استاد محسن قرائتی در تفسیر نور به ارائه «نکات ناب» و «پیام های زیبای آیات قرآن کریم» پرداخته که در این نوشتار، آیه ۱۹۴ سوره مبارکه آل عمران را در قالب مجموعه «قطره ای از دریا» ارائه می نماید.

آیه

رَبَّنَا وَآتِنَا مَا وَعَدْتَنَا عَلَی رُسُلِکَ وَلَا تُخْزِنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ ۗ إِنَّکَ لَا تُخْلِفُ الْمِیعَادَ

ترجمه

(خردمندان می گویند:) پروردگارا! آنچه را به واسطه ی پیامبرانت به ما وعده داده ای، به ما مرحمت فرما و ما را در روز قیامت خوار مساز، که البتّه تو خلاف وعده انجام نمی دهی.

نکته ها

در این چند آیه، خداوند متعال مسیر رشد خردمندان و اولوا الالباب را این گونه ترسیم می کند: یاد خدا، فکر، رسیدن به حکمت، تسلیم انبیا شدن، استغفار، خوب مردن، در انتظار الطاف الهی و نجات از رسوایی و خواری.

در آیات قبل ایمان خردمندان به خداوند و قیامت مطرح بود و در این آیه ایمان به نبوّت نیز مطرح شده است. «ما وعدتنا علی رسلک»

تکرار «ربّنا» در سخنان اولواالالباب، نشان شیفتگی آنان به ربوبیّت الهی است.

اولوا الالباب، هم عزّت دنیا را می خواهند و هم عزّت آخرت را.

جمله ی «آتنا ما وعدتنا علی رسلک» مربوط به دنیاست که خداوند وعده نصرت به اهل حقّ داده است: «انّا لننصر رسلنا»[۱] وجمله ی «و لاتخزنا» مربوط به عزّت در آخرت است.

پیام ها

۱- وفای به وعده، از شئون ربوبیّت الهی است. «ربّنا اتنا ما وعدتنا»

۲- گرچه خداوند به وعده های خود وفا می کند، لکن ما نیز باید دعا کنیم. «اتنا ما وعدتنا»

۳- خردمندان به همه ی انبیا و همه وعده های الهی ایمان دارند. «ما وعدتنا علی رسلک»

۴- نهایت آرزوی خردمندان، رسیدن به الطاف الهی و نجات از دوزخ و رسوایی در قیامت است. «اتنا ما وعدتنا، ولاتخزنا یوم القیمة»

۵ - بیم و امید باید در کنار هم باشد. «اتنا ما وعدتنا... ولاتخزنا»

پی نوشت:

۱) غافر، ۵۱.

زیارت عاشورا گرچه به حسب ظاهر از امام باقر و امام صادق (علیه السلام) نقل شده؛ زیرا صفوان که از یاران امام باقر و امام صادق(ع) است می گوید: «من در روز عاشورا در خدمت امام باقر (علیه السلام) بودم که این زیارت را قرائت فرمودند.»

همچنین می گوید: «امام صادق (علیه السلام) پس از زیارت امیرالمومنین علیه السلام به طرف کربلا اشاره کردند و این زیارت را قرائت کردند، اما در واقع این زیارت از ناحیه خود خداوند متعال نازل شده و از احادیث قدسی است، چون شیخ عباس قمی، در مفاتیح الجنان از امام صادق علیه السلام نقل می کند که: آن حضرت از پدر بزرگوارش و ایشان از اجداد طاهرینش و آنان از پیامبر اکرم(ص) و آن حضرت از جبرئیل و جبرئیل از خداوند متعال نقل می کنند که حضرت احدیت به ذات مقدس خود قسم خورده که هر کس امام حسین(ع) را با این زیارت، از دور یا نزدیک زیارت کند، زیارت او را می پذیرم و خواهش و حاجت او را برآورده می کنم و فوز به بهشت و آزادی از جهنم را به او عطا می کنم و شفاعت او را در حق هر کس که بخواهد قبول می نمایم»

سپس امام صادق (ع) به صفوان می گوید: «هرگاه حاجتی پیدا کردی این زیارت را بخوان که برآورده خواهد شد»

همچنین در بحارالانوار از علقمه بن محمد حضرمی از امام باقر( علیه السلام) حدیثی را نقل کرده که مضمونش چنین است که حضرت فرمود: «هر کس امام حسین(ع) را با این زیارت (زیارت عاشورا) زیارت کند خداوند متعال صدهزار هزار درجه به او بدهد و مثل کسی باشد که با امام حسین(ع) شهید شده باشد و از آن روزی که امام حسین(ع) شهید شده و هر پیغمبر و رسولی و هر کس که آن حضرت را زیارت کرده، خداوند ثواب همه آنها را در نامه اعمال او بنویسد.»

همانگونه که در بحث خداشناسی، اول باید انسان ظرف وجودی اش را از همه آلودگی ها پاک کند و با گفتن «لااله» نفی الوهیت از همه خدایان دروغین و طاغوت ها بنماید آنگاه با گفتن «الا الله» تسلیم در مقابل حضرت احدیت شود، در زیارت عاشورا نیز همین مساله حاکم است و به قول عرفا و حکما، اول باید تخلیه صورت گیرد، سپس تحلیه انجام شود، یعنی برای این که انسان ملبس به لباس مقدس تولی و تبری شود و شیعه و پیرو بودن خود را به اثبات برساند، اول باید از دشمنان حضرات معصومین تبری بجوید و ظرف وجودی اش را پاک سازد تا خودش را آماده کند برای تقدیم سلام به حضور مقدس امام حسین و اولاد و اصحاب آن حضرت.
روی این حساب است که در زیارت عاشورا دستور داده شده که اول باید دشمنان و ظالمان و ستمگران به خاندان عصمت و طهارت را لعن و نفرین کرد بعد به امام حسین علیه السلام سلام داد. اما برای اینکه انسان کاملا دشمنی خود را نسبت به دشمنان اهل بیت و امام حسین(ع) و دوستی خود را نسبت به خاندان پیامبر اکرم مخصوصا حضرت اباعبدالله الحسین برساند، باید اول صد مرتبه لعن و نفرین کند، بعد صد مرتبه سلام و درود و تحیت. که منقول است خیلی از بزرگان و مراجع و عرفا، زیارت عاشورا را با صد بار لعن و سلام می خواندند از جمله نقل شده که امام خمینی(ره) چنین زیارت می کردند.

همچنین حضرت آیت الله العظمی بهجت می گوید: «شیخ انصاری زیارت عاشورا را با صد لعن و سلام می خواندند.»

بنابراین زیارت عاشورا محکی برای شیعیان خاندان نبوت و رسالت است. وهابی ها، در کربلا، نجف، عتبات عالیات، مکه و مدینه از همراه داشتن مفاتیح توسط شیعیان و خواندن آن جلوگیری می کردند که عمده مخالفتشان به خاطر زیارت عاشورا است.

