emamian
با صدور بیانیه‌ای در نخستین سالگرد شهدای مقاومت؛ انجمن آثار و مفاخر فرهنگی: سردار سلیمانی اسطوره مانای کشور است
در بیانیه انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران که همزمان با نخستین سالگرد سردار شهید قاسم سلیمانی صادر شد آمده است؛ "تاریخ دربرگیرنده حماسه‌ها و اسطوره‌های هر قوم و ملت است که این عناصر در ساخت و شناخت فرهنگ جوامع سهم عمده‌ای دارد. اسطوره‌ها در دیدگاه رشته‌های مختلف علوم انسانی مانند زبان‌شناسی، جامعه‌شناسی و تاریخ مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند. این عناصر فرهنگی گاهی با رویاهای یک جامعه و گاهی با واقعیت‌های آن سروکار داشته و در ارتباط هستند. همان‌گونه که در روایات تاریخی، اسطوره‌های کهنی در ایران باستان چون کاوه آهنگر، آرش کمانگیر و آریوبرزن و بعدها در ایران بعد از اسلام مانند ابومسلم خراسانی، کوچک جنگلی، ستارخان و… هر یک کنش‌هایی اسطوره‌ای سازنده و نشانگر وضعیت روانی و معنایی ویژه‌ای از کنش اجتماعی بوده‌اند که واقعیت‌های فرهنگی زمانه خود را سامان داده‌اند. بدین‌گونه اندیشه‌های اساطیری انعکاسی از نظام‌های اجتماعی تحلیلی و منطقی جوامع به حساب می‌آید. "
بیانیه خاطرنشان می کند؛ "شخصیتی همچون شهید سردار قاسم سلیمانی جایگاه ویژه‌ای را به لحاظ دینی و ملی برای نوع مبارزات نظامی خود برجای می‌گذارد به نحوی که پس از ترور ناجوانمردانه این سرباز میهن آحاد مردم بدون توجه به جناح‌بندهای سیاسی پیکر او را بر دوش می‌کشند و به خاطر احساس ویژه نسبت به هویت مشترک ایرانی ـ اسلامی از او تقدیر می‌نمایند."
بیانیه می افزاید؛ "این تقدیر در اسطوره‌شناسی نشان از آن دارد که معنای این شخصیت‌ها زبان سیاسی مشترکی را برای ادراک پیکره حمیت و همبستگی اجتماعی به وجود می‌آورد. از آنجا که اسطوره‌ها از یک سلسله نامحدود مصالح فرهنگی بنا شده‌اند، پیوسته ساختار مصالح فرهنگی معینی را ترکیب میکنند، رخداد کنش نظامی این سرباز جانباز و سلحشور دین و میهن مصالح فرهنگ معینی را به وجود می‌آورد که علیرغم وجود تضادهای گوناگون سیاسی در جامعه، وحدت نوعی ویژه‌ای را در این حیطه رقم می‌زند."
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران تاکید می کند؛ "انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با چنین استدلالی به تحلیل درباره یکی دیگر از اسطوره‌های ایران‌زمین که وظیفه اصلی‌اش مبارزه در راه دفاع از میهن بوده بهعنوان یک اسطوره ملی ـ دینی در قالب افسانه‌ای حقیقی یاد میکند و از آن سردار شهید که اسطوره مقاومت، ایستادگی، مردانگی، شرف و عزت در دفاع از ایران و اسلام در مبارزه با استکبار جهانی بوده، بهعنوان یکی از مفاخر نظامی ایران اسلامی تاریخ معاصر و اسطوره مانای کشور تقدیر می‌نماید. اسطوره‌ای که مانند دیگر اسطوره‌های ایرانی ـ اسلامی برای شناخت فرهنگی اجتماعی ایرانیان می‌تواند از اهمیت بسزایی برخوردار باشد به نحوی که نه تنها در جای جای ایران، بلکه جهان، با یاد او ملیت و هویت ایرانی احیا میشود."
بیانیه آورده است؛ "با توجه به اهمیت تشریح مفهوم اسطوره و بازنمایی نقش آن بهعنوان یکی از بنیان‌های سازنده هویت ملی که شناسنامه هر ملتی است، باید گفت این اساطیر با ایجاد پلی میان گذشته شکوهمند و آینده آرمانی، علاوه بر اتحاد گروههای مختلف مردم، نقش تعیین‌کننده‌ای در ایده ملت و فرایند تمدن‌‌سازی دارد. بنابراین لازم است تا تاریخ‌نگاران و فرهنگ‌شناسان این مرز و بوم به رمز و رازهای چنین رخدادهایی در زندگی ایرانیان تحت عنوان اساطیر ایران بیش از پیش توجه کنند. چراکه این اسطوره‌ها نه تنها روح میهن پرستی و سلحشوری را در میان مردم احیاء و در تثبیت امنیت و اقتدار ملی سهم عمده‌ای دارند بلکه اسوه و الگویی برای نسل‌های آینده ایران اسلامی به شمار می‌روند."
در پایان بیانیه آمده است؛ "بی تردید یاد و خاطره سردار رشید و شهید، حاج قاسم سلیمانی، در دل وجان عاشقان ایران اسلامی همواره زنده و چونان اختری فروزان، روشنگر راه حقیقت جویان خواهد بود."
سردار سپهبد «قاسم سلیمانی» فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و «ابومهدی المهندس» نائب‌رئیس بسیج مردمی عراق (الحشد الشعبی) به همراه 8 نفر دیگر از رزمندگان جبهه مقاومت، 13 دی ماه 1398 در حمله هوایی نیروهای امریکایی در نزدیک فرودگاه بغداد عراق، به شهادت رسیدند.
اولین سالگرد ترور سردار دلها در جغرافیای وسیع محبان
با فرا رسیدن اولین سالگرد شهادت سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس چهره‌ها و شخصیت‌های مختلفی در سطح بین المللی با صدور پیام‌هایی یاد شهید سلیمانی را گرامی داشتند.
عراق
عراق در مقام محلی که ترور شروروانه سردار سلیمانی و المهندس در نزدیکی فرودگاه بغداد اتفاق افتاد، بیشترین واکنش‌ها را جریان‌ها و رهبران سیاسی این کشور به این رخداد نشان داده‌اند. در مهم‌ترین واکنش، فالح الفیاض، رئیس سازمان الحشد الشعبی عراق در مراسم اولین سالگرد شهادت سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس که در تهران برگزار شد، گفت: ما صاحب عزای شهید فرمانده قاسم سلیمانی هستیم زیرا مهمان ما در خاک عراق به شهادت رسید. وی گفت: ملت عراق زمانی عاشق سردار سلیمانی شد که منطقه در معرض عملیات از بین بردن آگاهی بود. ملت عراق توانست راه درست را تشخیص دهد تا در تمام مسائل امت و در راس آنها مساله فلسطین حاضر باشد. الفیاض خاطرنشان کرد: عراق نمی‌تواند در راه برخی افراد ضعیف النفس حرکت کند و در کنار ملت فلسطین باقی خواهد ماند. رئیس الحشد الشعبی گفت: ما مدیون فرمانده شهید قاسم سلیمانی هستیم.
در واکنشی دیگر، سید عمار حکیم، رهبر جریان حکمت ملی عراق در پیامی به مناسبت سالگرد شهادت سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی و شهید ابومهدی مهندس گفت: در نخستین سالروز شهادت فرماندهان پیروزی بر داعش، ابومهدی المهندس و میهمان عراق سپهبد قاسم سلیمانی، نقش حماسی و بزرگ و تأثیر شگرف ایشان در مصاف تروریسم تاریک‌اندیش را به یاد می‌آوریم. حکیم در ادامه این پیام با بیان اینکه اقدام آمریکا در به شهادت رساندن سپهبد شهید سلیمانی با نقض حاکمیت ارضی عراق صورت گرفته است، تاکید کرد: اقدام به نقض حاکمیت ارضی عراق در کنار جایگاه والای ایشان در نزد دوستدارانشان، نه فقط در میهن‌شان که نزد بسیاری از دیگر ملت‌ها، باعث میشود که این حادثه هنوز هم دلها را به درد آورد.
همچنین، «محمد البلداوی» نماینده فراکسیون پارلمانی «الصادقون» درباره راهپیمایی بزرگ فردا (یکشنبه - 3 ژانویه) که قرار است همزمان با نخستین سالروز شهادت سردار «قاسم سلیمانی» فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و «ابومهدی المهندس» نائب رئیس سازمان الحشد الشعبی عراق توضیح داد. وی در گفتگو با پایگاه خبری «المعلومه» گفت: هدف از این تظاهرات بزرگ که در بغداد و سایر استانهای عراقی در سالروز شهادت فرماندهان پیروزی برگزار خواهد شد، اعلام مخالفت مردم عراق با حضور نیروهای آمریکایی در عراق است و به منزله یک سیلی به صورت دولت شکست‌خورده ترامپ است.
«عامر حسن الفیاض» رئیس دانشکده علوم سیاسی النحرین عراق نیز در سالروز شهادت سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس معاون حشد الشعبی عراق با حضور در برنامه "سلام سردار" اظهار کرد: می‌دانیم که غربی‌ها همیشه متقلب هستند و هیچوقت اعتبار خاص و صداقت ندارند. عامر حسن الفیاض افزود: همانطور که می‌دانیم هیچوقت نخواهند توانست در مقابل آفتاب بایستند.
فلسطین اشغالی
در کشور فلسطین نیز جریان‌های سیاسی و سیاستمداران نیز سطحی گسترده از واکنش‌ها را به سالگرد ترور ناجوانمردانه سردار شهید قاسم سلیمانی نشان دادند. در همین زمینه، زیاد نخاله، دبیرکل جنبش جهاد اسلامی فلسطین در گفتگو با شبکه المیادین گفت: حاج قاسم یک شخصیت متمایز نظامی بود و تجربه زیادی در این زمینه داشت، او یک فرمانده متمایز بود. نخاله در بخش دیگری از سخنانش خاطرنشان کرد: حاج قاسم شخصیتی است که مرز معجزات را نمی شناسد و می گوید که هیچ چیز غیرممکن نیست. او ایده آموزش رزمندگانی از غزه برای ساخت موشک های دور برد را مطرح کرد و این یک دستاورد بزرگ است.
اسامه حمدان، یکی از رهبران جنبش حماس در گفتگو با شبکه المیادین گفت: شهید سلیمانی از جنگ فرقان در نوار غزه با رژیم اشغالگر دور نبود و مقاومت را لحظه به لحظه همراهی می کرد. حمدان در ادامه خاطرنشان کرد: شهید سلیمانی نقش مهمی در ایجاد صفوف مجاهدان و رزمندگان مقاومت در منطقه برای مقابله با اشغالگران و مستکبران ایفا کرد. وی همچنین گفت: سردار سلامی به ما گفت که موضع ایران در حمایت از مقاومت ثابت خواهد ماند و ما به جمهوری اسلامی ایران اعتماد داریم.
در سطحی دیگر، ابومجاهد، سخنگوی کمیته‌های مقاومت فلسطین در گفتگو با شبکه المیادین با اشاره به حمایت های شهید سلیمانی از مقاومت فلسطین تاکید کرد: شهید سلیمانی در راس تلاش هایی بود که باعث رسیدن مقاومت فلسطین به امکانات و توانمندی کنونی شد. وی گفت: شهید سلیمانی فرماندهای بزرگ و حامی اساسی مقاومت فلسطین بود. او مورد هدف قرار گرفت زیرا خطری وجودی برای رژیم صهیونیستی به شمار می رفت.
سوریه
در کشور سوریه نیز همانند بسیاری از کشورهای منطقه سالگرد شهادت سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس برگزار شد. در همین راستا، مردم شهر البوکمال سوریه مراسم پرشکوهی به مناسبت اولین سالگرد شهادت سردار سلیمانی برگزار کردند. به گزارش العهد، مردم شهر البوکمال سوریه واقع در شرق دیر الزور به پاس قدردانی از تلاش ها و مبارزات سردار سلیمانی برای آزادسازی این شهر از دست داعش، مراسم پر شکوهی به مناسبت اولین سالگرد شهادت سپهبد شهید سلیمانی برگزار کردند.
همچنین، شیخ احمد بدرالدین حسون، مفتی اهل سنت سوریه در حاشیه مراسم اولین سالگرد شهادت سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس که روز جمعه در تهران برگزار شد گفت: پیام امروز ما این است که شهید حاج قاسم سلیمانی از ایران به عراق، لبنان، سوریه و غزه نرفت تا تفکرات یک مذهب و یا یک گروه را انتشار دهد بلکه آمد تا بگوید ما امتی واحد هستیم که مرزها مانع یاری ما به یکدیگر نمی شود. وی تاکید کرد: حاج سلیمانی امروز حجتی است برای تمام کسانی که ترسیدند وروابط خود با رژیم صهیونیستی را عادی کردند تا به آنها بگوید اگر مانند ما بودید و از فلسطین قبله اول مسلمانان دفاع می کردید، فلسطین امروز آزاد می شد.
