بسم الله الرّحمن الرّحیم
الحمدلله ربّ العالمین و الصّلاة و السّلام علی سیّدنا محمّد و آله الطّاهرین و لعنة الله علی اعدائهم اجمعین.

عَن اَبی ذَرٍّ (سَلامُ اللّهِ عَلَیهِ) اَنَّ النَّبیَّ (صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ) قالَ یا اَبا ذَرٍّ اِنّی اُحِبُّ لَکَ ما اُحِبُّ لِنَفسی اِنّی اَراکَ ضَعیفاً فَلا تُؤَمَّرَنَّ عَلیٰ اِثنَینِ وَ لا تَوَلَّیَنَّ مالَ یَتیم.(۱)

قالَ یا اَبا ذَرٍّ اِنّی اُحِبُّ لَکَ ما اُحِبُّ لِنَفسی
خود جناب ابی‌ذر این توصیه‌ی پیغمبر به خودش را ذکر میکند؛ برای ماها هم درس است، درس بسیار بزرگی است. حضرت به او فرمود من هر چه برای خودم دوست میدارم، برای تو هم دوست میدارم؛ یعنی آن چیزی که میخواهم به تو بگویم، از روی کمال محبّت است؛ چون انسان به خودش کمال محبّت را دارد. خب حالا آن حرفی که حضرت میخواهد به ابی‌ذر بزند چیست؟

اِنّی اَراکَ ضَعیفا
من جنابعالی را در مدیریّت، ضعیف میبینم. خیلی آدم خوبی هستی، مجاهد فی‌سبیل‌اللّه، رُک‌گو، و آسمان بر راست‌گوتر از او سایه نیفکنده، زمین راست‌گوتر از او را بر خودش حمل نکرده؛ اینها همه به جای خود محفوظ، امّا شما آدم ضعیفی هستی.

فَلا تُؤَمَّرَنَّ عَلیٰ اِثنَین
حالا که آدم ضعیفی هستی، مواظب باش بر دو نفر هم ریاست نکنی! یعنی پیدا است آن ضعفی هم که حضرت فرمودند، ضعف در مدیریّت است؛ یعنی تو آدمی هستی که مدیریّت نداری؛ اگر چنانچه بر دو نفر یا بیشتر ریاست پیدا کردی، نمیتوانی کار آنها را به سامان برسانی. این، درس برای ماها است. ما -حالا همه‌ی ما نه؛ بعضی‌مان این جوری هستیم- به مجرّد اینکه یک مسندی، یک جایی، یا خالی میشود یا ممکن است خالی بشود، فوراً چشم میدوزیم که برویم آنجا! خب شما اوّل نگاه کن ببین میتوانی یا نمیتوانی. حالا بحث اسم‌نویسی برای انتخابات مجلس است، گفتند شروع شده، همین طور بدون محابا میروند! خب شما که میخواهی بروی آنجا، آنجا سؤال دارد؛ این توانایی‌ای که خدا به من و شما میدهد، کنارش مسئولیّت هست. این [مطلبی] که عرض میکنم، در مورد خود این حقیر از همه بیشتر است. شما هم همین جور؛ یعنی آن کسانی که مسئولیّتی دارند، همین جور. هر مسئولیّتی، هر سِمَتی، هر توانایی‌ای، در کنارش یک مسئولیّتی دارد، یک تعهّدی وجود دارد. میتوانید آن تعهّد را انجام بدهید یا نه؟ این خیلی درسِ بزرگی است.

وَ لا تَوَلَّیَنَّ مالَ یَتیم
هیچ مال یتیمی را هم شما به عهده نگیر. نه از باب اینکه احتمال این وجود دارد که خدای نکرده مثلاً ایشان دست‌درازی میکند به مال یتیم. خب مقام ابی‌ذر خیلی بالاتر از این حرفها است، نزدیک مقام عصمت است مقام او؛ پس این احتمال در او نیست. علّت اینکه میگویند تولیّت مال یتیم را قبول نکن، این است که نمیتوانی حقّ یتیم را به او بدهی؛ دیگران می‌آیند دست‌درازی میکنند، جنابعالی هم آدم ضعیفی هستی، تدبیر لازم را نداری و نمیتوانی. برجستگی‌های نظام اسلامی و نظام ارزشهای اسلامی اینها است؛ یعنی در درجه‌ی اوّل، من و شما خودمان مسئولیم که ببینیم این کار را قبول بکنیم؟ نکنیم؟ میتوانیم؟ نمیتوانیم؟ این بسیار مسئله‌ی مهمّی است.



۱) امالی طوسی، مجلس سیزدهم، ص ۳۸۴؛ «از ابوذر روایت است که رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله) فرمود: ای ابوذر! من آنچه برای خود دوست میدارم برای تو نیز دوست میدارم؛ همانا تو را ناتوان میبینم، پس هیچ گاه به دو نفر امر نکن و به هیچ وجه عهده‌دار مال یتیم مباش.»

