خود بگیرند و با مشارکت در امر سرمایه گذاری مفید، سهمی از سود به دست آمده را به صاحبان سرمایه اختصاص دهند.

بدین ترتیب، اگر این دو نوع مشارکت سرمایه و کار بر اساس عقد شرعی صورت پذیرد، هیچ اشکالی در شرعیّت آن ایجاد نخواهد شد.

برای تحقّق این امر، مطالب ذیل توصیه می گردد:

۱ـ به کارمندان بانکها آموزش داده شود تا احکام بانکداری اسلامی و عقود شرعی مربوط به آن را فراگیرند و در اجرای قوانین ملزم باشند.

۲ـ افراد عالم و مطّلع به احکام شرعی بانکداری، مسایل بانکداری اسلامی را با بیانی ساده برای مردم تبیین و روشن سازند، مخصوصاً خطرات ربا و حکم شدید و برخورد بسیار تند اسلام را درباره رباخواران کنند.

۳ـ شایسته است که بانکها بین سود سپرده ها و وامها توازن برقرار کنند و این گونه نباشد که سود وام، بیشتر از سود سپرده های مردمی باشد، و نیز در احیای هر چه بیشتر قرض الحسنه، گام های مؤثّری بردارند.

۴ـ آیاتی دیگر درباره ربا

برای تکمیل بحث، به سه آیه درباره احکام و جزیّیات ربا اشاره می گردد:

الف ـ خداوند در آیه ۲۷۸ سوره بقره فرموده است: «یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللّهَ وَ ذَرُوْا ما بَقِیَ مِنَ الرِّبا اِنْ کُنْتُمْ مُؤمِنِینَ» ای کسانی که ایمان آورده اید! از [مخالفت فرمان] خدا بپرهیزید، و آنچه از [مطالبات] ربا باقی مانده است، رها کنید؛ اگر ایمان دارید.

آغاز این آیه، خطاب به مؤمنان است و پایانش نیز مشروط به ایمان شده است. معنای این حُسن مطلع و حُسن ختام، این است که رباخواری با روح ایمان ناسازگار است و فرد رباخوار مؤمن نیست.

شأن نزول آیه فوق

بعضی از ثروتمندان مسلمان، از وام های ربوی که قبلا پرداخته بودند، مطالبات ربوی داشتند. از جمله این افراد، عبّاس بن عبدالمطلب و خالدبن ولید بودند. وقتی آیه تحریم ربا بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نازل شد، اینها گفتند: پول ما در دست مردم است و ما قبل از تحریم ربا به آنها وام پرداختیم. اکنون تکلیف ما چیست؟ بر این اساس، آیه شریفه نازل شد و فرمود: تنها حق دارید اصل سرمایه را بازگردانید؛ ولی چنانچه ایمان دارید، باید سود ربوی آن را رها سازید. آن هنگام که حکم تحریم ربا بر پیامبر (صلی الله علیه وآله) نازل شد، حضرت فرمودند: «تمام رباهایی که از زمان جاهلیّت باقی مانده بود، باطل کردم و اوّلین ربایی که باطل نمودم، ربای عمویم، عبّاس بن عبدالمطلب بود».(۲۷) از فرمایش پیامبر (صلی الله علیه وآله) استفاده می گردد که در اسلام، تقدّم رابطه بر ضابطه بی معناست.

ب ـ در آیه بعد خداوند می فرماید: «فَاِنْ لَّمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْب مِنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ وِ اِنْ تُبْتُمْ فَلَکُمْ رُءُوسُ اَمْوالِکُمْ لاتَظْلِمُونَ وَ لاتُظْلَمُونَ» اگر چنین نکنید (به رباخواری ادامه دهید)، بدانید که خدا و رسولش با شما پیکار خواهند کرد. و اگر توبه کنید، سرمایه های شما [اصل سرمایه، بدون سود] از آن شماست [با این کار، ] نه ستم می کنید و نه بر شما ستم وارد می شود. (۲۸)

باید توجّه داشت که در صدر آیه، اعلام جنگ از ناحیه خدا و رسولش است؛ نه از ناحیه رباخواران! زیرا «فَأذَنُوا» به معنای «فَاعْلَمُوا» یا «فَایْقَنُوا» است؛ یعنی بدانید یا یقین کنید که خدا و رسولش با شما می جنگند. ولی اگر جمله فوق «فَآذِنُوا» خوانده شود ـ چنان که بعضی تصوّر کرده اند و این قرائت غیر معروف است ـ اعلام جنگ از ناحیه رباخواران است. (۲۹)

ج ـ آیه ۲۸۰ سوره بقره نیز می فرماید: «وَ اِنْ کانَ ذُو عُسْرَة فَنَظِرَةٌ اِلی مَیْسَرَةوَأَنْ تَصَدَّقُوا خیرٌلَکُمْ اِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ».

اگر بدهکار توان بازپرداخت اصل سرمایه و بدهی شما را نداشت، او را تا هنگام توانایی مهلت دهید و چنانچه اصلا قدرت پرداخت را نداشت، آن را به عنوان صدقه و انفاق در راه خدا به حساب آورید. در صورتی که بدانید منافع این کار برای شما بهتر است. از مجموع این آیات استفاده می گردد که ربا در نزد خداوند، گناهی بزرگ و خطرناک شمرده شده است و تعبیراتی که در این زمینه ذکر شده، درباره هیچ گناهی وارد نگشته است.

پی نوشت ها:

۱۰- در اصل کتاب موجود نیست.

۱۱- سوره انعام، آیه ۱۶۰.

۱۲- در روایات متعدّدی رباخواری به زنا تشبیه شده است، برای آگاهی بیشتر به کتاب وسائل الشّیعه، جلد ۱۲، روایات ۱، ۵، ۶، ۱۸، ۱۹، ۲۱، ۲۲ باب یکم از ابواب الرّبا ر. ک.

۱۳- احتمال دیگر آن است که منظور از خلود، زمان طولانی است نه جاودانگی در جهنّم.

۱۴- نور الثقلین، جلد ۱، صفحه ۲۹۱.