چند تذکر در مورد زیارت عاشورا:

۱- اگر قرائت صدبار لعن و سلام در هنگام زیارت عاشورا باعث عسر و حرج و یا سبب نخواندن زیارت عاشورا شود اگر چنانچه بعد از هر بخش از لعن ها و سلام ها بگوید: «تسعا و تسعین مره» ان شاءالله ثواب زیارت کامل را خواهد داشت.

۲- در مفاتیح الجنان چند جمله در حاشیه زیارت عاشورا آمده یعنی «و بالبرائة ممن قاتلک و نصب لک الحرب و بالبرائة ممن اسس اساس الظلم و الجور علیکم و ابرء الی الله و الی رسوله»
چون در خیلی از کتب ادعیه معتبره این جملات جزء زیارت عاشورا آمده لذا خواندن این جملات الزامی است.

۳- یکی از ویژگی های زیارت عاشورا : علاوه بر ثواب عظیم اخروی که ذکر شد- باعث برآورده شدن حاجت های لاعلاج است، شاهدش هم داستان هایی است که در کتاب ها آمده است. بدین سبب سفارش می شود هرکس برای هر حاجتی که متوسل به این زیارت شریف می شود، ۴۰ روز مرتب آن را قرائت نماید و افضل اوقات آن نیز بعد از نماز صبح و قبل از طلوع آفتاب است.

۴- بعد از خواندن زیارت عاشورا حتما دو رکعت نماز زیارت امام حسین(ع) را بخواند که همانند نماز صبح می باشد.

۵- بعد از زیارت عاشورا و دو رکعت نماز، دعای علقمه حضرمی را نیز بخواند که در مفاتیح الجنان با نام «دعای بعد از زیارت عاشورا» آمده است.

۶- اگر کسی بتواند زیارت عاشورا را روزی دو بار بخواند خیلی خوب است، یعنی یکبار اول شب و یا آخر روز و یک بار هم اول صبح و قبل از طلوع آفتاب، زیرا از عارف بزرگ و جمال العارفین حضرت آیت الله سید علی قاضی تبریزی منقول است که بعد از ارتحالشان کسی ایشان را در عالم رویا دید و سوال کرد: چه عملی در آنجا از همه مهمتر است؟ می فرماید: زیارت عاشورا، بعد می گوید: من پشیمانم که چرا روزی یک بار زیارت عاشورا را قرائت کردم و دوبار نخواندم.»

زیارت قبر سیدالشهدا (علیه السلام) دارای آداب و دانستنی هایی است که در این نوشتار به برخی از آن اشاره خواهیم کرد:

- در زیارت کربلا ابتدا بهتر است حرم امام حسین زیارت شود بعد حرم حضرت عباس یا ابتدا باید به حرم حضرت عباس رفت بعد امام حسین؟

ادب و احترام به امام معصوم(ع) اقتضا می کند که اول به زیارت امام حسین (ع) رفت.

- از کدام در وارد حرم امام حسین(ع) شویم؟

چون خواستی وارد حائر مقدّس شوی، از دری که در جانب مشرق قرار دارد وارد شو، چنان‌که امام صادق(علیه‌السلام) به یوسف کنّاسی فرمودند.

- اعمال و آداب لحظه رسیدن به قبر امام حسین(ع)

در روایت ابن قولویه آمده: امام صادق(علیه‌السلام) به مفضل بن عمر فرمود: ای مفضّل چون به قبر امام حسین(علیه‌السلام) رسیدی، بر در روضه بایست و این کلمات را بخوان که تو را به هر کلمه نصیبی از رحمت الهی خواهد بود:

السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وارِثَ آدَمَ صَفْوَةِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وارِثَ نُوحٍ نَبِیِّ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وارِثَ إِبْراهِیمَ خَلِیلِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وارِثَ مُوسیٰ کَلِیمِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وارِثَ عِیسَیٰ رُوحِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُحَمَّدٍ حَبِیبِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عَلِیٍّ وَصِیِّ رَسُولِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وارِثَ الْحَسَنِ الرَّضِیِّ،

سلام بر تو ای وارث آدم برگزیده خدا، سلام بر تو ای وارث نوح پیامبر خدا، سلام بر تو ای وارث ابراهیم دوست خدا، سلام بر تو ای وارث موسی هم‌سخن خدا، سلام بر تو ای وارث عیسی روح خدا، سلام بر تو ای وارث محمّد محبوب خدا، سلام بر تو ای وارث علی، جانشین رسول خدا، سلام بر تو ای وارث حسن آن پیشوای پسندیده،

السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ فاطِمَةَ بِنْتِ رَسُولِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الشَّهِیدُ الصِّدِّیقُ، السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْوَصِیُّ الْبارُّ التَّقِیُّ، السَّلامُ عَلَی الْأَرْواحِ الَّتِی حَلَّتْ بِفِنائِکَ وَأَناخَتْ بِرَحْلِکَ، السَّلامُ عَلَیٰ مَلائِکَةِ اللّٰهِ الْمُحْدِقِینَ بِکَ، أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلاةَ، وَآتَیْتَ الزَّکاةَ، وَأَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ، وَنَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ، وَعَبَدْتَ اللّٰهَ مُخْلِصاً حَتَّیٰ أَتَاکَ الْیَقِینُ، السَّلامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللّٰهِ وَ بَرَکاتُهُ.

سلام بر تو ای وارث فاطمه دختر رسول خدا، سلام بر تو ای شهید بسیار درست‌کردار و راستگو، سلام بر تو ای جانشین نیکوکار پرهیزکار، سلام بر ارواحی که به آستانت فرود آمدند و به درگاهت بار انداختند، سلام بر فرشتگان خدا که گرداگرد تواند، گواهی می‌دهم که تو نماز را برپا داشتی و زکات پرداختی و امر به معروف و نهی از منکر کردی و خدا را خالصانه عبادت کردی تا آن‌که مرگ به سویت آمد، سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد.

سپس به سوی قبر روانه می‌شوی و به هرگامی که بر می‌داری یا می‌گذاری، همانند ثواب کسی را داری که در راه خدا در خون خود دست‌ و پا زده باشد، چون نزدیک قبر رسیدی به قبر دست بمال و بگو:

السَّلامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللّٰهِ فِی أَرْضِهِ وَ سَمائِهِ.

سلام بر تو ای حجّت خدا در زمین و آسمانش.

پس از آن از قبر فاصله گرفته متوجه نماز می‌شوی و به هر رکعت که نزد آن حضرت می‌خوانی همانند ثواب کسی را داری که هزار مرتبه حج و عمره انجام داده و هزار بنده آزاد کرده و هزار مرتبه همراه پیامبر مرسل، برای خدا به جهاد برخاسته باشد.