توصیه های امام علی برای مقابله با ترس

ایشان می فرمایند:

ذَا هِبْتَ أَمْراً فَقَعْ فِیهِ، فَإِنَّ شِدَّةَ تَوَقِّیهِ أَعْظَمُ مِمَّا تَخَافُ مِنْهُ (هنگامی که از چیزی می ترسی ،خود را در آن بیفکن،زیرا گاهی ترسیدن از چیزی ،از خود آن سخت تر است) 

بارها و بارها این موضوع ثابت شده است که انسان زمانی که ترس از چیزی دارد مدام در استرس و ناراحتی و پریشانی به سر می برد ولی وقتی انسان خود را در آن میندازد مشاهده می کند که کنار آمدن با آن بسیار راحت تر از چیزی بود که فکر می کرد علت این امر و مشکل روانی بسیار واضح است چرا که تا زمانی که انسان وارد یک چیزی نشده است فقط در وحشت و پریشانی قرار دارد و مدت های طولانی این درد و رنج ادامه دارد ولی وقتی خود را در آن بیافکند امکان دارد در عرض چند دقیقه تمام شود. و اگر این کار را نکند احتمالات مختلفی پدیدار می شود که مواجه شدن با آن ها بسیار سخت تر است اتفاقی است که ترس در او به وجود آورده است به همین علت با افزایش رنج و درد رو به رو می شود. 

حتی برخی علمای اخلاق در کتب اخلاقی خود برای مقابله و درمان مشکل ترس توصیه می کنند هر انسانی که دچار ترس شد وارد صحنه های رعب آور شود به عنوان مثال بعضی از افراد وحشت خاصی از تزریق آمپول و خوردن دارو دارند ولی چنانچه چندین بار تکرار شود وحشت آنها به کلی از بین می رود. جالب است بدانید یکی از فلسفه ها و رسالت های رزمایش های نظامی و تمرین هایی که در آن صورت می گیرد پاکسازی آثار ترس از جنگ از دل فرمانده ها ، سربازان و افسران می باشد. 

رویارویی با ترس و هراس از منظر قرآن 

قرآن کریم نیز راه های مختلفی را برای درمان این بیماری پیش روی انسانها قرار داده است به عنوان مثال قرآن آورده است به هنگام ترسیدن از چیزی خود را با آن روبه رو کند که معنایی معادل با رفتار درمانی کنونی دارد. یعنی هیچ مخالفتی با مفهوم ناخودآگاه و روانکاوی ندارد چرا که به طور پیوسته به نقش ناخودآگاه و ارتباطش با بروز برخی عارضه ها در احادیث اسلامی اشاره جالبی شده است همانند مزاح و رابطه اش با تمایلات عداوت آمیز، تکبر و ارتباطش با احساس کمبود و یا لغزش های زبانی و ارتباط کاملش با خدا گاهی.

غلبه بر ترس ، قرب و نزدیک شدن به خدا ، نگاه مثبت به مرگ و داشتن توان و ظرفیت روانی مناسب راههایی است که از منظر قرآن وجود دارد. 

خداوند در سوره (آل عمران،آیه 85) در مورد مرگ می فرماید:کُلُّ نفسٍ ذائقه الموت. هر موجود زنده ای طعم مرگ راناگزیر خواهد کشید. 

خداوند در سوره (عنکبوت، آیه 5) در مورد نگاه مثبت به مرگ می فرمایند: 

« من کانَ یَرجوا لقاءِ الله فَإنَّ اَجَلَ لآتٍ و هو السمیع العلیم.» (هر کس که به لقاء خدا امیدوار و مشتاق است هنگام اجل و وعده معین خدا فرا رسد و او شنوا و داناست.) 

همچنین خداوند در سوره (عنکبوت، آیه 6) در مورد غلبه ترس از فقر می فرماید: 

« و کأَیِنَّ من دابه لا تحمِلُ رزقَها اللهُ یرزقها و ماویاکم و هو السمیعُ العلیم» (و چه بسیار حیوانات که خود بار روزی خود را نکشند و خدا به آنها و هم به شما روزی می رساند و او شنوا و داناست.) 

بنابراین به طور کلی می توان گفت بیشتر فشار های روحی و روانی در قرآن کریم ریشه در از دست دادن فرصت ها ، عقب افتادگی یا ترس از فردا ، به خاطر گذشته و تن دادن به شکست دارد. آموزه های امامان معصوم تلنگری برای وضعیت موجود ما میباشند باید این دیدگاه و نگرش جامع و کامل بوده و با توجه به حقایق معنوی انجام پذیرد. ناگفته نماند بدبینی یک نوع بیماری روحی و روانی است که منجر به بروز انحرافات اخلاقی زیادی می شود. 

