سردار سپهبد "قاسم سلیمانی" فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و "ابومهدی المهندس" معاون سازمان بسیج مردمی عراق (حشد الشعبی) بامداد امروز جمعه در حمله راکتی بالگردهای آمریکایی به فرودگاه بین المللی بغداد به شهادت رسیدند.

ترور «سردار سپهبد قاسم سلیمانی» که به اذعان وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) با دستور مستقیم «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا انجام شد، مصداق بارز جنایت جنگی دولت تروریست آمریکا و اوج خصومت آن با نظام جمهوری اسلامی ایران است.

دولت آمریکا در 40 سال گذشته جنایت های متعددی علیه جمهوری اسلامی ایران انجام داد که فشار اقتصادی و تحریم، عملیات نظامی و کودتا، جنگ غیرمستقیم، بسیج گروههای تروریستی، ایران هراسی، جنگ نیابتی و ترور دانشمندان و مقامات مختلف از جمله این جنایت ها است.

ملت ایران هیچگاه حمله ناو آمریکایی به هواپیمای مسافربری ایرباس در 3 جولای 1988 را که طی آن 290 نفر از شهروندان بی‎ گناه ایرانی به شهادت رسیدند، فراموش نمی کند.

ترور سردار «قاسم سلیمانی» بار دیگر نشان داد که میان دولت آمریکا و گروههای تروریستی پیوند نزدیکی و ناگسستنی وجود دارد. سردارقاسم سلیمانی کارنامه درخشانی در مبارزه با تروریسم به خصوص تروریسم داعشی دارد. سردار سپهبد شهید قاسم سلیمانی نه تنها در عراق بلکه در سوریه نیز در مبارزه با گروههای تروریستی نقش برجسته ای داشته است، به نحوی که روزنامه گاردین چند روز پیش از وی به عنوان 10 چهره برتر جهان یاد کرده و نوشت که «آمریکا و اسرائیل چندین بار برای حذف وی تلاش کرده‌ اند.» 

مجله آمریکایی «فارن پالیسی» نیز سال گذشته سردار قاسم سلیمانی را در فهرست ۱۰ متفکر برتر حوزه دفاعی- امنیتی قرار داد. بدون شک تاکید بر این جایگاه فرمانده شهید نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به خاطر نقش ویژه ای است که وی در مبارزه با تروریسم به خصوص در عراق و سوریه ایفا کرد. از سال 2011 با توطئه غرب و پشتیبانی مالی کشورهایی مانند عربستان سعودی، که به شکل‌ گیری گروهک‌ های تروریستی تکفیری اعم از داعش و جبهه‌ النصرة در منطقه انجامید، قاسم سلیمانی ماموریتی تازه برای مقابله با این تهدیدات در دو کشور عراق و سوریه یافت. 

شهید سلیمانی در عراق «حشد الشعبی» و در سوریه «قوات دفاع وطنی» را شکل داد و طی 6 سال، بساط تروریست‌ ها در این دو کشور تقریباً جمع شد.

 «محمد جواد ظریف»، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز «سردار سلیمانی را موثرترین نیرو در مبارزه با داعش، النصره، القاعده و دیگران» عنوان کرد که هدف «تروریسم بین‌ المللی آمریکا» قرار گرفته است.

سردار قاسم سلیمانی بامداد امروز 3 ژانویه 2020 در حالی از سوی آمریکایی ها ترور شد که با هدف ممانعت از احیای داعش به عراق رفته و با کمک نیروهای مجاهد حشد الشعبی در حال مبارزه با بازمانده های داعشی بود، اما به همراه ابومهدی المهندس، معاون حشد الشعبی هدف ترور نیروهای آمریکایی قرار گرفت. 

بازمانده های داعشی در دو ماه اخیر با بهره گیری از محیط ناامن و بی ثبات عراق که در اثر مداخله محور آمریکایی، سعودی و صهیونیستی به وجود آمد، درصدد احیای این گروه تروریستی بودند و اکنون رئیس جمهوری آمریکا با دستور ترور قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس گام بزرگی برای کمک به این گروه تروریستی در عراق برداشته است. 

علاوه بر این، شهید قاسم سلیمانی در اعتلای محور مقاومت در منطقه غرب آسیا نقش مهمی داشته است و به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی «چهره بین‌ المللی مقاومت» بود. 

محور مقاومت امروز بازیگری غیرقابل انکار در منطقه غرب آسیا است و آمریکایی ها، سعودی ها و صهیونیست ها آنرا تحمل نمی کنند زیرا این محور با هر گونه مداخله خارجی و سازش در منطقه مخالف است.

بر همین اساس نیز رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران در پیام تسلیت خود به مناسبت شهادت سردار سپهبد قاسم سلیمانی عنوان کردند که «همه‌ دلبستگان مقاومت خونخواه اویند.»

رهبر معظم انقلاب اسلامی امشب (جمعه) با حضور در منزل سردار بزرگ و پر افتخار اسلام سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی، ضمن تفقد از خانواده شهید، شهادت آن مجاهد مخلص و عالی‌مقام را تبریک و تسلیت گفتند.

حضرت آیت الله خامنه‌ای با اشاره به اخلاص و فداکاری شهید سلیمانی، گفتند: حاج قاسم بارها و بارها در معرض شهادت قرار گرفته بود اما در راه خدا و انجام وظیفه و جهاد، از هیچ‌کس و هیچ چیز پروا نداشت.

