منابع خبری گزارش داده‌اند قطعنامه آمریکا در شورای امنیت برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران رأی نیاورده است.

خبرنگار سی‌بی‌اس در سازمان ملل گزارش داده قطعنامه آمریکا با ۱۱ رأی ممتنع، ۲ رأی موافق و ۲ رأی مخالف به تصویب نرسیده است. آمریکا و جمهوری دومینیک به این قطعنامه رأی مثبت دادند، چین و روسیه به آن رأی مخالف دادند و بقیه اعضا رأی ممتنع دادند.

واکنش مایک پامپئو

مایک پامپئو، وزیر خارجه آمریکا بعد از شکست این قطعنامه بیانیه‌ای به شرح زیر صادر کرد:

شورای امنیت سازمان ملل متحد، مسئولیت حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را به عهده دارد. این شورا، امروز در حفظ این مأموریت بنیادی شکست خورد. شورای امنیت قطعنامه‌ای معقول برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ۱۳ ساله علیه ایران را رد کرد تا برای اولین بار در یک دهه گذشته، مسیر را برای اینکه اصلی‌ترین حامی تروریسم دولتی بتواند بدون محدودیت‌های سازمان ملل اقدام به خرید و فروش سلاح‌های متعارف کند هموار کرد. قصور شورای امنیت در اقدام قاطع برای دفاع از صلح و امنیت بین‌المللی قابل توجیه نیست.»

شورای امنیت درخواست‌های مستقیم بسیاری از کشورهایی در خاورمیانه را که خشونت ایران آنها را به خطر می‌اندازد جهت تمدید این تحریم‌های تسلیحاتی نادیده گرفت. ملل عرب و اسرائیل قویاً از تمدید این تحریم‌ها حمایت می‌کردند. هفته گذشته، ۶ عضو شورای همکاری خلیج فارس با یکدیگر متحد شده و از شورای امنیت خواستند این تحریم‌ها را تمدید کند. اسرائیل نیز از این شورا خواست همین کار را انجام دهد تا ایران نتواند زرادخانه تسلیحاتی‌اش را توسعه داده و آن را نوسازی کند. این کشورها می‌دانند که در صورت انقضای این تحریم‌ها ایران هرج و مرج و ویرانی بیشتری به بارخواهد آورد، اما شورای امنیت آنها را نادیده گرفت.

ایالات متحده هرگز دوستانش در خاورمیانه را که انتظار بیشتری از شورای امنیت داشتند رها نخواهد کرد. ما به تلاش خود ادامه خواهیم داد تا اطمینان پیدا کنیم این رژیم تروریستی از آزادی برای خرید و فروش سلاح‌هایی که قلب اروپا، خاورمیانه و فراسوی آن را تهدید می‌کنند برخوردار نخواهد بود.

واکنش ایران

«مجید تخت روانچی»، نماینده ایران در سازمان ملل متحد نیز در بیانیه‌ای اقدامات ضد ایرانی آمریکا را محکوم کرد.در این بیانیه آمده است:

«طی سالیان متمادی، آمریکا با سوء استفاده از عضویت دائم خود در شورای امنیت، تلاش کرده است ایران را تهدیدی علیه صلح و امنیت بین‌المللی جلوه دهد و برای اعمال تحریم علیه آن تلاش نماید. یک نمونه آشکار، پیشنهاد کنونی آن برای تحمیل تحریم‌های تسلیحاتی جامع و نامحدود بر کشور من است. آیا هیچ استدلال حقوقی درست یا قرائن عینی امنیتی برای چنین اقدامی وجود دارد؟ آیا واردات و صادرات سلاح از ایران می‌تواند تهدید علیه صلح و امنیت بین المللی تلقی شود؟ و اساساً هدف غایی ایالات متحده از این اقدام چیست؟»

او در ادامه به توضیح درباره سیاست‌های ضد ایرانی آمریکا در منطقه و اقدام این کشور در صدور تسلیحات پرداخته و تصریح کرده است:

«تنها در شش کشور همسایه ایران در منطقه خلیج فارس، آمریکا ۵۰ هزار نیرو به همراه ۳۰۰ هواپیمای نظامی، یک ناو هواپیمابر و دهها ناوچه مستقر کرده و چهار مقر فرماندهی مرکزی برای نیروهای زمینی، هوایی، ‌دریایی و نیروهای ویژه خود ایجاد نموده است. از ۴۰ پایگاه نظامی غربی در خاورمیانه، ۲۹ پایگاه آن متعلق به آمریکا است. چنین حجم وسیعی از استقرار نیرو، این منطقه را به بزرگترین مرکز تجمع نیروهای نظامی خارجی در جهان تبدیل کرده است.

حال اجازه دهید به اشتهای سیری‌ناپذیر آمریکا برای صدور تسلیحات به این منطقه و تشنگی مفرط متحدین منطقه‌ای آن برای واردات سلاح اشاره کنم.

عربستان سعودی با واردات 12 درصد از کل تسلیحات صادراتی جهان از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹، بزرگترین وارد کننده تسلیحات در جهان بوده که 75 درصد آن، تسلیحات وارداتی از آمریکا است. برای نمونه، من معامله تسلیحاتی ۱۱۰ میلیارد دلاری آمریکا با عربستان در سال ۲۰۱۷ را یادآوری می‌کنم که ترامپ رئیس جمهور آمریکا آن را «بزرگترین سفارشی که تا کنون انجام شده»، توصیف کرد. از لحاظ هزینه‌های نظامی، عربستان سعودی در سال ۲۰۱۸ رتبه سوم و در سال ۲۰۱۹ رتبه پنجم را در کل کشورهای جهان داشته و در این سال 8 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به هزینه های نظامی تخصیص داده است که بالاترین رقم در جهان است. عربستان سعودی با فاصله بسیار زیاد نه تنها بزرگترین هزینه کننده نظامی در خاورمیانه است بلکه به شدت نیز به نوسازی و گسترش نیروهای نظامی خود ادامه می دهد. طبق گزارش مؤسسه سیپری، این کشور «بزرگترین زرادخانه تسلیحات پیشرفته» در میان کشورهای خلیج فارس را دارد.

اما وضعیت ایران از نظر خریدهای نظامی چگونه است؟ بین سالهای ۱۹۹۴ تا ۲۰۱۸، واردات سلاح توسط ایران به میزان قابل توجهی کاهش یافت. طبق گزارش سیپری، «در این مدت میزان واردات تسلیحات ایران در مقایسه با دیگر دولتهای خاورمیانه نسبتاً اندک بود». بین سالهای ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۹، رتبه ایران از نظر میزان واردات سلاح در جهان، ۵۷ بود. هزینه نظامی ایران در سال ۲۰۱۹ یک پنجم عربستان بود و ایران تنها ۲.۳ درصد تولید ناخالص داخلی خود را صرف هزینه‌های نظامی کرده که ۳.۵ برابر کمتر از عربستان سعودی است.»

نماینده ایران در سازمان ملل، در بخش دیگری از این بیانیه درباره اقدام آمریکا برای استفاده از مکانیسم ماشه (یا مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها) جهت احیای تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران هشدار داد. او تأکید کرد:

«تحمیل هرگونه تحریم یا محدودیت از سوی شورای امنیت بر ایران با پاسخ سخت ایران مواجه خواهد شد و در این خصوص گزینه‌های ما محدود نیست و آمریکا و هر موجودیت دیگری که احتمالاً به آن کمک کند یا به رفتار غیرقانونی آن تن در دهد، مسئولیت کامل اقدامات خود را بر عهده خواهد داشت.

این هفته، آمریکا مصرانه خواستار رأی‌گیری شورای امنیت درباره دومین پیش نویس قطعنامه خود شد با اینکه پیشاپیش می‌دانست چنین قطعنامه‌ای از حمایت اعضای شورا برخوردار نیست. سئوال این است که چرا این کشور به چنین اقدامی دست می‌زند؟

چون آمریکا، بر اساس محاسبات نادرست خود، می‌خواهد از این اقدام به عنوان بهانه‌ای برای تحقق هدف نهایی خویش که همانا نابودی دائمی برجام از طریق بکارگیری مکانیسم ماشه است، استفاده نماید در حالی که به عنوان یک کشور غیرعضو برجام، آمریکا صلاحیت لازم برای استفاده از مکانیسم ماشه را ندارد.»