در نامه حضرت علی (ع) به مالک اشتر آمده است 

پس آنکه به خداوند خوش بین است، هیچ گاه به بن بست نمی رسد و گرفتار فشار روانی از جمله هراس نمی شود. هر چند عوامل استرس زا افزونی یابد. تسلیم رضا و مقاومت صبورانه اش بیشتر خواهد شد."

علامه امینی فرمودند: عقاید و آراء مذاهب مختلف است و هرگز رشته اخوت را که قرآن کریم با جمله (انما المومنون اخوه) بدان تصریح کرده، پاره نمی‌کند هر چند کار مباحثه علمی و مجادله کلامی و مذهبی به اوج خود برسد. سیره سلف و در رأس آنها صحابه و تابعین نیز همین بوده است.
ما مؤلفان و نویسندگان در اقطار و اکتاف جهان اسلام، با همه اختلافاتی که در اصول و فروع با یکدیگر داریم، یک وجه مشترک داریم و آن ایمان به خدا و پیامبر خداست. در کالبد همه ما یک روح و یک عاطفه حکمفرماست و آن روح اسلام و کلمه اخلاص است.»
یاداوری گفتار شخصیت های مهم علمی جهان تشیع و تسنن بعنوان رهبران معنوی این گروه عظیم درباره اهمیت مساله  وحدت اسلامی برای تنویر ضرورت انسجام و اتحاد برای مسلمین موضوعی حیاتی است.

حضرت آیت الله خامنه‌ای در پیامی به بیست و هشتمین اجلاس سراسری نماز با اشاره به اینکه نماز از جمله‌ی بزرگترین و جذاب‌ترین نعمتهای شگفتی‌ساز است که انسان را در برابر این پدیده‌ی الهی خیره و مبهوت می‌کند، خاطرنشان کردند: خداوند این نعمت را به ما هدیه فرمود که با آن جان خود را پالایش کنیم و ارتباطات بشری را برخوردار از معنویت کرده و امن و سلامت روانی و رهایی از چالش‌های ستیزگرانه و بهجت و نشاط را نصیب جامعه‌ سازیم.

 متن پیام رهبر انقلاب اسلامی به این اجلاس که صبح امروز (پنجشنبه) در شهر گرگان برگزار شد و نماینده ولی فقیه در استان گلستان، آن را قرائت کرد به این شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم
وصلّی االه علی محمّد و آله الطیبین
در میان نعمتهای بزرگ الهی که هیچ کس قادر بر شمارش آنها نیست، برخی برجستگی‌های نمایانی دارند که اهل تأمل را به شگفتی میرساند، و از جمله‌ی جذابترین این نعمِ شگفتی‌ساز، نماز است.

ترکیب اذکار نماز، ترکیب حرکات نماز، ترتیب اوقات نمازهای واجب و مستحب، تأکید بر تمرکز و حضور قلب در آن، تأکید بر مسجدی کردن آن، تأکید بر جمعی کردن آن، الزام پاکیزگی در آن، هم در تن و پوشش با دور کردن نجاست، و هم در دل و روح با غسل و وضو، الزام به روی آوردن آن از هر نقطه‌ی جهان به یک کانون مرکزی- کعبه‌ی شریف- و بسی نکات و نقاط ظریف و دقیق و پرمضمون در این فریضه‌ ممتاز و یکتا، آدمی را در برابر این پدیده‌ی الهی خیره و مبهوت می‌کند.

خداوند این نعمت بزرگ را به ما هدیه فرموده است. با آن می‌توانیم جان خود را پالایش کنیم، می‌توانیم خود را از گناهان دور کنیم، می‌توانیم ارتباطات بشری را در جامعه‌ خود، برخوردار از معنویت کنیم و بدین وسیله، امن و سلامت روانی و رهائی از چالش‌های ستیزگرانه، و بهجت و نشاط را نصیب آن سازیم. این هدیه به صورت فریضه و تکلیف درآمده است تا دست‌کم، جامعه از حداقل‌های آن محروم نماند، هدیه‌ای با این وزن عظیم و متقابلاً با کمترین هزینه‌ی مالی و وقت حقیقتاً درخور سپاس پایان‌ناپذیر ما است.

حضار محترم! ما هم در ادای این شکر واجب، قاصر یا مقصریم. کارهای زیادی باید بشود که امیدوارم عالم مجاهد جناب حجة‌الاسلام قرائتی ما همه را به آن متذکر گردند.

والسلام علیکم و رحمة الله
سیّد علی خامنه‌ای
۲۰ آذر ماه ۱۳۹۸

کنست (پارلمان) رژیم صهیونیستی انحلال خود را اعلام کرد و برگزاری سومین انتخابات پارلمانی در طول یک سال گذشته را خواستار شد.

به نقل از روسیا الیوم، کنست اسرائیل پیش‌نویس لایحه انحلال بیست و دومین دوره خود را تصویب کرد تا زمینه برگزاری انتخابات سراسری در فلسطین اشغالی در ماه مارس آینده فراهم شود؛ این سومین انتخابات طی سال جاری میلادی محسوب می‌شود.