** ویژگی ممتاز حاج قاسم، شهادت به‌دست خبیث‌ترین افراد عالم یعنی آمریکایی‌ها است

رهبر انقلاب اسلامی، شهادت سردار سلیمانی به دست خبیث‌ترین افراد عالم یعنی آمریکایی‌ها و افتخار آنها به این جنایت را یک ویژگی ممتاز برای آن مجاهد شجاع برشمردند و خاطرنشان کردند: جهاد او جهاد بزرگی بود و خداوند نیز شهادت او را شهادت بزرگی قرار داد. این نعمت عظیم بر حاج قاسم که شایسته آن بود، گوارا باشد. حاج قاسم باید همین‌جور به شهادت می‌رسید.

ایشان با طلب نزول صبر و سکینه الهی بر دل خانواده سردار شهید و دلهای همه مردم ایران، افزودند: امروز دیدید که مردم در شهرهای مختلف کشور با چه جمعیت و ارادتی به خیابانها آمدند، مراسم تشییع را نیز خواهید دید، این نعمتها مقابل چشم ما است تا ارزش شهادت را متوجه شویم. خوشا به‌حال حاج قاسم که به آرزویش رسید، او شوق شهادت داشت و برای آن اشک می‌ریخت و داغدار رفقای شهیدش بود.

** اخلاص بزرگ حاج قاسم موجب شده است دلهای مردم اینگونه متوجه او شود

حضرت آیت الله خامنه‌ای با تأکید بر اینکه جهاد بیرونی متکی به جهاد اکبر یعنی جهاد درونی است، خطاب به دختر شهید گفتند: همه مردم عزادار و قدردان پدر شما هستند و این قدردانی در اثر اخلاص بزرگی است که در آن مرد وجود داشت، چرا که دلها به دست خداست و بدون اخلاص، دلهای مردم اینگونه متوجه نمی‌شود. خداوند به همه ما و به همه ملت ایران عوض خیر عنایت بفرماید.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی ساعتی پیش با حضور در منزل سردار بزرگ و پر افتخار اسلام سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی، ضمن تفقد از خانواده شهید، شهادت آن مجاهد مخلص و عالی‌مقام را تبریک و تسلیت گفتند.

مولوی عبدالحمید اسماعیل زهی-امام جمعه اهل سنت زاهدان-ترور سردار قاسم سلیمانی توسط آمریکا را محکوم کرد و شهادت ایشان را به مقام معظم رهبری و ملت ایران تسلیت گفت.

در پی شهادت سردار پرافتخار حاج قاسم سلیمانی، حضرت آیت الله خامنه‌ای فرمانده معظم کل قوا با صدور حکمی سردار سرتیپ پاسدار اسماعیل قاآنی را به فرماندهی نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منصوب کردند.

متن حکم فرمانده معظم کل قوا به‌شرح زیر است:

بسم الله الرحمن الرحیم

درپی عروجِ شهید عالی‌مقام سردار پرافتخار حاج قاسم سلیمانی رضوان الله علیه، فرماندهی نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به سردار سرافراز سرتیپ اسماعیل قاآنی که در شمار برجسته‌ترین فرماندهان سپاه در دفاع مقدس بوده و در طول سالیان متمادی در نیروی قدس در کنار سردار شهید در منطقه خدمت کرده است می‌سپارم. برنامه‌ی آن نیرو عیناً همان برنامه‌ی دوران فرماندهی شهید سلیمانی است. از همه‌ی همکاران آن نیرو حضور و همکاری آنان را با سردار قاآنی خواهانم و توفیق و تأیید و هدایت الهی را برای ایشان مسألت می‌کنم.

سید علی خامنه‌ای

«اگنس کالامار» گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد روز جمعه اعلام کرد ترور سپهبد قاسم سلیمانی از سوی نیروهای آمریکایی در بغداد نقض قوانین بین‌المللی در حوزه حقوق بشر است.

گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد ضمن اعلام این مطلب افزود: «نیروی قهریه و کشنده تنها زمانی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد که استفاده از آن برای دفاع در برابر تهدیدات حیاتی کاملاً ضروری باشد.»

سپهبد «قاسم سلیمانی» و «ابومهدی المهندس»، جانشین فرمانده نیروهای حشد الشعبی و برخی از دیگر اعضای این سازمان بامداد جمعه  در حمله بالگردی ارتش آمریکا در نزدیکی فرودگاه بین‌المللی بغداد به شهادت رسیدند.

سید حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله لبنان با صدور بیانیه‌ای شهادت سردار سلیمانی فرمانده سپاه قدس ایران و حاج ابومهدی المهندس معاون نیروهای حشد شعبی عراق را تسلیت گفت.

وی در این بیانیه تاکید کرد: من به این شهادت عظیم و این عاقبت غبطه می‌خورم.

دبیرکل حزب الله لبنان در این بیانیه بر قصاص قاتلان سردار سلیمانی تاکید کرد و آن را مسئولیت همه مجاهدان راه مقاومت دانست .

سید حسن نصرالله تاکید کرد: قصاص عادلانه از قاتلان و جنایتکاران که بدترین شرارتها را در این دنیا انجام می‌دهند و مسئول خون این شهید هستند، را دنبال می کنیم و این موضوع یک امانت و مسئولیت  قرار داده شده بر دوش تمامی عناصر مقاومت و مجاهدان در امتداد دنیا است. 