۱۵- مسأله «معراج» یکی از عقاید مسلّم مسلمانان است و حضرت رسول (صلی الله علیه وآله) نه یک بار، بلکه بارها به معراج رفتند. برای توضیح بیشتر به تفسیر نمونه، جلد ۱۲، صفحات ۷، ۸، ۱۱، ۱۴، ۱۵، ۱۶، ۱۷، ۱۸؛ و جلد ۲۲، صفحه ۵۰۱ تا ۵۷۰، ر. ک. ذکر این مطلب لازم است که بهشت و جهنّمی را که حضرت در این سفر مشاهده کردند، بهشت و جهنّم برزخی است.

۱۶- وسائل الشّیعه، جلد ۱۲، ابواب الرّبا، باب اوّل، حدیث ۱۶.

۱۷- میزان الحکمه، باب ۲۴۴۸، حدیث ۱۱۱۰۸، روایات دیگری نیز در همین باب وجود دارد که بر همین منظور دلالت دارند.

۱۸- در روایت ۱۱، باب یکم از ابواب الرّبا، جلد ۶، وسائل الشّیعه، «صنایع معروف» به «قرض الحسنه» تفسیر شده است.

۱۹- وسائل الشّیعه، جلد ۱۲، ابواب الرّبا، باب ۱، حدیث ۳، و روایات ۴، ۹، ۱۰، ۱۱ باب ۱ نیز بر همین مضمون دلالت دارند.

۲۰- برای توضیح بیشتر به کتاب «ربا و بانکداری اسلامی» از سلسله درس های حضرت آیة اللّه العظمی مکارم شیرازی ر. ک.

۲۱- سوره بقره، آیه ۲۷۹.

۲۲- وسائل الشّیعه، جلد ۱۲، ابواب ما یکتسب به، باب ۵۵، حدیث ۳ و ۴ و ۵.

۲۳- شرح لمعه، جلد ۱، صفحه ۳۳۱.

۲۴- نامه ۵۳ نهج البلاغه، ذکر این مطلب لازم است که این عهدنامه از طولانی ترین و جامع ترین فرمان های حضرت علی (علیه السلام) است. بی شک این فرمان برای تمام رؤسای حکوت ها مفید است؛ زیرا آن قدر سخنان آن حضرت با طراوت و با حکمت است که در هر عصر و زمانی این سخنان نوآور است.

۲۵- چهل و پنجمین نامه نهج البلاغه، که حاوی بسیاری از مسایل اقتصادی است.

۲۶- علما در این مسأله اختلاف نظر دارند. بعضی معتقدند: مضاربه تنها در تجارت صورت می پذیرد و برخی بر این باورند که امور دیگر را نیز در بر می گیرد.

۲۷- مجمع البیان، جلد ۲، صفحه ۳۹۲.

۲۸- سوره بقره، آیه ۲۷۹.

۲۹- از تعبیر آیه معلوم می شود که رباخواران با ارشاد و تذکّر از رباخواری اجتناب نمی کنند. از این رو، حکومت اسلامی می تواند آنها را وادار به اجتناب از رباخواری کند.

شیخ «نعیم قاسم» معاون دبیرکل حزب‌الله لبنان در دیدار با خطیبان و امام جماعت‌های مساجد منطقه بیروت طی سخنانی به بررسی آخرین تحولات لبنان و منطقه پرداخته و اعلام کرد، در روند انتخاب رئیس جمهور ما ترجیح دادیم از «سلیمان فرنجیه» رئیس جریان المرده حمایت کنیم؛ زیرا وی ویژگی‌های مناسب و لازم برای تصدی پست ریاست‌جمهوری را داشته و مسیر و خط او روشن است.

سلیمان فرنجیه انتخاب حزب‌الله برای ریاست‌جمهوری آینده است

وی افزود، ما معتقدیم ویژگی‌های یک فرد موجب می‌گردد تا رئیس جمهور موفقی باشد و ما هرگز بنا به وعده‌های قبلی یا تعهدات قدیمی از کسی حمایت نکرده‌ایم. بلکه شرایط عینی و ویژگی‌هایی که فرنجیه دارد او را به عنوان یک چهره مناسب برای تصدی پست ریاست‌جمهوری برجسته کرده است. ما در تمام مدتی که درباره انتخاب رئیس جمهور بحث می‌شد اقدام به معرفی کسی نکردیم و به طرف‌هایی که در این زمینه سوال می‌کردند می‌گفتیم وضعیت قطعی نشده و ما هنوز فکر می‌کنیم.

شیخ نعیم قاسم در ادامه گفت، سپس یک مرحله دیگر گذشت و ما تصمیم گرفتیم نامزد مورد نظر خود را انتخاب کنیم؛ بدون اینکه نام وی را رسما اعلام نماییم. سپس در مرحله سوم سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله به شکل علنی نامزد مورد حمایت ما را معرفی کرد. اما در تمام این سه مرحله ما به هیچ کس وعده حمایت نداده بودیم. ما با احزاب زیادی صحبت کردیم تا دیدگاه‌ها را به یکدیگر نزدیک نماییم و به یک گزینه واحد برای ریاست‌جمهوری برسیم.

این مقام حزب‌الله تاکید کرد، ما در رابطه با جنبش امل و برخی از متحدان خود موفق عمل کردیم اما در ارتباط با برخی دیگر از جمله همپیمانانمان که در موضع دیگری بودند نتوانستیم دیدگاه‌ها را نزدیک کنیم. ما هرآنچه را که در رسانه‌ها اعلام کردیم به آن اعتقاد داشته‌ایم و طرح و پیشنهادات خود را نیز علنا در برابر مردم بازگو کردیم. ما هرگز نه در پنهان و نه آشکار با کسی مخالفت نکرده‌ایم و دینمان ما را امر به صداقت می‌کند. 

شیخ نعیم قاسم تصریح کرد، ما هرچه که می‌گوییم با صداقت است و کل تاریخ سیاسی حزب‌الله ثابت کرده که این حزب همواره با مردم روراست و راستگو بوده است. ما حقیقت را بدون کم یا اضافه و یا تغییر دادن چیزی می‌گوییم؛ چرا که به صداقت و صراحت با مردم و همپیمانانمان معتقدیم. حتی در مقابله با دشمن نیز ما صداقت داریم و همین امر موجب موفقیت حقیقی ماست.