این مصوبه پارلمان اسرائیل با 94 رای موافق در برابر 9 رای مخالف تصویب شد.

در این پیش‌نویس آمده بود: «به دلیل شرایط استثنایی که پیش آمده و بعد از دو تلاش انتخاباتی متوالی که منجر به تشکیل کابینه نشد، انحلال بیست‌ودومین دوره کنست پیشنهاد می‌شود.»

این تصویب در فاصله چند ساعت باقی‌مانده به پایان ضرب‌الاجل نهایی برای تشکیل کابینه صورت گرفت. انتخابات قبلی در ماه سپتامبر برگزار شده بود.

فلسطین اشغالی در حالی در ماه مارس شاهد سومین انتخابات طی سال جاری می‌‌شود که معلوم نیست حتی انتخابات سوم نیز بتواند به تشکیل یک کابینه منجر شود. از سوی دیگر، وضعیت آینده سیاسی «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر کنونی این رژیم به دلیل  اتهامات رسمی مرتبط با رشوه و سوء‌استفاده از قدرت، نامعلوم است. وی از سوی برخی چهره‌های حزب «لیکود» به چالش کشیده شده است و احتمال می‌رود تا پیش از برگزاری انتخابات عمومی در ماه مارس، حزب لیکود انتخابات درون حزبی برای تعیین رئیس آینده خود نیز برگزار کند.

در لابلای اخبار تحولات پرتلاطم این روزها خبری در رسانه‌های ایرانی و خارجی دست به دست می‌چرخد. ابتدا یک رسانه ژاپنی آن را افشا کرد و سپس این خبر توسط مقامات رسمی نیز تایید شد. خبر از این قرار است که رئیس جمهوری ایران طی روزهای آتی به ژاپن سفر خواهد کرد تا با نخست وزیر این کشور دیدار و گفتگو کند.

هر چند که برخی مقامات ایرانی گفته‌اند که این سفر در چارچوب روابط دوجانبه است، مقامات ژاپنی از تلاش توکیو برای کاهش تنش بین ایران و آمریکا در خصوص برنامه هسته‌ای سخن می‌گویند. نخست وزیر ژاپن چند ماه پیش به تهران آمد تا بین تهران و واشنگتن میانجیگری کند. اما در پی خلف وعده آمریکا و عدم اعتماد ایران به قول و قرارهای آمریکایی، سفر شینزو آبه به تهران ناکام ماند.

البته کانال ژاپن تنها کانالی نیست که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا سعی می‌کند برای نزدیک شدن به ایران و تحمیل شرایطش به کشورمان استفاده کند. در خوش‌بینانه‌ترین حالت هم اگر به موضوع نگاه کنیم، می‌بینیم که مذاکرات از طریق فرانسه در نیویورک به اوج خود نزدیک شد، اما بحث به هنگام اصرار طرفین به موضع خود به بن بست رسید.

ایران اصرار کرد که آمریکا ابتدا باید تحریم‌ها را رفع کند تا بعدا جلسه 1+5 منعقد شود، اما آمریکایی‌ها به دنبال برگزاری جلسه و گرفتن عکس بودند و اینکه پس از آن برخی معافیت‌های تحریمی را به صورت محدود صادر کنند. تجربه آمریکا در قبال کره شمالی و دستان خالی پیونگ‌یانگ در قبال واشنگتن پس از ماهها گفتگو و جلسات در مقابل دوربین و پشت درهای بسته، به هر عقل سلیمی می‌گوید که نباید به وعده‌های نسیه آمریکا دل خوش کرد، بلکه هر گونه گامی باید در ازای اقدام عملی آنها باشد.

درس عبرت از گذشته

نکته اصلی در این اخباری که به گوش می‌رسد این است که دولت در 6 سال گذشته، کشور را معطل امید به غرب برای حل مشکلات اقتصادی نگه داشت و همین امید غلط و استراتژی ابتر موجب سربار شدن شدید مشکلات شد که خود را به صورت ناآرامی‌های شدید اخیر بنزینی نشان داد.

حالا با مسائلی که از ژاپن به گوش می‌رسد به نظر می‌رسد دولت بازهم این بار از طریق ژاپن قصد دارد راه رفته را دوباره برود و یک استراتژی سوخته را دوباره بیازماید و در این بین همان مشوقانش که دولت را پیشتر در این بیراهه تشویق می‌کردند بازهم به جرگه‌ی تحریک‌کنندگان پیوسته و برایش تیترهای اغواکننده می‌زنند.