- برابری زیارت امام حسین(ع) با حج خانه خدا

از ثقه جلیل‌القدر محمّد بن مسلم روایت شده: که به حضرت باقر(علیه‌السلام) عرض کرد: ما زمانی که به زیارت پدرتان حسین بن علی می‌رویم، آیا چنین است که در حج خانه خداییم؟ فرمود: آری، عرضه داشت: پس آنچه بر حاجیان لازم است بر ما لازم است؟

فرمود: بر تو لازم است با هرکه رفیق توست نیکو معاشرت کنی و بر تو لازم است که کم سخن بگویی، مگر سخن خیر و بر تو لازم است که بسیار یاد خدا کنی و لازم است که جامه‌هایت پاکیزه باشد و پیش از آن‌که وارد حائر شوی غسل کنی و لازم است که با خشوع و نرم و خالص باشی و نماز بسیار بخوانی و بر محمّد و آل محمّد صلوات بسیار فرستی و باید خود را از چیزهایی که سزاوار تو نیست حفظ کنی و دیده‌ات را از حرام و شبهه بپوشانی و به برادران مؤمن پریشان خود احسان کنی و اگر کسی را ببینی که خرجی‌اش تمام شده از او دستگیری کرده و خرجی خود را بین او و خود به طور برابر قسمت کنی و تقیه بر تو لازم است که قوام دین تو به آن است و همچنین پرهیز از اموری که خداوند از آن‌ها نهی فرموده و دشمنی با دیگری و بسیار سوگند خوردن و گفتگوی بی‌منطق و ستیزی که در آن سوگند باشد ترک کنی؛

چون چنین رفتار کنی به اندازه ثواب حج و عمره برای تو تمام می‌شود و از سوی کسی‌که به هزینه کردن مال و دور افتادن از اهل‌بیتش درخواست ثواب برای او کرده‌ای، مستوجب می‌شوی به اینکه به آمرزش گناهان و رحمت و خشنودی خدا به وطن بازگردی.

- لزوم تواضع و فروتنی و خشوع در زیارت امام حسین(ع)

از مسائلی که در سفر زیارت امام حسین(علیه‌السلام) مستحب است، تواضع و فروتنی و خشوع و راه رفتن همانند بنده ذلیل است، پس کسانی که در راه زیارت آن حضرت، بر این مرکب‌های جدید سوار می‌شوند، باید خیلی متوجه خود باشند که بر سایر زائران و بندگان خدا که به سختی و مشقّت به کربلا می‌روند، بزرگی ننمایند و تکبّر نورزند و آنان را به چشم حقارت نبینند.

علما در احوال اصحاب کهف نقل کرده‌اند: که آن‌ها از خاصان دقیانوس و به منزله وزرای او بودند، وقتی حق‌تعالی رحمت خود را شامل حال آن‌ها فرمود و به فکر خداپرستی و اصلاح کار خود برآمدند، مصلحت خویش را در این دیدند که از مردم کناره گیرند و در غاری پناه گرفته به عبادت حق مشغول شوند، به این خاطر سوار بر اسب‌ها شده، از شهر بیرون آمدند.

همین‌که سه میل راه رفتند، تملیخا که یکی از آنان بود گفت: «برادران این راه، راه آخرت است و باید به صورت نداری و مسکنت رفت و فرمانروایی و ریاست دنیا را کنار گذاشت، اکنون از اسب‌ها پیاده شوید و با پای پیاده به درگاه حق روید، شاید خداوند به شما رحم کند و در کار شما گشایشی نصیب شما فرماید؛ همگی از اسب‌های خود پیاده شدند و آن افراد محترم و معظّم در آن روز، هفت فرسخ با پای پیاده راه رفتند تا پاهایشان مجروح و خون‌چکان شد!

پس زائران قبر مطهر امام حسین(علیه‌السلام) این واقعیت را در نظر داشته باشند و بدانند شخص در این راه هرچه برای خدا فروتنی کند، باعث بالارفتن مقام او خواهد شد، بنابراین اساس در آداب زیارت آن جناب از امام صادق(علیه‌السلام) روایت شده: هرکه پیاده به زیارت قبر امام حسین(علیه‌السلام) برود، حق‌تعالی برای او به عدد هر گام هزار حسنه می‌نویسد و هزار گناه را از او محو می‌کند و برای او هزار درجه در بهشت بلند می‌فرماید، چون به شطّ فرات رسیدی غسل کن و پایت را برهنه نما و کفش‌های خود را در دست گیر و راه برو همانند راه رفتن بنده‌ای خوار.

- پرهیز از غذاهای لذیذ در زیارت امام حسین(ع)

زائر در سفر زیارت آن حضرت توشه خود را از غذاهای لذیذ مانند بریانی و حلواجات قرار ندهد، بلکه خوراکش را نان با شیر یا ماست تهیه ببیند.

از امام صادق(علیه‌السلام) روایت شده است که فرمود: شنیدم جماعتی به زیارت امام حسین(علیه‌السلام) می‌روند و با خود سفره‌هایی برمی‌دارند که در آن‌ها بزغاله‌های بریان و حلواجات هست، اگر به زیارت قبر پدران یا دوستان خود بروند قطعاً این خوراکی‌ها را با خود برنمی‌دارند.

در روایت معتبر دیگری نقل‌شده است: که امام صادق(علیه‌السلام) به مفضل بن عمر فرمود: زیارت کنید امام حسین(علیه‌السلام) را بهتر از آن است که زیارت نکنید و زیارت نکنید بهتر از آن است که زیارت کنید، مفضّل عرضه داشت: پشتم را شکستی! فرمود: و الله اگر به زیارت قبر پدران خود بروید، اندوهگین و غمناک می‌روید و به زیارت آن حضرت که می‌روید سفره‌ها با خود برمی‌دارید، درحالی‌که باید ژولیده مو و گردآلود بروید.

نویسنده گوید: پس برای ثروتمندان و تاجران چه اندازه شایسته است که این مسئله را در این سفر توجّه کنند و هرگاه در شهرهایی که تا کربلا بین راه ایشان است، عدّه‌ای از دوستانشان ایشان را دعوت و میهمان می‌کنند و در زمان حرکت سفره‌های آنان را از پختنی‌های لذیذ و مرغ بریان و سایر غذاها پر می‌کنند، قبول نپذیرند و بگویند: ما مسافر کربلا هستیم و برای ما تغذیه به این غذاها شایسته نیست.

شیخ کلینی روایت کرده: بعد از شهادت حضرت سید الشّهدا همسر کلبیّه آن حضرت مجلس عزا برپا کرد، گریست و سایر زن‌ها و خدمتکاران گریستند تا حدی که اشک‌های آن‌ها خشک شد، از جایی برای آن مخدّره «جونی» هدیه فرستادند که معنی آن را مرغ قطا گفته‌اند، این هدیه برای این بود که از خوردن آن در گریستن بر امام حسین(علیه‌السلام) نیرو بگیرند، چون آن بانوی محترمه آن را دید پرسید چیست؟ گفتند: هدیه‌ای است که فلانی برای شما فرستاده تا در ماتم امام حسین(علیه‌السلام) از آن کمک بگیرید، فرمود: «ما که در جشن عروسی نیستیم، ما را چه به این خوراک؟» پس دستور داد تا آن را از خانه بیرون بردند.