واکنش انگلیس

نمایندگی انگلیس در سازمان ملل متحد نیز در بیانیه‌ای ضمن تکرار ادعاها علیه ایران دلایل خود برای رأی ممتنع به قطعنامه آمریکا را ذکر کرده است. متن کامل این بیانیه به شرح زیر است:

«ما مکرراً نگرانی‌های خودمان را درباره رفتارهای بی‌ثبات‌کننده ایران در منطقه، از جمله رفتارهای این کشور در انتقال سلاح به یمن، لبنان، سوریه و عراق با نقض قطعنامه ۲۲۳۱ را ابراز کرده‌ایم.

بر همین اساس، ما نیز با نگرانی‌های مطرح‌شده توسط برخی از اعضای شورا درباره انقضای محدودیت‌های تسلیحاتی موجود علیه ایران در ماه اکتبر، هم‌نظریم. وزرای خارجه ۳ کشور اروپایی [طرف برجام] به صراحت گفته‌اند که منقضی شدن این محدودیت‌ها پیامدهای مهمی برای امنیت و ثباتت منطقه خواهد داشت.

پادشاهی متحده انگلیس به این قطعنامه رأی ممتنع داد زیرا مشخص بود که از حمایت شورا برخوردار نیست و مبنایی برای رسیدن به اجماع فراهم نمی‌آورد. با وجود این، ما آماده همکاری با اعضای شورا و طرف‌ها برجام جهت یافتن راهی رو به جلو هستیم که بتواند حمایت شورا را جلب کند.

پادشاهی متحده انگلیس سرسختانه به برجام و تلاش برای جلوگیری از ساخت سلاح هسته‌ای توسط ایران متعهد است. ما با همکارانمان در فرانسه و آلمان، متعهدیم به اینکه در راستای تمایلمان برای بازگرداندن ایران به پایبندی برجام مذاکراتمان در چارچوب "مکانیسم حل و فصل اختلافات برجام" را پیش ببریم.

ما با تلاش برای بازگشت خودکار تحریم‌ها (از طریق مکانیسم ماشه) که با تلاش‌های فعلی‌مان برای حفظ برجام ناسازگار است مخالفیم.»

واکنش روسیه

نمایندگی روسیه در سازمان ملل متحده در بیانیه‌ای اقدام آمریکا را نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت توصیف کرد و گفت که به آن رأی مخالف داده است.

در این بیانیه آمده است:

«هیأت روسیه به پیش‌نویس قطعنامه شورای امنیت در خصوص "تحریم تسلیحاتی" علیه ایران که آمریکا آن را پیشنهاد داده بود رأی مخالف داد.

ما همواره با تلاش‌ها با تحمیل "تحریم‌های تسلیحاتی" علیه ایران از طریق شورای امنیت سازمان ملل مخالفیم. رویه تأیید مورد به موردِ انتقال سلاح به داخل ایران یا خارج از این کشور در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت نه ارتباطی به حق ایران برای توسعه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای داشته و نه مشروط به هیچ شرط دیگری بوده است. این رویه از آغاز موقت بوده و دقیقاً برای یک دوره ۵ ساله معرفی شده و هرگز قرار نبوده تمدید شود. 

ما کماکان بر اساس این فرضیه عمل می‌کنیم که هیچ دلیل حقوقی و یا دلایل دیگر برای تجدیدنظر در چنین رویکردی وجود ندارد.

علاوه بر این، پیشنهاد آمریکا نقض آشکار ضمیمه «ب» قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است که صراحت دارد تنها روش مشروع برای تجدیدنظر در تقویم زمانی مربوط به نظام فوق‌الذکر برای انتقال سلاح، تصمیم متفق‌القول کمیسیون مشترک برجام است. آمریکا با توجه به خروج عامدانه‌اش از این توافق در سال ۲۰۱۸ که هیچگاه هم آن پنهان نکرد حق خود برای استفاده از این ابزار را از دست داد.»

میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین هم در توئیتر به این موضوع واکنش نشان داد:

«تلاش آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران شکست خورد. کاملاً قابل پیش‌بینی بود. این تلاش، بی‌‌اساس بود.کسانی که در این زمینه نگرانی‌هایی مطرح می‌کنند نباید مبالغه به خرج دهند. فقط به یاد بیاورید: قبل از سال ۲۰۱۰ هیچ تحریم [تسلیحاتی علیه ایران] در کار نبود و هیچ فاجعه‌ای رخ نداد. الان هم اتفاقی نمی‌افتد.»

واکنش چین

چین هم در بیانیه‌اش ضمن تأکید بر پایبندی به برجام به آمریکا یادآوری کرده که زورگویی شکست خواهد خورد. در این بیانیه آمده است:

 «امروز شورای امنیت سازمان ملل متحد، پیش‌نویس قطعنامه آمریکا علیه ایران را رد کرد. این نتیجه بار دیگر نشان می‌دهد که یکجانبه‌گرایی از هیچ حمایتی برخوردار نیست و زورگویی شکست می‌خورد. هر تلاشی برای بالاتر قرار دادن منافع شخصی نسبت به منافع مشترک جامعه بین‌المللی به بن‌بست خواهد خورد.

اکثریت قاطع اعضای شورای امنیت بر این باورند که باید از برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ دفاع کرده و آنها را اجرا کرد. آمریکا که دیگر جزو طرف‌های مشارکت‌کننده در برجام نیست از هیچ حقی برای درخواست از شورای امنیت جهت فعال کردن مکانیسم ماشه برخوردار. اگر آمریکا بر این اصرار بورزد، تلاشش محکوم به شکست است.»

نماینده آمریکا در سازمان ملل

«کلی کرافت»، نماینده آمریکا در سازمان ملل گفت که دولت این کشور در روزهای آینده تلاش خواهد کرد با استفاده از مکانیسم ماشه تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را احیا کند.

 او گفت: «در روزهای آتی وعده خود برای استفاده از مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها (مکانیسم ماشه) برای احیای تحریم‌ها علیه ایران را پی خواهیم گرفت.»

کرافت همچنین گفت: «امروز که اکثریت اعضای شورای امنیت به ایران برای خرید و فروش تمامی انواع سلاح‌های متعارف چراغ سبز نشان دادند آمریکا ناخرسند است اما غافلگیر نشده است. قصور امروز شورای امنیت هرگز در خدمت صلح یا امنیت نخواهد بود، بلکه به درگیری‌های بیشتر دامن خواهد زد و ناامنی‌های بیشتر ایجاد خواهد کرد.»

واکنش آلمان

نماینده آلمان در سازمان ملل در بیانیه‌ای بر تعهد برلین به پایبندی به برجام تأکید کرده و از طرف دیگر به تکرار ادعاهایی درباره ایران پرداخته است. در این بیانیه آمده است:

«آلمان به اجرای کامل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که برای تأیید برجام صادر شده متعهد است. ما به همراه فرانسه و پادشاهی متحده انگلیس، به رغم چالش‌های ایجادشده توسط خروج آمریکا از برجام در می ۲۰۱۸ و عدم پایبندی سیستماتیک ایران به تعهدات کلیدی‌اش از جولای ۲۰۱۹، سرسختانه برای حفظ برجام تلاش کرده‌ایم و  به تلاش‌هایمان در این زمینه ادامه خواهیم داد. ما به برجام پایبندیم و از ایران می‌خواهیم تمامی اقدامات مغایر با این توافق را به عقب برگردانده و بدون تأخیر به پایبندی کامل به این توافق برگردد.