خطای مضاعف

اگر مسیر دولت در گذشته غلط بود و به موضوعاتی مانند اعتراضات گسترده اخیر رسید، تکرار این مسیر این بار از طریق ژاپن خطای مضاعفی است. چرا که هم تکرار یک اشتباه بزرگ است و بدتر و فاجعه‌بارتر این است که این بار دولت در برهه‌ای این خطا را تکرار می‌کند که اعتراضات بنزینی رخ داده و آمریکا و غرب هم تصویر تضعیف شده‌ای از ایران دارند و فکر می‌کنند در این فضا می‌توانند هر طرحی را به ایران تحمیل کنند.

این خطا در حکم هاراگیری ژاپنی‌هاست که برای نجات از یک معضل و پایان دادن به ناامیدی، به جای حل آن، هاراگیری یا همان خودکشی می‌کنند. دولت در این فضا نه تنها چیزی عایدش نخواهد شد بلکه با ادامه‌ی این راه وضعیتش برای آن خطیرتر از گذشته خواهد بود. چرا که  بوی کباب از اغتشاشات اخیر به مشام دشمن خورده است.

مجلس نمایندگان آمریکا تحریم هایی را علیه شرکت های مرتبط با پروژه انتقال گاز نورد استریم ۲ اعمال کرده تا شاید بتوانند این پروژه را در آستانه اجرایی شدن آن متوقف کنند.

به نقل از روزنامه "تاگس اشپیگل"، مجلس نمایندگان آمریکا تحریم هایی را علیه شرکت های مرتبط با پروژه انتقال گاز نورد استریم 2 اعمال کرده است.

نمایندگان مجلس آمریکا شب گذشته با رای اکثریت به بسته قانونی برای بودجه دفاعی (NDAA) که شامل قانون تحریم ها علیه این پروژه گازی هم بود رای دادند.

حالا انتظار می رود که سنای امریکا هم این بسته قانونی را در پایان هفته آینده تصویب کند. هنوز تاریخی برای این رای گیری تعیین نشده است. کاخ سفید پیش از این اعلام کرده بود که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا این بسته قانونی را امضا خواهد کرد.

پروژه نورد استریم 2 قرار است از سال آینده با دور زدن لهستان و اوکراین گاز روسیه را به آلمان تحویل دهد. بر اساس اطلاعات شرکت کنندگان در این پروژه گازی تا به حال بیش از 2100 کیلومتر از این پروژه گازی در دریای بالتیک احداث شده و حدود 300 کیلومتر آن باقی مانده است. کنگره ایالات متحده حالا می خواهد از طریق تحریم ها از این پروژه جلوگیری کند و این تحریم ها می توانند حداقل آن را به تاخیر بیاندازند.

آمریکا این گونه استدلال می کند که آلمان با این پروژه انتقال گاز، خود را به روسیه وابسته می کند.

 این قانون مشابه قانون موسوم به حمایت از امنیت انرژی اروپاست که در ماه ژوئیه علیه شرکت‌های کشتیرانی تصویب شد که لوله‌های نورد استریم 2 و ترکیش استریم را حمل می‌کردند. ترکیش استریم هم یک خط لوله انتقال گاز است که از طریق دریای سیاه گاز روسیه را به ترکیه می آورد. این تحریم ها قرار است برای هر پروژه مرتبط با نورد استریم 2 از طرف آمریکا اعمال شود.

این قانون پیش بینی می کند که وزیر امور خارجه آمریکا در هماهنگی با وزیر دارایی در عرض 60 روز به کنگره گزارش دهند که کدام کشتی ها در این پروژه مشارکت داشته و این کشتی ها به کدام شرکت ها متعلقند. قرار است علیه مدیران این شرکت ها و سهامداران اصلی آن ها ممنوعیت سفر به آمریکا تصویب شود. همچنین معاملاتی که املاک و منافع تجاری آن ها در ایالات متحده هست و در ارتباط با این پروژه گازی کار می کنند هم باید مسدود شود.

رئیس جمهور آمریکا و نمایندگان کنگره مدتهاست که انتقاد شدیدی به این پروژه گازی وارد کرده و خواستار توقف آن شده اند.

آمریکا در تلاش است صادرات گاز خود را به اروپا افزایش دهد و جای پای خود را در این منطقه محکم کند اما به دلیل دسترسی آسان اروپا به گاز روسیه و اختلاف قیمت زیاد بین گاز روسیه و آمریکا در اروپا که صرفه اقتصادی خرید گاز روسیه را برای اروپایی ها به شدت بالا می برد آمریکا مدت هاست که سیاست‌های خصمانه‌ای را علیه ورود بیشتر گاز روسیه به اروپا در پیش گرفته است.

پروژه گازی "نورد استریم "2 یک پروژه مشترک بین شرکت های روسی و اروپایی است که به رهبری شرگت گازپروم روسیه انجام می شود. این پروژه مدت طولانی است که به خاری در چشم آمریکا تبدیل شده است چرا که واشنگتن می خواهد گاز مایع خود را به اروپا بفروشد و این پروژه مانعی بر سر راه این مبادله تجاری است.