متن کامل بیانیه سید حسن نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان به شرح زیر است:

بسم الله الرحمن الرحیم

قال تعالى: (مِّنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُم مَّن قَضَىٰ نَحْبَهُ وَمِنْهُم مَّن یَنتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِیلًا)

صدق الله العلی العظیم.

برادر دوست داشتنی و فرمانده بزرگ حاج قاسم سلیمانی به بزرگ‌ترین آرزوی خود رسید و مهم‌ترین رویای خود در رسیدن به مدال افتخار شهادت را برای خود محقق کرد و به درستی می‌توان او را سید شهدای محور مقاومت توصیف کرد. من پیام تبریک خود را به آقا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و حضرت آیت الله امام سید علی خامنه‌ای و مراجع عظام و مسئولان جمهوری اسلامی ایران به ویژه فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ملت بزرگوار و مقاوم ایران و به صورت ویژه به تک تک افراد خانواده شریف و مجاهد حاج قاسم در مورد این شهادت اعلام می‌کنم و در مورد شهادت این فرمانده شجاع و غیور که یک الگوی مبارزه و پدری مهربان برای تمامی عناصر مقاومت و مجاهدان در منطقه بود، تسلیت می‌گویم. 

شهادت گوارای او باد. من  در این شهادت بزرگ و این عاقبت خوب که در مکتب امام حسین و حضرت زینب سلام الله علیها برای ایشان به دست آمد، به او غبطه می‌خورم. 

ما چنین مواضعی را داریم. اما ما که بعد از ایشان زنده هستیم مسیر او را کامل خواهیم کرد و شبانه روز برای تحقق اهدافش تلاش خواهیم کرد و پرچم او را در تمامی عرصه‌ها و میادین و جبهه‌ها برافراشته می‌کنیم و پیروزی‌های محور مقاومت را به برکت خون پاک این شهید افزایش خواهیم داد، همان گونه که او با حضور دائمی و جهاد و تلاش پیگیرش این روند را ادامه می‌داد. علاوه بر این قصاص عادلانه از قاتلان و جنایتکاران که بدترین شرارتها را در این دنیا انجام می‌دهند و مسئول خون این شهید هستند، را دنبال می کنیم و این موضوع یک امانت و مسئولیت  قرار داده شده بر دوش تمامی عناصر مقاومت و مجاهدان در امتداد دنیا است. 

قاتلان آمریکایی ایشان انشاالله نخواهد توانست هیچ یک از اهداف این جنایت بزرگ را محقق کنند، بلکه تمامی اهداف حاج ‌قاسم در نتیجه عظمت روح و خون ایشان به دست برادران و همرزمان ایشان در محور مقاومت و عناصر مجاهد در تمامی ملت‌های منطقه که ذلت و تسلیم شدن در برابر مستکبران و مستبدان را محکوم می‌کنند، محقق خواهد شد. 

مجد و عزت و بزرگی و علو درجات فرمانده بزرگ سردار شهید حاج قاسم سلیمانی رضوان الله تعالی علیه و تمامی مجاهدان عزیز که همراه با او به شهادت رسیدند، به ویژه برادر فرمانده بزرگ شهید ابو مهدی المهندس را از خداوند متعال خواستاریم.

به گزارش خبرگزاری تسنیم، وزارت جنگ آمریکا دیشب اعلام کرد که سردار قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس پاسداران انقلاب اسلامی ایران را در عملیاتی با دستور مستقیم دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا به شهادت رسانده است. نیویورک تایمز گزارش داد که این حمله توسط هواپیماهای بدون سرنشین آمریکایی انجام شده است.

در جریان حمله هوایی ارتش آمریکا به نزدیکی فرودگاه بغداد در بامداد جمعه، کاروان تشریفات نیروهای الحشد الشعبی هدف قرار گرفت و علاوه بر شهید سلیمانی و المهندس، «محمدرضا الجبری»، مسئول روابط عمومی و تشریفات این سازمان بعلاوه تعدادی از همراهان ایشان به شهادت رسیدند.

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی صبح امروز شهادت سردار «قاسم سلیمانی»، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در جریان این حمله را تأیید کرد.

در پی شهادت سردار پرافتخار اسلام حاج قاسم سلیمانی و شهدای همراه او به‌ویژه مجاهد بزرگ اسلام جناب آقای ابومهدی المهندس رهبر انقلاب پیامی صادر کردند.

بسم الله الرحمن الرحیم
ملت عزیز ایران!
سردار بزرگ و پرافتخار اسلام آسمانی شد. دیشب ارواح طیبه‌ی شهیدان، روح مطهر قاسم سلیمانی را در آغوش گرفتند. سالها مجاهدت مخلصانه و شجاعانه در میدانهای مبارزه با شیاطین و اشرار عالم، و سالها آرزوی شهادت در راه خدا، سرانجام سلیمانی عزیز را به این مقام والا رسانید و خون پاک او به‌دست شقی‌ترین آحاد بشر بر زمین ریخت.

این شهادت بزرگ را به پیشگاه حضرت بقیة‌ الله‌ ارواحنا فداه و به روح مطهر خود او تبریک و به ملت ایران تسلیت عرض می‌کنم.

او نمونه‌ی برجسته‌ای از تربیت‌شدگان اسلام و مکتب امام خمینی بود، او همه‌ی عمر خود را به جهاد در راه خدا گذرانید.

شهادت پاداش تلاش بی‌وقفه‌ی او در همه‌ی این سالیان بود، با رفتن او به‌حول و قوه‌ی الهی کار او و راه او متوقف و بسته نخواهد شد، ولی انتقام سختی در انتظار جنایتکارانی است که دست پلید خود را به خون او و دیگر شهدای حادثه‌ی دیشب آلودند.