همزمان، ما به شدت درباره رفتارهای ایران در منطقه نگرانیم. از زمان تصویب قطعنامه ۲۲۳۱، ایران مکرراً مفاد مربوط به تحریم‌های تسلیحاتی شورای امنیت را به طرق مختلف از جمله با ارسال سلاح به یمن، لبنان، سوریه و عراق نقض کرده است. بنابراین، ما با نگرانی‌های مطرح‌شده از جانب برخی از اعضای شورای امنیت درباره انقضای تحریم‌های مربوط به سلاح‌های متعارف علیه ایران موافقیم. وزرای خارجه تروئیکای اروپایی به صراحت گفته‌اند که انقضای این محدودیت‌ها برای امنیت و ثبات منطقه تبعات منفی خواهد داشت.

با این وجود، آلمان به این قطعنامه رأی ممتنع داد زیرا این قطعنامه به ما برای حل موثر مخاطرات مشخص‌شده در بالا و بهبود امنیت و ثبات در منطقه کمک می‌کند. مشخص بود که این پیش‌نویس قادر به جلب حمایت شورای امنیت نخواهد بود. ما معتقدیم که برای یافتن راهی که مورد قبول اعضای شورای امنیت باشد و بتواند پاسخ‌های مناسبی برای مقابله با چالش‌های ناشی از انقضای این تحریم‌ها فراهم آورد به زمان و رایزنی‌های بیشتری نیاز است.»

واکنش فرانسه

فرانسه نیز همانند دو کشور اروپایی دیگر ضمن ابراز نگرانی از آنچه رفتارهای ایران در منطقه خوانده شده بر پایبندی به برجام تأکید کرده است. در متن بیانیه هیأت نمایندگی فرانسه چنین آمده است:

«فرانسه بار دیگر بر تعهد خود به حفظ برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ این شورا که این توافق را تأیید کرد تأکید می‌کند.

از آنجا که ما به برجام متعهدیم، به شدت از نقض تعهدات هسته‌ای ایران ذیل این توافق نگرانیم. ما از ایران می‌خواهیم تمامی اقدامات مغایر با برجام را بدون تأخیر به عقب برگرداند و ما به تلاش‌های مستمر خود در چارچوب مکانیسم حل و فصل اختلافات در برجام برای بازگرداندن ایران به پایبندی کامل برجام ادامه خواهیم داد.

ما به شدت از رفتارها بی‌ثبات‌کننده ایران در منطقه نگرانیم که از آن جمله می‌توان به نقض مفاد مربوط به سلاح‌های متعارف در قطعنامه ۲۲۳۱ از طریق انتقال سلاح به یمن، لبنان، سوریه و عراق و همچنین بازیگران غیردولتی اشاره کرد. بر همین اساس، انقضای تحریم‌های سازمان ملل در خصوص سلاح‌های متعارف که توسط قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت پایه‌گذاری شده و اکتبر سال جاری به پایان می‌رسد، می‌تواند تبعات جدی برای امنیت و ثبات منطقه داشته باشد.

با وجود این فرانسه به پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی رأی ممتنع داد زیرا این قطعنامه محتوی پاسخ مناسب به چالش‌های ناشی از انقضای این تحریم‌ها نبود؛ ضمن آنکه این قطعنامه بنا به این دلیل که قادر به جلب حمایت اعضای شورا نیست و فاقد مبانی لازم برای رسیدن به اجماع بر سر آن است احتمالاً  قادر به پیشبرد امنیت و ثبات در منطقه نیز نخواهد بود.»

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران شامگاه جمعه در گفت و گوی تلفنی با «اسماعیل هنیه» رئیس دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی حماس توافق ابوظبی و رژیم صهیونیستی را محکوم کرد و حمایت همیشگی جمهوری اسلامی ایران از آرمان فلسطین را مورد تاکید قرار داد.

اسماعیل هنیه نیز در این گفت و گو با قدردانی از مقام معظم رهبری، دولت و ملت ایران برای حمایت از آرمان فلسطین، اظهار داشت: ما به عنوان فلسطین همواره خط مقاومت و مبارزه با اشغالگری را ادامه داده و تحت تاثیر اینگونه اقدامات خائنانه قرار نخواهیم گرفت ولیکن از این خنجری که از پشت بر پیکر مردم فلسطین وارد شد احساس درد می کنیم.

وی در ادامه به تماس خود با دیگر مسئولان و رهبران گروه‌های فلسطینی جهت اتخاذ موضع مشترک تاکید کرد.

ظریف پیش از این نیز با زیاد النخاله دبیرکل جنبش جهاد اسلامی درباره توافق امارات عربی متحده و رژیم صهیونیستی تلفنی گفت و گو کرده بود.

سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب الله لبنان جمعه‌شب به مناسبت چهاردهمین سالروز پیروزی مقاومت لبنان در جنگ ۳۳ روزه (۲۰۰۶) سخنرانی کرد.

دبیرکل حزب‌الله در ابتدا گفت که به دلیل شیوع کرونا و شرایط لبنان از جمله انفجار این جنبش تصمیم گرفته است، به جای جشن گرفتن سالروز پیروزی در برابر دشمن صهیونیست، به سخنرانی امشب اکتفا کند.

سید حسن نصرالله این پیروزی را به مردم لبنان و گروه‌های مقاومت و خانواده‌های شهدا تبریک و تهنیت گفت و یاد شهیدان، عماد مغنیه، مصطفی بدر الدین و شهید سردار حاج قاسم سلیمانی را گرامی داشت.

دبیرکل حزب‌الله لبنان گفت، برای اولین بار در چنین سالروزی یاد یک شهید دیگر را گرامی می‌دارد و گفت، شهید حاج قاسم سلیمانی در فرماندهی مرکزی جنگ نقشی مهم داشت.

سید حسن نصرالله جنگ تموز (۳۳ روزه) را جنگ واقعی دانست و گفت که این جنگ تصمیم ایالات متحده آمریکا بود و رژیم صهیونیستی آن را اجرا کرد.

وی گفت که پیروزی مقاومت در این جنگ پیامدها و نتایج راهبردی برای منطقه داشت که توقف و شکست طرح خاورمیانه جدید که جورج بوش پسر، رئیس جمهور وقت آمریکا، آن را برای منطقه و در نهایت سرنگونی جمهوری اسلامی ایران آماده کرده بود، یکی از آن‌ها بود.

سید حسن نصرالله ادامه داد: «همه اسناد نشان می‌دهد که جنگ علیه لبنان بخشی از این طرح بود و این کونه برنامه‌ریزی شده بود که لبنان تحت یوغ و هیمنه آمریکا قرار بگیرد و مسئله فلسطین تصفیه شود».

او با بیان اینکه نتایج پیروزی در این جنگ همچنان بر رژیم صهیونیستی سایه افکنده است، اظهار داشت که از دیگر پیامدهای این جنگ این بود که مقاومت در لبنان معادله‌ای بر دشمن اسرائیلی تحمیل کرد که این کشور را تا به امروز حمایت می‌کند.

او گفت که دستاورد جنگ سال ۲۰۰۰ آزادسازی لبنان و اخراج نیروهای صهیونیستی از خاک این کشور بود ولی دستاورد جنگ ۲۰۰۶ حمایت لبنان است؛ در این جنگ حزب‌الله توانست معادله طلایی خود «معادله راهبردی بازدارندگی» را بر رژیم اسرائیل تحمیل کرد.

سید حسن نصرالله گفت در این جنگ، اسرائیلی‌ها برای اولین بار بود که با خطر موجودیت رژیم صهیونیستی در منطقه مواجه شدند و آثار شکست نظامی و روانی آن همچنان ادامه دارد و طی این مدت (۱۴ سال) همواره آن‌ها را نگران کرده است.

دبیرکل حزب‌الله گفت: «اسرائیلی‌ها در این جنگ (۳۳ روزه) شکست خوردند و می‌دانند که در هر جنگ اسرائیلی در آینده [علیه ما] هرگز نخواهند توانست حزب‌الله را تضعیف کند. برای همین آن‌ها به ابزارهای دیگری روی آورده‌اند و شرایط امروز لبنان نیز بخشی از این نبرد است».