دغدغه همه باید انتخاب رئیس جمهور باشد

وی ادامه داد، امروز اوضاع کشور به شدت رو به وخامت است و نمی‌توان در این شرایط به نظریه پردازی و انتقاد و ... اکتفا کرد، بلکه  باید همه مسئولیت خود را بر عهده بگیرند. اما می‌بینیم برخی طرف‌ها در مقابل مردم به گونه‌ای صحبت می‌کنند که انگار طلبکار هستند و حق دارند از همه بازجویی کنند اما خودشان پاسخگو نیستند. ما امروز 128 نماینده داریم که دغدغه آنها باید انتخاب رئیس جمهور باشد، نه اینکه بیاییم و بگوییم ای نمایندگان شما اشتباه می‌کنید و نمی‌دانید و به این ترتیب کشور به سمت فروپاشی برود.

معاون دبیرکل حزب‌الله در ادامه اظهار داشت، نمایندگان باید بگویند که چه می‌خواهند تا مردم بدانند آنها چه گزینه‌هایی برای نجات کشور دارند و این وضعیتِ تلاش برای متهم یا تبرئه کردن افراد باید تمام شود. تحریک فضای فرقه‌ای نیز مسائل را در کشور ما پیچیده می‌کند و اگر عده‌ای فکر می‌کنند تحریک مسائل فرقه‌ای به نفعشان است، کاملا در اشتباه هستند و این مسئله هیچ سودی ندارد و پیامدهای منفی آن متوجه همه خواهد بود.

شیع نعیم قاسم گفت، ما دیدیم که همه احزاب نظرات خود را درباره ویژگی‌های رئیس جمهور آینده اعلام کردند و اجازه دهید این مرحله که مرحله اعلام ویژگی‌های رئیس جمهور بود را به پایان برسانیم؛ زیرا مردم از هر قشری کاملا به این موضوع آگاه شده‌اند. بنابراین باید بر مرحله دوم که مرحله معرفی نامزد مورد نظر هریک از طرف‌هاست متمرکز شویم. سپس به مرحله سوم می‌رویم و گفتگوها برای نزدیک کردن دیدگاه‌ها آغاز می‌گردد تا جایی که در حد امکان، تعداد نامزدها کاهش یابد. اما در غیر این صورت ناچاریم به پارلمان برویم و یک نامزد را انتخاب کنیم.

منطقه به سمت تغییرات مثبت حرکت می‌کند

وی  تصریح کرد، این تاسف‌آور است با وجود تغییرات مثبتی که در منطقه در حال انجام است اما در لبنان ما همچنان در مسیر منفی قرار داریم. امروز شاهد توافق ایران و عربستان سعودی و بازگشت شماری از کشورهای حوزه خلیج فارس به سمت سوریه و تلاش برای احیای روابط دوجانبه میان کشورهای منطقه هستیم تا منطقه وارد مرحله پایداری از ثبات بشود. 

درگیری داخلی مهمترین عامل سقوط اسرائیل خواهد بود

معاون دبیر کل حزب‌الله در ادامه با اشاره به اوضاع آشفته فلسطین اشغالی و درگیری و شکاف عمیق میان صهیونیست‌ها اعلام کرد، در مقابل این تغییرات مثبت منطقه در سطح همگرایی و همکاری کشورهای عربی و اسلامی، می‌بینیم که رژیم صهیونیستی به شکل غیرعادی از چالش‌های بزرگ داخلی رنج می‌برد و شرایط بحرانی این رژیم در برابر افکار عمومی کاملا نمایان شده است. بر همین اساس درگیری داخلی می‌تواند مهمترین دلیل سقوط اسرائیل باشد.

شیخ نعیم قاسم اظهار داشت، علاوه بر آن شاهد تقویت مقاومت شریف ملت مبارز فلسطین  هستیم. این در حالی است که پیشتر اسرائیل تلاش داشت پروژه عادی‌سازی با کشورهای عربی را تقویت و موضع خود را در این عرصه تثبیت و وانمود کند دشمن کشورهای عربی، ایران است، نه اسرائیل. اما امروز همه چیز تغییر کرده و ما شاهد همگرایی بین کشورهای منطقه برای ایجاد صلح و ثبات در آن هستیم.

وی در پایان تاکید کرد، این شرایط موجب شده تا رژیم صهیونیستی در سطح سیاسی و گفتمان خود دچار سردرگمی عمیق گردد. بنابراین آیا ما در لبنان حق نداریم به این مسیر مثبت و درست در منطقه بپیوندیم و در این فضا قرار بگیریم. در چنین وضعیتی نیروهای سیاسی لبنان باید به خوبی درباره گزینه‌های خود فکر کنند؛ زیرا امور در منطقه تغییر کرده و انتخاب رئیس جمهور لبنان بر عهده خود لبنانی‌هاست و همه مداخلات و فشارهای خارجی هیچ تاثیری بر حل این معضل نخواهد داشت. پس بیایید تا همگی باهم برای رسیدن به یک راهکار درست، به دنبال ابتکار عمل باشیم.

الازهر مصر اقدام به آتش زدن قرآن کریم در روز جمعه 24 مارس 2023 در دو نقطه مختلف کپنهاگ، پایتخت دانمارک را به شدت محکوم کرد.

در بیانیه الازهر آمده است: تکرار این اقدام که احساسات مسلمانان در سراسر جهان را تحریک می‌کند، به ویژه در ماه رمضان، یک اقدام تروریستی نفرت‌انگیز و تفکر جاهلانه و جسورانه است که از تعصب و نفرت علیه مسلمانان پرده بر می‌دارد.

الازهر این اقدام را یکی از نشانه‌های اسلام‌هراسی خواند که موجب تشدید خشونت و بی‌حرمتی میان پیروان ادیان مختلف می‌شود.