شهید سلیمانی چهره‌ی بین‌المللی مقاومت است و همه‌ی دلبستگان مقاومت خونخواه اویند. همه‌ی دوستان ــ و نیز همه‌ی دشمنان ــ بدانند خط جهاد مقاومت با انگیزه‌ی مضاعف ادامه خواهد یافت و پیروزی قطعی در انتظار مجاهدان این راه مبارک است، فقدان سردار فداکار و عزیز ما تلخ است ولی ادامه مبارزه و دست یافتن به پیروزی نهایی کام قاتلان و جنایتکاران را تلخ‌تر خواهد کرد.

ملت ایران یاد و نام شهید عالی‌مقام سردار سپهبد قاسم سلیمانی و شهدای همراه او به‌ویژه مجاهد بزرگ اسلام جناب آقای ابومهدی المهندس را بزرگ خواهد داشت و اینجانب سه روز عزای عمومی در کشور اعلام می‌کنم و به همسر گرامی و فرزندان عزیز و دیگر بستگان ایشان تبریک و تسلیت می‌گویم.

سیدعلی خامنه‌ای

13 دی‌ماه 1398

جایگاه حیا و عفت

«عفت» در لغت به خودداری از آنچه که حلال نیست، اطلاق شده است و «عفاف» به معنی خودداری از محرمات و .. است. (۱) در منابع روایی نکات شگفت‌انگیزی درباره این فضیلت اخلاقی بیان شده است، ولی در توصیف این ویژگی باید به این مطلب اشاره کنیم که ملکه عفت همانند سد محکمی در برابر هر گونه خواهش و امیال نفسانی به برکت وجود این شاخص رفتاری است که انسان از وارد شدن در مناطق ممنوعه خودداری می‌کند.

در منابع روایی «عفت» ریشه و سر منشأ همه خوبی‌ها معرفی شده است.(۲) یکی از زیباترین و شگفت‌انگیزترین روایاتی که گویای اهمیت «عفت» می‌شود، روایتی است که منابع روایی از امام علی (ع) نقل کرده‌اند: «مَا الْمُجَاهِدُ الشَّهِیدُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَعْظَمَ أَجْراً مِمَّنْ قَدَرَ فَعَفَّ لَکَادَ الْعَفِیفُ أَنْ یَکُونَ مَلَکاً مِنَ الْمَلَائِکَة»؛ مجاهد شهید در راه خداوند، با اجرتر نیست از کسى که بتواند پاک‏دامنى پیشه سازد. پاک‏دامن، نزدیک است فرشته‏‌اى از فرشتگان باشد.(۳)

عفت و عفاف زینبی پیش از حادثه عاشورا

اگر قرار باشد در خصوص حیا و عفت زینبی صحبت کنیم می توان این موضوع را در ۳ بخش مجزا، یعنی بخش اول پیش از بحران دردناک عاشورا سال ۶۱ هجری، بخش دوم در روز عاشورا و در حین بحران این مصیبت جانسوز و بخش سوم بعد از عاشورا، مورد بررسی قرار داد و به نکات ارزنده‌ای دست یافت. نکات ماندگاری که می‌تواند اسوه و الگوی زنان امروزی در تمام ابعاد مختلف زندگی باشد.حکایت زندگی سرتاسر عفاف و حیای این بانوی مکرمه پیش از ازدواج بسیار خواندنی است، چرا که در منابع روایی جناب یحیی مازنی از روات اخبار این چنین نقل کرده است:

مدت‌ها در همسایگی خانه امیرالمؤمنین (ع) بودم، در طول این مدت، نه قامت زینب (س) را دیدم و نه صدای او را شنیدم، هرگاه می‌خواست جد بزرگوارش را زیارت کند شبانه از خانه خارج می‌شد و برادرش امام حسن (ع) از طرف راست، امام حسین (ع) از طرف چپ و امیرالمؤمنین (ع) پیشاپیش او حرکت می‌کردند. مولای متقیان قبل از رسیدن به قبر شریف پیامبر اکرم (ص) چراغ را خاموش می‌کرد. روزی امام حسن (ع) علت را جویا شد، امام علی (ع) در جواب فرمودند: نمی‌خواهم چشم بیننده‌ای به خواهرت بیفتد.(۴)

یا اینکه نقل شده است، پیش از حادثه درناک سال ۶۱ هجری که زینب کبری (س) غیرتمندانه و شجاعانه از ولایت دفاع کرد، پیش از آن کسی ایشان را مشاهده نکرده بود. به واقع می‌توان این چنین بیان داشت که سلوک اجتماعی و مؤمنانه حضرت زینب (س) ریشه در پرورش فاطمی دارد؛ کما اینکه در منابع روایی از صدیقه کبری (س) نقل شده است: «قالَتْ (س) :خَیْرٌ لِلنِّسَاءِ أَنْ لَا یَرَیْنَ الرِّجَالَ وَ لَا یَرَاهُنَّ الرِّجَال»؛ حضرت فاطمه زهرا (س): بهترین چیز برای حفظ شخصیت زن آن است که مردی را نبیند و نیز مورد مشاهده مردان قرار نگیرد. (۵)