سید حسن نصرالله به شهادت نیروی خود در دمشق به دنبال حمله هوایی رژیم صهیونیستی اشاره کرد و گفت: «اسرائیل به خوبی می‌داند که حزب‌الله به شهادت نیروی خود واکنش نشان خواهد داد؛ لذا اقدام به اتخاذ اقداماتی در امتداد مرزهای لبنان کرد و حتی دستور داد به نیروهایش یک لنگه پا بایستند (آماده باشند) تا مبادا حزب‌الله بتواند به آن‌ها صدمه‌ای وارد کند و یا واکنشی داشته باشد. تصمیم ما پاسخ به این حمله بود؛ پاسخی که هدف از آن تثبیت قواعد درگیری است و باید حساب شده و جدی باشد».

او آمادگی ارتش رژیم صهیونیستی از زمان به شهادت رسیدن «محسن کامل محمد» را بخشی از مجازات این رژیم توسط حزب‌الله دانست و گفت: «امشب دوست دارم بگویم که این پاسخ همچنان پابرجاست و مسئله، مسئله وقت است و آن‌ها باید منظر پاسخ مقاومت باشند».

توافق امارات و اسرائیل

سید حسن نصرالله در واکنش به توافق دیروز امارات و رژیم صهیونیستی بر عادی‌سازی روابط گفت که حزب الله در لبنان هرگز از این تصمیم و توافق شوکه نشد چرا که این توافق در ضمن مسیر طبیعی‌ای بود که آن‌ها آن را در پیش گرفته‌اند.

او در مورد زمان اعلام این توافق نیز گفت که زمانبندی این توافق نشان می‌دهد که برخی از رژیم‌های عربی منطقه، «نوکر» آمریکایی‌ها هستند.

دبیرکل حزب‌الله لبنان گفت که امارات با توافق مذکور برای ترامپ خدمت انتخاباتی و سیاسی کرده و برآورد حزب الله این است که از امروز تا انتخابات آمریکا (۱۳ آبان) این رژیم‌ها توافق صلح با اسرائیل را امضا خواهند کرد.

سید حسن نصرالله گفت: «تا روز انتخابات ترامپ به دوشیدن رژیم‌های عربی در خلیج فارس از نظر مالی، اخلاقی و دینی ادامه خواهد داد و همه این اقدامات در راستای خوش خدمتی به به ترامپ و نتانیاهو است».

انفجار بیروت و فرضیه های مربوط به آن

دبیرکل حزب‌الله در ادامه سخنان خود به انفجار بندر بیروت اشاره کرد و گفت دو فرضیه در ورای این انفجار است؛ اول اینکه این انفجار عادی بوده و یا اینکه اقدامی تخریبی بوده است.

او گفت که آنچه به حز‌ب‌الله مربوط میشود، امنیت مستقیم در مقاومت است و این توانایی و قدرت را ندارد که مسئولیت کامل امنیت ملی لبنان را بر عهده بگیرد.

سید حسن نصرالله گفت اگر ثابت شود که علت انفجار بندر بیروت اقدامی تخریبی بوده باید همه کسانی را که در این حادثه کوتاهی کردند، محاکمه کرد ولی این مسئله قبل از هر چیزی نیاز به تحقیق و اثبات دارد.

دبیرکل حزب‌الله لبنان گفت که اگر اسرائیل در این انفجار دست داشته باشد و اف.بی.آی آمریکا وارد تحقیقات در این حادثه شود، این تحقیقات به نتیجه‌ای نخواهد رسید.

او گفت: «حزب‌اللهی که برای شهادت نیروی‌اش، ارتش اسرائیل را به حالت آماده‌باش درآورده و تأکید کرده است انتقام او را خواهد گرفت، چگونه می‌تواند در برابر چنین جنایتی و کشتار ده‌ها نفر (در صورت دست داشتن رژیم صهیونیستی) سکوت کند؟».

سید حسن نصرالله گفت که در چنین شرایط، خطرناک‌ترین چیز برای لبنان فقدان عنصر هم‌بستگی و فروپاشی مؤسسات دولت است و برخی از نیروهای سیاسی و رسانه‌ها از همان روز اول شروع کردند و تلاش داشتند از درد و رنج مردم سوء استفاده کنند و میشل عون، رئیس جمهور را مسئول این انفجار دانستند.

وی گفت که شرایط بعد از حادثه انفجار بیشتر شبیه به شرایط لبنان بعد از گروگان‌گیری سعد الحریری، نخست‌وزیر وقت در عربستان سعودی است و برخی طی روزهای گذشته خواستند همان سناریو را اجرا کنند.

دبیرکل حزب‌الله گفت: «همانگونه که ما در این شرایط مخالفت استعفای حریری بودیم در این منقطع هم مخالف استعفای حسان دیاب بودیم. هدف از طرح سرنگونی دولت، سوق دادن لبنان به جنگ داخلی است».

وی گفت که حزب‌الله اقدام نخست‌وزیر حسان دیاب و استعفای برخی از وزرا را درک می‌کند و امیدوار است که همه آن‌ها به وظایف و مسئولیت‌هایشان عمل کنند تا اینکه دولت جدید در لبنان تشکیل شد.

سید مقاومت در ادامه به تشکیل دولت جدید (طی دو ماه آینده) و نحوه تشکیل آن اشاره و خاطر نشان کرد که نیاز امروز لبنان دولتی است قوی که از نظر سیاسی مورد حمایت و حفاظت باشد.

او گفت که هرکسی در لبنان مأمور به تشکیل کابینه باشد، حزب‌الله از او خواهد خواست هرچه سریعتر دولت فراگیر و «دولت وحدت ملی» را تشکیل دهد. سید حسن نصرالله درخواست‌ها مبنی بر تشکیل «دولت بی‌طرف» را با توجه به تجارب گذشته در لبنان، وقت‌کشی دانست و گفت که چیزی به نام «بی‌طرفی» وجود ندارد؛ چرا که همه جریان‌ها و گروه‌های سیاسی دارای اهداف و خواسته‌هایی دارد.

دبیرکل حزب‌الله در ادامه به نزدیک شدن زمان قرائت حکم دادگاه ویژه رسیدگی به ترور «رفیق الحریری»، نخست‌وزیر سابق لبنان اشاره داشت و گفت که حکم این دادگاه به احتمال زیاد علیه مقاومت باشد چرا که نتیجه تحقیقات از پیش مشخص است و موضع حزب‌الله رد همه اتهام‌ها علیه نیروهایش است.

او گفت از نظر حزب‌الله این حکم دادگاه که قرار است صادر شود، در حکم این است که گویا صادر  نشده است. سید حسن نصرالله از لبنانی‌ها خواست در رابطه با این حکم هوشیار باشند چرا که برخی تلاش خواهند کرد برای حمله به مقاومت در لبنان، از این حکم سوء استفاده کنند.

کرونا، عاشورا و حزب‌الله

سید حسن نصرالله در بحث کرونا نیز اظهار داشت که شمار مبتلایان به این ویروس و فوتی‌ها رو به افزایش است، از این روز از همه لبنانی‌ها خواست به وظایف دینی و انسانی خود عمل کرده و از ماسک استفاده کنند و فاصله گذاری اجتماعی و همه پروتکل‌‌ها را رعایت کنند.

دبیرکل حزب‌الله گفت که با جنبش امل درباره نحوه برگزاری مراسم سوگواری اباعبدالله الحسین (ع) گفت‌وگوهایی صورت گرفته و دوشنبه آینده در این باره صحبت خواهد کرد.

سید حسن نصرالله در پایان اظهار داشت که بر خلاف ادعای برخی رسانه‌ها که می‌گویند، حزب‌الله ترسیده یا وضع بحرانی دارد، گفت که بر خلاف این ادعاها، حزب‌الله و متحدان محلی و منطقه‌ای این جنبش «راحت هستند».

او به هواداران و طرفداران مقاومت در لبنان توصیه کرد خشم و غضب خود را از آنچه می‌بیند و می‌شوند، کنترل کنند و صبور باشند؛ چرا که در آینده چه‌بسا از آن برای اینکه لبنان به جنگ داخلی سوق پیدا نکند، استفاده کنند.