لبنان
در کشور لبنان نیز همانند دیگر کشورهای منطقه سالگرد شهادت سردار سلیمانی و المهندس، با واکنش‌های جریان‌ها و رهبران سیاسی و نیز رهبران دینی مواجه شد.
شیخ «حسام العیلانی» امام جمعه اهل تسنن مسجد الغفران صیدای لبنان در سالروز شهادت سردار سپهبد «قاسم سلیمانی» اعلام کرد شهید سلیمانی به دلیل همه آنچه به مقاومت در دستاوردها و پیروزی ها مقابل دشمن صهیونیستی داده و لبنان را از موضع ضعف به قدرت رساند بر گردن همه ما لبنانی ها حق داشته و از ایشان قدردانی می‌کنیم. وی افزود: نقش شهید سلیمانی در حمایت از مقاومت فلسطین پوشیده نیست و این همان چیزی است که ما از رهبران جنبش های مقاومت فلسطین شنیدیم.
همچنین، حزب الله لبنان در اولین سالگرد شهادت سردار قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس یادمانی از شهید سلیمانی در منطقه حفاظت‌شده «تل العویضه» در جنوب لبنان نصب کرده و آن منطقه را به نام سپهبد شهید سلیمانی نامگذاری شد.
در سطحی دیگر، علی فیاض، نماینده فراکسیون وفاداری به مقاومت در پارلمان لبنان به نمایندگی از سیدحسن نصرالله اعلام کردکه این اقدام به پاس قدردانی از تلاش‌های فرمانده تاریخی محور مقاومت شهید حاج قاسم سلیمانی و مسیر طولانی جهادی ایشان در مقابله با پروژه آمریکایی- صهیونیستی و پروژه تروریستی تکفیری داعش انجام شده است.
سید هاشم‌صفی الدین، رئیس شورای اجرایی حزب الله لبنان در مراسم اولین سالگرد شهادت سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس که در تهران برگزار شد، گفت: خون شهید سلیمانی همچنان در رگ‌های محور مقاومت می جوشد؛ محوری که خودش آن را ایجاد کرد و جان خود را فدای آن کرد. وی تاکید کرد: ترامپ گمان می کرد که با ترور سردار سلیمانی محور مقاومت از بین می رود، مقاومتی که شهید سلیمانی با جان و خون خود آن را تغذیه کرد در تمام میدان ها باقی خواهد ماند. صفی الدین خاطرنشان کرد: پرچم شهید سلیمانی برافراشته خواهد ماند و مجاهدان آن را بر بالای گنبد اقصی بلند خواهند کرد.
یمن
در یمن نیز گروههای و رهبران سیاسی این کشور سالگرد شهادت سردار سلیمانی را گرامی داشتند و بر تداوم مسیر آغاز شده از سوی او تاکید کردند. در همین زمینه، عبدالملک بدرالدین الحوثی، رهبر جنبش انصارالله یمن در اولین سالگرد شهادت سردار سلیمانی در پیامی به خانواده آن شهید تاکید کرد که سطح خشم و ناراحتی طغیانگران و مستکبران شاهدی بر تاثیرگذاری زیاد شهید سلیمانی است. الحوثی خاطرنشان کرد: شهید سلیمانی سرباز اسلام بود و در تمام میدان های مقابله مشارکت و حضور داشت. رهبر انصارالله یمن تاکید کرد: شهید سلیمانی در وجدان تمام آزادگان و در تمام نسل های آینده جاودان خواهد ماند. او سربازی از سربازان خداوند با درجه بالایی از آگاهی، بصیرت، اخلاص، فداکاری و تواضع بود.
همچنین، بنابر گزارش خبرگزاری فارس، در کشور یمن، امروز (شنبه)، شاهد برگزاری مراسم یادبودی برای سالروز شهادت سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی فرمانده سابق نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و شهید ابومهدی المهندس معاون سابق رئیس سازمان الحشدالشعبی عراق بود. به گزارش پایگاه خبری شبکه «المسیره» این مراسم در صنعاء پایتخت یمن برگزار شد و مقامات این کشور در آن حضور پیدا کردند.
در کشور عمان نیز با همت رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مراسم یادبود و گرامی‌داشت شهادت سردار سلیمانی برگزار شد. مراسم بزرگداشت سالگرد سردار شهید حاج قاسم سلیمانی و همرزمان شهیدش همزمان با ایام شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها با حضور سفیر، اعضای سفارت و نهادهای کشورمان و جمعی از ایرانیان مقیم، در سفارت جمهوری اسلامی ایران در مسقط برگزار شد. در این مراسم، علی نجفی سفیر جمهوری اسلامی ایران طی سخنانی ضمن برشمردن برخی از صفات و ویژگی‌های سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی، تاکید کرد: راز ماندگاری نام و یاد سردار دلها، علاوه بر رشادت‌ها و دلاوری‌های ایشان، بخاطر صفات شخصی برجسته‌اش همچون اخلاص و فروتنی و رفتار نیک با مردم و همچنین معامله با خدا بوده است. سفیر ایران در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به راهبرد جمهوری اسلامی ایران در مبارزه با تروریسم، خاطرنشان کرد: اگر نبود جان فشانی آن شهید بزرگوار در مبارزه با تروریسم و افراط گرایی، ما شاهد گسترش این پدیده شوم و خطرناک در سراسر منطقه و بخش‌های مختلف جهان بودیم.
اهمیت و روش صحیح عیادت از مریض و بیمار
امـام کـاظم علیه السلام با توجه به تأثیر دعای عیادت کننده از بیمار می خواهد که اجازه دهد تا مردم به دیدارش آمده، جهت شفا و سلامتی اش دعا کنند.
اهمیت و ارزش عیادت
در مـکـتب انسان ساز اسلام، عیادت مریض و دیدار او از اهمیت و ارزش ویژه ای برخوردار است؛ چراکـه ایـن رفـتـار نـیـک اخـلاقـی مـورد رضـایـت خـداوند بوده، نقش بسزایی را در تحکیم روابط انسانی و صمیمیت و اخوت ایفا می کند.
بـه هـمـیـن دلیـل، رسـول خـدا صـلی الله عـلیـه وآله در تـفـسـیر آیه (فَاِذا قُضِیَتِ الصَّلوةُ فـَانـْتـَشـِرُوا فـِی الاَْرْضِ) (۳۳۹) عـیـادت مـریض را در کنار دیگر رفتارهای ارزشمند اخلاقی ذکر کرده، می فرماید:
(مـنـظـور آیه [از پراکنده شدن در زمین] طلب کارهای دنیوی نیست، بلکه منظور عیادت مریض، تشییع جنازه و دیدار برادر دینی در راه خداست). (۳۴۰)
امـیـر مـؤمـنـان صـلوات الله عـلیـه، اهـمـیـت عـیـادت مـریـض را نـسـبـت بـه دیـگـر اعمال نیک یادآور شده، می فرماید:
(مِنْ أحْسَنِ الْحَسَناتِ عِیادَةُ الْمَریضِ) (۳۴۱)
از جمله نیکوترین اعمال انسان، عیادت مریض است.
امـام صـادق عـلیـه السـلام نـیـز جـایـگـاه آن را در پـیـشـگـاه خـدای متعال، چنین بازگو می کند:
(روز قـیـامـت بـنـده مـؤمـنـی بـه سـوی خـدای تـعـالی نـدا سـر مـی دهـد و حـسـابـش بـه شـکـل آسـانـی انجام می پذیرد. آنگاه خداوند خطاب به او می فرماید: ای مؤمن، چه چیز تو را مانع شد هنگامی که مریض بودم به عیادتم نیایی؟ او می گوید: تو پروردگار من هستی و من بـنده تو هستم، تو زنده و پایداری و درد و ناراحتی به تو اصابت نمی کند، خدای عزّوجلّ می فرماید: کسی که مؤمنی را عیادت کند، مرا عیادت کرده است، سپس می فرماید: آیا فلانی پسر فـلانی را می شناسی؟ می گوید: بلی، خداوند می فرماید: چه چیز تو را مانع شد که او را در هـنـگام بیماری اش عیادت نکنی؟ همانا اگر او را عیادت می کردی مرا عیادت کرده بودی و مرا نـزد وی مـی یـافـتـی، آنـگـاه اگـر از مـن درخواست برآوردن حاجتی را داشتی، برایت برآورده ساخته، آن را ردّ نمی کردم). (۳۴۲)
وظایف عیادت کننده
کـسـی کـه بـه عـیـادت مریض می رود، می تواند به گفتار و رفتارش تأثیر بسزایی را در بـهـبودی و سلامتی او داشته باشد. از این رو، برخی از وظایف عیادت کننده را به اختصار بیان می کنیم:
دلجویی
نـشـسـتـن در کـنـار مـریـض، پـرسیدن حال او و اینکه شب و روز را چگونه گذرانده، همدلی با مریض و دلجویی از او بوده، موجب آرامش خاطر و تسکین دردش خواهد شد.
رسـول خـدا صـلی الله عـلیـه و آله رفـتـاری را کـه حـاکی از دلجویی و محبت به مریض است، مشخص کرده، می فرماید:
(تـَمـامُ عـِیادَةِ الْمَریضِ اَنْ یَضَعَ أحَدُکُمْ یَدَهُ عَلَیْهِ وَ یَسْألَهُ کَیْفَ أنْتَ؟ کَیْفَ أصْبَحْتَ؟ وَ کَیْفَ أمْسَیْتَ؟) (۳۴۳)
کـمـال عـیـادت مـریـض در آن اسـت کـه دسـت خود را بر [سر یا پیشانی] او قرار داده، حالش را بپرسی و اینکه شب را چگونه تا صبح و صبح را چگونه تا شب گذرانده است.
همدردی
هـمـراهـی و هـمـدری بـا مسلمانی که بیماری و درد و رنج وجودش را فرا گرفته، از وظایف مهم عـیـادت کننده، بلکه جامعه اسلامی است؛ زیرا اسلام، جامعه را چون پیکر واحدی می پندارد که در یـک مـسـیـر (بـه سـوی خـدا) در حـرکـت و تـکـاپـوسـت تـا آنـجـا که اگر عضوی از آن، دچار مـشـکـل و نـاراحـتـی شـود، دیـگـر اعضا به یاری اش شتافته، با رسیدگی، محبت و کمک خود، درمانش می کنند.
پـیـامـبـر اکرم صلی الله علیه و آله، ضمن اشاره به جامعه اسلامی و تشبیه آن به یک پیکر، همدردی با مریض را مورد تأکید قرار داده است :
(إنَّمـَا الْمُؤْمِنُونَ فی تَراحُمِهِمْ وَ تَعاطُفِهِمْ بِمَنْزِلَةِ الْجَسَدِ الْواحِدِ، اِذَا اشْتَکی مِنْهُ عُضْوٌ واحِدٌ تَداعی لَهُ سائِرُ الْجَسَدِ بِالْحُمّی وَالسَّهَرِ) (۳۴۴)
هـمـانـا مـؤ منان در مهربانی و عطوفتشان به یکدیگر همانند یک پیکرند که وقتی عضوی از آن به درد آید، سایر اعضا را به همدردی در تب و بیداری شب فرا می خواند.
سعدی نیز با توجه به مضمون این حدیث، شعر زیبا و معروفش را سروده است :
بنی آدم اعضای یکدیگرند /// که در آفرینش ز یک گوهرند
چو عضوی به درد آورد روزگار /// دگر عضوها را نماند قرار
تو کز محنت دیگران بی غمی /// نشاید که نامت نهند آدمی
هدیّه
از جـمـله چـیـزهـایـی کـه نـشـانـه مـحـبـت و تـوجـه خـاص بـه طـرف مـقـابـل مـی بـاشد، هدیه است. عیادت کننده با هدیّه خود ـ اگر چه ناچیز باشد ـ صفا و صمیمیت قلبی اش را به بیمار نشان داده، او را که در یک حالت افسردگی، نگرانی و رنج قرار داده، خوشحال خواهد کرد.
امام صادق علیه السلام در ضمن صحبت خود با یارانش که قصد عیادت مریضی را داشتند؛ اهمیت هدیه و تأثیر آن را بازگو می کند:
(یکی از یاران امام می گوید: ما به عیادت یکی از دوستان ایشان که مریض بود، می رفتیم در بـیـن راه آن حضرت با ما برخورد کرد و فرمود: کجا می روید؟ گفتیم : به عیادت فلانی می رویـم، فـرمـود: بـایستید، چون ایستادیم، فرمود: آیا قدری سیب، گلابی، بالنگ یا اندکی عطر و عود به همراه دارید؟ گفتیم : چیزی از اینها را با خود نداریم، فرمود: آیا نمی دانید که مریض به خاطر آنچه که برایش می آورند، خوشحال می شود.)(۳۴۵)
دعـا
از دیدگاه اسلام، استفاده از دوا و دکتر برای بهبودی بیمار، کاری مقدماتی و به عنوان ابزار و وسیله است و در حقیقت، سلامتی واقعی و شفای کامل به دست خداست. از این رو، همانطور که در هـیـچ حـالی نـبـایـد خـدا را فـرامـوش کـرد، در مرض و بیماری نیز باید به یاد او بود و از او اسـتـمداد جست و چه دعایی بهتر و مؤثرتر از دعای عیادت کنندگانی که برای رضای خدا به دیدار بیمار می روند.