 عفاف زینبی در بحران سیاسی و اجتماعی سال ۶۱ هجری

یکی از پیچیده‌ترین و سخت‌ترین وقایع تاریخی و بحران های اجتماعی تاریخ اسلام در سال ۶۱ هجری رخ داد. سالی که زینب کبری (س) این شیر زن تاریخ اسلام با رشادت وغیرتمندی و حیا و عفت برگ زرین دیگری از حیا و عفت خود را به جامعه اسلامی نشان داد، در فضای بحران زده سال ۶۱ هجری حیای زینبی از باری تعالی موجب شده بود، نه تنها در غم از دست دادن عزیزان خود زبان به شکایت و ناشکری باز نکند، بلکه جلوه‌هایی از زیبایی‌های معنوی و اخلاقی را به نظاره بنشیند، زیبابینی حیای ایشان (۶) موجب شده بود مصداق واقعی این آیه شریفه شود «فَاصْبِرْ صَبْراً جَمیلاً»؛ پس صبر جمیل پیشه کن‏. (۷)

عفت زینبی بعد از حادثه عاشورا

همچون مادری مهربان و مقتدر از هرگونه جسارتی به آل الله منع و غبار فتنه‌ها را از بین می‌برد. بشر بن خریم اسدی و به نقلی از حزام بن ستیر می‌گویند: «در آن روز حضرت زینب (س) در جمع کوفیان به روشنگری و بصیرت افزایی کوفیان اقدام به خطبه‌خوانی کرد. زنی با حیا و عفیفه که سخن‌ورتر از او باشد، ندیدم گویا از لسان امیرالمؤمنین (ع) سخن می‌گوید. در آن ازدحام جمعیت که از هر سو صدایی بلند بود، به جانب مردم اشارتی کرد و فرمود: خاموش باشید، نفس در سینه‌ها حبس شد و جرس‌ها از صدا افتاد...». (۸)

پی‌نوشت‌ها:

۱. ر.ک: فراهیدی، ج۱، ۱۹۲؛ طریحی، ج۵، ۱۰۲.

۲. عیون الحکم و المواعظ(لیثی) ص ۴۵ ، ح ۱۱۱۵، امام على علیه السلام: «العِفَّةُ رَأسُ کُلِّ خَیرٍ»؛عفّت ، سرآمد هر خوبى است.

۳. نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص۵۵۹.

۴.ریاحین الشریعه، ج۳، ص۶۰.

۵. بحارالا نوار:ج ۴۳، ص ۵۴، ح ۴۸.

۶.اللهوف على قتلى الطفوف / ترجمه فهرى، النص، ص: ۱۶۰«ما رَاَیْتُ اِلاّ جَمیلا»

۷. سوره معارج، آیه ۶.

۸. لهوف، ص۱۳۴.

انتهای پیام/

فریضه حج به عنوان یکی از برترین فرایض اسلام موجب دمیدن روح معنویت و امید در میان مسلمانان است؛ حضور چند میلیون مسلمان در مراسم حج ابراهیمی مایه حیات امت اسلام است و به مسلمانان قدرت می‌بخشد.

در این نوشتار برخی آثار و برکات مادی و معنوی حج با تکیه بر آیات قرآن و روایات معصومین (علیهم السلام) مورد بررسی قرار گرفته است.

الف. آثار دنیوی حجّ در قرآن

قرآن کتاب جامعی است که در کنار آثار معنوی حج، گاه به منافع مادّی و دنیوی آن نیز اشاره نموده است، از جمله:

۱. شهود منافع مختلف

«وَ أَذِّن فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتُوکَ رِجَالاً وَ عَلَی کُلِّ ضَامِرٍ یَأْتِینَ مِن کُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ * لِّیَشْهَدُواْ مَنَـفِعَ لَهُمْ»؛ «و مردم را دعوت عمومی به حج کن تا پیاده و سواره بر مرکب‌های لاغر از راه دوری به سوی تو بیایند تا شاهد منافع [گوناگون]خویش [در این برنامه حیات بخش و سازنده [ باشند.»

از امام صادق علیه السلام سؤال شد که مراد از «لِّیَشْهَدُواْ مَنَـفِعَ لَهُمْ» منافع دنیاست و یا منافع آخرت؟ حضرت فرمود: «تمام آن‌ها مراد است.»

۲. قوام بخشی به امورات مردم

قرآن کریم می‌فرماید: «جَعَلَ اللَّهُ الْکَعْبَةَ الْبَیْتَ الْحَرَامَ قِیَـمًا لِّلنَّاسِ»؛ «خداوند کعبه بیت الحرام را وسیله‌ای برای استواری و سامان بخشیدن به کار مردم قرار داده است.»

این خانه مقدّس، رمز وحدت مردم و مرکزی برای اجتماع دل‌ها و کنگره عظیم برای استحکام پیوندهای گوناگون می‌باشد.

استفاده از کنگره عظیم حج برای تقویت پایه‌های اقتصادی کشورهای اسلامی نه تنها با روح حج منافات ندارد، بلکه طبق روایاتی که بعدا به آن اشاره می‌شود، یکی از حکمت‌های حج را تشکیل می‌دهد. آری، می‌توان در اجتماع بزرگ حج پایه یک بازار مشترک اسلامی را پی ریزی نمود و زمینه‌های مبادلاتی و تجاری را در میان کشورهای اسلامی به گونه‌ای فراهم نمود که نه منافعشان به جیب دشمنان بریزد و نه اقتصادشان وابسته به اجانب باشد. این نه تنها دنیاپرستی نیست که عین عبادت و جهاد است.