""نورد استریم2" جریان انتقال گاز روسیه از جنوب سنت پترزبورگ تا سواحل آلمان از مسیر دریای بالتیک است. این پروژه در صورت تکمیل می‌تواند سالانه 55 میلیارد مترمکعب گاز را به اروپا ارسال کند که در مجموع "نورد استریم" و "نورد استریم2" سالانه 110 میلیارد مترمکعب گاز را به اروپا صادر می‌کند

خبرگزاری رویترز شامگاه چهارشنبه در گزارشی اختصاصی به نقل از «ادوارد مک‌مولن» سفیر آمریکا در سوئیس و «پاسکال باریسل» از دیپلمات‌های ارشد سوئیس اعلام کرد که کانال مالی بین ایران و سوئیس که قرار است برای مبادله کالاهای بشردوستانه مورد استفاده قرار گیرد، ظرف چند ماه آینده فعال خواهد شد.

پاسکال بارسیل در مصاحبه با رویترز درباره این کانال مالی اظهار داشت: «ما وظیفه داریم که مواد غذایی و اقلام درمانی برای مردم ایران فراهم کنیم. به همین دلیل ما به‌سختی تلاش می‌کنیم تا این کانال مالی را فعال کنیم.»

وی در پاسخ به این سؤال که آیا این کانال مالی در نیمه اول سال آینده میلادی فعال خواهد شد، گفت: «امیدوارم که اینطور شود، اما پیش‌بینی آن دشوار است زیرا همه چیز دست ما نیست. فعال‌سازی این کانال در نهایت به شرکت‌ها و بانک‌هایی بستگی خواهد داشت که مایل به مشارکت در آن هستند. ما اخیراً پیشرفت‌هایی در این زمینه داشته‌ایم.»

سفیر آمریکا در سوئیس نیز که دولت متبوعش با تحریم‌های غیرقانونی خود فشار زیادی را به مردم عادی در ایران وارد آورده و دسترسی بیماران ایرانی به برخی اقلام دارویی خاص را دشوار کرده است، در خصوص کانال مالی جدیدی که قرار است بین ایران و سوئیس ایجاد شود، به رویترز گفت: «خوشبختانه من فکر می‌کنم که اکنون در حال همکاری بر سر جزئیات نهایی این کانال هستیم»

در حالی که صحبت از راه‌اندازی کانال مالی بین ایران و سوئیس برای مبادله کالاهای بشردوستانه حدود یک سال قبل مطرح شده بود و در اوایل بهمن ماه سال گذشته رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و سوئیس از راه‌اندازی این کانال خبر داد، این کانال مالی هنوز فعال نشده و فعال‌سازی آن در بهترین حالت ظرف نیمه اول سال آینده میلادی انجام خواهد شد.

دوشنبه گذشته اولین پرواز مستقیم از تهران به مقصد تاشکند انجام گرفت. این پرواز نقش ویژه و بسیار مهمی در تعاملات دو کشور ایفا می‌کند. متعاقب آن نیز نمایشگاه اختصاصی کالاهای ایرانی با حضور نمایندگان بیش از 100 شرکت از کشورمان در تاشکند، پایتخت ازبکستان برگزار شد. پیش‌تر نیز در چارچوب همکاری‌های ترانزیتی در کردور شمال-جنوب و نیز کریدورهای چندجانبه نظیر ازبکستان- ترکمنستان- ایران- عمان دو کشور همکاری‌هایی را ترتیب داده‌اند. علاوه بر این، در حوزه مسائل سیاسی امنیتی نیز تهران و تاشکند همکاری‌های سازنده‌ای را در مساله افغانستان که با میانجی‌گری و مشارکت فعال ازبکستان در حال پیگیری است، به انجام رسانده‌اند. در حاشیه اجلاس سازمان کنفرانس اسلامی نیز روسای جمهور دو کشور نخستین دیدار خود را به انجام رسانده و وزرای خارجه نیز طی 2 سال اخیر چندین سفر و دیدار با یکدیگر داشته‌اند.

این روند نشان‌گر یک جهش قابل توجه در مناسبات دو کشور از سال 2017 به بعد است. با این حال، به نظر می‌رسد در جمهوری اسلامی ایران می‌بایست توجه بیشتری به ازبکستان صورت گرفته و این کشور به عنوان مرکز اصلی تعاملات ایران در آسیای مرکزی قرار بگیرد. تا پیش از این، تاجیکستان این نقش کلیدی را در میان کشورهای آسیای مرکزی به عنوان کانون اصلی توجه جمهوری اسلامی ایران ایفا می‌کرد. اما از سال 2015 و پس از سردی روابط دو کشور، این جایگاه به مرور کمرنگ و کمرنگ‌تر گردید.