امـام کـاظم علیه السلام با توجه به تأثیر دعای عیادت کننده از بیمار می خواهد که اجازه دهد تا مردم به دیدارش آمده، جهت شفا و سلامتی اش دعا کنند:
(إذا مـَرِضَ أحـَدُکـُمْ فـَلْیـَاءْذَنْ لِلنـّاسِ یـَدْخـُلُونَ عـَلَیـْهِ، فـَاِنَّهُ لَیـْسَ مـِنْ أحـَدٍ اِلاّ وَ لَهُ دَعـْوَةٌ مُسْتَجابَةٌ) (۳۴۶)
هـر زمـان کـه یـکی از شما بیمار شد، به مردم اجازه دهد تا به دیدارش بیایند؛ زیرا کسی (از عیادت کنندگان) نیست مگر آنکه دعای اجابت شده ای (برای بیمار) در پیشگاه خدا دارد.
امام صادق علیه السلام نیز به کیفیت دعا اشاره کرده، می فرماید:
(دسـت خـود را بـر سـر بـیـمـار نـهـاده، می گویی : (بِسْمِ اللّهِ، وَ مِنَ اللّهِ، وَ اِلَی اللّهِ، وَ ما شـأاللّهُ، وَ لا حـَوْلَ وَ لا قـُوَّةَ اِلاّ بـِاللّهِ)... آنـگـاه آیة الکرسی و سوره های حمد، فلق، ناس، تـوحـیـد و ده آیـه از اوّل سـوره یـس را قـرائت مـی کـنـی و پس از آن می گویی : (اَللّهُمَّ اشْفِهِ بـِشـِفـائِکَ وَ داوِهِ بـِدَوائِکَ وَ عـافـِهِ مـِنْ بـَلائِکَ) آنـگـاه بـه حـق مـحـمـد و آل مـحـمـد صـلوات الله عـلیـه و عـلیـهـم أجـمـعـیـن اسـتـجـابـت دعـا را از خـدای متعال درخواست می کنی). (۳۴۷)
اطعام مریض
مرض و بیماری از سویی سبب ضعف و ناتوانی فرد در انجام کارهای شخصی اش می شود و از سـوی دیـگـر دسـت او را از فـعـالیـت و امـرار معاش کوتاه می کند، در چنین وضعیتی غذا دادن به بـیـمـار و خـودداری از خـوردن چـیـزی نـزد او از جـمـله وظایف و رفتارهای پسندیده ای است که در پیشگاه خدای تعالی پاداش بسیار بزرگی دارد.
رسول خدا صلی الله علیه و آله در این باره می فرماید:
(مَنْ أطْعَمَ مَریضاً شَهْوَتَهُ، أطْعَمَهُ اللّهُ مِنْ ثِمارِ الجَنَّةِ) (۳۴۸)
هـر کـس، بـیـماری را طبق خواسته اش اطعام کند، خداوند با میوه های بهشت او را پذیرایی خواهد کرد.
امـام عـلی علیه السلام ضمن تأکید بر خودداری از خوردن در نزد مریض، سخن پیامبر صلی الله علیه و آله در این زمینه را بازگو می کند:
(نـَهـی رَسـُولُ اللّهِ(ص) أنْ یـَأکـُلَ الْعـائِدُ عـِنـْدَ الْعـَلیـلِ، فـَیـُحـْبـِطُ اللّهُ أجـْرَ عِیادَتِهِ) (۳۴۹)
رسـول خـدا(ص)، عـیـادت کـنـنـده را از خـوردن چیزی (به ویژه اگر برای مریض ضرر داشته باشد) در نزد مریض نهی فرمود؛ زیرا این کار موجب از میان رفتن پاداش عیادتش می شود.
رعایت زمان عیادت
اسـتـراحـت و آرامـش از جـمـله نـیـازهای اساسی و اوّلیه یک مریض بوده، در بهبودی اش تأثیر قـابـل تـوجـه و شـایـانـی دارد. از ایـن رو، عـیـادت کـنـنـده بـایـد زمـان دیـدار را بـه حداقل کاهش دهد تا محیط برای استراحت مریض، آماده شود.
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله با اشاره به سنگینی و سبکی بیماری، زمان عیادت را مشخص کرده است:
(أغِبُّوا فِی الْعِیادَةِ وَ أرْبَعُوا) (۳۵۰)
یک روز در میان (در صورتی که بیماری سخت و سنگین باشد) یا هر سه روز یک بار، مریض را عیادت کنید.
امـیـر مـؤمـنـان صـلوات الله عـلیه نیز بیشترین پاداش را برای کسی می داند که زمان عیادتش محدود و کم باشد، مگر آنکه خود مریض از او درخواست ماندن کند:
(إنَّ مـِنْ أعـْظـَمِ الْعـُوّادِ أجْراً عِنْدَاللّهِ لَمَنْ اِذا عادَ أخاهُ خَفَّفَ الْجُلُوسَ إلاّ أنْ یَکُونَ الْمَریضُ یُحِبُّ ذلِکَ وَ یُریدُهُ وَ یَسْألُهُ ذلِکَ) (۳۵۱)
هـمـانـا پـاداش عـیـادت کـنـنـده ای در پیشگاه خدا بیشتر است که هنگام عیادت از برادر دینی اش، انـدکـی نزد او بنشیند، مگر آنکه خود بیمار آن را دوست داشته، از او بخواهد (که زمان بیشتری را در کنارش باشد).
آثار عیادت
عـیـادت مـریـض و دلجویی از او به عنوان یک رفتار پسندیده اخلاقی و اجتماعی که با عواطف و احـسـاسات درونی و فطری انسان نیز هماهنگ است، آثار و برکات دنیوی و اخروی فراوانی را در پی دارد؛ زیرا از سویی موجب می شود که روحیه بیمار تقویت شده، از بار سنگین بیماری که جسم و جانش را فرا گرفته، کاسته شود و زودتر سلامتی از دست رفته را بازیابد و از سـوی دیـگـر دلهـای افـراد جـامـعـه را بـه هـم نـزدیـکتر کرده، برادری و همدلی را در بینشان افزایش می دهد، تا آنجا که هم فرد و هم جامعه به واسطه این رفتار الهی و انسانی مورد لطف و رحمت پروردگار قرار می گیرند.
رسـول خـدا صـلی الله عـلیـه وآله بـا تـاءکـیـد بـر عیادت مریض، پاداش آن در پیشگاه خدای متعال را یادآور می شود:
(مـَنْ عـادَ مـَریـضـاً فَجَلَسَ عِنْدَهُ ساعَةً، أجْرَی اللّهُ عَمَلَ ألْفِ سَنَةٍ لا یَعْصَی اللّهَ فیها طَرْفَةَ عَیْنٍ) (۳۵۲)
کـسـی کـه بـیـمـاری را عـیـادت کـرده، سـاعـتـی نـزد او بـنـشـیـنـد، خـداونـد پـاداش عمل هزار سال را که لحظه ای در آن معصیت نکرده باشد، به او ارزانی می دارد.
امـام صـادق علیه السلام، غوطه ور شدن عیادت کننده در رحمت الهی و استغفار فرشتگان برای او را، از آثار عیادت می داند:
(أیُّمـا مـُؤْمـِنٍ عـادَ أخـاهُ فی مَرَضِهِ فَاِنْ کانَ حینَ یُصْبِحُ شَیَّعَهُ سَبْعُونَ ألْفَ مَلَکٍ فَاِذا قَعَدَ عـِنـْدَهُ غـَمـَرَتـْهُ الرَّحـْمـَةُ وَاسـْتـَغـْفـَرُوا لَهُ حَتّی یُمْسِیَ وَ اِنْ کانَ مَساءاً کانَ لَهُ مِثْلُ ذلِکَ حَتّی یُصْبِحَ) (۳۵۳)
هـر مـؤمـنـی کـه بـرادر دیـنی اش را در هنگام بیماری، عیادت کند، اگر صبح باشد؛ هفتاد هزار فـرشـته او را همراهی می کنند و هنگامی که کنار بیمار بنشیند، رحمت الهی او را فرا گرفته، تـمـامی آن فرشتگان تا شب برایش طلب آمرزش می کنند و اگر شب باشد همین پاداش (رحمت و استغفار) تا صبح، ادامه خواهد داشت.
در جـای دیـگر با اشاره به الهی کردن عیادت، دعای مریض برای عیادت کننده را، اثر بخش و اجابت شده قلمداد می کند:
(مـَنْ عـادَ مـَریـضـاً فـِی اللّهِ، لَمْ یـَسـْألِ الْمـَریـضُ لِلْعـائِدِ شـَیـْئاً اِلا اسـْتـَجـابَ اللّهـُ لَهُ) (۳۵۴)
کـسـی کـه بـرای رضـای خـدا، بیماری را عیادت کند، هر چیزی را بیمار برای او درخواست کند، خداوند برآورده خواهد کرد.
امـام خـمـیـنـی قـدس سـرّه نـیـز عـیـادت بـیـمـار و مـحـبـت بـه او را از جـمـله عوامل مؤ ثر در بهبودی زودتر بیمار دانسته است :
(شـمـا بـا ایـن مریضها، با این بیمارها، هر چه محبت بکنید، ... این در روحیه بیمار مؤ ثر است و بر خوب شدن، سرعت خوب شدن بیماران نیز مؤ ثر است.)(۳۵۵)
پی نوشت ها:
۳۳۹- جمعه (۶۲)، آیه ۱۰ .
۳۴۰- مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۲۸۸ .
۳۴۱- مستدرک الوسائل، ج ۲، ص ۷۷ .
۳۴۲- محجة البیضاء، ج ۳، ص ۴۱۰ و ۴۱۱ .
۳۴۳- مکارم الاخلاق، ص ۳۵۹ و ۳۶۰، بیروت.
۳۴۴- سفینة البحار، ج ۱، ص ۵۶، انتشارات اُسوه.
۳۴۵- محجة البیضاء، ج ۳، ص ۴۱۱ .
۳۴۶- فروع کافی، ج ۳، ص ۱۱۷ .
۳۴۷- بحارالانوار، ج ۹۵، ص ۱۶ .
۳۴۸- مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۹۳ .
۳۴۹- بحارالانوار، ج ۸۱، ص ۲۲۸ .
۳۵۰- محجّة البیضاء، ج ۳، ص ۴۱۰ .
۳۵۱- فروع کافی، ج ۳، ص ۱۱۸، ۱۱۹ .
۳۵۲- مستدرک الوسائل، ج ۲، ص ۷۹ .
۳۵۳- مکارم الاخلاق، ص ۳۶۱ .
۳۵۴- محجة البیضاء، ج ۳، ص ۴۱۱ .
۳۵۵- صحیفه نور، ج ۱۴، ص ۲۶۷ .
نمازی که انسان را به مرتبه بالای عرفانی می رساند
حضرت آیت الله مظاهری، سلسله دروس اخلاقی با موضوع «شرح چهل حدیث اخلاقی» داشته اند که مطالب شنیدنی و خواندنی این استاد اخلاق حوزه در اینجا آورده شده است.
حدیث سی و هفتم: درک مراتب والای عرفانی با مداومت بر نماز شب
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم
«رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری وَ یَسِّرْ لی أَمْری وَ احْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسانی یَفْقَهُوا قَوْلی»
علامۀ مجلسی «رحمت الله علیه» در جلد ۷۵ بحارالانوار، روایت مهمّی از امام یازدهم، امام حسن عسکری «سلام الله علیه» نقل میکند. ایشان می‌فرمایند:
«إِنَّ الْوُصُولَ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَفَرٌ لَا یُدْرَکُ إِلَّا بِامْتِطَاء اللَّیْلِ» [۱]
رسیدن به خداوند، سفری است که جز با درهم‌پیچیدن شبانه حاصل نمی‌شود.
این روایت مربوط به نماز شب و تهجّد شبانه است. امام «سلام‌الله‌علیه» نیل به مقام‌ها و درجات عرفانی و معنوی را وابسته به نماز شب می‌دانند. به بیان دیگر، اگر کسی بخواهد به مقام شهود برسد، سیروسلوک داشته باشد و به لقای پروردگار متعال نائل گردد و فانی در او شود، باید از سیر در شب بهره بگیرد.
از نظر قرآن کریم و از نظر روایات، رسیدن به مقامات معنوی و عرفانی، شب بیداری و نماز شب می‌خواهد. اساتید اخلاق و عرفان نیز همواره به شاگردان شود برای اهتمام به نماز شب توصیه کرده‌اند. اساساً موفقیّت در هر رسالت معنوی و پیروزی در هر هدف متعالی، مرهون مداومت بر نماز شب و راز و نیاز با خداوند در دل شب است.