سید مقاومت در پایان گفت: «حمایت از لبنان در گرو چنگ‌زدن به مقاومت و شکیبایی در برابر هرگونه فشارهاست و منطقه و جهان شاهد تحولات بزرگی است».

از شگفتیهای مراسم زیارت خانه خدا جمع میان بعد معنوی و عرفانی و ابعاد اجتماعی و فرهنگی است که آن را در میان عبادات ، بی مانند ساخته است. عبادت، رابطه نیرومند میان خلق و خالق است و هنگامی به اوج خود می رسد که عبادت کننده غرق صفات جمال و جلال حق شود و براستی زیارت خانه خدا برای آگاهان بیدار دل چنین است.

در شهر مکه و مدینه ، مکان هایی که طبق روایات وارده در آنجاها دعاها مستجاب می شوند، به طور خلاصه به آنها اشاره می کنیم:

یکی از شریف ترین مساجد دنیا، مسجد النبی در مدینه می باشد که طبق فرمایش رسول خدا (صلّی الله علیه و آله)، یک رکعت نماز در آنجا بهتر از هزار رکعت نماز در دیگر مساجد است. در داخل این مسجد محل های خاصی وجود دارد که دعا در آنجاها مستجاب می شود:

1. روضه شریفه: قسمتی از مسجد النبی است که در ناحیه جنوب شرقی قرار دارد و به نام روضه مطهره و روضه شریفه شناخته می شود. این قسمت فضیلت زیادی دارد، چرا که در حدیث رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) به عنوان روضه ای بهشتی معرفی شده است. «ما بین بیتی و منبری روضه من ریاض الجنه» پس این منطقه شامل مرقد مطهر پیامبر (صلّی الله علیه و آله)، منبر و محراب آن حضرت می باشد که هر کدام از قداست خاصی برخوردارند و ما بین منبر و قبر پیامبر که همان روضه بهشتی است، از مکانهایی است که دعا در آن مکان مستجاب می شود.(۱)
2. ستون توبه: این ستون یادآور خاطره ای است درباره یکی از اصحاب رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) به نام ابولبابه که در جریان جنگ خندق بر علیه مسلمانان اقدامی کرد ولی زود متوجه خطای خویش شد و مستقیم به سوی مسجد رفت و خود را به این ستون بست و شروع به گریه و زاری کرد تا اینکه خداوند ضمن آیاتی توبه او را پذیرفت. به همین علت این ستون به نام ستون توبه معروف است و دعا و توبه در کنار این ستون مورد قبول حق تعالی قرار می گیرد.

لازم به ذکر است که مکانهای مقدس دیگر در شهر مدینه و مسجد النبی وجود دارد که اگر انسان با خلوص نیت و طهارت باطنی در آن مکانها متوسل به حضرت حق بشود حتما مورد رحمت خداوند قرار می گیرد. جاهایی مثل قبرستان شریف بقیع، مقام جبرئیل و…

شهر مکه نیز دارای فضایل بی شماری است. به ویژه خداوند در استجابت دعای حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ حرمت فراوانی برای این شهر و اهل آن به عنوان اهل الله قائل شده است. عظمت و قداست خانه خدا «کعبه» آن قدر است که وقتی چشم انسان برای اولین بار به آن می افتد ناخودآگاه به سجده افتاده و در مقابل این عظمت تاب و توان خود را از دست می دهد، اما در مسجد الحرام و اطراف این خانه نیز مکان های خاصی وجود دارد که دعا و نماز در آنجا مورد قبول حق تعالی واقع می شود.

۱و۲٫ رکن یمانی و رکن اسود: چهار زاویه کعبه به عنوان چهار رکن شناخته می شود از میان این چهار رکن، فضیلت رکن یمانی و رکن اسود از بقیه بیشتر است. روایات زیادی از شیعه و سنی درباره فضیلت و اهمیت این رکن ها وارد شده است. در روایتی از امام صادق ـ علیه السّلام ـ آمده که «رکن یمانی دری از درهای بهشت است و از روز گشوده شدنش، بسته نشده است» همچنین در بعضی روایات رکن یمانی از موارد استجابت دعا ذکر شده است.(۲)

3. ملتزم: قسمتی از دیوار کعبه را که در یک سوی آن حجر الاسود و در سوی دیگرش درب کعبه قرار دارد، «ملتزم» می نامند. این محل از آن روی ملتزم نامیده شده که مردم در آن قسمت به دیوار ملتزم می شوند و دعا می خوانند. در روایتی آمده است که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) صورت و دستهای خود را بر روی این قسمت دیوار قرار می داد. همچنین از پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ نقل شده که فرمودند: ملتزم محلی است که دعا در آنجا مستجاب می شود و هیچ بنده ای نیست که در آنجا خدا را بخواند و خداوند دعایش را مستجاب نکند.
4. مستجار: در سوی دیگر کعبه، دیوار کنار رکن یمانی را «مستجار» می نامند، اینجا نیز از مکانهای استجابت دعا شمرده شده و محلی است که مردم بدان جا پناه می آورند، به همین دلیل مستجارش می نامند.
5. حطیم: یکی از محل های مقدس مسجد الحرام، و در کنار کعبه، جایی است که آن را «حطیم» می نامند. حطیم از آغاز مورد توجه مسلمانان بوده و مردم برای استغاثه و دعا در آنجا جمع می شدند. خواندن نماز و دعا در این محل بسیار سفارش شده و دارای فضیلت بسیار می باشد.

مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران، در روز بیست و چهارم ذی‌الحجه سال دهم هجری اتفاق افتاد. پیامبر (ص) طی نامه‌ای ساکنان مسیحی نجران را به آیین اسلام دعوت کرد.

در آن زمان بخش با صفای نجران، با هفتاد دهکده تابع خود، در نقطه مرزی حجاز و یمن قرار گرفته بود. در آغاز طلوع اسلام این مکان، تنها نقطه مسیحی‌نشین حجاز بود که مردمِ آن به عللی از بت‌پرستی دست کشیده و به آیین مسیحیت گرویده بودند. پیامبر اکرم (ص) برای گذاردن رسالت خویش و ابلاغ پیام الهی، به بسیاری از ممالک و کشورها نامه نوشت یا نماینده فرستاد تا ندای حق‌پرستی و یکتاپرستی را به گوش جهانیان برساند. همچنین نامه‌ای به اسقف نجران، «ابوحارثه»، نوشت و طی آن نامه ساکنان نجران را به آیین اسلام دعوت کردند.

اما مردم نجران که حاضر به پذیرفتن اسلام نبودند بر ادعای خود اصرار داشتند و دلیل الوهیت مسیح را، تولد عیسی(ع) بدون واسطه پدر می‌دانستند نمایندگان خود را به مدینه فرستادند و پیامبر(ص) آنان را به امر خدا به مباهله دعوت کرد.

مباهله این گونه است افرادی که درباره مسئله مذهبی مهمی گفتگو دارند در یک جا جمع شوند و به درگاه خدا تضرع کنند و از او بخواهند که دروغگو را رسوا سازد و مجازات کند.

همچنین خداوند در آیه ۶۱ سوره آل عمران می‌فرماید: «هرگاه بعد از دانشی که به تو رسیده، کسانی با تو به محاجه و ستیز برخیزند، به آنها بگو بیایید فرزندانمان و فرزندانتان و زنانمان و زنانتان، و ما خویشان نزدیک و شما خویشان نزدیک خود را فرا خوانیم؛ سپس مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغ گویان قرار دهیم».

در روایات اسلامی آمده است که چون موضوع مباهله مطرح شد، نمایندگان مسیحی نجران از پیامبر(ص) مهلت خواستند تا در این کار بیندیشند و با بزرگان خود به شور بپردازند.