مراسم پیاده روی اربعین در عصر مرجعیت شیخ مرتضی انصاری با شکوه تمام رواج داشته است. در حالی که پس از وی، این عمل متعلق به طبقه فقرا و نیازمندان معرفی شد ولی محدث نوری آن را احیا کرد. این مراسم در دوره‌های مختلف تاریخی استمرار داشته و حتی در دوره دیکتاتوری صدام حسین نیز به صورت مخفیانه برگزار می‌شد.

بنا بر روایتی از حضرت امام حسن عسگری(علیه السلام) که شیخ طوسی نقل کرده است، برگزاری این مراسم یکی از نشانه‌های مؤمن بوده و جابر بن عبدالله انصاری صحابه گرانقدر پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) اولین زائر قبر مطهر حضرت امام حسین(علیه السلام) بوده و اولین کسی است که مراسم راهپیمایی اربعین را به جای آورده است.

بر همین اساس چه علمای قدیم بعد از شیخ انصاری و چه علمای عصر حاضر بر شرکت در زیارت اربعین هم سفارش‌های بسیاری دارند و هم نسبت به الطاف معنوی این زیارت و پیاده روی دستورات مختلفی بیان کردند.

حضور پرشور علما و مراجع در پیاده روی اربعین:

آیت الله حسینی شاهرودی
در میان مراجع تقلید، حضور آیت الله العظمی سید محمود حسینی شاهرودی، زبانزد همگان بود. معروف است که وی در این مراسم، نخست با پای پیاده از نجف خارج می شد و به سوی کربلا حرکت می کرد و سپس سایر آقایان، استادان و طلاب هم به دنبال وی به راه می افتادند و وقتی مراسم زیارت تمام می شد، بیشتر زائران از کربلا سوار وسیله نقلیه می شدند و به نجف باز می گشتند؛ اما آیت الله شاهرودی در بازگشت هم پیاده به نجف بازمی گشت. [۱] معروف است که این مرجع بزرگ، چهل سفر با پای پیاده به زیارت امام حسین(علیه السلام) مشرف شده است.

علامه امینی
یکی دیگر از شخصیت های برجسته حوزه علمیه نجف که به طور مرتب، در این مراسم شرکت می کرد، علامه امینی مؤلف کتاب ارزشمند «الغدیر» بود که در این سفرها، همواره تعدادی از مؤمنین او را همراهی می کردند. علامه امینی وقتی به نزدیکی کربلا می رسید، حالش منقلب می‌شد و قطرات اشک از چشمانش جاری می شد. [۲]

امام موسی صدر
امام موسی صدر، رهبر شیعیان لبنان که در شهریور ۱۳۵۷ توسط صهیونیست ها ربوده و ناپدید شد، یکی از شیفتگان مراسم پیاده روی از نجف به کربلا بود. مرحوم آیت الله سید محمدعلی موحد ابطحی، یکی از عالمان بزرگ اصفهان که در نجف با امام موسی صدر هم بحث بود، می گوید:
«وقتی که امام موسی صدر همراه ما با پای پیاده از نجف به کربلا می رفت، در این سفر، حضوری عاشقانه داشت و در وقت دعا و زیارت عاشورا، از همه باحال تر بود و هنگام گریه، چشمانش از شدت گریه سرخ می شد و وقتی نوبت ذکر مصیبت و خواندن اشعار و نوحه سرایی به او می رسید، با حال جان کاهی در مصیبت اهل بیت(علیهم السلام) اشعار فارسی و عربی فصیحی می خواند و هنگام کار و حمل اثاثیه سفر، وی بیش از همه کار می کرد و هنگام شوخی و مزاح، مزاح هایی بیان می کرد که بعد علمی و اخلاقی جالبی داشت».[۳]

حاج آقا مصطفی خمینی
آیت الله حاج آقا مصطفی خمینی نیز از عالمان و استادان نجف بود که همواره در مراسم پیاده روی حضوری پیوسته و جدی داشت. او مقید بود که در تمام ایام زیارت‌های مخصوص امام حسین(علیه السلام) (اول و نیمه رجب، نیمه شعبان، عرفه و به خصوص اربعین) پیاده از نجف به کربلا برود و در میان راه، گاهی کف پایش تاول می زد و زخمی می‌شد؛ ولی باز هم با شور و شوق تمام، به راه خود ادامه می داد و اصرار دوستان را برای سوار شدن به وسیله نقلیه، حتی در قسمتی از راه نمی‌پذیرفت و چون به نزدیک کربلا می‌رسید و نگاهش به گنبد و گل دسته های حرم امام حسین(علیه السلام) و پرچم سرخ رنگ آن می افتاد، بی اختیار اشک از چشمانش سرازیر می شد و مصیبت اهل بیت(علیهم السلام) را زمزمه می‌کرد و به سر و سینه می زد و عزاداری و نوحه سرایی می کرد.[۴]

رهنمودها و سفارشات مراجع و علمای شیعه در مورد زیارت اربعین:

آیت الله العظمی بهجت
آیت الله العظمی بهجت فومنی، پیاده روی اربعین را بهترین فرصت برای معرفی امام حسین(علیه السلام) به جهانیان دانسته، بر این نکته تأکید می‌کردند که:
الان هنوز همه مردم عالم، حسین(علیه السلام) را نمی شناسند و این تقصیر ماست؛ چون ما برای سیدالشهدا(علیه السلام) طوری فریاد نزدیم که همه عالم صدای ما را بشنود.[۵]

آیت الله العظمی شبیری زنجانی
در نگاه آیت الله العظمی شبیری زنجانی پیاده سفر کردن به کربلا موضوعیت دارد و آن را یک نوع ادای احترام و خضوع و خشوع دانسته و از مصادیق تعظیم شعائر می شمارد:
امام حسن و امام حسین(علیهما السلام) پیاده به مکه می رفتند و این خود، یک نوع احترام است. حتی در روایتی در کتاب بحارالانوار در معجزات امام حسن(علیه السلام) اشاره شده که آن حضرت در بازگشت از مکه به مدینه، با پای پیاده حرکت می کردند تا بدان جا که پاهای ایشان ورم می کرد.
با این که وسایل عبور و مرور بوده و حضرات هم به آن دسترسی داشتند. در روایتی معتبر در کتاب کافی، ابن بکیر از امام صادق(علیه السلام) درباره بیست سفر پیاده حج امام حسن مجتبی(علیه السلام) سؤال می کند و حضرت در پاسخ اشاره می فرمایند که حضرت با پای پیاده به حج می رفتند در حالی که محمل ها و کجاوه ها همراه حضرت حرکت می کردند. [۶]