هنگامی که پیامبراکرم «صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» به رسالت مبعوث شدند و از غار حرا به خانه آمدند، سورۀ مزمّل نازل شد. خداوند متعال در آن سوره، یک دستورالعمل سازنده برای پیشبرد اهداف رسالت، به رسول خویش القاء فرمود. از جملۀ آن دستورهای کاربردی، تهجّد شبانگاهی است. چنانکه میفرماید:
«یا أَیُّهَا الْمُزَّمِّلُ، قُمِ اللَّیْلَ إِلاَّ قَلیلاً، نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلیلاً، أَوْ زِدْ عَلَیْهِ وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتیلا» [۲]
آن دستور العمل و از جمله نماز شب، برای سیروسلوک پیامبر «صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» و نیز برای پیروزی ایشان در پیشبرد اهداف رسالت، بسیار مؤثر بود.
ساعت‌های شبانگاهی برای ثمربخشی حرکت‌های معنوی، کاربرد بیشتری دارد. مثلاً مبعث پیامبر اکرم «صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» و اولین وحی به ایشان، در شب رخ داده است. وحی به حضرت موسی «سلام‌الله‌علیه» در کوه طور نیز در شب اتفاق افتاده است. قرآن کریم در شب نازل گردیده است. چنانکه میفرماید: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ، إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی لَیْلَةِ الْقَدْرِ» [۳]. معراج آن نبّی گرامی نیز، معراجی شبانه است: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ سُبْحانَ الَّذی أَسْری بِعَبْدِهِ لَیْلاً مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَی الْمَسْجِدِ الْأَقْصَی الَّذی بارَکْنا حَوْلَهُ لِنُرِیَهُ مِنْ آیاتِنا إِنَّهُ هُوَ السَّمیعُ الْبَصیرُ» [۴]
حضرت موسی «سلام‌الله‌علیه» سی شب به میقات رفت و بعد ده شب دیگر هم به آن افزوده شد:
«وَ واعَدْنا مُوسی ثَلاثینَ لَیْلَةً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعینَ لَیْلَةً» [۵]
از این آیات شریف، معلوم میشود که سیروسلوک و طیّ مقامات معنوی مربوط به شب است. ارتباط عاطفی با خداوند متعالی و قرب به ذات باری، مختصّ شب است.
در سورۀ مزمّل نیز به عنوان اولین دستور، پیامبر اکرم «صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» را به تهجّد شبانه توصیه میفرماید. رسم پیامبرگرامی «صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» چنین بوده است که شب‌ها زود می‌خوابیدندو نیمه شب بیدار می‌شدند. از نیمه شب تا هنگام اذان صبح در چند مرحله نماز شب می‌خوانده‌اند و در بین نمازها خواب کوتاهی داشته‌اند. یعنی نیمۀ دوّم شب را به چند قسمت تقسیم و در هر قسمت چند رکعت نماز می‌خوانده‌اند.
قرآن کریم راجع به متقیّن و در بیان ویژگی‌های آنها میفرماید:
«وَ بِالْأَسْحارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ» [۶]
یعنی افراد با تقوا، هنگام سحر، با خداوند راز و نیاز و مناجات دارند و از او طلب مغفرت میکنند. در آیۀ دیگر، علامت مؤمن را تقیّد به عبارت و ارتباط شبانه با خدا می‌داند. میفرماید:
«تَتَجافی جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ، فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزاءً بِما کانُوا یَعْمَلُونَ» [۷]
مؤمن کسی است که شب‌ها پشت پا به رختخواب می‌زند و به سوی خدا سیر میکند. گاهی صفات جلال خدا و گاهی صفات جمال خدا بر دلش حکم‌فرما میشود و فقط خدا می‌داند که به چه مقام‌هایی نائل می‌گردد.
این مقام‌ها مختصّ قیامت هم نیست، بلکه در همین دنیا نیز نمازشب‌خوان‌ها عالمی دارند، سیری دارند و حالات و مقامات والایی کسب میکنند. تمام لذّت شبانه‌روز آنها در مداومت بر نماز شب است. اگر در روز گرفتاری و غم و غصه دارند، اگر دچار بلا و مصیبت هستند و زندگی را به سختی می‌گذرانند، صبر میکنند تا آن ساعت نیمه شب یا آخر شب فرا برسد و تمام گرفتاری و غم و نگرانی خود را با نماز شب رفع کنند.
امام باقر «سلام‌الله‌علیه» می‌فرمایند: این آیۀ شریفه، دربارۀ امیرالمومنین «سلام‌الله‌علیه» و شیعیان نازل شده است. آنها سر شب می‌خوابند و وقتی یک سوّم از شب گذشت، با خداوند راز و نیازها دارند: «یَنَامُونَ فِی أَوَّلِ اللَّیْلِ فَإِذَا ذَهَبَ ثُلُثَا اللَّیْلِ أَوْ مَا شَاءَ اللَّهُ فَزِعُوا إِلَی رَبِّهِمْ رَاغِبِینَ رَاهِبِینَ طَامِعِینَ فِیمَا عِنْدَهُ ...»[۸]
نزد اهل دل و در پیش اولیای الهی، دو رکعت نماز در دل شب، از دنیا و همۀ آنچه در دنیاست، ارزشمندتر و عزیزتر است. پیامبر اکرم «صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» می‌فرمایند:
«لَرَکْعَتَانِ فِی جَوْفِ اللَّیْلِ أَحَبُ إِلَیَ مِنَ الدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا» [۹]
یعنی اگر به پیامبر «صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» یا به امام صادق «سلام‌الله‌علیه» یا به هر یک از اهل‌بیت «سلام‌الله‌علیهم» بگویند: تمام ثروت و دارایی دنیا را به شما می‌دهیم، امّا دو رکعت نماز شب نخوانید، به دنیا پشت پا میزنند و حاضر نیستند نماز شب را از دست بدهند.
این مطالب اغراق نیست، حتی فقط برای تأکید هم نگفته‌اند، بلکه صددرصد واقعیّت است؛ آن کسانی که عاشق حقیقی خداوند متعال هستند، نماز شب را از دنیا و محتویات آن افضل می‌دانند.
اگر کسی از این حرف‌ها شگفت‌زده میشود و باور آن را سخت می‌داند، به خاطر آن است که به این مقام‌ها نرسیده و به‌طور طبیعی درک آن را ندارد. یک «الله اکبر» یا یک «لااله‌الاالله» در نماز، مکالمه با خداست و شیفتگان نیایش الهی آن را با هیچ چیز معاوضه نمی‌کنند. بی‌جهت نیست که گاهی امام صادق «سلام‌الله‌علیه» در نماز هفتاد مرتبه آیۀ «إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعینُ» [۱۰] را تکرار می‌کردند. به رکوع می‌رسیدند، ذکر آن را مرتب تکرار می‌کردند و از آن رد نمی‌شدند.
اگر آدمی به مقام شهود برسد و نماز شب برایش به مکالمۀ با حق تعالی مبدّل گردد و در نماز با خدا معاشقه کند، هنگام خواندن حمد و سوره، توجه پیدا میکند که خداوند در حال حرف‌زدن با اوست و با زبان خودش با او مکالمه دارد. این توجه، عرضی هم نیست، بلکه واقعی است و از مقام شهود ناشی میشود.
هنگامی که حمد و سوره تمام میشود و به رکوع می‌رود، در گفتن ذکر «سبحان ربی العظیم و بحمده»، در می‌یابد که خودش دارد با خدا حرف می‌زند و خداوند توجه به حرف‌زدن او دارد و پاسخ ذکر او را میدهد. معلوم است که یک لحظه از این حالات عرفانی، به دنیا و آنچه در آن است، ارزش دارد.
باید توجه شود که این مقام‌های روحانی، مختصّ به معصومین «سلام‌الله‌علیهم» نیست، بلکه همۀ کسانی که واقعاً اهل نماز شب هستند، می‌توانند به آن دست یابند.
آنان که در سیر و سلوک به جایی رسیده‌اند و مقام شهود را درک کرده‌اند، کسانی که از دانستن عبور کرده و به یافتن حقایق عرفانی رسیده‌اند، این مقام‌ها را به خوبی درک میکنند.
اهمیّت نماز شب به قدری است که در برخی کتب روایتی از قول پیامبر اکرم «صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» نقل شده که می‌فرمایند: اگر نماز شب برای عموم مردم سخت نبود، آن را واجب می‌کردم. [۱۱]یعنی اقتضای وجوب دارد، مصلحت تامّۀ ملزمه را دارد و به خاطر رفع مشقّت از امّت، وجوب آن برداشته شده، وگرنه مثل نماز صبح واجب بود.
قرآن کریم میفرماید: نماز شب، مقام محمود دارد:
«وَ مِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ عَسی أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً» [۱۲]
مقام محمود چیست؟ در روایات شریف اهل‌بیت «سلام‌الله‌علیهم» مصادیقی برای مقام محمود ذکر شده است. از جمله فرموده‌اند: مقام محمود، شفاعت است. نه تنها اهل نماز شب، مشمول شفاعت میشوند، بلکه می‌توانند از دیگران شفاعت کنند.
در برخی روایات آمده است که مقام محمود آن است که در قیامت، دیگران حسرت او را می‌خورند. یعنی کسی که مداومت به نماز شب داشته، مقامی دارد که سایر افراد که اهل نماز شب نبوده‌اند، حسرت مقام او را می‌خورند. بعضی‌ها هم مقام محمود را برای همین دنیا معنا کرده‌اند و گفته‌اند: انسان در پرتو نماز شب، ابهّت اجتماعی پیدا میکند. یعنی حکومت بر دلها و محبوبیّت و ابهّت اجتماعی، در سایۀ مداومت بر نماز شب به دست می‌آید. روحانیون، مبلّغین و افراد تأثیرگذار در اجتماع که به ابهّت و محبوبیّت اجتماعی برای اثرگذاری بر دیگران نیاز دارند، می‌توانند با نماز شب، در بین مردم عزیز شوند و بر آنان اثر بگذارند، بر دلشان حکومت کنند و کلامشان نافذ گردد.
امام صادق «سلام‌الله‌علیه» می‌فرمایند:
«صَلَاةُ اللَّیْلِ تُبَیِّضُ الْوُجُوهَ وَ صَلَاةُ اللَّیْلِ تُطَیِّبُ الرِّیحَ وَ صَلَاةُ اللَّیْلِ تَجْلِبُ الرِّزْقَ» [۱۳]
بعضی هم گفته‌اند: مقام محمود همان است که قرآن کریم میفرماید:
«أَلا إِنَّ أَوْلِیاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ» [۱۴]
اولیای خداوند، غم گذشته را نمی‌خورند و از آینده ترسی ندارند؛ یک نفس مطمئنّه دارند که زندگی منهای غم و غصّه و عاری از اضطراب و نگرانی از آن نشأت می‌گیرد. این آیات و این خطاب‌ها، خصوصیّت ندارد و علاوه بر اهل‌بیت «سلام‌الله‌علیهم»، افراد متّقی را نیز دربر می‌گیرد.
علّامۀ مجلسی اول «رحمت‌الله‌علیه» می‌گوید: مشغول نماز شب بودم که فرزندم محمدتقی، یعنی علّامۀ مجلسی دوم «رحمت‌الله‌علیه» گریه کرد. در همان حال که مادرش سرگرم آرام کردن او بود، در نماز شب از خدا خواستم که او را از مروّجین اسلام عزیز قرار دهد. این دعا، در نماز شب مستجاب شده و علّامۀ مجلسی را با آن همه خدمات و برکات برای اسلام، تحویل جامعه داده است. پس برکات نماز شب، برای همه مثل باران می‌بارد و مختصّ به چهارده معصوم «سلام‌الله‌علیهم» نیست. در مجموع می‌توان گفت: مقام محمود، یک مقام پسندیدۀ عام است که همه حسرت آن را می‌خورند، چه در دنیا و چه در آخرت. مقام محمود یعنی مقامی که علّامۀ مجلسی دارد و همۀ ما حسرت آن را می‌خوریم؛ در قیامت هم حتماً منزلتی دارد که حسرت و حیرت همگان را برمی‌انگیزد.
امام صادق «سلام‌الله‌علیه» تعبیری راجع به نماز شب دارند. می‌فرمایند:
«لَیْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ یُصَلِّ صَلَاةَ اللَّیْلِ» [۱۵]
کسی که نماز شب نخواند، از ما نیست، یعنی شیعه نیست. آنکه نماز شب نخواند، خود را از برکات و مواهب آن محروم ساخته و مثل افراد بی‌بهره و ورشکسته است.
در برخی روایات، تعبیر دیگری برای غافلان از نماز شب به‌کار گرفته شده که بسیار تکان‌دهنده است.
می‌فرمایند: «أَبْغَضُ الْخَلْقِ إِلَی اللَّهِ جِیفَةٌ بِاللَّیْلِ بَطَّالٌ بِالنَّهَارِ» [۱۶]؛ مبغوض‌ترین افراد نزد خداوند تعالی کسی است که از اول شب تا صبح بخوابد و در روز، بیکار و تنبل باشد. جالب اینکه در این روایت برای کسی که شب تا صبح را می‌خوابد، نفرموده‌اند: «نوامٌ باللیل» بلکه فرموده‌اند: «جِیفَةٌ بِاللَّیْلِ»، یعنی آنکه همۀ شب را می‌خوابد را، به جیفه، به معنای مردۀ متعفّن تشبیه کرده‌اند.