در حال حاضر اگرچه روابط تهران و دوشنبه در حال بهبود است، لکن، بازگشت به جایگاه سابق همچنان از سوی تحلیل‌گران محل تردید است. از همین جهت، بسیاری بر این عقیده‌اند که ازبکستان می‌تواند به طریق اولی این نقش کلیدی و محوری را در آسیای مرکزی ایفا نماید. به ویژه پس از اصلاحات اساسی که از سال 2017 هم‌زمان با روی کار آمدن شوکت میرضیایف در این کشور صورت گرفت، فرصت‌های نوظهور قابل توجهی در این کشور پدیدار شد که توجه بسیاری از کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران را برای توسعه مناسبات به خود جلب نمود. این موضوع در کنار مزیت‌های نسبی ازبکستان می‌تواند به نحو قابل توجهی برای جمهوری اسلامی ایران مطلوب باشد.

ازبکستان پرجمعیت‌ترین جمهوری آسیای مرکزی است. بر اساس آخرین برآوردها جمعیت این کشور بیش از 32 میلیون نفر است، که تقریبا معادل نیمی از جمعیت کل کشورهای آسیای مرکزی است. متعاقب این موضوع می‌توان اظهار داشت که بزرگ‌ترین بازار منطقه نیز در اختیار ازبکستان است. در کنار این موضوع، ساختار اقتصادی این کشور نیز برای توسعه تعاملات بسیار مناسب‌تر است. زیرساخت‌های صنعتی و تجاری در ازبکستان بسیار گسترده‌تر از جمهوری‌های دیگر بوده و این کشور در مقایسه با دیگر جمهوری‌ها، اتکاء کمتری به صادرات انرژی و منابع معدنی خام دارد. همچنین با اصلاحات صورت گرفته طی 2 سال اخیر در ساختار اقتصادی این کشور، ریسک سرمایه‌گذاری بسیار پایین‌تر آمده و در حال نزدیک شدن به شرایط بسیار مطلوب قزاقستان است.

در کنار این موضوع باید به ساختار سیاسی این کشور نیز توجه ویژه‌ای داشت. در حال حاضر ازبکستان به یک کشور نسبتا باز در مقایسه با دیگر جمهوری‌های شوروی سابق بدل شده است. در کنار این، می‌توان به این موضوع اشاره داشت که ازبکستان قدرتمندترین جمهوری آسیای مرکزی، به لحاظ شاخص‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری قدرت است. متعاقب این امر، ازبک‌ها دارای بیشتر نفوذ در منطقه محسوب می‌شوند. از طرف دیگر نیز، ازبکستان از سال 2017 به بعد باثبات‌ترین و پویاترین سیاست خارجی منطقه را از خود به نمایش گذاشته است. انعطاف زیاد، چندجانبه گرایی، تعامل‌گرایی به جای تقابل‌گرایی، رویکرد متوازن و خروج از انزواگرایی، اصلی‌ترین مشخصه‌های سیاست خارجی ازبکستانِ پساکریم‌اف بوده است.

در حوزه ژئوپلیتیک نیز ازبکستان از موقعیت منحصر به فرد و ویژه‌ای برخوردار است. این جمهوری تنها کشور منطقه است که با هر 4 جمهوری دیگر آسیای مرکزی همسایه بوده و در جنوب نیز با افغانستان مرز مشترک دارد. همین امر سبب شده تا مزیت‌های ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک این کشور در حوزه‌هایی نظیر ترانزیت مورد توجه قرار بگیرد.

در کنار این موارد، ازبکستان مزیت‌های منحصر به فرد دیگری برای جمهوری اسلامی ایران دارد. مهم‌ترین وجهه آن در بر داشتن شهرها و مراکز مهم فرهنگی و تاریخی پارسی‌زبان همچون سمرقند، بخارا و خوارزم است. این محور مشترک می‌تواند نقش بسیار ویژه‌ای در تعاملات دو کشور ایفا نماید. از سوی دیگر نیز، باید اشاره داشت که طی سال‌های پس از استقلال، با حضور اسلام کریم‌اف در ریاست‌جمهوری این کشور و نگاه‌های خاص وی به سیاست منطقه و به ویژه نسبت به جمهوری اسلامی ایران، این مزیت‌ها به صورت بالقوه باقی مانده بودند. با این حال، از سال 2017 به بعد شرایط بسیار مساعدی برای توسعه مبادلات و مناسبات دو کشور فراهم آمده است.

در پایان باید اشاره کرد، قرار گرفتن ازبکستان به عنوان کانون توجه جمهوری اسلامی ایران در آسیای مرکزی، تناقضی با رویکرد متوازن و متعادل سیاست خارجی کشورمان ندارد. توجه بیشتر به این کشور در حقیقت عین توازن، بر مبنای توجه بیشتر به ظرفیت‌های بیشتر است. مادامی که روابط با تاجیکستان به سطح مطلوب نرسیده است، می‌توان ازبکستان را یک آلترناتیو بسیار قدرتمندتر در نظر گرفت.