در این بیانیه آمده است: تروریسم و تحریک احساسات دیگران دو روی یک سکه هستند که در خطر، کینه و ویرانگری مانند همند و یک میل آشکار خصمانه برای از بین بردن پل‌های گفتگو که توسط رهبران خردمند و مذهبی جهان ساخته شده است، به شمار می‌روند.

الازهر این اقدام که از هرگونه ارزش‌های انسانی به دور است را نشان از بی‌عقلی عاملان آن دانست و بار دیگر از جوامع انسانی و سازمان‌های بین‌المللی خواست هر چه سریع‌تر قوانین بازدارنده که اهانت به ادیان و مقدسات را جرم می‌داند، را تصویب کنند.

الازهر همچنین خواستار کوتاه کردن دست اهانت کنندگان به نمادهای دینی و پایان دادن به این اهانت‌ها به بهانه آزادی بیان شد و تاکیدکرد که در غیر این صورت فاجعه‌ای همه ما را در بر خواهد گرفت.

اعضای یک گروه راست افراطی در دانمارک روز جمعه یک نسخه از قرآن کریم را سوزاندند.
 
این جنایت جدید توسط حامیان گروهی موسوم به «Patrioterne Gar Live» انجام شد که از طریق فیسبوک هم پخش زنده داشت.
 
عاملان این حمله همچنین با برافراشتن بنرهای ضداسلام، شعارهای موهن به اسلام سر دادند و پرچم ترکیه را به آتش کشیدند.

ماموستا ماموستا ملااحمد شیخی اظهار داشت: امروز به عینه می‌بینیم که رژیم اسرائیل غاصب در سراشیبی سقوط قرار گرفته است.
 
امام جمعه شهرستان ثلاث باباجانی گفت: روزگاری همین اسرائیلی های غاصب شعار از نیل تا فرات سر می دادند و به نوعی برای جهان اسلام خط و نشان می‌کشیدند ولی امروز در منجلابی که خود ایجاد کرده‌اند دست و پا میزنند و این را باید نصرت الهی دانست.
 
این عالم اهل سنت در ادامه سخنان خود عنوان کرد: از آنچه که رسانه ها خبر می دهند می بینیم که رژیم صهیونیستی در حوزه سیاست و اقتصاد به یک بن بست بزرگ و تاریخی رسیده است به گونه‌ای که هر لحظه احتمال سقوط رژیم اسرائیل غاصب دور از انتظار نیست.
 
ماموستا شیخی در بخش دیگری از سخنان خود عنوان کرد: طبق وعده الهی در نهایت جهان از آن مستضعفان و مسلمین خواهد بود و همه امیدواریم که این مهم به زودی محقق شود و جهان مملو از صلح، آرامش و صفا گردد.
 
امام جمعه شهرستان ثلاث باباجانی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به جایگاه بالای ماه مبارک رمضان یادآور شد: رمضان ماهی است که خداوند منان در اختیار همه مسلمین قرار داده است، یک مسلمان واقعی و با بصیرت دینی از لحظه لحظه این ماه نهایت استفاده را خواهد برد، بنابراین نباید اجازه دهیم که این روزها و شبهای عزیز به راحتی از دست ما بروند.
 
امام جمعه شهرستان ثلاث باباجانی در ادامه با اشاره به اینکه رمضان، ماه وحدت مسلمین است، گفت: یکی از صدها اشتراک مسلمین همین ماه مبارک رمضان است، لذا باید با ایجاد کارگروه و بسترهای لازم از فرصت رمضان برای تقویت وحدت و تقریب بیشتر مذاهب اسلامی نهایت استفاده را ببریم.

ماه مبارک رمضان طبق فرمایش رسول گرامی اسلام(ص) برترین ماه میان ماه‌های سال است و آن‌قدر از جایگاه والایی برخوردار است که از آن با عنوان ماه مهمانی الهی توأم با رحمت، برکت و مغفرت یاد کرده‌اند. روزه ماه رمضان نیز از جمله آداب و اعمال اصلی این ماه شریف محسوب می‌شود که در پرتو آن، آدمی به‌سوی تقوا کشیده می‌شود و تقوا همان مسأله مهمی است که خداوند در آیات بسیاری از قرآن کریم بر اهمیت آن تأکید کرده و حتی خداوند در همان ابتدای قرآن، این کتاب را هدایتی برای متقین خوانده است.

در همین راستا به برخی از روایات ائمه اطهار(ع) درباره فلسفه روزه‌داری اشاره‌ می‌شود.

امام صادق(ع):

إنَّما فَرَضَ اللَّهُ عزّوجلّ الصِّیامَ لِیَستَوِیَ بِهِ الغَنِیُّ وَالفَقیرُ وذلِکَ أنَّ الغَنِیَّ لَم‌یَکُن لِیَجِدَ مَسَّ الجوعِ فَیَرحَمَ الفَقیرَ لِأَنَّ الغَنِیَّ کُلَّما أرادَ شَیئاً قَدَرَ عَلَیهِ فَأَرادَ اللَّهُ عزّوجلّ أن یُسَوِّیَ بَینَ خَلقِهِ وأن یُذیقَ الغَنِیَّ مَسَّ الجوعِ وَالأَلَمِ لِیَرِقَّ عَلَى الضَّعیفِ فَیَرحَمَ الجائِعَ»؛

خداوند عزّوجل روزه را براى برابر شدن ثروتمند و بینوا واجب کرد، براى این‌که ثروتمند، هیچ‌گاه گرسنگى را نمى‌‏چشد تا به بینوا رحم کند؛ زیرا ثروتمند، هرگاه چیزى را اراده کند، به آن دست مى‌‏یابد. پس خداوند عزّوجلّ خواست تا میان بندگانش تساوى برقرار کند و به ثروتمند مزه گرسنگى و رنج را بچشاند، تا او بر ضعیف دل‏رحمى کند و بر گرسنه رحم کند.

من لایحضره الفقیه: ج2، ص73، ح1766

*

امیرالمؤمنین علی(ع):

فَـرَضَ اللّه ُ... الصِّیـامَ اِبْتِلاءً لاِخْلاصِ الْخَلْقِ؛

خداوند روزه را واجب کرد تا اخلاص خلق را بیازماید.