از آنچه تاکنون بیان شد، این نتیجه حاصل میشود که غفلت از نماز شب و کوتاهی در مداومت بر آن، خسارات فراوانی دارد. به همه توصیه میشود قبل از اذان صبح بیدار شوند و به‌واسطۀ نماز شب، با خداوند متعال راز و نیاز و ارتباط عاطفی داشته باشند. آیت‌الله بهجت «رحمت‌الله‌علیه» در این زمینه جملۀ شیرینی داشتند و می‌گفتند: «کوه که نمی‌خواهید جابه‌جا کنید، بلکه زمان خوابیدن خود را این‌طرف و آن‌طرف می‌کنید.»
مرحوم آیت‌الله مرعشی نجفی «رحمت‌الله‌علیه»، به من می‌گفتند: در تشرّف خدمت حضرت ولیّ‌عصر «عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشّریف»، ایشان فرمودند: «ننگ است که یک طلبه نماز شب نداشته باشد؛ عیب است که شیعه نماز شب نخواند.»
استاد بزرگوار ما، مرحوم علّامۀ طباطبائی «رحمت‌الله‌علیه» می‌فرمودند: مرحوم آقای قاضی «رحمت‌الله‌علیه» در بازار نجف به من رسیدند، دست روی شانۀ من گذاشتند و فرمودند: «فرزندم! دنیا می‌خواهی، نماز شب؛ آخرت می‌خواهی، نماز شب!»
توصیه به نماز شب و تأکید به خواندن آن، در سفارش‌های همۀ علمای بزرگ اخلاق و عرفان، فراوان یافت میشود. مرحوم آقای ملکی تبریزی «رحمت‌الله‌علیه»، می‌نویسد که مرحوم محقّق همدانی، همان فقیه و عارف بزرگی که بیش از هزار مجتهد و عارف، تحویل عالم اسلام داده است، میفرماید: «فرزندم! اگر نماز شب نداشته باشی، به هیچ کجا نمی‌توانی برسی!»
کسی که از نماز شب و ارتباط عاطفی با خداوند بی‌بهره است، دنیای آبادی نخواهد داشت؛ زندگی‌اش پر از غم و غصّه و اضطراب و نگرانی است و مثل کرم ابریشم به دور خود می‌تند تا بمیرد.
پی نوشت ها:
[۱]. بحار الأنوار، ج۷۵، ص ۳۸۰.
[۲]. المزمل، ۱تا۴: «ای جامه به خویشتن فروپیچیده، به پا خیز شب را مگر اندکی، نیمی از شب یا اندکی از آن را بکاه، یا بر آن [نصف] بیفزای و قرآن را شمرده شمرده بخوان.»
[۳]. القدر، ۱: «به نام خداوند رحمتگر مهربان، ما [قرآن را] در شب قدر نازل کردیم ...»
[۴]. الأسراء، ۱: «به نام خداوند رحمتگر مهربان، منزّه است آن [خدایی] که بنده‌اش را شبانگاهی از مسجد الحرام به سوی مسجد الأقصی -که پیرامون آن را برکت داده‌ایم- سیر داد، تا از نشانه‌های خود به او بنمایانیم، که او همان شنوای بیناست.»
[۵]. الأعراف، ۱۴۲: «و با موسی، سی شب وعده گذاشتیم و آن را با دَه شب دیگر تمام کردیم. تا آنکه وقت معینِ پروردگارش در چهل شب به سر آمد.»
[۶]. الذاریات، ۱۸: «و در سحرگاهان [از خدا] طلب آمرزش می‌کردند.»
[۷]. السجدة، ۱۶و۱۷: «پهلوهایشان از خوابگاه‌ها جدا می‌گردد [و] پروردگارشان را از روی بیم و طمع می‌خوانند، و از آنچه روزیشان داده‌ایم انفاق میکنند. هیچ کس نمی‌داند چه چیز از آنچه روشنی‌بخش دیدگان است به [پاداش] آنچه انجام میدادند برای آنان پنهان شده است.»
[۸]. ر. ک: من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۴۸۲.
[۹]. علل الشرائع، ج ۲، ص ۳۶۳.
[۱۰]. الفاتحه، ۵: «تو را می‌پرستیم و تنها از تو یاری می‌جوییم.»
[۱۱]. احیاء العلوم، ج ۴، ص ۴۴؛ تهذیب الاسرار، ص ۴۴۴.
[۱۲]. الإسراء، ۷۹: «و پاسی از شب را زنده بدار، تا برای تو [به منزله] نافله‌ای باشد، امید که پروردگارت تو را به مقامی ستوده برساند.»
[۱۳] . ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص۴۱.
[۱۴]. یونس، ۶۲: «آگاه باشید، که بر دوستان خدا نه بیمی است و نه آنان اندوهگین میشوند.»
[۱۵].وسائل الشیعة، ج۸، ص ۱۶۲.
[۱۶].بحار الأنوار، ج۸۴، ص ۱۵۸.
روایات زیادی درباره فضائل حضرت زهرا(س) در کتب اهل سنت وجود دارد
شیخ «حاتم الجبوری» نماینده مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در عراق، در سخنانی در نخستین روز برگزاری وبینار بین المللی «سیره حضرت زهرا(س) مشعل راه عصر حاضر و آینده امت اسلامی و استلهام از سیره ایشان در مواجهه با معضل افراط گرایی دینی و فکری» که امروز جمعه 17 مردادماه آغاز به کار کرد، ضمن تبریک عید غدیر و عید ولایت حضرت علی (ع) و همچنین تسلیت به مردم لبنان به دلیل فاجعه انفجار بیروت، با اشاره به موضوع این کنفرانس گفت: هیچ تحقیق یا کتاب یا رساله ای نمی تواند فضائل حضرت زهرا (س) را به طور کامل بیان کند و تنها جزء کوچکی از فضائل اخلاقی ایشان را روایت می کنند.
وی افزود: خداوند متعال در سوره حشر امر به تبعیت از پیامبر اسلام (ص) فرموده و پیامبر گرامی اسلام(ص) نیز بر اخلاق حسنه تأکید فرموده است. از این رو باید دستورات الهی و دستورات پیامبر گرامی اسلام(ص) را به درستی اطاعت کرد.
الجبوری در ادامه با تأکید بر اینکه حضرت زهرا(س) پاره تن پیامبر اسلام (ص) است، گفت: این اخلاق نبوی در وجود حضرت زهرا(س) تجسم پیدا کرده است لذا ایشان بهترین دختر، بهترین همسر و بهترین مادر بودند.
وی ادامه داد: حضرت زهرا (س) کوچکترین دختر رسول خدا (ص) بودند اما «سیدة نساء العالمین» لقب گرفتند. ترمذی، از علمای اهل سنت نیز در کتاب سنن خود درباره فضائل حضرت فاطمه (س) از پیامبر (ص) روایت کرده و می نویسد: «حسبک من نساء العالمین: مریم ابنة عمران، وخدیجة بنت خویلد، وفاطمة بنت محمد، وآسیة امرأة فرعون».
وی با ذکر چندین روایت دیگر از کتب اهل سنت درباره فضائل حضرت فاطمه (س) و با اشاره به اینکه روایت های زیادی در منابع اهل سنت درباره ایشان ذکر شده است، گفت: بیان این روایات از منابع اهل سنت بدان جهت است که برخی از افراط گرایان می گویند اهل سنت، نسبت به اهل بیت رسول خدا (ص) بغض و کینه دارند؛ از این رو عمدا روایاتی در فضیلت حضرت فاطمه (س) از کتاب های اهل سنت روایت شد.
وی افزود: از روایاتی که درباره حضرت زهرا(س) نقل شده می توان دریافت که کل زندگی آن حضرت دوستی و محبت و احترام متقابل و فداکاری بوده است و زندگی شخصی ایشان می تواند الگویی برای ما باشد.
حضرت زهرا (س) نمونه مقابله با افراط گرایی و غلو فکری بودند
در ادامه این کنفرانس مجازی، «نازی کریمی» از بانوان مسلمان بحرین طی سخنانی تأکید کرد: موضوع کنفرانس موضوعی بسیار مهم است و لازم است که همه جوامع در جهان به این موضوع اهتمام ورزند.
وی با اشاره به حدیثی از رسول خدا (ص) که فرموده اند: «فسادُ العالِم فسادُ العالَم» یعنی فساد انسان عالم موجب فساد همه جهان می شود، گفت: ما باید در زمینه افراط گرایی دینی به راهکارهایی درباره نشر اندیشه دینی بپردازیم و اجازه ندهیم که کل جهان فاسد شود.
کریمی دلیل اهمیت این موضوع را آخرین فاجعه ای در جهان دانست که در روز سه شنبه هفته جاری در بیروت رخ داد و همه جهان را دوباره بیدار کرد.
وی با اشاره به اینکه «جنگ نرم و جنگ سخت، دو روی یک سکه هستند و آن سکه استکبار جهانی است» گفت: امام خامنه ای - مد ظله العالی - درباره حادثه لبنان، مردم این کشور را به صبر فراخواندند؛ دعوت به صبر در چنین فاجعه عظیمی، بیانگر مسالمت آمیز بودن دین اسلام و رحمت جهانی این دین است.
این بانوی فعال بحرینی با بیان اینکه افراط گرایی در تمام دوران ها آثاری بر جوامع بشری داشته است؛ گفت: انسان در مقابل این آثار مکلف است که امانت الهی را بر دوش بکشد تا به کمال دست یابد. زن هم انسان است و باید نقش خود را در این زمینه ایفا کند. از سوی دیگر پیامبر اسلام (ص) و اهل بیت اطهار (ع) موضع شرعی در مقابل افراط گرایی و غلو و تروریسم فکری داشته و روش میانه روی در این زمینه تأسیس کردند.
وی درباره بانوان بحرینی نیز اظهار کرد: بانوان بحرین مانند خواهران خود در سایر جوامع اسلامی در زمینه وحدت و تقریب مذاهب اسلامی تلاش بسیاری می کنند و با نشر تعالیم اسلام در راه وحدت کلمه فعالیت می کنند. نقش زن همانند مرد در صلاح و اصلاح است و صلاح زن در یادگیری علم و معرفت است.
کریمی در پایان تأکید کرد: حضرت زهرا (س) روشی الهی داشتند و نمونه مقابله با افراط گرایی و غلو فکری بودند.
علمای اهل تسنن خراسان شمالی: اقدامات سردار شهید سلیمانی باعث استحکام بیشتر پایه‌های تقریب مذاهب شد
۱۳ دی‌ماه مصادف با سالروز شهادت سپهبد حاج قاسم سلیمانی و شهید ابومهدی المهندس می‌باشد که روز جهانی مقاومت نامیده شده است.
جامعه اهل تسنن خراسان شمالی نیز از همان ساعات اولیه شهادت سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی و دیگر شهیدان محور مقاومت با انتشار بیانیه‌ای، اقدام آمریکای جنایتکار را محکوم و شهادت وی را به مقام معظم رهبری و خانواده محترم آن شهید تبریک و تسلیت گفتند و آنها به سبک و روش خود با برگزاری آیین‌های عزاداری و قرآن‌خوانی در ۶۰ مسجد اهل سنت شهرستان مرزی رازوجرگلان، ارادت خود را به سردار دلها نشان دادند.
آمریکا ابرقدرت پوشالی است / حاج قاسم جلو فساد در دنیا را گرفت
گلدی آخوند کمالی در بجنورد با اشاره به سالروز شهادت سپهبد سلیمانی اظهار کرد: این شهادت داغ و مصیبت بزرگی برای مسلمین و حتی بشریت است، اما این خواست خداست که جهادگران فی سبیل الله به نزد پروردگارشان بازگردند و رزمندگان ما شهید که میشوند، نمی‌میرند، بلکه در این دنیا و در آخرت بالاتر در نزد پروردگارشان روزی داده میشوند.
وی افزود: باید بگویم که مسلمین و برادران عزیز فکر نکنند که آمریکا ابرقدرت است زیرا ازنظر نظامی ابرقدرت پوشالی جهان است، اما زورگویی و ظالم بودن آمریکا بر کسی پوشیده نیست و خداوند وعده داده، کسانی که در مظلومیت قرار گرفتند که همانا مسلمین است.
عضو شورای برنامه‌ریزی مدارس علوم دینی اهل سنت کشور ادامه داد: قرآن کریم در خصوص دفاع مقدس در سوره بقره آیه ۲۵۱ به کشته شدن در راه خدا اشاره دارد بنابراین حاج قاسم سلیمانی، عزیز است و همه قومیت‌ها و ملت‌ها دوستش دارند و مختص شیعه و سنی نبود بلکه برای بشریت بود.
وی خاطرنشان کرد: همه مظلومان دنیا حاج قاسم را می‌شناختند و چون خداوند، جلوی فساد را در جهان می‌گیرد و خداوند جمعی از بندگان خود را برمی‌گزیند و یاری میکند که جلوی طغیان ظالمان را بگیرد بنابراین برای همه مشخص شد که ارتش‌های دنیا نمی‌توانند قانون الهی را اجرا کنند و حاج قاسم سلیمانی توانست این قانون الهی را درروی زمین پیاده کردند.