بیانیه پایانی روند آستانه در وهله نخست به این معناست که توافقی بین کشورهای تضمین‌کننده درخصوص یک‌سره کردن نبرد در ادلب و سرکوب کردن گروه‌های تروریستی در این استان صورت گرفته و ترکیه به نیروهای سوریه و روسیه برای آغاز این نبرد چراغ سبز نشان داده است.

در بخش سخن سردبیر روزنامه فرامنطقه‌ای «رای الیوم» آمده است: کسی که درباره بندهای مندرج در بیانیه پایانی، که در پایان چهاردمین نشست کشورهای تضمین‌کننده عملیات آستانه (یعنی روسیه، ترکیه و ایران) در روز چهارشنبه در شهر «نور سلطان» صادر شد، تامل کند، تصور می‌کند که بیشتر (بندهای) بیانیه، نه تمامی‌شان، مطالبات دولت سوریه را برآورده می‌کند، گویا که هیئت رسمی سوریه، که در کنار هیئتی از معارضان مسلح در آن مشارکت داشته، این بیانیه را تنظیم و تدوین کرده است.

برای این‌که در کلیات غرق نشویم، می‌خواهیم درباره نقاط محوری، که در بیانیه آمده است تامل کنیم تا نتیجه‌گیری ذکر شده خود را مورد تایید قرار دهیم:

نخست: سه کشور تضمین‌کننده، یعنی روسیه، ترکیه و ایران، نگرانی‌شان را از حضور گروه‌های تروریستی در ادلب ابراز کرده و بر هماهنگی فیما بین برای نابود کردن آنها متعهد شده‌اند.

دوم: سه کشور تضمین‌کننده با تحمیل حقایق جدید میدانی به بهانه مبارزه با تروریسم، از جمله «دولت‌های خودمختار غیرقانونی» مخالفت کرده‌اند؛ که اشاره مستقیم آنها به گروه‌های مسلح کُردی و به‌ویژه «نیروهای دموکراتیک سوریه» و «نیروهای مدافع کُرد» هستند.

سوم: مخالفت با اقدامات جدایی‌طلبانه‌ای، که اتحاد سیاسی در سوریه و تمامیت ارضی آن را هدف قرار می‌دهد و امنیت ملی کشورهای همسایه را تهدید می‌کند.

چهارم: مخالفت با سیطره بر منابع نفت و گاز سوریه، یعنی هر گونه نقل و انتقال آن به صورت غیرقانونی.

پنجم: محکوم کردن حملات اسرائیل به اراضی سوریه.

ششم: امنیت و ثبات طولانی‌مدت در شمال سوریه تنها از طریق حفظ حاکمیت این کشور و تمامیت ارضی آن ایجاد می‌شود.

این بیانیه مشترک، که یکی از قوی‌ترین بیانیه‌های صادر شده در جریان عملیات آستانه محسوب می‌شود، در وهله نخست یعنی این‌که توافقی بین کشورهای تضمین‌کننده درخصوص یک‌سره کردن نبرد در ادلب و سرکوب کردن گروه‌های تندرو در این استان است همچنان‌که به این معن است که ترکیه به نیروهای روسیه و سوریه برای انجام چنین ماموریتی چراغ سبز نشان داده است.

ولی (بندی)، که بر مخالفت با «سیطره» بر منابع نفت سوریه و انتقال غیرقانونی آن تأکید شده است، بدین معنی است که سه کشور تضمین‌کننده با حضور اشغالگرانه آمریکا در شرق فرات مخالف هستند، درست همانطور که با بهره‌برداری از چاه‌های نفت و گاز جهت تامین مالی گروه‌های کُرد مسلح مخالف هستند و بر بازگشت تمامی درآمدها به دولت سوریه تأکید دارند.

این توافق بین سه کشور (روسیه، ایران و ترکیه) ممکن است عنوانی برای استراتژی عملیاتی، در دو بخش سیاسی و نظامی آن، در ارتباط با بحران سوریه در سال جدید میلادی باشد و راه را برای آغاز دو عملیات، نخست بازسازی و دوم، سیاسی و تدوین قانون اساسی در مرحله بعدی هموار کند.

مقابله هواپیماهای «سوخوی» روسیه از نوع پیشرفته «35» با جنگنده‌های اسرائیلی، که در صدد انجام حملاتی علیه اهداف سوریه در پایگاه نظامی «تیفور» بودند که مانع از موشک‌‌پرانی آنها شدند، شاید اجرای دقیق بندی است که حملات اسرائیل به اراضی سوریه را محکوم می‌کند.

آیا بحران سوریه به نقطه پایانی خود نزدیک می‌شود، به گونه‌ای که سال 2021 آغاز انتقال سیاسی، آشتی فراگیر، تکمیل آزادسازی و بازپس‌گیری تمامی مناطق سوریه و استرداد آنها به حاکمیت دولت باشد؟ ما این احتمال را با نگاهی به روند جدید عملیات آستانه، بعید نمی‌دانیم. پوتین به خوبی می‌داند.