آیت الله العظمی وحید خراسانی
آیت الله العظمی وحید خراسانی، انجام زیارت به نیابت معصومان(علیهم السلام) را به زائران توصیه می کنند:
سزاوار است کسانی که از ایران مشرف می شوند، به نیابت امام هشتم علی بن موسی الرضا(علیهما السلام) بروند، و کسانی که از بلاد دیگر به آن حرم شرفیاب می شوند، به نیابت سایر معصومین(علیهم السلام) مشرف شوند، و در این سفر پربرکت چون نائب آن مقام رفیع هستند، نظر عنایت حضرت سیدالشهدا(علیه السلام) به آن نائبان به رعایت منوب عنه آنان موجب سعادت دنیا و عقبی است. ایشان بر قدرشناسی از نعمت زیارت اربعین تأکید داشته به زائران سفارش می کنند: مراقب باشند که خود را آلوده نکنند، و خدا و امام زمان(علیه السلام) را هرگز فراموش نکنند. [۷]

آیت الله جوادی آملی
آیت الله جوادی آملی معتقد است اهمیت زیارت اربعین، تنها به این نیست که از نشانه های ایمان است؛ بلکه طبق این روایت، در ردیف نمازهای واجب و مستحب قرار گرفته است. بنابراین همان گونه که نماز، ستون دین و شریعت است، زیارت اربعین و حادثه کربلا نیز ستون ولایت است، امّا مهم آن است که دریابیم نماز و زیارت اربعین انسان را چگونه متدین می کند. [۸]

پی نوشت ها:
[۱]. خاطرات آیت الله ملکوتی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص۱۷۵.
[۲]. علامه امینی، جرعه نوش غدیر، ص۴۰.
[۳]. عبدالرحیم اباذری، امام موسی صدر امید محرمان، ص۱۷۸ـ۱۷۶.
[۴]. محمدحسن رحیمیان، حدیث رویش، ص ۱۴۹.
[۵]. خبرگزاری فارس.
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=۱۳۹۱۱۰۰۵۰۰۱۱۲۸
[۶]. همان.
[۷]. پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/۶۴۴۴/۸۱۶۰/۱۰۷۵۱۴/
[۸]. همان.

زیارت حسین بن علی ـ علیهما السلام ـ بر هر کس که او را از سوی خداوند «امام» می داند واجب است.[۱]

زیارت یکی از راه های یاد و احیای اهداف امام حسین ـ علیه السلام ـ و الگو قرار دادن تفکرات ناب آن حضرت است و زیارت اربعین یعنی چهلمین روز شهادت آن حضرت و روز بیستم صفر یکی از با فضیلت ترین زیارت هاست و امام حسن عسکری ـ علیه السلام ـ خواندن زیارت اربعین را یکی از علامت های مومن می شمارند.[۲]

در فرازی از این وصیت چنین آمده است: «وصل علی الحسین المظلوم، الشهید الرشید، قتیل العبرات و ....»[۳] «و درود فرست بر حسین مظلوم، شهید رشید، کشته شده اشکها و...

«العبرات» از عبره است یعنی گریه ای که از سینه بیرون آید و کنایه از کسی است که با یادآوری مطلب و یا شخصی بغض گلویش را می گیرد و چشمانش اشک آلود می شود و مراد از این که امام حسین ـ علیه السلام ـ کشته شده اشک هاست، به این است که هر کس امام حسین ـ علیه السلام ـ و واقعه عاشورا را یاد کند، چشمانش اشک آلود می گردد.

شهیدی که هم یادش گریه آور است و هم اشک ریختن در سوگ او ثواب دارد و موجب احیای اهداف عاشورا می شود و امامان ـ علیهم السلام ـ نیز توصیه فراوان بر عزاداری و گریستن بر مصیبت های آن حضرت داشته اند. امام حسین ـ علیه السلام ـ می فرمایند: من کشته شده اشک هایم.[۴] و باز فرمود: من کشته شده اشکم و هیچ مومنی مرا یاد نمی کند مگر آن که گریه کرده و بغض گلویش را بگیرد و اشک در چشمانش می آید.[۵] و امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود: کشته اشک یعنی هیچ مومنی او را یاد نمی کند مگر گریه کند.[۶]

بنابراین مراد از کشته شده اشک ها یعنی امام حسین ـ علیه السلام ـ به خاطر اهداف بزرگ و متعالی که داشتند و عده ای نگذاشتند این اهداف در جامعه عملی شود و آن حضرت را شهید کردند بر ملت های آزاده چنان این غم و اندوه سنگین است که هماره بر آن حضرت اشک می ریزند و حسین ـ علیه السلام ـ کشته شده ای است که اشک ها در یاد او سرازیر است.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۱. نفس المهموم، شیخ عباس قمی، ترجمه علامه شعرانی.

۲. لهوف، سید ابن طاوس، ترجمه عقیقی بخشایشی.

۳. عاشورا مکتب انتظار، دکتر علی هراتیان.

۴. حماسه حسینی، شهید مطهری.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در پایان مراسم عزاداری اربعین سید و سالار شهیدان که امروز با حضور دانشجویان در حسینیه امام خمینی(ره) برگزار شد، طی سخنانی دلهای پاک و مؤمن جوانان را موجب کیفیت‌بخشی به دعا و موعظه و افزایش هدایت الهی دانستند و تاکید کردند: مراسم اربعین که پرچم بلند حضرت سیدالشهداء است امسال با شکوه‌تر و معظّم‌تر از هر دوره دیگری در تاریخ برگزار شد.

رهبر انقلاب، حادثه معجزه‌آسای راهپیمایی اربعین را نشانه اراده پروردگار برای برافراشته‌تر کردن پرچم اسلامِ اهل‌بیت خواندند و افزودند: این حرکت با هیچ سیاست و تدبیر بشری قابل تحقق نیست و این دست خدا است که با این جلوه عظیم بشارت می‌دهد راه پیش روی ما روشن و پیمودنی است.

ایشان، جوانان را به قدر دانستن دوران جوانی و اهتمام ویژه به هیئت‌های حسینی توصیه کردند و گفتند: هیئت‌ها هم باید یاد اهل‌بیت را زنده نگه دارند هم مرکز و پایگاه تبیین حقایق باشند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به تلاش‌های بی‌وقفه بدخواهان و رهزنان حقایق بر ضد حوادث مهمی همچون راهپیمایی شورانگیز اربعین، همگان را به وظیفه‌شناسی سفارش و خاطرنشان کردند: دو جمله حیاتی و جاودانی قرآن یعنی تواصی به حق و تواصی به صبر برای همیشه و بخصوص برای امروز ما یک دستورالعمل اساسی است.