نتیجه مشاوره آنان که از ملاحظه‌ای روان شناسانه سرچشمه می‌گرفت این بود که به افراد خود دستور دادند اگر مشاهده کردید محمد (ص) با سر و صدا و جمعیت و جار و جنجال به مباهله آمد با او مباهله کنید و نترسید؛ زیرا در آن صورت حقیقتی در کار او نیست که متوسل به جاروجنجال شده است و اگر با نفرات بسیار محدودی از نزدیکان و فرزندان خردسالش به میعادگاه آمد، بدانید که او پیامبر خداست و از مباهله با او بپرهیزید که خطرناک است.

در روز مباهله مسیحی‌ها با اسب‌های زینت شده به طلا در محل حاضر شدند در صورتی‌ که پیامبر(ص) با حضرت علی (ع)، حضرت فاطمه(س) و امام حسن(ع) و امام حسین(ع) آمده بودند که در این هنگام وقتی مسیحیان دیدند پیامبر(ص) نزدیک‌ترین خویشانش را برای مباهله حاضر کرده‌اند به حقانیت آنها گواه دادند و به پیامبر(ص) اعلام کردند که مباهله نمی‌کنیم.

پیامبر(ص) نیز از آنها درخواست کردند یا اسلام آورند و یا در پناه اسلام باشند و برای مسلمانان توطئه‌چینی نکنند و آنها را آزار ندهند، در این هنگام مسیحیان پذیرفتند زیر پرچم اسلام قرار گیرند.

 نزول آیه تطهیر در روز مباهله

روزی که پیامبر خدا (ص) قصد مباهله کرد، قبل از آن عبا بر دوش مبارک انداخت و حضرت امیرالمومنین و فاطمه و حسن و حسین (ع) را در زیر عبای مبارک جمع کرد و گفت: «پروردگارا، هر پیغمبری را اهل بیتی بوده است که مخصوص‌ترین خلق به او بوده‌اند. خداوندا، اینها اهل بیت‌منند. پس شک و گناه را از ایشان برطرف کن و ایشان را پاک پاک کن. »

در این هنگام جبرئیل نازل شد و آیه تطهیر را در شان ایشان فرود آورد: "همانا خداوند اراده فرمود از شما اهل بیت پلیدی را برطرف فرماید و شما را پاک پاک کند. " و در این روز نیز حضرت امیرالمؤمنین(ع) در حال رکوع انگشتری خود را به سائل داد و آیه «اِنَّما وَلِیُّکُمُ اللّهُ» در شان ایشان نازل شد.

 اعمال و دعای روز مباهله

علاوه بر استحباب غسل و روزه در روز ۲۴ ذی الحجه خواندن نماز نیز توصیه شده است؛ به این کیفیت که نزدیک زوال غسل کند و دو رکعت نماز بگذارد و در هر رکعت پس از حمد، سوره توحید، آیة الکرسی و سوره قدر، هر کدام را ده بار بخواند. همچنین دعای مباهله که شبیه به دعای سحرهای ماه رمضان است و در مفاتیح الجنان ذکر شده است، خوانده شود.  بعد از قرائت دعای مذکور، قرائت دو رکعت نماز و ۷۰ مرتبه استغفار و اوّل آن اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ العالَمینَ، صدقه دادن به جهت تأسی به حضرت امیرالمؤمنین (ع)، زیارت کردن امام علی(ع) و خواندن زیارت جامعه از جمله اعمال روز مباهله ذکر شده است.

مباهله پیامبر (ص) با مسیحیان نجران، در روز بیست و چهارم ذی الحجّه سال دهم هجری روی داد.

مباهله در تاریخ اسلام

مباهله نقطه عطفی در تاریخ اسلام است. در آن روز بار ديگر نور اسلام در افاق هستی درخشیدن گرفت و عالمیان در سال نهم هجرت، حقانیت نبوت پیغمبر( ص) و اهل بیت آن حضرت را براي چندمین بار به تماشا نشستند و روز مباهله، بعنوان یکی ديگر از روزهای دعا وشکرگزاری در تاریخ اسلام ثبت شد.

معنای لغوی مباهله
مباهله اساسا از« بَهل» به معنی رها کردن و برداشتن قید و بند از چیزی است، ولی مباهله به معنای لعنت کردن یکدیگر و نفرین کردن است.

روز« مباهله» چه روزی است؟
بیست و چهارم ذیحجه را روز مُباهله گویند.

شرح اجمالی واقعه مباهله
مباهله پیامبر (ص) با مسیحیان نجران، در روز بیست و چهارم ذی الحجّه سال دهم هجری روی داد. رسول اکرم( ص) طی نامه ای اهالی مسیحی نجران را به آئین اسلام دعوت کرد اما مردم نجران حاضر به پذیرفتن اسلام نبودند به همین دلیل گروهی از مسیحیان نجران همراه با چند تن از علما و اسقفهایشان مثل« عاقب» و« سید» براي تحقيق پیرامون حضرت محمد صلی الله علیه و آله و گفتگو و مناظره با وی به مدینه آمدند.

آن ها به خدمت پیغمبر رسیدند و مباحثه را آغاز کردند، آن ها طی صحبت های خود عیسی (ع) را پسر خدا معرفی نمودند و دلیل آن ها همان تولد عیسی بدون پدر بود. خداوند در جواب آن ها اظهار می دارد که داستان عیسی پیش خداوند مانند داستان آدم است که وی را از خاک آفرید، یعنی درصورتی که عیسی پدر نداشت آدم هم پدر و مادر نداشت و درصورتی که بنا باشد که عیسی را بخاطر آن خصوصیت پسر خدا بدانند، باید در مورد آدم هم چنين اعتقادی داشته باشید، بلکه آدم اولی است. درحالی که هر دو نفر مخلوق خدا هستند و خداوند با قدرت خود آن ها را بطور غیر معمول افریده است.

 انجام غسل، گرفتن روزه و خواندن نماز در روز مباهله سفارش شده است

وفد نجران این جواب را که حقیقتاً مستدل و منطقی بود نپذیرفتند و بنابراین پیغمبر به فرمان خداوند، آن ها را به« مباهله» دعوت کرد. به این صورت که آن ها دوستان خود مثل فرزندان و زنان و جانهایشان را بخوانند و اینها هم چنين کنند و روبروی هم قرار بگیرند و هر دو گروه دست به دعا بردارند و در پیشگاه خدا گریه و زاری نمایند و طرف ديگر را نفرین کنند و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار بدهند.

هنگامی که پیغمبر آن ها را به مباهله دعوت کرد و آن ها اطمینان خاطر و ثبات قدم پیغمبر را دیدند از وی یک شب زمان خواستند تا در این مورد بیندیشند. آن ها به قرارگاه خود برگشتند و درباره پیشنهاد پیغمبر با هم‌دیگر مشورت کردند. اسقف بزرگ آن ها گفت: فردا بنگرید درصورتی که محمد با نزدیکان و خانواده خود براي مباهله آمد، از مباهله با وی جلوگیری کنید ولی درصورتی که با اصحاب خود آمد با وی مباهله کنید.

در روز 24 ذی الحجه پیغمبر قبل از آنکه مباهله کند، عبا بر دُوش مبارک گرفت و حضرت امیرالمؤمنین و فاطمه و حَسَن و حسین عَلیهمُ السلام را داخل در زیر عبا نمود و گفت: پروردگارا هر پیغمبرى را اهل بیتى بوده است که مخصوص ترین خلق بوده اند به او، خداوندا اینها اهل بیت من هستند پس از ایشان برطرف کن شک و گناه را و پاک کن ایشان را پاک کردنى. پس جبرئیل نازل شد و آیه تطهیر در شأن ایشان آورد. پس حضرت رسول( ص) آن چهار بزرگوار را بیرون برد از براى مباهله زیرا نگاه نصارى بر ایشان افتاد و حقّیّت آن حضرت و آثار نزول عذاب مشاهده کردند جُرأت مُباهله ننمودند و استدعاى صلح و قبول جزیه نمودند و در این روز هم حضرت امیرالمؤمنین( ع) در حال رکوع انگشترى خود را به سائل داد و آیه اِنَّما وَلِیُّکُمُ اللّهُ در شانش نازل شد.