۳. برکات فراوان

حضرت ابراهیم علیه السلام برای رونق گرفتن مکّه چند دعا کرد که همه آن‌ها تحقق یافت:

اوّل اینکه این سرزمین غیرذی زرع را «آباد» کن و به صورت «شهر» درآور: «رَبِّ اجْعَلْ هذا بَلَدا»؛ «خدایا این [سرزمین]را شهر قرار بده»

دوم اینکه امنیّت ساکنان آن را فراهم کن: «رَبِّ اجْعَلْ هذا بَلَدا آمِنا».

سوم اینکه ساکنان این منطقه را از «اقتصاد سالم» بهره‌مند کن: «وَارْزُقْ اَهْلَهُ مِنَ الثَمَراتِ»؛ «اهل مکه را از میوه‌ها [ی گوناگون]روزی ده!» خداوند این دعا را مستجاب فرمود: و لذا میوه‌های مناطق گوناگون کشورها به مکّه منتقل می‌شود و در تمام فصول سال در این سرزمین غیرذی زرع، محصولات گوناگون سراسر عالم یافت می‌شود و در ایّام حج و عمره زائران ازاین برکات بهره می‌برند. بنابراین، قرآن کریم فرمود: «أَوَ لَمْ نُمَکِّن لَّهُمْ حَرَمًا ءَامِنًا یُجْبَیآ إِلَیْهِ ثَمَرَ تُ کُلِّ شَیْ ءٍ رِّزْقًا مِّن لَّدُنَّا وَ لَـکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لاَ یَعْلَمُونَ»؛ «آیا ما حرم امنی در اختیار آن‌ها قرار ندادیم که ثمرات هر چیزی [از هر شهر و دیاری]به سوی آن‌ها آورده می‌شود؟ رزقی است از جانب ما، ولی بیشتر آنان نمی‌دانند.»

چهارم دعا برای گرایش دل‌های مردم به سوی خاندان ابراهیم علیه السلام است آنجا که می‌فرماید: «فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِّنَ النَّاسِ تَهْوِیآ إِلَیْهِمْ»؛ «تو دل‌های گروهی از مردم را متوجّه آن‌ها ساز»

و پنجم، دعا برای ظهور پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله است؛ چه اینکه محور اصلی چهار رکن قبلی حکومتی است براساس وحی و در سایه رهبری انسان کاملی، چون پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و لذا ابراهیم علیه السلام درخواست کرد: «رَبَّنَا وَ ابْعَثْ فِیهِمْ رَسُولاً مِّنْهُمْ»؛ «پروردگارا! پیامبری در بین آنان از خودشان مبعوث کن!»

تمامی دعاهای پنج گانه فوق به اجابت رسید و هر زائری که به حج و عمره مشرّف می‌شود، از این نعمت‌ها و برکات برخوردار می‌گردد.

ب. آثار دنیوی و مادّی حج در روایات

برخی آثار دنیوی و مادّی حج:

۱. تبادل فرهنگی و اقتصادی

اجتماع شکوهمند حج، اجتماعی است از همه قشرهای مسلمانان جهان؛ چرا که زائران کعبه از میان تمام گروهها، نژادها، زبان‌ها و کشورهای مختلف اسلامی می‌باشند و اگر انسان بخواهد تمامی این کشورها و مردم آن‌ها را از نزدیک ببیند، هزینه هنگفتی می‌طلبد؛ ولی در حج با پرداخت هزینه حج به راحتی به این مسئله نیز دست می‌یابد.

هشام بن حکم می‌گوید: از امام صادق علیه السلام درباره فلسفه حج و طواف کعبه سؤال کردم، حضرت فرمود: «اِنَّ اللّهَ خَلَقَ الْخَلْقَ... وَاَمَرَهُمْ بِما یَکُونُ مِنْ اَمْرِ الطّاعَةِ فِی الدِّینِ وَمَصْلِحَتِهِمْ مِنْ اَمْرِ دُنْیاهُمْ فَجَعَلَ فِیهِ الاْجْتِماعَ مِنَ الشَّرْقِ وَالْغَرْبِ لِیَتَعارَفُوا وَلِیَنْزِعَ کُلُّ قَوْمٍ مِنَ التِّجاراتِ مِنْ بَلَدٍ اِلی بَلَدٍ... وَلِتُعْرَفَ آثارُ رَسُولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله وَتُعْرَفَ اَخْبارُهُ وَیُذْکَرَ وَلا یُنْسی؛ خداوند این بندگان را آفرید... و فرمان‌هایی در طریق مصلحت دین و دنیا به آن‌ها داد، از جمله اجتماع مردم شرق و غرب را [در مراسم حج]مقرر داشت تا مسلمانان به خوبی یکدیگر را بشناسند [و از حال هم آگاه شوند و تبادل فرهنگی داشته باشند]و هر گروهی سرمایه‌های تجاری را از شهری به شهر دیگر منتقل کنند [و تبادل اقتصادی داشته باشند]... و برای اینکه آثار پیامبر صلی الله علیه و آله و اخبار او شناخته و به خاطر آورده شود و فراموش نگردد.»