نهج‌البلاغه، حکمت252

*

حضرت فاطمه زهرا(س):

فَرَضَ اللّهُ الصِّیامَ تَثبِیتاً لِلإخلاصِ؛

خداوند روزه را براى استوارى اخلاص، واجب فرمود.

بحار الأنوار، 47/368/96

*

امام رضا(ع):

اِنَّـما اُمِـرُوا بِالصَّـوْمِ لِکَىْ یَعْرِفُوا أَلَمَ الْجُوْعِ وَ الْعَطَشِ فَیَسْـتَدِلُّوا عَلى فَقْرِاْلاْخِـرَةِ؛

مردم به انجام روزه امر شده‌اند تا درد گرسنگى و تشنگى را بفهمند و به‌واسطه آن فقر و بیچارگى آخرت را بیابند.

وسائل الشیعه، ج4، ص4، ح5؛ علل الشرایع، ص10

*

امیرالمؤمنین علی(ع):

ما حَرَسَ اللّهُ عِبادَهُ المؤمنینَ بالصَّلَواتِ و الزَکَواتِ، و مُجاهَدَةِ الصِّیامِ فی الأیَّامِ المَفروضاتِ؛ تَسکیناً لِأطرافِهِم، و تَخشِیعاً لِأبصارِهِم، و تَذلِیلاً لِنُفوسِهِم، و تَخفِیضاً (تَخضِیعاً) لِقُلوبِهِم؛

خداوند بندگان مؤمن خود را به‌وسیله نمازها و زکاتها و جدّیت در روزه‌دارى روزهاى واجب [رمضان]، براى آرام کردن اعضا و جوارح آنان و خشوع دیدگانشان و فروتنى جانهایشان و خضوع دلهایشان حفظ مى‌کند.

نهج‌البلاغه، خطبه192

*

پیامبر اکرم(ص):

علَیکُم بِالصَّومِ؛ فإنّهُ مَحسَمَةٌ للعُرُوقِ و مَذهَبَةٌ للأشَرِ؛

بر شما باد روزه گرفتن که آن رگها را مى‌بُرد [شهوت را کم مى‌کند] و سرمستى را مى‌بَرد.

کنز العمّال، ج8، ص450، ح23610.

امام جعفر صادق علیه السلام:

مَنْ أَفْطَرَ یَوْماً مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ خَرَجَ رُوحُ اَلْإِیمَانِ مِنْهُ

هر کس یک روز از ماه رمضان را [بدون عذر شرعی] روزه نگیرد، روح ایمان از او جدا می‌گردد.

ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، جلد ۱، ص ۲۳۶

یکی از عمده ترین عوامل شایع شدن بی حجابی در جامعه، فروکش کردن غیرت مردانه در جامعه است. غیرت مرد، در عفاف و حجاب محارم، بسیار تاثیر گذار است. زیرا وقتی یکی از محارم زن به زن درباره پوشش یا رفتار وی تذکر میدهد، زن متوجه میشودکه از نگاه جنس مخالف، پوشش یا رفتارش، زننده و تحریک کننده است. از نظر روانشناسی، مردان خیلی بیشتر از آنکه زنها تصور می کنند، بصری هستند و بیش از تصور خانمها، جلوه های بصری در پوشش و رفتار زنان برای مردها، جذابیت دارد. وقتی دور و بر یک زن، از مردان غیرتمند و دغدغه مند محرم، خالی باشد حتی اگر آن زن، به واسطه مومن بودن و متشرع بودن، به دلیل فرمانبرداری از خالقش، اهل مراعات حداکثری حجاب باشد، هیچگاه نمی تواند از نگاه یک مرد،جذابیت های کلامی، بدنی و رفتاری یک زن را درک کند چون اساسا این هورمون های مردانه و زنانه هستند که تفاوت در نگاه و ذهن را ایجاد می کنند.

اینکه خداوند در وجود مرد نسبت به محارم، غیرت گذاشته به دلیل کمک به دیدگاه زن در شئونات اجتماعی و در ارتباطش با نامحرم است نه خشونت علیه زن. ضمن اینکه داشتن غیرت توسط مرد درباره ناموس بویژه همسرش، نشانه ای از اهمیت وجود زن، برای مرد است و اگر قرار باشد مرد، به همسر خودش و به زن غریبه در خیابان، از نظر احساس غیرت یک حس داشته باشد باید در احساس مالکیت که بخش مهمی از احساس عشق به همسر است، در وجود آن مرد شک کرد. این احساس مالکیت، در زن نیز، از جنس دیگری وجود دارد اما به جای غیرت به آن حساسیت یا حسادت زنانه می گویند.

و اما برای عفیف شدن دختران جامعه علاوه بر احیای غیرت منطقی و آموختن مهارت غیرت ورزی توام با محبت در پسران و مردان بویژه در سالهای آموزش پذیری در مدارس، اقداماتی در رابطه با تربیت دختران از سنین کودکی باید در جامعه مورد توجه قرار گیرد، مثلا اینکه از سن ۵ سالگی نباید اجازه داد بچه ها بویژه دخترها، بیرون از منزل، لباس خیلی باز بپوشن چون ۷ سال اول زندگی، حیاتی ترین دوره تربیت هست و در این دوران نباید بچه به بدن نمایی و پوشش باز در ملا عام عادت کند.

دوم اینکه باید بچه ها را با اهل بیت آشنا کرد و عشق به اهل بیت را با قصه های زیبا و با هدف الگو سازی در فرزندان جامعه تقویت کرد تا از لحاظ درونی، تایید و نگاه اهل بیت برای فرزند جامعه، اهمیت پیدا کند و نگاه و توجه و تایید مردم عادی برایش اهمیتی نداشته باشد؛ یعنی دخترم و پسرم در هر موقعیتی بیندیشد که من با این رفتار، با این پوشش ، با این انتخاب دل حضرت زهرا و امام زمان علیهم السلام را بدست بیاورم برایم مهمتر است یا دل پسر و خانم همسایه را. اینقدر باید خدا و اهل بیت در دل و ذهن بچه ها بزرگ و با اهمیت باشد که بدست آوردن دل مردم هم در راستای بدست آوردن توجه خدا و اهل بیت باشد .