ایشان، صبر را به معنای پایداری، ایستادگی، خسته نشدن و خود را در بن‌بست ندیدن دانستند و خطاب به جوانان عزیزِ هیئتی و قرآنی گفتند: هم خودتان راه حق را بروید هم تلاش کنید با منوّر کردن محیطهای گوناگون از جمله دانشگاه به رنگ خدا، دیگران نیز به این راه هدایت شوند.

همچنین در این مراسم، حجت‌الاسلام عالی در سخنانی، لازمه ظهور منجی عالم بشریت را ایجاد آمادگی و استعداد عمومی در امت اسلامی دانست و گفت: زیارت اربعین که امروز به نماد همگرایی مؤمنان و اجتماع عظیم حق‌طلبان تبدیل شده است، بستری بی‌نظیر برای تربیت جمعی جامعه اسلامی و تحکیم پیوندهای مؤمنین و ایجاد آمادگی برای ظهور است.

در این مراسم، محمد کاویان زیارت اربعین را قرائت کرد و میثم مطیعی نیز به مقتل‌خوانی و مرثیه‌سرایی پرداخت.

سید حسن نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان در پایان مراسم اربعین حسینی در شهر بعلبک گفت: ما در این مراسم این حادثه بزرگ و دردناک را گرامی می‌داریم.

وی افزود: یکی از مهمترین درس‌های روز اربعین وقتی مواضع امام سجاد(علیه السلام) و حضرت زینب(س) در مجلس یزید را به یاد می‌ آوریم، این است که  مصیبت هر قدر بزرگ باشد و شرایط هر قدر سخت باشد، (انسان) مومن ، غیرممکن است، ضعیف و یا تسلیم شود.

ذکر محمد (ص) و خاندانش تا روز قیامت جاودانه است

سید حسن نصرالله تاکید کرد، حضرت زینب (ع) همان بانویی است که عزیزانش کشته شدند و از شهری به شهر دیگر به اسارت برده شد، اما در برابر یزید می‌‌ایستد و سخنانی بالاتر از همه ارزش‌ها بر زبان می آورد و خطبه‌ای بسیار قوی و بسیار کوبنده علیه یزید ایراد می‌کند.

دبیرکل حزب الله لبنان تاکید کرد که ذکر محمد (ص) و خاندانش تا روز قیامت جاودان و پابر جاست.

سید حسن نصرالله گفت: بسیاری تلاش کردند، یزید را از ریختن خون حسین (ع) تبرئه کنند اما همه  تلاش‌ها با شکست مواجه شد و این خون همچنان در مقابل یزید فریاد می‌زند.

دبیرکل حزب الله لبنان با اشاره به اهداف قیام امام حسین(ع) تاکید کرد: جایی برای پذیرش ذلت و خواری نیست، بلکه باید با استناد و تکیه بر این  تاریخ پربار و یقین به آینده و وعده الهی حرکت کرد.

سید حسن نصرالله تاکید کرد: یکی از مصادیق سخنان حضرت زینب (س) راهپیمایی اربعین است که این روزها در عراق جریان دارد.

20 میلیون دل به عشق امام حسین می‌تپد

دبیرکل حزب الله لبنان با اشاره به مراسم اربعین حسینی و حضور میلیونی عاشقان اباعبدالله در این مراسم افزود: بیست میلیون زائر یعنی بیست میلیون دل که به عشق امام حسین (ع) می‌تپد.

راهپیمایی اربعین در تاریخ بی‌سابقه است

سید حسن نصرالله با بیان اینکه راهپیمایی اربعین در عراق که با حضور بیست میلیون زائر برگزار شد، از نظر جمعیت در تاریخ بی‌سابقه است، تاکید کرد: راهپیمایی بی‌سابقه اربعین در عراق با وجود دمای 50 درجه شبیه یک معجزه است.

دبیرکل حزب الله لبنان با تاکید بر اینکه از نظر حضور عظیم و گسترده جمعیت، صحنه‌ای تاریخی در عراق رقم خورده که در سطح بین المللی نادیده گرفته می‌شود، افزود: ما از مردم عراق، مقامات این کشور و همه احزاب عراقی به خاطر سخاوتمندی، مهمان نوازی، فروتنی و تواضع و لطف و محبت آنها تشکر می‌کنیم.

کشتار صبر و شتیلا فجیع ترین قتل عام در تاریخ جنگ اعراب و اسرائیل است

سید حسن نصرالله در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به کشتار 40 سال پیش صبرا و شتیلا گفت: این کشتار نه تنها علیه فلسطینیان انجام شد، بلکه منجر به شهادت 1900 لبنانی و 3500 شهید فلسطینی شد.

وی تاکید کرد: کشتار صبرا و شتیلا بزرگترین و فجیع ترین قتل عام در تاریخ جنگ‌های اعراب و اسرائیل است و عاملان آن از مجازات فرار کردند.

سید حسن نصرالله در پاسخ به کسانی که می‌گویند «لبنان ما، لبنان شما نیست» با اشاره به اینکه کشتار صبرا و شتیلا بخشی از فرهنگ شماست و خدا را شکر ما شباهتی به شما نداریم، افزود: در مقابل فرهنگ زشت انتقام جویی شما، فرهنگ ما زندگی و حیات است که باعث می‌شود، هنگام آزادسازی مناطق خود از مزدوران انتقام نگیریم.

دبیرکل حزب الله لبنان با اشاره به ضمانت‌ های آمریکا گفت: این ضمانت‌‌ها نه از لبنانی‌ها و نه فلسطینی‌ها در کشتار صبرا و شتیلا یا هیچ جای دیگر محافظت نکرد.

وی افزود: هرکس ضمانت‌های آمریکا را بپذیرد، مانند این است که پذیرفته گردن مردان، زنان، کودکان و نوزادان در شکم مادران خود را برای بریدن تحویل دهد.

سخنان نصرالله خطاب به جوانان فلسطینی

سید حسن نصرالله در بخش دیگری از سخنانش خطاب به جوانان فلسطینی و جوانان کرانه باختری گفت: به شما به خاطر پایبندی شما به اصول و مبادی و حضور در میدان درود می فرستیم.

استقبال نصرالله از موضع حماس برای تجدید روابط با سوریه

دبیرکل حزب الله لبنان با اشاره به بیانیه جنبش حماس درباره برقراری روابط با سوریه افزود: بیانیه اخیر رهبری حماس در مورد تجدید و تقویت روابط با سوریه، موضع بسیار عالی است و ما به این گزینه احترام می گذاریم.

سید حسن نصرالله گفت: اولویت فلسطین و آرمان‌های فلسطین و مقابله با دشمن، همانطور که در بیانیه حماس آمده است، بر همه مواضع حاکم خواهد بود.

وی تاکید کرد: رهبری و مردم سوریه پشتیبان واقعی مردم فلسطین خواهند بود و برای آنها فداکاری خواهند کرد.