در جملات فوق به تبادل فرهنگی و شناخت همدیگر و همین طور تبادل اقتصادی و تجارت به عنوان فلسفه و پی آمد حج اشاره شده است؛ و در ذیل حدیث با تأکید بیشتر بر نقش تبادل فرهنگی و اطلاعاتی، می‌فرماید: «وَلَوْ کانَ کُلُّ قَوْمٍ اِنَّما یَتَکَلَّمُونَ عَلی بِلادِهِمْ وَما فِیها هَلَکُوا وَخَرِبَتِ الْبِلادُ وَسَقَطَتِ الْجَلَبُ وَالاْرْباحُ وَعَمِیَتِ الاْخْبارُ...؛ اگر هر قوم و ملّتی تنها از بلاد خویش و آنچه در آن است سخن بگویند، همگی نابود می‌گردند و کشورهایشان ویران می‌شود و منافع آن‌ها ساقط می‌گردد و اخبار واقعی در پشت پرده قرار می‌گیرد.»

و در حدیث دیگری، امام صادق علیه السلام در ذیل آیه «لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُنَاحٌ أَن تَبْتَغُواْ فَضْلاً مِّن رَّبِّکُمْ»؛ «گناهی بر شما نیست که از فضل پروردگارتان طلب کنید.» می‌فرماید که منظور از این آیه کسب روزی است: «فَاِذا اَحَلَّ الرَّجُلُ مِنْ اِحْرامِهِ وَقَضی نُسُکَهُ فَلْیَشْتَرِ وَلْیَبِعْ فِی الْمَوْسِمِ؛ هنگامی که انسان از احرام بیرون آمد و مناسک حج را به جا آورد، در همان موسم حج خرید و فروش کند».

۲. محافظت مال و عیال

از آثار و برکات مادّی حج این است که در این ایّام، خداوند از اموال و اهل و عیال زائر خانه اش محافظت و نگه داری می‌کند. حضرت صادق علیه السلام در ذیل آیه «لِیَشْهَدُوا مَنافِعَ لَهُمْ» فرمود: «اَنَّهَ لا یَشْهَدُها اَحَدٌ اِلاَّ نَفَعَهُ اللّهُ اَمّا اَنْتُمْ فَتَرْجِعُونَ مَغْفُورا لَکُمْ وَاَمّا غَیْرُکُمْ فَیُحْفَظُونَ فِی اَهالِیهِمْ وَاَمْوالِهِمْ؛ به راستی کسی در مکّه [و زیارت حج خانه خدا]حضور نمی‌یابد، مگر اینکه خداوند به او نفعی می‌رساند؛ امّا شما [شیعیان]بخشیده شده برمی گردید، ولی غیر شما مال و اهل و عیالشان محافظت می‌شود.» همچنان که اگر کسی مانع انجام حج افراد شود، به او فتنه و بلایی می‌رسد.

حضرت صادق علیه السلام فرمود: «لِیَحْذَرْ اَحَدُکُمْ اَنْ یُعَوِّقَ اَخاهُ عَنِ الْحَجِّ فَتُصِیبَهُ فِتْنَةٌ فِی دُنْیاهُ مَعَ ما یُدَّخَرُ لَهُ فِی الاْآخِرَةِ؛ آن که برادر [ایمانی]خود را از حج باز دارد، باید بترسد که افزون بر آنچه در آخرت برای او ذخیره شده [از عذاب]در دنیایش نیز به مصیبت گرفتار شود.»

۳. برآورده شدن حاجات

خانه خدا ـ. مخصوصا در اولین نگاه ـ. مکانی است برای استجابت دعا و همین طور است صحرای عرفات و دیگر مواقف و به طور کلّی، حاجی مورد توجّه خاص خداوند است و خداوند حاجات او را برآورده می‌سازد.

امیر مؤمنان علی علیه السلام فرمود: «مَنْ تَرَکَ الْحَجَّ لِحاجَةٍ مِنْ حَوائِجِ الدُّنْیا لَمْ یُقْضَ حَتّی یَنْظُرَ اِلَی الْمُحَلَّقِینَ؛ کسی که حج را برای حاجتی از حاجت‌های دنیوی ترک گوید، حاجتش برآورده نمی‌شود، مگر اینکه نگاهش به [حاجیان]سر تراشیده بیفتد.»

۴. فقرزدایی

انجام حج برای همیشه فقر را از انسان دور می‌سازد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «الْحَجُّ یَنْفِی الْفَقْرَ؛ حج باعث از بین رفتن فقر می‌شود.» و امام صادق علیه السلام فرمود: «مَنْ حَجَّ ثَلاثَ حِجَجٍ لَمْ یُصِبْهُ فَقْرٌ اَبَدا؛ هر کس سه بار حج انجام دهد، تا ابد فقر به او نمی‌رسد.»

خاطره

۵. افزایش رزق و روزی

از دیگر آثار و برکات مادی حج این است که بر رزق و روزی انسان افزوده می‌شود.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «حُجُّوا تَسْتَغنُوا؛ حج انجام دهید تا از نظر مالی بی نیاز شوید.» امام صادق علیه السلام نیز فرمود: «ما رَأَیْتُ شَیْئا أَسْرَعَ غِنیً وَلا أَنْفَی لِلْفَقْرِ مِنْ اِدْمانِ حِجِّ هذا الْبَیْتِ؛ چیزی سریع‌تر برای بی نیازی مالی و نابود کننده فقر از مداومت حج خانه خدا ندیدم.»

اسحاق بن عمار می‌گوید که به امام صادق علیه السلام عرض کردم: من با خود این گونه قرار گذاشته ام که هر سال تنها و یا با یکی از بستگان با سرمایه خودم حج انجام دهم. حضرت فرمود: «بر این قرار، تصمیم جدی داری؟» عرض کردم: بلی. فرمود: «اِنْ فَعَلْتَ ذلِکَ فَأَیْقِنْ بِکَثْرَةِ الْمالِ أَوْ أَبْشِرْ بِکَثْرَةِ الْمالِ؛ اگر این کار (حج در هر سال) را انجام دهی، پس یقین کن به زیادی مال [خویش]و یا بشارت باد تو را به زیادی مال!»