سوم اینکه دخترها از طرف پدر و برادر باید درباره حجاب و پوشش خوبشان از سنین کودکی مورد تشویق قرار بگیرند؛ چون این موضوع هم به غیرت پذیری دختران، در آینده کمک می کند و هم این نگاه تاییدی جنس مخالف، به ارضای حس دیده شدن توسط جنس مخالف کمک میکند.

چهارم اینکه باید درباره آسیب های بی حجابی در جامعه، خیلی با دخترها و پسرهایمان از سن راهنمایی در خانواده و مدرسه و رسانه صحبت شود. این روزها، خیلی از جوانها و دخترهای جامعه، بابت نگارش کتابها و ساخت برنامه هایی از نوع زندگی پس از زندگی، به مسئله حق الناس توجه جدی تری دارند؛ اما متاسفانه حجاب را صرفا یک مسئله و انتخاب فردی می دانند؛ در حالی که یکی از حق الناس ترین موارد که می تواند ذهن یک پسر مجرد را به گناه باز کند و یا مردی را نسبت به همسر خودش، بی تفاوت کند ، همین بدن نمایی ها و رفتارها و کلام ها و پوشش های زننده و غیر متعارف خانم هاست.

یکی دیگر از موارد، توجه عاطفی والدین بویژه پدر به فرزند دختر است تا اعتماد به نفس دختر افزایش یابد و هر دو والد کمک کنند تا استعدادهای ذاتی بچه ها بویژه دخترهایشان در زمینه های درسی، هنری، ورزشی بارور و شکوفا شود چون عمدتا کسانی که از درون تهی تر و خالی تر هستن به خودنمایی های بیرونی و جلب توجه بیرونی بیشتر روی می آورند و آخر اینکه باید درباره اصالت رفتار و ویژگی های آدم های اصیل با بچه ها بیشتر صحبت کنیم.

آدم اصیل آدمیست که رفتار و ظاهرش، ریشه ای عمیق در باورهایش دارد و هیچ زمانی و تحت تاثیر هیچ جو و هیچ مکانی، رفتار و ظاهرش را تغییر نمی دهد چون نمی خواهد ریشه باورهایش را قطع کند. نمی خواهد؛ چون باورها و اعتقاداتش با فطرت خدادادی پیوندی ناگسستنی دارد.

مطالعات جدید نشان می‌دهد رعایت چند نکته ساده می‌تواند به حفظ انرژی و شادابی روزه‌داران منجر شود.

وعده سحری را جدی بگیرید

برخی افراد از فلسفه سحری و تاثیر آن بر سلامتی غافل هستند و به این وعده مهم توجه نمی‌کنند. وعده سحری سالم و مقوی لازمه حفظ سلامت در ماه رمضان است.

مصرف غلات کامل، انواع میوه و سبزی، آجیل، خرما، آب و چای در سحری توصیه شده است. از طرفی باید از مصرف غذاهای چرب، شور، مواد غذایی حاوی افزودنی و شیرینی‌های مصنوعی اجتناب شود. مصرف پروتئین‌های گیاهی نیز در سحری مفید هستند.

آب کافی در اختیار بدن قرار دهید

یکی از مهمترین معضلاتی که روزه‌داران با آن مواجه هستند، کم‌آبی بدن است. کم آبی بدن را با مشکلات فراوانی از جمله سردرد،‌ مشکلات کلیوی و مشکلات گوارشی مواجه می‌کند و از طرفی با تضعیف سیستم ایمنی بدن، احتمال ابتلا به کووید- 19 را افزایش می‌دهد.

سردرد و سرگیجه، نداشتن تمرکز، بوی بد دهان، یبوست و سوء هاضمه، میل شدید و ناگهانی به غذا، احساس خستگی و بی حالی، درد مفاصل و عضلات، گرفتگی عضلات و افزایش ضربان قلب مهمترین علایم کم آبی بدن هستند.

برخی از مهمترین وظایف آب در بدن عبارتند از:

- به حفظ تعادلات مایعات بدن کمک می‌کند

-دمای بدن را تنظیم می‌کند

-حرکات مفاصل را روان می‌کند

-از مفاصل، ستون فقرات و بافت ها محافظت می‌کند

-به دفع سموم و مواد زاید بدن کمک می‌کند

-یکی از مهمترین فاکتورهای زیبایی و نشاط پوست است

-به هضم غذا کمک می‌کند

-سبب کاهش وزن می‌شود

-به جذب مواد مغذی در بدن کمک می‌کند

-از تمام اعضای حیاتی بدن محافظت می‌کند

-به تبدیل غذا به انرژی کمک می‌کن

-اکسیژن را مرطوب می‌کند تا برای تنفس قابل استفاده شود

-به حمل مواد مغذی و آب به سلول‌ها کمک می‌کند

-عملکرد کلیه‌ها به آب وابسته است

ممکن است بر اثر شرایطی خاص مانند تعرق زیاد، اسهال و استفراغ، دیابت، فعالیت شدید فیزیکی و تکرر ادرار، بدن آب بیشتری از دست دهد.

مصرف هشت لیوان آب و پنج واحد میوه و سبزی در فاصله افطار و سحر ضروری است. هندوانه، توت فرنگی، طالبی، خیار، کدو، فلفل دلمه‌ای و گوجه فرنگی به هیدراته شدن بدن کمک می‌کنند و مصرف آن به روزه‌داران توصیه شده است.

از طرفی از مصرف غذاهای شور، چرب و شیرین اجتناب شود، زیرا سبب تشنگی در طول روز می‌شود.

مراقب باشید که تمام مواد مورد نیاز در اختیار بدن قرار گیرد

ممکن است روزه‌داران به تمام نیازهای بدن توجه نداشته باشند و ویتامین و مواد مورد نیاز را به میزان کافی مصرف نکنند. باید در وعده‌های غذایی تعادل مواد معدنی، انواع ویتامین، غلات کامل، پروتئین و چربی‌های غیر اشباع حفظ شود و همه به نسبت در اختیار بدن قرار گیرد.