مقاومت تنها راه بازپس گیری حقوق ملت فلسطین

دبیرکل حزب الله لبنان با بیان اینکه بیانیه حماس از موضعی صحیح صادر و اقدامی درست و بسیار مهم است و همه نیروهای مقاومت باید متحد شوند، افزود: مقاومت و نه عجز و التماس، تنها راه بازپس گیری حقوق(ملت فلسطین) است.

هشدار مجدد نصرالله به صهیونیست‌ها درباره استخراج میادین گازی لبنان

سید حسن نصرالله در بخش دیگری از سخنانش به مناقشه مرزی بین لبنان و فلسطین اشغالی پرداخت و با اشاره به اینکه لبنان در برابر فرصتی طلایی و تکرار نشدنی است، افزود: با استخراج گاز می‌تواند برای حل بحرانش استفاده کند.

وی گفت: ما پیامی بسیار جدی در قبال هرگونه استخراج گاز از میدان کاریش، قبل از اینکه لبنان به مطالبات بر حق خود برسد، ارسال کردیم.

سید حسن نصرالله تاکید کرد: ما به اسرائیل در خصوص برداشت گاز از میدان کاریش قبل از اینکه لبنان به حقوق خود برسد، هشدار می‌دهیم و این یک خط قرمز است.

اسرائیلی‌ها می‌دانند مقاومت در تهدیدات خود جدی است

دبیرکل حزب الله لبنان با بیان اینکه با هدف استخراج گاز برای لبنان فرصت واقعی برای مذاکره دادیم و به دنبال ایجاد مشکل نبودیم، تاکید کرد: ما در مذاکرات تعیین مرزها حضور نداریم و همه چشم‌مان به کاریش و موشک‌هایمان است.

وی افزود: من فکر می‌کنم اسرائیلی‌ها، آمریکایی‌ها و دیگران اطلاعات کافی در مورد جدیت مقاومت دارند که (مقاومت) «با این موضوع شوخی نمی‌کند» و اگر رویارویی به ما تحمیل شود، آماده آن هستیم.

 تصمیم جدید سازمان ملل درباره ماموریت یونیفل، دام اسرائیلی است

دبیرکل حزب الله لبنان درباره تصمیم اخیر نیروهای چندملیتی وابسته به سازمان ملل در لبنان گفت: تصمیم اخیر در مورد نیروهای یونیفل حمله و تجاوز به حاکمیت لبنان و نشان دهنده ضعف  دولت و عدم حضور آن در صحنه است.

سید حسن نصرالله تاکید کرد: آخرین تصمیم در مورد یونیفل مین و دام اسرائیلی است و هرکس در پس آن قرار دارد، یا نادان است یا توطئه کننده.

سید حسن نصرالله در ادامه سخنان خود با بیان اینکه تصمیم اخیر در مورد یونیفل درها را به روی خطرات بزرگی باز می‌کرد، موضع گیری دولت را در این زمینه خوب توصیف کرد.

به گزارش تسنیم، هفته گذشته شورای امنیت سازمان ملل متحد ماموریت «یونیفل» (نیروهای موسوم به حافظ صلح سازمان ملل مستقر در لبنان) را برای یک سال دیگر تمدید کرد. اما این بار یک بند جدید به بندهای مربوط به ماموریت این نیروها در لبنان اضافه شده است.

در بیانیه سازمان ملل به این منظور آمده که «یونیفیل برای انجام وظایف محوله نیازی به مجوز یا اجازه قبلی از کسی ندارد و اجازه دارد به طور مستقل عملیات خود را انجام دهد».

سازمان ملل در این بیانیه از دولت لبنان خواسته تا آزادی حرکت و عمل یونیفل در مرزهای جنوبی این کشور را تضمین کند.

نباید خلأ ریاست جمهوری در لبنان اتفاق بیافتد

دبیرکل حزب الله لبنان در سخنان خود به تشکیل دولت جدید در لبنان هم اشاره کرد و گفت: در خصوص تشکیل دولت امید زیادی داریم و معتقدیم نباید خلاء ریاستی ایجاد شود.

سید حسن نصرالله گفت: همه باید امتیاز بدهند، انتخابات ریاست جمهوری باید در تاریخ قانون اساسی برگزار شود و تهدید راه به جایی نمی‌برد.

دبیرکل حزب الله لبنان افزود: رئیس جمهور آینده کشور برای ادای وظایف قانونی و قانون اساسی خود، باید وسیع ترین پایگاه سیاسی و مردمی ممکن را داشته باشد.

وی تاکید کرد: ما از دعوت‌ها و درخواست‌ها برای دستیابی به توافق بر سر رئیس‌ جمهور و برگزاری جلساتی به دور از  چالشزایی و وتوها حمایت می‌کنیم.

سید حسن نصرالله درباره اتفاقات اخیر در خصوص بانک‌های لبنانی نیز گفت: برخورد امنیتی کافی نیست و مسئولان باید برای یافتن راهکارهای واقعی، هسته بحران و گروه فوق العاده تشکیل دهند.

وی تاکید کرد: هر مشکلی که در لبنان و در منطقه ما را احاطه کند، جز پیروزی سرنوشت دیگری ندارد و در برابر ما وجود ندارد و مردم ما می توانند، خواست و اراده خود را تحمیل کنند.

آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور صبح امروز پنجشنبه در آغاز دومین روز سفر خود به ازبکستان، در هتل محل اقامت خود، در دیدار «ژانگ مینگ» دبیرکل سازمان همکاری شانگهای، با تشریح روند اقدامات جمهوری اسلامی ایران برای عضویت در این سازمان، ظرفیت‌های گسترده جمهوری اسلامی ایران در زمینه‌های سیاسی، فناوری، اقتصادی و ترانزیتی را تبیین کرد.

رئیسی آمادگی کشورمان را برای همکاری با کشورهای عضو و نیز سازمان همکاری شانگهای در عرصه‌های مختلف اشاره شده، اعلام کرد.

«ژانگ مینگ» دبیرکل سازمان همکاری شانگهای نیز در این دیدار با اشاره به اقدامات دبیرخانه این سازمان برای عضویت دائمی جمهوری اسلامی ایران در اتحادیه منطقه‌ای، تصریح کرد: روز گذشته به همراه آقای امیرعبدالهیان معاهده پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای را امضا کردیم که دارای چهل سند است. با انجام این اقدامات در سال آینده ایران به عنوان عضو دائم سازمان همکاری شانگهای در اجلاسیه شرکت خواهد کرد.

ژانگ مینگ اظهار داشت: ایران کشوری بزرگ و تاثیرگذار است که می‌تواند نقش بسزایی در امنیت منطقه و جهان ایفا کند. جمهوری اسلامی ایران همچنین به عنوان یک کشور بزرگ در منطقه با تکیه بر اشتراکات تاریخی و تمدنی گسترده‌ای که با کشورهای منطقه دارد، روابط سیاسی و تجاری خوبی با اعضای سازمان همکاری شانگهای دارد.