فَمَنْ حَاجَّک فِیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَک مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَی الْکاذِبِینَ
پس هر که با تو، پس از علم و دانشی که به تو رسیده است، در مورد او( عیسی) به ستیز و محاجّه برخیزد (و از قبول حقّ شانه خالی کند) بگو: بیائید پسرانمان وپسرانتان وزنانمان وزنانتان وخودمان را (کسی که به منزله خودمان است) و خودتان را بخوانیم، بعد( به درگاه خدا) مباهله و زاری کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم. واژۀ« نَبتَهل» از ریشۀ« ابتهال» به معنای بازکردن دست ها و ارنج ها براي دعا، بسوی اسمان است. این آیه، به آیۀ مباهله معروف گشته است. مباهله، یعنی توجّه و تضرّع دو گروه مخالف یکدیگر، به درگاه خدا و تقاضای لعنت و هلاکت براي طرف مقابل که از نظر وی اهل باطل است.

اعمال و نماز روز مباهله
علاوه بر استحباب غسل و روزه در روز24 ذی الحجه. خواندن نماز هم سفارش شده است؛ به این کیفیت که نزديک زوال غسل کند و دو رکعت نماز بگذارد و در هر رکعت بعد از حمد، سوره توحید، آیة الکرسی و سوره قدر، هر کدام را ده بار بخواند. همچنين خواندن دعاى مباهله که شبیه به دعاى سحرهاى ماه رمضان است و در مفاتیح الجنان ذکر شده است. همچنين بعد قرائت دعای مذکور، قرائت دو رکعت نماز و 70 دفعه استغفار و اوّل آن اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ العالَمینَ، صدقه دادن به جهت تأسی به حضرت امیرالمؤمنین( ع)، زیارت کردن امام علی( ع) و خواندن زیارت جامعه از اعمال روز مباهله ذکر شده است.

احتجاج‌های تاریخی به واقعه مباهله

احتجاج به این واقعه، در سخنان امیر مؤمنان(ع)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و سایر ائمه(ع) و حتی برخی اصحاب پیامبر یافت می‌شود.

احتجاج سعد بن ابی وقاص

عامر بن سعد بن ابی وقاص از پدرش نقل می‌کند که معاویه به سعد گفت: چرا تو علی را سب نمی‌کنی؟ سعد گفت:

مادامی که سه مطلب را به خاطر دارم هرگز او را سب نخواهم نمود، که اگر یکی از آن سه مطلب مربوط به من بود، آن را بیش از اینکه شتران سرخ‌مو داشته باشم دوست داشتم. در ادامه وی سه مطلب را در توصیف امیرالمؤمنین (ع) ذکر می‌کند از جمله اینکه: چون آیه مباهله نازل شد رسول خدا(ص) علی و فاطمه و حسن و حسین(ع) را خواند و گفت: اَللهُمَّ هؤلاءِ اَهلُ بَیتی یعنی خدایا اینان اهل‌بیت من هستند.^[۱۲]

احتجاج امام کاظم(ع)

هارون عباسی به امام کاظم(ع) گفت: شما چگونه می‌گویید ما نسل پیامبریم، در حالی که پیامبر(ص) نسلی ندارد، زیرا نسل صرفاًَ از طریق فرزند پسر است نه دختر، و شما فرزندان دختر پیامبرید.

امام کاظم(ع) گفت: مرا از پاسخ به این سؤال، معاف دار.

هارون گفت:‌ تو را معاف نمی‌کنم تا اینکه دلیلی از قرآن بیاوری. شما فرزندان علی(ع) ادعا می‌کنید که هیچ حرفی از قرآن نیست مگر اینکه تأویلش نزد شماست، و استدلال می‌کنید به این آیه که: ...مَّا فَرَّطْنَا فِی الْكِتَابِ مِن شَیءٍ ۚ...﴿۳۸﴾ (ترجمه: ...ما هیچ چیزی را در كتاب فروگذار نكرده‌ایم؛...)^{[ انعام–۳۸]} ، و [بدین طریق] خود را از رأی علماء و قیاس، بی‌نیاز می‌دانید.

امام کاظم(ع) گفت: اجازه جواب را به من می‌دهی؟ هارون گفت: بگو. امام(ع) فرمود:

وَ وَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَیعْقُوبَ ۚ کلًّا هَدَینَا ۚ وَنُوحًا هَدَینَا مِن قَبْلُ ۖ وَمِن ذُرِّیتِهِ دَاوُودَ وَسُلَیمَانَ وَأَیوبَ وَیوسُفَ وَمُوسَیٰ وَهَارُونَ ۚ وَکذَٰلِک نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ ﴿۸۴﴾ وَزَکرِیا وَیحْییٰ وَعِیسَیٰ وَإِلْیاسَ ۖ کلٌّ مِّنَ الصَّالِحِینَ ﴿۸۵﴾ (ترجمه: و به او اسحاق و یعقوب را بخشیدیم، و همه را به راه راست درآوردیم، و نوح(ع) را از پیش راه نمودیم، و از نسل او داوود و سلیمان و ایوب و یوسف و موسی و هارون را [هدایت کردیم] و این گونه، نیکوکاران را پاداش می‌دهیم. (۸۴) و زکریا و یحیی و عیسی و الیاس را که همه از شایستگان بودند، (۸۵))(سوره انعام/ آیات۸۵-۸۴)

پدر عیسی کیست؟

هارون گفت: پدر ندارد. امام(ع) فرمود:

پس خداوند صرفاً از طریق مریم او را ملحق به نسل پیامبران کرده است، و ما را نیز این‌چنین از طریق مادرمان فاطمه(س)، به نسل پیامبر(ص)، ملحق کرده است. باز هم بگویم؟

هارون گفت: بگو.

در این هنگام، امام آیه مباهله را تلاوت فرموده، سپس گفت:

هیچ کس نگفته است که پیامبر(ص) هنگام مباهله با نصاری، به جز علی بن ابی طالب و فاطمه و حسن و حسین، شخص دیگری را به همراه آورده است، پس مراد از «فرزندانمان» حسن و حسین، و مراد از «زنانمان» فاطمه، و مراد از «جان‌هایمان» علی بن ابی طالب است.^[۱۳] بنابراین، خداوند در آیه مباهله، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) را فرزند پیامبر(ص) خطاب کرده است، و این صریح‌ترین دلیل است بر اینکه اهل بیت، نسل و ذریه پیامبر(ص) هستند.

احتجاج امام رضا(ع)

روزی مأمون به امام رضا(ع) گفت: بزرگ‌ترین فضیلت امام علی(ع) را که قرآن بر آن دلالت دارد به من بگو. امام رضا (ع) فرمود: فضیلت او در مباهله. سپس آیه مباهله را قرائت کرد و گفت:

رسول خدا(ص)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) را دعوت کرد که پسرانش بودند، و حضرت فاطمه(س) را دعوت کرد که در اینجا مصداق کلمه زنان است و امام علی(ع) را دعوت نمود که به حکم خداوند عزّ و جلّ، نفس [= جان] پیامبر(ص) است. هیچ آفریده‌ای برتر از پیامبر(ص) نیست؛ پس به حکم خداوند، بایستی کسی برتر از نَفْس[جان] پیامبر(ص) نباشد.

سخن امام(ع) که به اینجا رسید، مأمون گفت: خداوند «فرزندان» را به لفظ جمع آورده است در حالی که پیامبر(ص) فقط دو پسرش را آورده است، و زنان نیز به لفظ جمع آمده است در حالی که پیامبر(ص) فقط دخترش را آورده است، پس چرا نگوییم که دعوت از نفس [جان] نیز در حقیقت، مرادش خود پیامبر(ص) باشد، و در این صورت، فضیلتی را که برای امیرالمؤمنین(ع) بیان کردی، ساقط می‌شود؟ امام رضا(ع) در پاسخ فرمود:

آنچه گفتی درست نیست، زیرا دعوت کننده، کسی غیر از خودش را دعوت می‌کند، هم چنان که آمِر، به غیر خودش دستور می‌دهد، و درست نیست که کسی خودش را حقیقتاً دعوت کند، هم چنان که کسی حقیقتاً نمی‌تواند به خودش دستور دهد. رسول خدا(ص) مردی را در مباهله غیر از امیرالمؤمنین(ع) دعوت نکرد، پس ثابت می‌شود که وی، نفسی است که مقصود خداوند در کتابش است و حکم آن را در قرآن قرار داده است.