مصرف یک بشقاب سالاد به همراه آبلیموی تازه و زیتون، چند عدد آجیل، چند واحد میوه، پروتئین کافی، غلات کامل، لبنیات کم‌چرب و خرما نیازهای بدن را جبران می‌کند. مصرف آش نیز به دلیل وجود سبزی و حبوبات در ماه رمضان توصیه شده است.

از وضعیت سلامت خود آگاه باشید

کنترل مداوم قند و فشار خون در ماه رمضان اجباری است. از طرفی اگر به بیماری زمینه‌ای مبتلا هستید، بهتر است قبل از روزه گرفتن با پزشک خود مشورت کنید.

تحرک کافی

روزه‌داری نباید باعث شود که بدن تحرک کافی نداشته باشد، البته انجام ورزش شدید نیز توصیه نشده است، پیاده‌روی سبک به ویژه در زمان‌های خنک توصیه شده است.

بیشتر افراد روزه را به عنوان یک وظیفه دینی و شرعی انجام می‌دهند. اما فقط افراد کمی از فواید روزه برای سلامتی آگاه هستند. اگر روزه‌داران تمام نکات ایمنی و پزشکی روزه را رعایت کنند، روزه یک تمرین خوب برای حذف سموم بدن و کاهش قند و ذخایر چربی خون است.

فواید روزه برای سلامتی

معده و دستگاه گوارش از اعضای پرکار اندام آدمی است و با سه وعده غذا که معمول مردم است تقریبا در همه ساعات دستگاه گوارش به هضم، تحلیل و جذب و دفع مشغول است. از یک سو روزه باعث می‌شود این اعضای بدن استراحت کنند و از فرسودگی و کار مداوم مصون بمانند و نیروی تازه‌ای بگیرند.

از سوی دیگر از ذخایر چربی که عوارض زیادی برای بدن دارند؛ تحلیل رفته و کاسته می‌شود. روزه عادت غذا خوردن سالم را ترویج داده و ایمنی بدن را نیز تقویت می‌کند.

فواید روزه برای معده

از فواید روزه برای سلامتی می‌توان تاثیر آن بر دستگاه گوارش را نام برد. روزه در حقیقت باعث استراحت معده می‌شود. در حالت روزه، اسید معده به جای غذا به وسیله صفرا خنثی می‌شود و از ایجاد زخم معده کاسته می‌کاهد.

افراد روزه‌دار باید توجه داشته باشند که پرخوری، موجب عوارض زیادی برای دستگاه گوارش می‌شود. روزه گرفتن کار دستگاه گوارش را نرمال کرده و در نتیجه فعالیت‌های متابولیسمی را بهبود می‌دهد.

تاثیر روزه گرفتن بر چربی بدن و خون

طی مطالعات صورت‌گرفته روزه گرفتن برای افراد مبتلا به چربی خون بالا مفید است. روزه میزان چربی‌های نامطلوب موجود در خون را تنظیم کرده و موجب افزایش میزان چربی مفید خون در بدن می‌شود. همچنین روزه گرفتن برای کاهش چربی‌های دور شکم مفید است.

روزه و سم‌زدایی بدن

غذا‌های آماده و فرآوری شده حاوی مقدار زیادی از مواد افزودنی هستند. این مواد افزودنی ممکن است در بدن به مواد سمی تبدیل شوند. بسیاری از این سموم در بدن به شکل چربی ذخیره می‌شوند. در هنگام روزه گرفتن به ویژه در بازه زمانی زیاد، به علت سوخت‌وساز بدن و نیاز بدن به انرژی این چربی‌ها می‌سوزند و سموم آزاد می‌شوند.

کبد، کلیه و سایر ارگان‌ها در سم‌زدایی بدن نقش دارند. پیروی از یک برنامه غذایی صحیح در ایام ماه مبارک رمضان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا هم بتوان عادات غذایی غلط را اصلاح کرد و هم از برکات معنوی این ماه بهره برد.

روزه و کاهش وزن

از دیگر فواید روزه بر سلامتی بدن می‌توان به کاهش وزن اشاره کرد. روزه‌داری باعث کاهش وزن سریع می‌شود. ذخایر چربی را در بدن کاهش می‌دهد. با این حال روزه یک برنامه خوب برای کاهش وزن نیست. کاهش مصرف چربی و قند و افزایش مصرف میوه و سبزیجات برای رسیدن به کاهش وزن بهتر است.

تاثیر روزه بر اعتیاد

مواد مخدر مانند الکل، کوکائین، نیکوتین و کافئین نمونه‌هایی هستند که با روزه گرفتن می‌توان به طور چشم‌گیری مصرف آن‌ها را کاهش داد. اکثر مردم با کمک روزه می‌توانند سیگار یا نوشیدنی‌های کافئین‌دار را ترک کنند.

تاثیر روزه بر بیماری‌های قلبی و عروقی

اکثر موارد بیماری قلبی عروقی نیاز به مراقبت طولانی دارند. نام بردن تاثیرات مستقیم روزه بر سلامت قلب دشوار است. روزه به طور مستقیم بر قلب تاثیر نمی‌گذارد. بلکه از طریق کنترل فاکتور‌های خطر قلبی باعث کاهش احتمال ابتلا به بیماری قلبی در یک فرد سالم می‌شود.

روزه گرفتن به طور منظم باعث کاهش کلسترول، فشار خون و قند خون می‌شود. همچنین روزه باعث کاهش میزان چربی در بدن می‌شود. با کاهش قند خون خطر ابتلا به دیابت و اضافه وزن که جز عوامل خطر برای بیماری‌های قلبی است کاهش می‌یابد.

روزه فشارخون بالا را تعدیل می‌کند. یکی از روش‌های غیر دارویی برای کاهش فشار خون، اصلاح رژیم غذایی و کاهش مصرف چربی است. روزه کمک می‌کند تا خطر ابتلا به گرفتگی عروق توسط ذرات چربی کاهش یابد.