وی با اشاره به تعاملات ایران با اعضای سازمان همکاری شانگهای در 21 سال گذشته در زمینه‌های مختلف گفت: ایران برای اعضای این سازمان ناشناخته نیست.

نشست روسای جمهوری کشورهای عضو شانگهای به ریاست «شوکت میرضیایف» رئیس جمهور ازبکستان برگزار شده است.

در این نشست سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای از جمله هند، قزاقستان، چین، قرقیزستان، پاکستان، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان حضور دارند.

همچنین ژانگ مینگ، دبیر کل سازمان همکاری شانگهای و روسلان میرزایف، رئیس کمیته اجرایی ساختار منطقه‌ای ضدتروریسم این سازمان در این نشست حضور دارند.

در ابتدای این نشست، به صورت رسمی، عضویت کامل ایران در سازمان شانگهای توسط رییس جمهور ازبکستان اعلام شد که با تشویق حاضران همراه شد.

در ادامه هر یک از سران شرکت کننده در این اجلاس سخنرانی‌های مستقلی ارایه کرده و به تشریح مواضع کشورهای متبوع خود نسبت به تحولات بین‌المللی و همچنین همکاری‌های ذیل این سازمان پرداختند.

شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین در این نشست با برشمردن مزیت‌های این اجلاس در همکاری‌های منطقه‌ای گفت که این سازمان می‌تواند به تقویت کشورهای در حال توسعه ختم شود.

رئیس جمهوری چین همچنین با حمایت از ریاست هند بر این سازمان گفت: ما از ریاست هند برای سال آینده حمایت خواهیم کرد.

نارندرا مودی، نخست وزیر هند نیز با تاکید بر اهمیت این سازمان، گفت که سازمان همکاری‌های شانگهای برای دنیا مهم است.

وی با اشاره به پیش بینی‌ها درباره رشد 7.5 درصدی اقتصاد چین در سال جاری گفت: از این که اقتصاد ما در میان اقتصادهای با سریعترین رشد در جهان به شمار می رود، خرسند هستم.

مودی تاکید کرد که قصد دارد کشورش را به عنوان قطب تولید تبدیل کند و افزود: جهان در حال پیروزی بر همه ‌گیری کرونا است و بخاطر این بیماری و بحران اوکراین، اختلالات متعددی در زنجیره تامین جهانی ایجاد شده بود. ما می خواهیم هند را به مرکز تولید بدل کنیم.

ولادیمیر پوتین نیز در این جلسه گفت: بر این باور هستیم که سازمان همکاری شانگهای می تواند فعالیت‌های گسترده داشته باشد.

وی گفت که از توسعه همکاری با کشورهای علاقمند به همکاری با سازمان شانگهای را حمایت خواهد کرد.

پوتین با اشاره به عضویت ایران در این سازمان گفت: بر این باور هستیم که عضویت کامل ایران یک تغییر مثبت خواهد بود. ایران نقش مثبت برای صلح بین‌المللی بازی می‌کند.

شهباز شریف، نخست وزیر پاکستان نیز در سخنانی کشورش را قربانی تروریسم اعلام کرد و خواستار همکاری جمعی برای مقابله با این پدیده و محو کامل آن شد.

وی در عین حال صلح در افغانستان را صلح در پاکستان و دیگر کشورهای منطقه توصیف کرد و گفت: ما نیازمند صلح واقعی و بلندمدت در منطقه هستیم.

آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور کشورمان به دعوت رسمی همتای ازبکستانی خود و به منظور دیدار رسمی دوجانبه و نیز شرکت در بیست و دومین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای، به ازبکستان سفر کرده است.

در ادامه مشاهدات خبرنگار تسنیم از این سفر را بخوانید: «به سمرقند خوش آمدید»؛ تماشای این جمله که به فارسی روی دیوارهای نه چندان بلند فرودگاه نوشته شده، همان ابتدا برای ما مشخص می‌کند که وارد یکی از حوزه‌های تمدنی ایران شده‌ایم؛ جایی که نام ایران شناخته‌شده‌تر از هر نام دیگری است.

دولت ازبکستان اساسا از چند سال پیش تصمیم گرفت تا با توجه به وضعیت منابع طبیعی در این کشور و عدم دسترسی راحت به برخی از منابع معدنی برای کسب درآمد، اقتصاد خود را بر مبنای توسعه گردشگری و صنعت توریسم بارتعریف کند. همین مساله باعث شده تا سمرقند به عنوان یکی از شهرهای تاریخی این کشور، به عنوان محلی برای برگزاری اجلاس‌ها و نشست‌های بین‌المللی انتخاب شود.

در همین راستا، شهرکی با نام «راه ابریشم» از دو سه سال پیش در حومه‌ی شهر ساخته شده تا محل اسکان سران کشورهای خارجی و دیپلمات‌های بین‌المللی باشد؛ شهرکی که با تدابیر بسیار ویژه‌ی امنیتی محافظت می‌شود و اساسا امکان ورود و خروج بدون درنظر گرفتن سختگیرانه‌ترین پروتکل‌های حفاظتی وجود ندارد.

با این حال و با هزار ترفند، مجوز تردد در شهر را از مقامات محلی گرفتیم؛ البته با حضور سنگین تیم اسکورت! چرخی که در شهر زدیم، متوجه شدم که با مردمی آرام و قانون‌پذیر سروکار داریم که عمدتا نگاه مثبتی به ایران دارند که بی ارتباط با سابقه و پیشنیه تاریخی مشترک دو کشور نیست. به طور ویژه در اماکن تاریخی و دیدنی سمرقند، شنیدن صدای فارسی‌ حرف زدن عموم مردم، کاملا شفاف است و هر روایتی که از تاریخ این کشور می‌شود، حتما با ذکر نام کشورمان همراه است.

در چنین شرایطی، نقطه‌ی تاریک ماجرا نحوه‌ی فعالیت دستگاه دیپلماسی ایران در قبال ازبکستان است. از سال 1381 تاکنون، هیچ رئیس‌جمهوری از ایران به ازبکستان سفر نکرده و آخرین سفر به زمان سیدمحمد خاتمی بازمی‌گردد. همین دوری باعث شده تا دشمنان تمدن شرقی – به طور مشخص، اسرائیل – جا پای خود را سفت کنند و تبدیل به یکی از شرکای موثر ازبکستان شوند.

البته این مساله کاملا قابل تغییر است.

ازبکستان کشور ثروتمندی نیست اما عطش توسعه، باعث شده تا نیاز گسترده به فناوری و صنعت در این کشور احساس شود و اینجا دقیقا همان نقطه‌ای است که ایران می‌تواند به صورت فعالانه حضور داشته باشد؛ چرا که فناوری‌های اروپایی و آمریکا بسیار گرانقیمت هستند ولی فناوری ایرانی قابل توسعه و رقابت در این کشور است: «حسرت»؛ حسرتِ فرصت‌های اقتصادی موجود در بستر فرهنگی مشترک...