۶. بیمه سلامتی

اثر دیگر سفر حج این است که بر سلامتی بدن و صحت جسم نیز اثر می‌گذارد.

امام زین العابدین علیه السلام فرمود: «حُجُّوا وَاعْتَمِرُوا تَصِحَّ أَجْسامُکُمْ؛ حج کنید و عمره انجام دهید که باعث سلامتی بدن‌های شما می‌شود.»

آنچه از آثار و برکات انجام حج بیان شد، اختصاص به کسانی دارد که با شرایط، حج را به جا آورند. این شرایط متعدد است و اهم آن‌ها را این گونه می‌توان بیان کرد:

۱. اخلاص

حجی آثار معنوی و برکات مادی را در پی دارد که از روی اخلاص انجام گیرد، نه برای شهرت و ریا و یا به قصد تجارت و سیاحت و....

امام صادق علیه السلام فرمود: «الْحَجُّ حَجّانِ حَجٌّ لِلَّهِ وَحَجٌّ لِلنّاسِ فَمَنْ حَجَّ لِلّهِ کانَ ثَوابُهُ عَلَی اللّهِ الْجَنَّةَ وَمَنْ حَجَّ لِلنّاسِ کانَ ثَوابُهُ عَلَی النّاسِ یَوْمَ الْقِیامَةِ؛ حج دو نوع است: ۱. حج برای خدا؛ ۲. حج برای مردم [و از روی ریا]. پس کسی که برای خدا حج کند، ثوابش بر خدا بهشت است و کسی که برای مردم [و از روی ریا]حج گذارد، پاداشش در روز قیامت بر مردم است [و پاداشی در نزد خدا ندارد].»

عبد الرحمان بن کثیر می‌گوید: سالی با امام صادق علیه السلام در سفر حج همراه شدم. در مسیر راه بر کوهی صعود کرد [در عرفات یا منی و یا خود مکه]. پس مُشرف بر حاجیان شده، به آن‌ها [با دقت]نظر کرد و فرمود: «ما أَکْثَرَ الضَّجِیجَ وَأَقَلَّ الْحَجِیجَ؛ چقدر ناله کننده بسیار است، ولی حاجی (واقعی بسیار) کم!».

۲. ترک گناه و محرمات احرام

امام باقر علیه السلام فرمود: «ما یُعْبَأُ بِمَنْ یَؤُمُّ هذا الْبَیْتَ اِذا لَمْ یَکُنْ فِیهِ ثَلاثُ خِصالٍ وَرَعٌ یَحْجُزُهُ عَنْ مَعاصِی اللّهِ تَعالی وَحِلْمٌ یَمْلِکُ بِهِ غَضَبَهُ وَحُسْنُ الصَّحابَةِ لِمَنْ صَحِبَهُ؛ اعتنا نمی‌شود [از طرف خدا]به کسی که قصد این خانه [خدا]می‌کند، مگر سه خصلت در او باشد: ۱. ورعی که او را از معصیت الهی باز دارد؛ ۲. حلم و بردباری که به وسیله آن مالک غضبش باشد [و بر خشم خود مسلط شود]؛ ۳. و نیکو رفاقت کردن با کسی که با او رفیق می‌شود [و خوش اخلاق بودن در سفر حج].»

در قرآن کریم نیز آمده است: «فَمَن فَرَضَ فِیهِنَّ الْحَجَّ فَلاَ رَفَثَ وَلاَ فُسُوقَ وَلاَ جِدَالَ فِی الْحَجِّ وَمَا تَفْعَلُواْ مِنْ خَیْرٍ یَعْلَمْهُ اللَّهُ وَتَزَوَّدُواْ فَإِنَّ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوَی وَاتَّقُونِ» از آثار و برکات مادّی ایّام حج این است که در این ایّام، خداوند از اموال و اهل و عیال زائر خانه اش محافظت و نگه داری می‌کند.

۳. دوری از مال حرام

حجی آثار و برکات دارد که با مال حرام، همچون پول ربا، و پول خمس نداده و درآمدهای نامشروع نباشد. رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: «مَنْ حَجَّ بِمالٍ حَرامٍ فَقَالَ لَبَّیْکَ اللّهُمَّ لَبَیْکَ قَالَ اللَّهُ لَهُ لا لَبَّیْکَ وَلا سَعْدَیْکَ حَجُّکَ مَرْدُودٌ عَلَیْکَ؛ کسی که با مال حرام قصد حج کند، پس [هنگامی که]می‌گوید: خداوندا! لبیک. خداوند می‌فرماید: نه لبیک و نه سعدیک، حج تو به سوی خودت برگشت می‌خورد [و هرگز مورد قبول واقع نمی‌شود].»

و امام باقر علیه السلام فرمود: «لا یَقْبَلُ اللَّهُ حَجّا وَلا عُمْرَةً مِنْ مالٍ حَرامٍ؛ خداوند حج و عمره‌ای را که با مال حرام انجام گیرد، قبول نمی‌کند.»

در نتیجه، آثار و برکات معنوی، اخلاقی و مادی حج را کسی می‌تواند دریافت کند که از گناهان دوری کند و حجی با اخلاص و مال حلال انجام دهد.