تاثیر روزه بر قند خون

کاهش قند خون نیز از فواید روزه بر سلامتی بدن است. در اثر بالا رفتن سوخت‌و‌ساز بدن در هنگام روزه گرفتن، گلوکز تجزیه می‌شود؛ تا انرژی بدن تامین شود. روزه اثرات مثبتی روی حساسیت به انسولین دارد. یک تحقیق نشان داده است که پس از دوره‌های روزه گرفتن انسولین در پیام‌دهی به سلول‌ها برای گرفتن گلوکز از خون بهتر عمل می‌کند.

برطرف کردن پاسخ‌های التهابی با روزه

از دیگر فواید روزه برای سلامتی می‌توان به تاثیر آن بر سیستم ایمنی نام برد. برخی از مطالعات نشان می‌دهد که روزه‌داری بیماری‌های التهابی و آلرژی را برطرف می‌کند. از نمونه‌های بیماری‌های التهابی می‌توان به ورم مفاصل، ورم مفاصل و آرتریت روماتوئید و بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس اشاره کرد.

نظر دانشمندان درباره روزه 

یک دانشمند روسی: روزه عامل پاکسازی بدن است

دکتر الکسی سوفورین یک دانشمند روسی است که معتقد است، در هنگام روزه داری جسم به جای غذا از ذخیره چربی که در مردان ۲۰ درصد و در زنان تقریباً ۳۰ درصد وزن بدن است، استفاده می‌کند و بدین وسیله با مصرف آن‌ها و به وسیله روزه بدن خود را پاکیزه می‌کند، ۹۵ درصد بیماری‌های مردم ناشی از پرخوری و سوءتغذیه است. پس در روزه داری یکی از اهداف عالی بهداشتی و درمانی یعنی تأمین، حفظ و ارتقای سلامت بدن تحقق می‌یابد.

اصلاح بیماری‌های روده توسط روزه و نظر یک پزشک 

انسان با یک چهارم غذا‌هایی که می‌خورد، زنده می‌ماند و با سه چهارم بقیه، پزشکان امرار معاش می‌کنند.

دکتر گوتل پاهم نیز معتقد است؛ ۸۰ درصد بیماری‌ها از تخمیر غذا در روده‌ها ناشی می‌شود که همه این بیماری‌ها با روزه قابل اصلاح است. دکتر فروموزان روزه را شستشو کننده اعضای درون بدن معرفی می‌کند و معتقد است که به خصوص در روز‌های اول روزه داری زبان باردار است، عرق بدن زیاد است، دهان بو می‌گیرد، گاه آب بینی جاری می‌شود. این‌ها همه نشانه شستشوی کامل بدن است پس از چند روز، بوی بد برطرف می‌شود، اسید اوریک کاهش می‌یابد. شخص احساس سبکی فوق العاده می‌کند و در این حال اعضای بدن در حال استراحت هستند.

نوسازی بافت‌های بدن با کمک روزه‌داری

الکسیس کارل یک فیزیولوژیست فرانسوی درباره روزه داری، ابراز داشت: روزه داری با ایجاد گرسنگی، پروتئین‌ها و مواد چربی اندام‌ها را بسیج می‌کند که تمام مواد خالص خود را برای نگهداری تعادل محیط داخلی و قلب قربانی کنند و با ایجاد تشنگی، آب بافت‌ها را می‌گیرد و بدین ترتیب روزه تمام بافت‌های بدن را می‌شوید و آن‌ها را نوسازی می‌کند.

دکتر مویل از فواید بهداشتی روزه داری به استراحت و نظم دستگاه گوارش اشاره می‌کند و می‌گوید؛ روزه سبب می‌شود بدن انرژی ذخیره خود را صرف دفع این مواد سمی کند. دکتر لوترنر آلمانی از روزه به عنوان بهترین فرصت برای فرم بخشیدن به بدن انسان نام می‌برد. به هر حال هر انسان سالم و یا بیماری محتاج روزه است و حالت مهتابی چهره روزه دار نشان از جوانی و نشاط در روزه داران دارد.

روزه؛ راهی برای سلامت روان

چرچیل روزه را راهی برای آرامش اعصاب می‌دانست، او عادت داشت بعضاً ۲۴ ساعت و حتی ۴۸ ساعت غذا نخورد، تا بتواند راحت تصمیم بگیرد.

ویل دورانت روزه را مایه تقویت اراده و تندرستی مردم معرفی می‌کند و در واقع روزه را عامل ارتقا سلامت روان می‌داند. روزه داری عزتمندی و اعتماد به خدا را افزایش می‌دهد.

مطالعات نشان داده است که اضطراب، افسردگی، افکار وسواسی و پارانوییدی (سو ظن) با روزه داری بطور چشمگیر کاهش می‌یابد. همچنین فعالیت کلیه‌ها طبیعی می‌شود. غلظت هورمون‌ها به استاندارد نزدیک می‌شود. آرامش عصبی و روانی ایجاد می‌گردد. حملات قلبی و عروقی کاهش می‌یابد. کلسترول خوب بدن یعنی HDL افزایش پیدا می‌کند.

بهبودی دیابت غیر وابسته به انسولین با کمک روزه

دکتر اتوبوخنگر منشأ روزه را در مرحله اول در تفکر و عمل معنوی و در مرحله دوم نوسازی بدن می‌دانست؛ لذا در یکی از پژوهش‌ها به این نتیجه می‌رسد در حالی که گرسنگی بیماری دیابت را وخامت می‌بخشد، ولی روزه داری، دیابت غیر وابسته به انسولین را بهبودی می‌بخشد. 

روزه در حالت کلی برای افراد سالم علاوه بر اثرات معنوی و انجام وظیفه شرعی در سلامتی بدن هم نقش بسیار مهمی دارد. اما در صورتی که افراد درگیر بیماری خاصی هستند نیاز است برای روزه گرفتن حتما با پزشک خود مشورت کنند.

لازم به ذکر است تاثیرات روزه برای سلامت بدن که در طول مقاله به آن‌ها پرداختیم؛ در بدن افراد سالم اتفاق می‌افتد و کسانی که دچار بیماری‌های قلبی، ضعف سیستم ایمنی و هر نوع دیگری از بیماری هستند، حتما با مشورت پزشک اقدام به روزه‌داری کنند.