گلدی آخوند کمالی تصریح کرد: سردار سلیمانی در مقابل کافران جنگید همانا کفار آمریکای جنایتکار و اسرائیل غاصب بودند که قدس را اشغال کردند و فلسطینی‌ها را از منازل خود بیرون آوردند.
وی در انتها گفت: اگر خداوند از انسان‌های حزب‌اللهی در مقابل کفار دفاع نمی‌کرد، فساد زمین را فرامی‌گرفت و امروز برادران حزب‌اللهی از حرم اهل‌بیت دفاع میکنند و این کارشان خدایی است و خداوند به این دفاع کنندگان از دین الهی، وعده بهشت داده است، همان‌طوری که مقام معظم رهبری فرمودند: ما یک سیلی به آمریکای جنایتکار زدیم؛ سیلی اصلی را مسلمین جهان با اتحاد بیش‌ازپیش به کافران خواهند زد.
اقدام سردار سلیمانی علیه داعش پایه های تقریب مذاهب را محکم تر کرد
رحیم آخوند صمدی نیز گفت: براساس آیات قرآن فتح نصیب مسلمانان میشود و اگر سردار سلیمانی نبود جهان اسلام زیان بسیاری می‌دید.
وی افزود: این مجاهد فی سبیل الله با ایثار و ازجان‌گذشتگی، جهان اسلام و حتی بشریت را در برابر فتنه بزرگ داعش نجات داد و پایه‌های تقریب مذاهب را مستحکم‌تر کرد.
امام‌جمعه یکه سعود راز و جرگلان خاطرنشان کرد: براساس آنچه در اسلام به آن اشاره‌شده افراط‌وتفریط بزرگ‌ترین آسیب را به هر ملتی می‌زند چراکه موجب جهل در جامعه میشود و سردار سلیمانی در مقابل این افراط‌وتفریط ایستاد.
وی ادامه داد: آمریکای جنایتکار و منافقین در طول تاریخ انقلاب همیشه با ترور افراد شاخص مردمی درصدد ایجاد شکاف و ضربه زدن به پیکره نظام و انقلاب بودند ولی نمی‌دانستند، شهادت مجاهدان بی‌ادعایی نظیر شهید سلیمانی، نه تنها آسیبی به‌نظام اسلامی نمی‌زند، بلکه موجب وحدت فزاینده مظلومان و مسلمانان جهان خواهد شد.
سید حسن نصرالله: هدف قرار دادن رهبران مقاومت هدف مشترک آمریکا و اسرائیل است
سید حسن نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان در مصاحبه با شبکه خبری المیادین، ابتدا میلاد حضرت مسیح (ع) و سال جدید میلادی را به تمام مسیحیان در لبنان و جهان تبریک گفت.
دبیرکل حزب الله لبنان همچنین سالروز شهادت سردار شهید حاج قاسم سلیمانی و «ابومهدی المهندس» جانشین سابق رئیس سازمان حشد شعبی عراق را تسلیت گفت.
سید حسن نصرالله ادامه داد: اطلاعات دقیقی مبنی بر اینکه ترامپ یا دشمن اسرائیلی اقدامی خواهند کرد وجود ندارد اما برخی تحلیل ها در این زمینه وجود دارد. همه منتظرند ببینند ترامپ در روزهای آینده چه اقدامی خواهد کرد.
وی افزود: شخصیتی مثل ترامپ که جنون خود بزرگ بینی دارد و در حالی که خشمگین است نمی توان توقع چیزی داشت. تمام آنچه ترامپ ممکن است طی روزهای آخر ریاست جمهوری خود انجام دهد همچنان در حد تحلیل است. باید با مدت زمان باقی مانده از ریاست جمهوری ترامپ با هوشیاری و احتیاط برخورد شود.
دبیرکل حزب الله گفت: وقتی می شنوید که اسرائیلی ها دست به جنجال سازی رسانه ای می زنند بدانید که پشت آن اقدامات حقیقی وجود ندارد.
سید حسن نصرالله با بیان اینکه هدف قرار دادن رهبران حزب الله هدف مشترک اسرائیل و آمریکا است، افزود: اطلاعات ما حاکی است که عربستان مدت ها و دست کم از آغاز جنگ یمن نسبت به ترور من تشویق می کند. عربستان مخصوصاً در سال های اخیر کینه توزانه رفتار می کند نه عاقلانه.
دبیرکل حزب الله ادامه داد: آمریکا، اسرائیل و عربستان در جنایت ترور شهید سلیمانی و ابومهدی المهندس شریک هستند. ترور این دو شهید برخلاف ترور شهید مغنیه و فخری زاده آشکارا انجام گرفت. شهید سلیمانی از شخصیتی کاریزماتیک برخوردار بود و قدرت تاثیرگذاری زیادی داشت و یک شخصیت انسانی متمایز بود. شهید سلیمانی مرد اقدامات راهبردی و برنامه ریزی و همزمان مرد میدان و تاکتیک بود.
سید حسن نصرالله گفت: شهید سلیمانی از لحاظ نظامی فرمانده ای راهبردی و همزمان رهبری تاکتیکی بود. در برهه قبل از شهادت حاج قاسم بسیار نگران بودم و بارها به وی در این خصوص هشدار دادم. من دلم برای حاج قاسم بسیار تنگ می شود، ما بارها با هم کار کردیم و با چالش ها مبارزه کردیم. من حس می کردم که من و حاج قاسم یک فرد واحد هستیم.
دبیرکل حزب الله ادامه داد: حاج ابومهدی المهندس شخصیتی بزرگ بود و باید به شکل بیشتری شناسانده شود. وی برای برعهده گیری مسئولیت در عراق شخصیتی مطرح بود اما همواره مشتاق میدان بود. خداوند عاقبت حاج قاسم و ابومهدی را به شهادت ختم کرد.
سید حسن نصرالله با بیان اینکه آمریکایی ها علیرغم میل خود و در نتیجه ضربات مقاومت از عراق خارج شدند، تاکید کرد: شهید ابومهدی المهندس در پیروزی علیه اشغالگران آمریکایی و داعش یک شریک اصلی بود. آمریکایی ها زیر آتش از عراق خارج شدند تا جایی که برای توقف عملیات مقاومت عراق علیه خود دست به دامن شهید سلیمانی شدند.
دبیرکل حزب الله افزود: شهید المهندس یکی از رهبران مقاومت در عراق و تمام موضوعات منطقه بود. شهید سلیمانی رابطه با گروه های مقاومت فلسطین را با تمام اختلافات رویکردی آنها توسعه داد. شهید سلیمانی برای حمایت لجستیک از گروه های فلسطینی هیچ خط قرمزی نداشت. وی در رساندن موشک های کورنت به مقاومت فلسطین در غزه نقش داشت. موشک های کورنت که ما در جنگ تموز از آن استفاده کردیم سوری ها از روسیه خریده بودند و سپس ما از آنها گرفتیم. بشار اسد رئیس جمهور سوریه با رساندن موشک های کورنت به حماس و جهاد اسلامی در غزه که دمشق از روسیه خریده بود، موافقت کرد.
سید حسن نصرالله تصریح کرد: شهید سلیمانی و گروهش در حمایت از فلسطین در تمام سطوح از هیچ چیز دریغ نکردند. بشار اسد رئیس جمهور سوریه رابطه ما با حماس بعد از بحران سوریه را درک می کرد.
دبیرکل حزب الله اظهار داشت: از خفت و خواری کشورهای عربی غافلگیر نیستم چرا که اکثر رژیم های عربی تنها در حرف از فلسطینی ها حمایت می کردند. ما به توافقات سازش از این زاویه نگاه می کنیم که مرحله نفاق تمام شد و ماسک ها برچیده شد و حقیقت این رژیم ها روشن شد.
سید حسن نصرالله ادامه داد: ایران برای رژیم های عربی که توافقات سازش امضا کردند یک بهانه است چرا که آنها آرمان فلسطین را باری برای خود می بینند. هیچ چیز کسی در جهان را برای دست کشیدن از فلسطین توجیه نمی کند.
دبیرکل حزب الله افزود: قدرت محور مقاومت نسبت به سال های گذشته بسیار بیشتر است اما مهم مدیریت است. فلسطینی ها در مرزهای ۱۹۴۸ برادران و خانواده ما هستند و جزو کسانی هستند که بیشترین تمایل را برای آزادی فلسطین از بحر تا نهر دارند. در هرگونه جنگ آینده ذهن و قلب فلسطینی ها در مرزهای ۱۹۴۸ با ما خواهد بود.
سید حسن نصرالله با اشاره به دیدارهای متعدد با اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس در سفیر اخیرش به لبنان، گفت: با برادر اسماعیل هنیه طی سفر اخیرش به لبنان چندین بار دیدار کردم و پیرامون موضوعات مختلف منطقه از جمله روابط دوجانبه و رابطه با سوریه صحبت کردیم.
دبیرکل حزب الله ادامه داد: رابطه بین حماس و سوریه باید ساماندهی شود و فضای مثبتی در این خصوص وجود دارد هرچند این موضوع نیاز به زمان دارد. فکر می کنم رویکرد حماس ساماندهی روابطش با دمشق بر اساس منطق است. با برادر هنیه در این خصوص صحبت کردیم که جنبش حماس باید در اصلاح رویکردهای منطقه از جمله نبرد حزب اصلاح یمن علیه جنبش انصارالله کمک نماید.
سید حسن نصرالله در خصوص سازش مغرب با رژیم صهیونیستی هم گفت: موضع حزب عدالت و توسعه مغرب دردناکتر و خطرناکتر از سازش رژیم های عربی است.
دبیرکل حزب الله لبنان رزمایش مشترک بین گروه های مقاومت در غزه را اقدامی بسیار مهم دانست که قدرت را نمایش می دهد و دشمن را می ترساند.
سید حسن نصرالله در ادامه گفت: حضور شهید قاسم سلیمانی در رسانه ها از زمان نبرد با داعش در عراق آغاز شد و این موضوع عمدی نبود. تلاش های حاج قاسم و قدرت قدس در حمایت از گروه های مقاومت فلسطین به دور از رسانه ها انجام می شد. حاج قاسم دنبال رسانه ای شدن، حضور در اخبار و مدح و ستایش نبود.
دبیرکل حزب الله در ادامه گفت: رابطه حاج قاسم با مرجعیت دینی در عراق بویژه در موضوعات اصلی خوب بود. بخش اعظم عملیات نظامی علیه اشغالگران آمریکایی در عراق توسط گروه های مقاومت اجرا شد. گروه های جوان بدون پوشش سیاسی مقاومت مسلحانه علیه نیروهای آمریکایی در عراق را آغاز کردند. شبکه های ماهواره ای عربی از پخش ویدئوهای عملیات مقاومت عراق علیه اشغالگران آمریکایی خودداری می کردند. مقاومت در عراق از حمایت حقیقی سپاه قدس و حاج قاسم سلیمانی برخوردار بود.
سید حسن نصرالله افزود: ۴۸۰۰ عملیات انتحاری توسط القاعده علیه عراقی ها اجرا شد اما عملیات مقاومت به صورت دقیق و برای فشار بر اشغالگران انجام شد. ارتش آمریکا حاج قاسم و سپاه قدس را به بمباران مراکز آنها در ایران در صورت تداوم حمایت از مقاومت عراق تهدید کرده بود. ارتش آمریکا نامه ای را به حاج قاسم برای کمک به عقب نشینی از عراق بدون در معرض خطر قرار گرفتن ارسال کرد.
دبیرکل حزب الله ادامه داد: ترامپ برای غارت و چپاول نفت و ثروت های عراق و سوریه نظامیان آمریکایی را در آنها حفظ کرده است. ما در محور مقاومت در حال دفاع مشروع از خودمان یعنی کشور، مقدسات و ملت و ثروت های خود هستیم. اگر مقاومت عراق نبود این سفارت آمریکا بود که عراق را اداره می کرد. محور مقاومت پیروزی های بسیار بزرگی کسب کرده است و بدون هیچ مبالغه ای از هر زمان دیگری قویتر است. محور مقاومت شهادت حاج قاسم سلیمانی را علیرغم اینکه بسیار سخت هم بود، هضم کرد.
سید حسن نصرالله گفت: حمله به پایگاه عین الاسد واکنش مهمی بود که نشان داد چطور رهبر یک کشور در جهان به آمریکا سیلی می زند. حمله به عین الاسد یک سیلی تاریخی بود چرا که معادله در رویارویی با آمریکایی ها برجاگذاشتن کشته نیست. واشنگتن گمان می کرد با ترور رهبران، به محور مقاومت خاتمه خواهد داد در حالی که حقیقت این است که محور مقاومت بر شخص استوار نیست. قصاص قاتلان شهید سلیمانی و ابومهدی المهندس هدف هر فرد شریفی است و آمران و مجریان این اقدام هرکجا که هستند باید مجازات شوند.
دبیرکل حزب الله ادامه داد: آنچه باید تمام جهان بداند این است که خون رهبران پایمال نمی شود و قاتلان حاج قاسم و ابومهدی باید دیر یا زود مجازات شوند.