پس مأمون گفت: با آمدن پاسخ، سؤال، برکنده شد.^[۱۴]

(ما أَرْغَمَ أَنْفَ الشَّيْطانِ أَفْضَلُ مِنَ الصَّلاةِ، فَصَلِّها وَأَرْغِمْ أَنْفَ الشَّيْطانِ)[16]
هيچ چيز به مانند نماز، بينى شيطان را به خاك نمى سايد، پس نماز بگذار و بينى ابليس را به خاك بمال.
شرح
اين كلام از پاسخ هايى است كه از ناحيه ى مقدّس امام زمان(عليه السلام)، در جواب مسائل ابى الحسين جعفر بن محمّد اسدى، صادر شده است. از اين حديث استفاده مى شود كه به خاك ماليدن بينى شيطان (غلبه بر شيطان) اسباب متعدّدى دارد كه بهترين آنها نماز است; زيرا نماز، مشتمل بر انقطاع از خلق و توجه تامّ به خداوند متعال و ذكر و ياد اوست. خداوند متعال مى فرمايد:
(أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْري)[17]; نماز را براى ياد من برپا دار.
نمازى كه چنين باشد، انسان را از فحشا و منكرات باز مى دارد، و در نتيجه، انسان بر هواى نفس و شيطان غالب مى گردد.

[16]. كمال الدين، ج2، ص520، ح49 ; فقيه، ج1، ص498، ح1427 ; تهذيب الأحكام، ج2، ص175، ح155 ; الإستبصار، ج1، ص291، ح10 ; الغيبة، طوسى، ص296، ح250 ; احتجاج، ج2، ص298 ; بحارالأنوار، ج53، ص182، ح11 ; وسائل الشيعة، ج4، ص236، ح5023 .
[17]. سوره ى طه، آيه ى 14 .

سید جمال الدین اسدآبادی، از دیگر طلایهداران وحدت و بیداری اسلامی و فریادگر احیای عظمت اسلام ناب محمدی است که سر سلسله جریان فکری استبداد داخلی و استعمار خارجی را در جوامع اسلامی تشخیص داد و با این دو مسئله به شدت مبارزه و بیدار سازی را در این جوامع آغاز کرد و با همه توان مترصد آن شد با قدرت و توانایی راه نجات مسلمانان را به عالمان دینی آنان بشناساند و غبار نشسته بر دین را از چهره اسلام دور کند.

این مصلح بزرگ که هدف اصلی‌اش وحدت و اتحاد مسلمین و استعمار ستیزی بود پس از سالها فعالیت با طرح مبارزه با استعمار و استبداد و تلاش در احیای اسلام و عزت مسلمین تحول و انقلابی عظیم را خلق کرد.

سیدجمال در مجله عروه الوثقی آورده است: « اگر مسلمانی حاضر نباشد سخن حق برادر دینی خود را بشنود چون هم مذهب او نیست و حتی از او، بیش از دشمنی اصلی و مشترک بگریزد و دشمنی با وی را در دل گیرد؛ اسلام با چنین تعصبی به شدت مخالفت کرده است.

چه مصیبت ­هایی که از این­گونه تعصبات بر مسلمان وارد آمد، چه خون­ هایی که ریخته شد، چه شمشیرهایی که به جای کشید شدن به روی دشمن به روی برادر کشیده شد، چه بسیار نیروهایی که به جای جنگ با استعمار و کفر در راه جنگ با فرزندان توحید به کار رفته است و در پی آن بود که جامعه مستحکم اسلام تجزیه گشت و به افراد تقسیم شد؛ هر کدام آنها دارای فرقه­‌ای شدند و هر فرقه به­ دنبال خواسته­ ها و تمایلات خود رفت.

عده‌ای به سوی ملک و حکومت و ‌عده­ای به جانب مذهب، ‌به تدریج آثار آن عقاید و ایمانی که مسلمانان اولیه را به سوی وحدت و یگانگی دعوت می­‌کرد و مردم را برای استحکام وحدت جامعه اسلامی برمی­انگیخت، از روان مسلمانان زایل گشت و آنچه که از ایمان و عقاید مذهبی در ذهن آنان باقی ماند، تبدیل به یک سلسله صورت­ های ذهنی شد که فقط در گنجینه خیال آنان حفظ می­شد و حافظه آنها هنگام نشان دادن معلومات نفسانی خویش به آن صورت­ ها توجه می­کرد».

"شیخ مصطفی نوری" امام جمعه گله دار (فارس)  بیان نمود: اخوت انگیزترین برنامه حج تجلی وحدت امت اسلام ، مظهر بارز نماد وحدت مسلمین ، اعلان وحدت خط انبیا ،   کلام الله ، معجزه جاوید حبل الله المتین است؛ مهمترین و اساسی ترین مصدر وحدت مسلمانان حج است که موسمی و راهی براي وحدت مسلمین می باشد زیرا امت اسلام را از اقصی نقاط عالم به سوی خانه خود فرا می خواند «اذن فی الناس بالحج»؛ همگان به ندای پرودگار عالم لبیک می گویند و همه دلها به شوق رفتن به آن دیار و سرزمین الهی بی صبرانه انتظار می کشند.

شیخ نوری وحدت و اتحاد را از فلسفه های حج و از رهنمودهای نبی خدا و از ارزشهای اسلام دانست و گفت: یکی از آثار و پیامهای حج ایجاد وحدت و همگرایی است؛ از ملیت ها و مذاهب متعدد در میقات های حج یک ذکر را که همانا «لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ، لَبَّيْكَ لَا شَرِيكَ لَكَ لَبَّيْكَ إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَةَ لَكَ وَالْمُلْكَ، لَا شَرِيكَ لَكَ» را تکرار می کنند و این یک رنگی باید در تمام عرصه ها تجلی یابد، حضور انسانها از رنگ ها، نژادها، کشورها و ملیت های مختلف در روزها و مکان های معین برای انجام عملی مشخص بسیار جذاب و عمیق می باشد که حضور حجاج در سرزمین عرفه سرزمین شناخت و آَشنایی دارای مدلول واضح اجتماعی است.

"آخوند گلدی کمالی" مدیر مدرسه خادمیه (خراسان شمالی) نیز پیرامون فضیلت عشر ذی الحجه و جایگاه این ماه مبارک در اسلام، اذعان داشت: تمام مسلمانان جهان به فضیلت و جایگاه این ماه عظیم آشنایی دارند، خداوند متعال در قرآن کریم به حضرت موسی ^{علیه السلام} در زمانی که به مناجات در کوه طور مشغول بودند فرمود: « وَوَاعَدْنَا مُوسَىٰ ثَلَاثِينَ لَيْلَةً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِيقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً ۚ وَقَالَ مُوسَىٰ لِأَخِيهِ هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَأَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ»؛ و ما با موسی سی شب وعده قرار دادیم و ده شب دیگر بر آن افزودیم تا آنکه زمان وعده پروردگارش به چهل شب تکمیل شد و موسی به برادر خود هارون گفت: تو اکنون جانشین من در قوم من باش و راه صلاح پیش گیر و پیرو راه اهل فساد مباش.

آخوند کمالی تصریح کرد: مسلمانان باید اتحاد و همدلی خود را حفظ کنند و در تمام امور خویش وحدت را یکی از مولفه های اساسی خود در نظر بگیرند، الحمدلله مجمع تقریب توانسته ذیل عنایت مقام معظم رهبری این سنت حسنه را احیا کند و اتحاد و اخوت مذاهب اسلامی را تقویت نموده و دشمنان را همواره مایوس گرداند، انشاءالله بتوانیم همگان "وحدت کلمه" را بیش از گذشته سرلوحه امور خویش قرار دهیم.