تبلیغ به معنای رساندن پيام به ديگری از طريق برقراری ارتباط به منظور ايجاد دگرگونی در بينش و رفتار اوست که بر سه عنصر اصلی پیام‌دهنده، پيام گيرنده و پيام استوار است.[1]
تبليغ دینی به معنای رساندن پيام الهی از طريق آگاهی‌بخشی، ايجاد انگيزه و تحريک احساسات و زمينه‌سازی برای پذيرش يک آموزه‌ی دینی و نشر ارزش‌ها و سجايای اخلاقی اسلام است. پس منظور از تبلیغ، آنچه در فضای جهانی رایج است از پروپاگاندا، جوسازی و کشاندن مردم به سوی مطلبی از هر راهی نيست.
در اهمیت تبلیغ همین بس که رسالت مهم پیامبران الهی بوده است؛ «الَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ؛[2] آنان که همواره پیام‌های خدا را به مردم می‌رسانند.»
مُبلغ باشیم!
اولین رکن تبلیغ، فرستنده پيام(مبلغ) است. در دیدگاه اسلامی، مبلغ دین تمام افراد هستند و برخلاف باور عمومی و رایج، تبلیغ دین اختصاصی به روحانیت ندارد؛ هر چند مبلغ تخصصی و ویژه این عرصه هستند.
بر اساس روایات، مبلغ دین، مورد طلب رحمت از سوی رسول گرامی اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله قرار خواهد گرفت. امام علی علیه‌السلام می‌فرماید: «قالَ رَسولُ اللّه صلی‌الله‌علیه‌وآله اللّهُمَّ ارحَم خُلَفائي ثَلاثا، قيلَ يا رَسولَ اللّه ِو مَن خُلَفاؤُكَ؟ قالَ الَّذينَ يُبَلِّغونَ حَديثي و سُنَّتي، ثُمَّ يُعَلِّمونَها اُمَّتي؛[3]
رسول خدا سه بار فرمودند: «خداوندا به جانشينانم رحم كن، گفته شد: اى رسول خدا! جانشينان شما چه کسانی هستند؟ فرمودند: آنان كه گفتار و کردار مرا تبليغ مى كنند و آنها را به امّت من مى آموزند.»
با توجه به ظرفیت فضای مجازی، هر شخصی به تناسب فرصتی که دارد، می‌تواند به عنوان مبلغ اسلام فعالیت کند. این فعالیت می‌تواند در حد بازنشر آیات و احادیث اخلاقی و یا با توجه به ویژگی‌های فرد، بسیار تخصصی و ناظر به پاسخ‌دهی شبهات و یا دیگر قلمروهای تخصصی باشد.
نباید هیچ سطحی از تبلیغ را دست‌کم گرفت؛ چراکه تبلیغ احادیث و سخنان اهل‌بیت علیهم‌السلام با توجه به تأثیرشان بر قلب‌ها و قابلیتی که برای تبدیل شدن به فرهنگ و سبک زندگی دارند، بهشت را به دنبال دارد؛ «مَن أدّى إلى اُمَّتي حَديثا يُقامُ بِه سُنّةٌ أو يُثْلَمُ بهِ بِدْعَةٌ فَلهُ الجَنّةُ؛[4] هر كس به امّت من حديثى رساند كه به سبب آن سنّتى بر پا مى شود، يا در بدعتى رخنه افتد، بهشت از آنِ او باشد.»
ضروری‌ترین پیام؛ غدیر
دیگر رکن اصلی تبلیغ، پیامی است که بناست به مخاطب رسانده شود. با توجه به آیات و روایات، مهم‌ترین پیامی که از طرف خداوند نازل شده است، غدیر است.
غدیر و اعلام جانشینی امیرالمؤمنین علیه‌السلام چنان با اهمیت است که بر اساس بیان قرآنی، عدم انجام آن توسط نبی مکرم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله به منزله عدم انجام رسالت است.[5]
آری غدیر، همان گمشده‌ی ذهن بشر امروزی است. بشری که دنبال خوشبختی است، ولی مسیر آن را گم کرده است. بشر قرن بیست و یکم، تشنه‌ی حقایق و آموزه‌هایی است که در سخنان علوی وجود دارد؛ معارفی که به خاطر آشنا نبودن با غدیر، دست او از آنها کوتاه است. معارفی مانند؛ «آنچه براى خودت دوست می‌داری براى ديگران هم دوست بدار»، «آنچه براى خود نمی‌پسندی، براى ديگران هم نپسند»، «آنچه را كه نمی‌دانی، نگو»، «آنچه را كه دوست ندارى درباره‌ات گفته شود، درباره ديگران مگو»، «كسى كه پر حرفى كند، حرف بی‌ربط می‌زند» و «دشمن دوستت را به دوستی نپذير، زيرا با دوست خود دشمنى کرده‌ای»[6] و بسیار سخنان و فرمایشات ناب دیگری که عمل به هر کدام از این موارد، می‌تواند مقدمه‌ای برای رسیدن به سعادت باشد.
در پایان، ذکر این نکته در مورد رکن سوم تبلیغ یعنی مخاطب قابل توجه است. مخاطب پیام غدیر، تمام افراد جامعه هستند، ولی توجه به کودکان و نوجوانان اهمیت بیشتری دارد؛ بدان سبب که زمینه‌ی پذیرش بهتری دارند. ازاین‌رو در حدیث داریم: «به نوجوانان توجه كن، زيرا آنان سریع‌تر به هر خوبى روى می‌آورند.»[7]
پی‌نوشت‌ها:
[1] رهبر (محمد تقی)، پژوهشی در تبلیغ، ص80.
[2] سوره احزاب، آیه39.
[3] مجلسی، بحار الأنوار، ج2، ص144.
[4] ري شهري، ميزان الحكمه، ج2، ص516.
[5] سوره مائده، آیه67.
[6] نامه 31 نهج البلاغه.
[7] مجلسی، بحارالانوار، ج23، ص236.