سید حسن نصرالله گفت: شهید سلیمانی نسبت به تلاش آمریکایی ها برای موج سواری روی انتفاضه ملت ها برای هدف قرار دادن برخی نظام ها نگران بود. شهید سلیمانی اولین کسی بود که نسبت به خطر علیه سوریه به دلیل حمایتش از مقاومت و به بهانه بهار عربی پی برد. طرف های حامی و تامین کننده مالی و فرمانده حقیقی گروه های معارض در سوریه به سرعت به درگیری های مسلحانه روی آوردند. با توافق بشار اسد رئیس جمهور سوریه با طرف های معارض برای حل سیاسی بحران تماس گرفته شد اما همه می گفتند که ما در شرایط راهکار سیاسی و مذاکره با نظام نیستیم و دولت سوریه طی چند روز سقوط خواهد کرد.
دبیرکل حزب الله ادامه داد: یک تصمیم بسیار جدی از سوی کشورهای منطقه و بین الملل در جنگ علیه سوریه وجود داشت تا مانع از هرگونه حل و فصل سیاسی بحران شود. طرف های خارجی که از معارضان سوری حمایت می کردند به این نتیجه رسیده بودند که نظام سوریه طی دو ماه سقوط خواهد کرد. می خواستند سوریه را به نظام ضعیف و شکننده ای تبدیل کنند که علاوه بر سازش با اسرائیل و به رسمیت شناختن آن به که به کسانی که آن را به قدرت رسانده اند نیازمند باشد.
سید حسن نصرالله افزود: ما دو گزینه یعنی اولی تسلیم و سقوط منطقه و دیگری مقاومت و پایداری نداشتیم و گزینه مقاومت را انتخاب کردیم. وجه تمایز سوریه استقلال در تصمیم گیری و شجاعت رهبران آن و عدم فرمانبرداری از دشمنان است. سوریه تنها بخاطر فلسطین و مقاومت مورد هدف نبود بلکه بخاطر اشغال و غارت و چپاول نفت و گاز این کشور. تصمیم بشار اسد رئیس جمهور سوریه برای پایداری انگیزه اصلی متحدان برای حمایت از دمشق و وارد شدن به درگیری در کنار وی بود. بشار اسد در طول نبرد و در دشوارترین مراحل جنگ به هیچ وجه دمشق را ترک نکرد و قدرتمند و مستحکم بود.
دبیرکل حزب الله ورود نظامی روسیه به جنگ سوریه را بسیار تاثیرگذار عنوان کرد و گفت: رئیس جمهور پوتین در ابتدا برای ورود به سوریه مردد بود سپس حاج قاسم به روسیه رفت و نقشه میدانی را توضیح داد و در آن جلسه پوتین به حاج قاسم گفت که برای ورود به سوریه قانع شده است. حاج قاسم با شخصیت کاریزماتیک و منطق قوی و توضیحات راهبردی در قانع کردن پوتین برای ورود به سوریه بر اساس منطق و تحولات نقش داشت.
سید حسن نصرالله افزود: شهید سلیمانی در طول جنگ تموز بجز 48 ساعت آن هم برای ارائه گزارش اوضاع و تماس با برادران در سوریه و ایران از حومه جنوبی بیروت خارج نشد. بمباران هوایی اسرائیل طی جنگ تموز نتوانست مانع حمایت لجستیک از مقاومت شود. شهید سلیمانی نقش آفرینی کرد و مسئولیت پیگیری طرح اسکان آوارگان در پی جنگ تموز را برعهده داشت. برخی سیاستمداران لبنان برای کودتا علیه مقاومت تلاش داشتند مردم پس از جنگ تموز مدت بیشتری در خیابان ها آواره بمانند. حاج اسماعیل قاآنی زمانی که معاون حاج قاسم بود از تمام پرونده ها اطلاع داشت و حاج قاسم می گفت که حاج اسماعیل قاآنی جانشین او خواهد بود.
دبیرکل حزب الله گفت: وضعیت حزب الله و قدرت و روحیه و اراده آن بسیار خوب است. آنچه از تهدیدات دشمن می شنوید به این دلیل است که می داند ما به قتل شهید خود در سوریه پاسخ خواهیم داد. همچنان بر سر وعده خود درباره واکنش به هدف قرار دادن شهید علی محسن در سوریه توسط دشمن اسرائیلی هستیم. آماده باش مقاومت در تمام سطوح و مقابل چشم اسرائیل بود. پرواز پهپادهای اسرائیل در آسمان به دلیل ترس از واکنش مقاومت با اختلال زیادی مواجه شده است. اسرائیل می داند که ما علیه پهپادهایش از سلاح مناسب استفاده کردیم هرچند که این موضوع علنی نشده است. تعداد موشک های نقطه زن مقاومت دو برابر یک سال گذشته است. مقاومت امروز وضعیت خوبی دارد و قدرتمند است و نسبت به آینده و کسب پیروزی اطمینان داریم
وی افزود: این اسرائیل است که نگران است نه مقاومت بویژه اینکه ترامپ رفتنی است و امکان دارد واشنگتن به توافق هسته ای بازگردد.
سید حسن نصرالله ادامه داد: ما میزان معینی از پدافند هوایی را مقابل دشمن نشان دادیم اما اینکه سطح بیشتری دارد یا نه اعلام نمی کنیم و نمی خواهیم اسرائیل از داشته های مقاومت بیشتر بداند. مقاومت اموری دارد که اسرائیل از آن چیزی نمی داند. محور ما دست بالاتر را دارد و اسرائیل، بحران زده است.
دلایل عقلی عصمت حضرت زهرا (سلام الله علیها)
سیزدهم جمادی الاولی به روایتی شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) است که به این مناسبت به دلائل عقلی عصمت بی بی دو عالم خواهیم پرداخت.
برای اثبات عصمت حضرت فاطمه(س) می توان براهین عقلی متعددی اقامه کرد که به چند مورد اشاره می شود:
۱. استدلال عقلی بر عصمت حضرت فاطمه (س) با استفاده از حدیث رسول خدا که فرمود: «فاطمة بضعة منی، یسرنی ما یسرها و یغضبنی ما یغضبها؛ [۱] یعنی فاطمه پاره تن وجود من است، آنچه او را شاد می کند مرا شاد می کند و آنچه او را غضبناک و ناراحت کند مرا غضبناک و ناراحت می کند.
توضیح استدلال: انسان اگر معصوم و مطهر و منزّه از هوی و هوس نباشد، رضا و غضب او معیار حق و باطل نخواهد بود و ممکن است رضای او در رضای خداوند در مقام فعل و غضب او غضب حق تعالی در موطن فعل نباشد، ولی اگر انسان کاملی از گزند هوی طاهر و از آسیب هوس مصون شد، هر گونه رضا و غضب او معیار تشخیص حق و باطل خواهد بود چون مظهر اسم راضی و غضبان حق تعالی بوده و میزان اعمال و اوصاف دیگران خواهد شد، و چون پیامبر اکرم _ صلّی الله علیه و آله _ میزان اعمال امت است و رضا و غضب او رضا و غضب خداوند است، هر گاه حضرت زهرا نیز دارای مقامی باشد که رضا و غضب او موجب رضا و غضب پیامبر اکرم گردد، معلوم می شود عقل عملی آن بانو همانند عقل نظریش معصوم از باطل می باشد و همتای امیرالمؤمنین خواهد بود، و چون رضا و غضب او به مدار حق است این هم به نوبه خود نشانه کامل عصمت است. [۲]
بنابراین چون بر اساس روایات متعدد رضا و غضب فاطمه موجب رضا و غضب پیامبر می شود و رضا و غضب آن حضرت رضا و غضب الهی را در پی دارد، پس معلوم می شود که حضرت فاطمه دارای عصمت بوده است و گرنه رضا و غضب انسان غیر معصوم هرگز معیار حق نمی گردد چون عقلا ممکن است در رضا و غضب او نفسانیات دخالت کند. و این بیان به نوبه خود یکی از بهترین دلایل عقلی بر عصمت حضرت زهرا است.
۲. دلیل عقلی دیگر بر عصمت حضرت زهرا که بر مقدمه نقلی تکیه دارد با استفاده از حدیث «ثقلین» است که رسول خدا _ صلّی الله علیه و آله _، اهل بیت و عترت خود را همسنگ قرآن قرار داده است تأکید کرده که هیچ گاه از آن جدا نمی شود، دلیل روشنی بر عصمت همه اهل بیت از جمله فاطمه زهرا است، زیرا ارتکاب کوچکترین گناه حتی اگر به صورت سهوی باشد، مفارقت عملی از قرآن است. [۳]
این بیان نیز در واقع یک نوع استدلال عقلی بر عصمت حضرت زهرا است، بدین معنا که بر اساس حدیث متواتری که در منابع شیعه و سنی نقل شده رسول خدا فرمود که عترت و اهل بیت از قرآن جدا نمی شوند، روشن است که اگر اهل بیت از جمله حضرت زهرا (س) دارای ملکه عصمت نمی بود بالاخره امکان داشت ولو به صورت ناخواسته کاری بکند که سبب جدایی او از قرآن بشود در حالی که رسول خدا بر اساس حدیث «ثقلین» فرمود: عترت و اهل بیت هرگز از قرآن جدا نمی شود پس معلوم می شود اهل بیت از جمله حضرت زهرا (س) از عصمت برخوردار بوده است لذا هرگز از قرآن جدا نشدند و جدا نیستند. و چون قرآن معصوم از خطاء است ضروری است که عدل قرآن هم معصوم باشد و حضرت زهرا یکی از مصادیق عدل قرآن است که از همدیگر جدایی ندارند.
۳. دلیل عقلی دیگر که آن هم به نکته نقلی تکیه دارد این است که در روایتی آمده که امام حسن عسکری علیه السلام فرمود: «نحن حجج الله علی خلقه وجدتنا فاطمة حجة الله علینا؛ [۴] ما حجت بر مردم و جده ما فاطمه حجت خداوند بر ما است». و در روایتی از امام عصر (عج) نیز نقل شده که فرمود:
«و فی ابنة رسول الله _ صلّی الله علیه و آله _ لی اسوة حسنة» [۵] یعنی دختر رسول خدا برای من سرمشق نیکو است.
با توجه به این دو روایت نیز دلیل عمیق عقلی می توان بر عصمت فاطمه زهرا (س) اقامه کرد، بدین بیان که اگر حضرت زهرا دارای مقام عصمت نمی بود هرگز سرمشق امام عصر نبود، و نیز حجت خدا بر ائمه نمی شد، در حالی که بر اساس دو روایت یاد شده حضرت زهرا حجت خدا بر ائمه و سرمشق امام زمان (عج) محسوب شده است، پس معلوم می شود که دارای عصمت بوده است و الّا محال است حجت بر معصوم خود معصوم نباشد.
۴. بنابراین چون حضرت فاطمه (س) دارای مقام عصمت است کلام و تقریر و سنت او مثل کلام و سنت رسول خدا _ صلّی الله علیه و آله _ و ائمه _ علیهم السلام _ حجت شرعی است و یک فقیه می تواند با استناد به حدیثی و یا سیره حضرت فاطمه زهرا (س) فتوا بدهد همان طور که با استناد به حدیث پیامبر و امام فتوا می دهد. از این نیز معلوم می شود که حضرت زهرا دارای مقام عصمت است.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
۱. فاطمه الگوی زن مسلمان، احمد صادقی اردستانی، نشر دفتر تبلیغات، قم، ۱۳۷۴ ش.
۲. الکلمة الغراء فی تفضیل الزهرا، سیدعبدالحسین شرف الدین، ترجمة محسن بیدادفر، انتشارات زهرا، تهران، ۱۳۶۲.
۳. عقیق بخشایش، صدیقه طاهره، نشر سازمان تبلیغات اسلامی، تهران، ۱۳۷۱ ش.
پی نوشت ها:
[۱] . مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، نشر دارالاحیاء لتراث العربی، ۱۴۰۳ ق، ج۴۳، ص ۲۶، باب ۳، ح۲۶.
[۲] . جوادی آملی، عبدالله، پیرامون وحی الهی، تهران، نشر الزهرا، چاپ سوم، بی تا، مقاله سوم.
[۳] . مصباح یزدی، محمد تقی، آموزش عقاید، تهران، نشر سازمان تبلیغات، ۱۳۶۷ ش، ج ۲، ص ۱۹۲.
[۴] . نقل از: حسن زاده آملی، شرح فصّ حکمة عصمتیه فی کلمة فاطمیة، نشر پیشین، ص ۱۵۹.
[۵] . شیخ طوسی، کتاب الغیب، تهران، نشر مکتبته نینوا، بی تا، ص ۱۷۳، (توقیع اول).
چرا قبر بی بی دو عالم مخفی است؟
سیزدهم جمادی الاولی به روایتی شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) است که به این مناسبت به دلیل مخفی بودن این بانوی بزرگ اسلام خواهیم پرداخت.
حضرت زهرا(س) زمانی که اجلشان نزدیک شد و در بسترشان به حالت احتضار بسر می‌بردند، علی ـ علیه السّلام ـ بر بالای بسترشان آمدند و بعد از صحبتهایی که با همدیگر کردند، فاطمه(س) اجازه خواستند تا چند تا وصیّت به همسرشان علی ـ علیه السّلام ـ کنند.[1]
از جمله وصایای حضرت زهرا(س) به علی ـ علیه السّلام ـ این بود که گفتند ای پسرعمو! اگر تا چند ساعت دیگر از دنیا رفتم جنازه‌ام را شبانه تشییع کن و مراسم تشییع من را اعم از غسل و کفن و نماز خواندن و دفن کردن باید در محیطی مخفی و پنهان انجام دهید و فقط به کسانی اجازه در تشییع دهید که ظلم و جفا نسبت به من روا نداشته‌اند و حتّی به یک نقل حضرت زهرا(س) تصریح کردند که نگذارید ابی‌بکر و عمر بر من نماز بخوانند و در تشییع جنازه من شرکت کنند. بحث در این‌است که علّت اجازه ندادن حضرت زهرا(س) در مراسم تشییع حضرت بیانگر چیست؟
یقیناً حضرت زهرا(س) با این کارشان می‌خواستند باری دیگر همانند جریان فدک مبارزه‌ای تازه با وصیّت‌نامه سیاسی خویش شروع کنند که ضربه سهمگینی به حکومت وقت وارد سازند.[2]
فاطمه اطهر(س) با وصیّت خویش افکار خفته مردم مدینه را بیدار می‌ساختند و توجه افکار عمومی را نسبت به پایمال کردن حقّ خویش جلب می‌کردند.[3]
امیرالمؤمنین با عمل به وصیّت زهرا(س) اذهان جامعه را دچار شک و تردید کردند و مشروعیت خلیفه را زیر سؤال بردند و مظلومیت زهرا(س) را بیشتر آشکار ساختند و این سؤال را همیشه برای همگان مطرح کردند که چرا قبر زهرا(س) مخفی مانده است.
بدین طریق زمانی که حضرت زهرا(س) از دنیا رفتند مردم سراسیمه به خانه زهرا(س) می‌آمدند و منتظر بیرون آمدن جنازه بودند که علی ـ علیه السّلام ـ به ابوذر گفتند: برو و با صدای بلند اعلام کن که برگردند چرا که تشییع جنازه دختر رسول‌خدا امشب صورت نمی‌گیرد و به تأخیر افتاده‌است.
مردم که متفرق شدند حضرت علی ـ علیه السّلام ـ با کمک اسماء بدن حضرت را غسل و کفن کردند و در نیمه شب با عده‌ای از نزدیکان و یاران خویش که البتّه اختلافی است در اینکه چه کسانی در تشییع جنازه حضرت حضور داشتند ولی کسانی که به اتّفاق نامهای آنها آمده است عبارتند از: سلمان، ابوذر، مقداد، عمار، عباس و زبیر و چند تن دیگر که اینها به همراه علی جنازه دختر رسول‌خدا را شبانه تشییع کردند و شبانه به خاک سپردند و حضرت علی ع قبر فاطمه(س) را هم‌سطح زمین کردند و حتی روایت شده در چند نقطه در بقیع حضرت، قبر درست کردند تا متوجه نشوند که قبر فاطمه(س) کدام یک است و این راز مخفی ماندن قبر فاطمه(س) برای همیشه مانده است و کسانی هم که حضور داشتند دیگر بعدها محل اختفاء قبر فاطمه(س) را بیان نکردند.[4]
بنابر بعضی روایت‌ها عمر و ابوبکر از جمله کسانی بودند که صبح شد به درب خانه علی ـ علیه السّلام ـ آمدند برای تشییع جنازه، که مقداد ندا داد که دیشب حضرت زهرا(س) به خاک سپرده شده است، این دو تن به شدّت خشمگین شدند و بر علی ـ علیه السّلام ـ اعتراض کردند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. زندگانی سیاسی حضرت زهرا(س) ، شهین خشاوی
2. تحلیل سیرة فاطمة‌زهرا(س)، علی‌اکبر بابازاده.
پی‌نوشت‌ها:
[1]. احتجاج الزهرا فاطمه ، شیخ حجة اللّه النجفی الرضوی الامیری، چاپ دوم، انتشارات فروزان، ص 210.
[2]. شهین خشاوی، زندگانی سیاسی حضرت زهرا(س)، نشر عابد، چاپ اول، 1378، تهران، ص 280.
[3]. رنجهای حضرت زهرا(س)، علامه سید جعفر مرتضی عاملی، ترجمة محمد سپهری، نشر ایام، چاپ اول، 1378، قم، ص 223.
[4]. بحارالانوار، ترجمة محمدجواد نجفی، انتشارات اسلامیه، 1354، ترجمه، ج دهم، ص 195.
بیانات در سخنرانی تلویزیونی به مناسبت ولادت حضرت زینب(س) و روز پرستار
والحمدلله ربّ العالمین و الصّلاة و السّلام علی سیّدنا محمّد و آله الطّاهرین سیّما بقیّة الله فی الارضین.
روز پرستار را که مزیّن و مشرّف به نام حضرت زینب کبریٰ (سلام الله علیها) است، به همه‌ی پرستاران عزیز و به گروه پرستاری تبریک عرض میکنم. امیدوارم که خداوند متعال توفیقات خودش را شامل حال همه‌ی شماها بکند و نیک‌روزی و خوش‌عاقبتی و سعادت دنیا و آخرت را نصیب شما پرستاران عزیز و گروههای پرستاری بکند. لازم میدانم به خانواده‌های گرامی و عزیزی که در این حوادثِ کرونا عزیزان خودشان را که پرستار بودند از دست دادند تسلیت عرض بکنم و برای آن درگذشتگان فداکار و مجاهد، از خداوند متعال طلب علوّ درجات کنم.
پرستار فرشته‌ی رحمت بیمار؛ هم مددکار پزشک و هم غمگسار مریض
امروز بحمدالله پرستاران در چشم مردم ما از همیشه عزیزتر و شرافتمند‌ترند؛ و این لطف خدا و نعمت خدا است. امیدواریم که همواره به همین شکل باشد و افزایش پیدا کند. پرستار فرشته‌ی رحمت بیمار است؛ این یک تعبیر واقعی است، به هیچ وجه مبالغه‌آمیز نیست؛ هم با جسم بیمار سر و کار دارد، هم با روح بیمار. در مورد جسم بیمار، پرستار در واقع شریک و همکار و مددکار پزشک است. بخش مهمّی از کار بهبودی جسمی بیمار را پرستار انجام میدهد؛ این در مورد جسم مریض. در مورد ارتباط با روح مریض، پرستار در واقع غمگسار و نوازشگر و آرامش‌بخش مریض است؛ این نقش بسیار مهمّی است. پرستاران، هم به جسم بیمار کمک میکنند و بهبودی او را سرعت میبخشند و در مواردی امکان‌پذیر میکنند، و هم اینکه جان او را، روح او را، اعصاب او را آرامش میبخشند؛ با یک لبخند، با یک حرف گرم، با یک حرکت مهربانانه، احساس خوبی را در بیمار به وجود می‌آورند و در روح او اثر میگذارند.
نقش مهم و بزرگ پرستار در بهبودی بیمار
آن کمک جسمانی را که عرض کردیم اینها شریک و همکار پزشکند، باید خیلی مهم شمرد؛ چون واقعاً مهم است. حالا آن بیماری که احتیاج به پرستاری ندارد و سرِپا است یا بیماری سبکی دارد، بحثی در او نیست؛ لکن بیماری که نیاز به پرستار دارد، اگر بهترین پزشک [هم] در بالین او حاضر بشود و دستور بدهد و کمک کند امّا پرستاری نباشد که او را حمایت کند و در آغوش محبّت خودش بگیرد، بهبودی بسیار دشوار خواهد شد؛ یعنی نقش پرستاری در بهبودی بیمار نقش مهم و بزرگی است و اگر پرستار نباشد، ممکن است در مواردی معالجه به نتیجه نرسد.
غمگساری و مهربانی؛ یکی از ارزشهای والای اسلامی
امّا در باب کمک روحی که گفتیم غمگسار است، روحیه‌بخش است، مهربانی‌کن است، این یکی از ارزشهای والای اسلامی است. در اسلام، شفقت و همدلی و مهربانی یکی از دستورهای عمده است. اینکه در قرآن کریم میفرماید «رُحَماءُ بَینَهُم»(۱) یعنی با یکدیگر مهربانند، رحیمند، این فقط مربوط به بیمارها نیست، مربوط به همه است. همه باید نسبت به همدیگر با شفقت باشند، با مهربانی باشند؛ این کاری است که پرستار انجام میدهد. پرستارها برای این کار، خودشان را، روحیه‌شان را آماده میکنند، خسته هم میشوند؛ این کار، خیلی خسته‌کننده هم هست امّا در عین حال تحمّل میکنند؛ آنجایی که باید لبخندی بزنند به بیمار، لبخند میزنند. این یکی از مهم‌ترین ارزشهای اسلامی و از توصیه‌های اسلامی است. واقعاً تلاش برای کاهش آلام یک انسان، جزو زیباترین مناظر زندگی انسانها است.
مناظر اعجاب‌انگیز از فعّالیّتهای پرستاران در ماه‌های اخیر
من میخواهم عرض بکنم این زیبایی در این سال کرونایی، در این ماه‌های کرونایی، بیشتر خودش را نشان داد. پرستارهای ما در بیمارستان‌ها، از خودشان حرکاتی را نشان دادند، مناظری را نشان دادند، فعّالیّتهایی را نشان دادند که حقیقتاً اینها مایه‌ی اعجاب انسان میشود. خود پرستاری یک کار دشواری است، کار پُراضطرابی است؛ حالا اگر چنانچه بر این دشواری و بر این اضطراب، این هم اضافه شد که خطر واگیری وجود دارد، خطر ابتلا وجود دارد، این خیلی کار را دشوارتر میکند. پرستاران ما این کار دشوارتر را در این دوران کرونایی انجام دادند؛ با اینکه جان خودشان در خطر بود، با اینکه احتمال میدادند که خودشان مبتلا بشوند، در عین حال این کار را انجام دادند و مجموعه‌ی پرستاری ما، پرستاران عزیز ما، انصافاً کار بزرگی را در این مدّت به ثبت رساندند.
دو تکلیف مسئولان: ۱) اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری
خب، این مجاهدتی که در این مدّت انجام گرفت، پرستارها را در چشم مردم عزیز کرد. تا قبل از این قضایا، مردم خیلی توجّهی به اهمّیّت کار پرستاری نداشتند؛ در این قضیّه‌ی کرونا مردم فهمیدند که پرستاری چه کار بزرگی است، چه کار مهمّی است، چه ارزشهای والایی در درون آن وجود دارد؛ این را مردم فهمیدند. بنابراین، به چشم مردم -همان طور که قبلاً هم گفتم- اینها عزیز و شرافتمندتر از همیشه شدند، لکن این کافی نیست؛ من این را میخواهم عرض بکنم، این کافی نیست. بله، شما به چشم ما مردم خیلی عزیزید لکن مسئولان هم تکالیفی دارند، باید تکالیف خودشان را انجام بدهند، باید به فکر باشند. من البتّه در این زمینه نمیتوانم بحث تخصّصی بکنم و این کار بایستی در مراکز تخصّصی انجام بگیرد. شاید یکی از کارهای لازم‌الاجرا که به بنده گزارش دادند عبارت باشد از اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری که این قانون مدّتها قبل تصویب شده و آن طور که برای من گفته میشود، این قانون به سود پرستارها است و برای آنها مفید است لکن اجرا نشده؛ یک قانونی است بایستی اجرا بشود. البتّه کارهای دیگری هم وجود دارد.
۲) جدّیّت در استخدام پرستارها
از جمله کارهای خیلی خوب، استخدام پرستار است. من البتّه این را شاید در سه چهار سال پیش یک وقتی به مسئولین محترم گفتم که باید حدود سی هزار پرستار را استخدام کنید؛ مشکلاتی داشتند و مُتعذّر(۲) شدند به آن مشکلات و نشد؛ اخیراً خب یک اقداماتی انجام گرفته. این را باید بشدّت و با جدّیّت دنبال کنند؛ شوخی نیست. وضع پرستارهای ما بایستی آن‌چنان باشد که اینها بتوانند با خیال راحت به کارشان بپردازند؛ خانواده‌هایشان هم بایستی خاطرجمع باشند که این جوانشان، زنشان، مردشان که داخل بیمارستان مشغول به این خدمت بزرگ است، در این کار توفیقاتی خواهد داشت. امیدواریم انشاءالله خدای متعال به همه این توفیق را بدهد.
خب، من مجدّداً روز پرستار را که روز ولادت حضرت زینب کبریٰ (سلام الله علیها) است به همه‌ی شما پرستاران عزیز و به گروههای پرستاری تبریک عرض میکنم و امیدوارم که انشاءالله همه‌ی شما مشمول لطف و رحمت الهی باشید و انشاءالله شما را دعا خواهم کرد.
والسّلام علیکم و رحمة‌الله و برکاته
۱) سوره‌ی فتح، بخشی از آیه‌ی ۲۹
