حضرت آیت الله العظمی خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی در دیدار اقشار مختلف مردم به مناسبت عید سعید غدیر خم در سال 1395 ، ضمن تبریک این عید بزرگ به مسلمانان افزودند: واقعه غدیر، پایه گذاری قاعده حکومت در جامعه اسلامی است و نشان می دهد اسلام به غیر از ضابطه امامت و ولایت، مدل های حکومت های سلطنتی، شخصی، زر و زور، زیاده خواه، متکبر، پیرو شهوات و اشرافی را قبول ندارد.

حضرت خامنه ای با اشاره به ویژگیهای منحصر به فرد امیرالمومنین حضرت علی(ع) به ویژه خصوصیات حکومتی ایشان از جمله عدالت، انصاف، هدایت جامعه به تقوا ،اجتناب از زخارف (چیزهای پوچ و باطل)دنیا، تاکید کردند: ایمان عمیق، سبقت در اسلام، فداکاری در راه اسلام، اخلاص، ایثار و گذشت، از صفات و خصوصیات معنوی و انسانی این امام بزرگوار است .

رهبر انقلاب اسلامی در بیان اهمیت موضوع غدیر ، با اشاره به دستور خداوند به پیامبر اعظم(ص) مبنی بر اینکه ابلاغ رسالت در گروی ابلاغ امامت است، گفتند: این اعتقاد اسلامی مبتنی بر مبانی مستحکم و استدلال های غیرقابل خدشه است اما پایبندی به این اعتقاد و بیان آن، نباید با تحریک احساسات برادران اهل سنت، همراه باشد زیرا این کار خلاف سیره ائمه معصومین(ع) است.

رهبر معظم انقلاب اسلامی با تأکید بر اهمیت وحدت در دنیای اسلام افزودند: تحریک احساسات دیگر فرق اسلامی به اسم شیعه، در واقع «شیعه انگلیسی» بوده و نتیجه آن، ظهور گروههای خبیث و مزدور وابسته به امریکا و سرویس جاسوسی انگلیس همچون داعش و النصره است که جنایات و ویرانی های زیادی را در منطقه به راه انداخته اند.

امام هادی(ع) در یکی از مناظراتی که با عالم اهل سنت به نام یحیی بن اکثم انجام داد؛ این مناظره پس از شهادت امام جواد(ع) در یکی از محافل عمومی صورت گرفت.

یحیی بن اکثم خطاب به امام هادی(ع) گفت: در مورد آیه شریفه: «وَ قالَ الَّذی عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الکتابِ أنا آتیکَ بِهِ قَبْلَ أنْ یَرْتَدَّ الیکَ طَرْفُکَ [نمل/40] و آن کس که از علم کتاب بهره‌‏اى داشت گفت: من، پیش از آنکه چشم بر هم بزنى، آن را نزد تو می‌آورم» پرسید: سلیمان تخت بلقیس را خواست و آصف بن برخیا، تخت را پیش از آنکه سلیمان چشم بر هم بزند حاضر کرد، چگونه سلیمان که پیغمبر بود، بر علوم "آصف بن برخیا" بی‌اطلاع بود و خود نتوانست تخت را حاضر کند؟

حضرت پاسخ داد: «سلیمان پیغمبر در انجام این عمل خود قادر بود، لکن خواست عظمت آصف بن برخیا را بر مردم روشن سازد و خلیفه و جانشین پس از خود که از نظر علمی افضلیت بر سایر مردم داشته را معرفی کند. آصف بن برخیا خلیفه و جانشین سلیمان بوده و هر چه علم و دانش داشت از مکتب نبوّت سلیمان گرفته بود و این سنّت پیغمبران بوده که جانشینان خود را به علم و افضلیت معرفی کنند.

یحیی مجدداً پرسید در آیه شریفه: «وَ لَوْ أنَّ ما فِی الأرضِ مِنْ شَجَرَهٍ أقلامٌ وَ الْبَحْرُ یَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعهُ أبحُرٍ ما نَفِدَتْ کَلِماتُ اللهِ [لقمان/27] اگر همه درختان روى زمین قلم شوند و دریا مرکب و هفت‌دریای دیگر به مددش بیاید، سخنان خدا پایان نمى‏‌یابد» آن هفت‌ دریا که اگر آب آن‌ها برای شرح کلمات خدا بکار برند خشک می‎شود درحالی‌که هنوز کلمات و آثار او بیان‌ نشده کدام است؟

حضرت پاسخ داد: «دریاهای هفت‌گانه عبارت‌اند از: 1. عین کبریت، «دریای کبریت» 2. عین برهوت، «دریای مدیترانه» 3. دریای طبریّه در فلسطین 4. دریای حمئه و آن دریایی است که خاکش سیاه و آبش گرم است و مراد دریاچه «آلبرت» یا ویکتوریا است که زیرخط استوا واقع‌ شده است. 5. دریای «مارسیدان» یا «مارسودان» که در سودان حبشه است. 6. دریای «افریقیه» 7. دریای «سجرون». و مراد از «کلمات الله» ما ائمه جانشینان پیغمبر خدا(صلی‎الله‌علیه‌و‌آله) هستیم که فضایل ما تمام‌نشدنی است.

منبع:‌ مرآت العقول، شرح اصول کافی ج1، ص424، نقل از جدی فروزان؛ فیض قمی.

در این نشست تلویزیونی که به همت شبکه پان افریکن در محل رایزنی فرهنگی ایران در غنا تهیه و ضبط شد محمدامین قاسم و مصطفی کوایاته، دو محقق مسلمان و از مدرسان ارشد دانشگاه اسلامی غنا، شرکت داشتند.

محمدامین قاسم در بخشی از این نشست به صورت مستدل به تجزیه و تحلیل ماهیت حج ابراهیمی پرداخت و اظهار کرد: حج ابراهیمی یکی از اعتقادات بنیادین دین مبین اسلام است که ابعاد مختلف دینی و اجتماعی دارد و می‌تواند ابزاری برای انعکاس و حل مشکلات جهان اسلام باشد.

وی ادامه داد: حج علاوه بر آئین‌های مذهبی، جنبه‌های سیاسی و اجتماعی دارد و مظهر آمیختگی امور معنوی و مادی و نماد تداخل دیانت و سیاست توأمان است. در حج بیش از ۲ میلیون مسلمان از همه نژادها و ملیت‌های مختلف جهان گردهم می‌آیند تا یک اصل اسلامی را به نمایش بگذارند لذا نمی‌توان قدرت اجتماعی حج را دست‌کم و نادیده گرفت.

محمدامین قاسم افزود: کسانی که امور دینی را از امور سیاسی جدا و بر جدایی دین از سیاست تأکید می‌کنند، نه درک درستی از اسلام دارند و نه فهم دقیقی از ظرفیت نهفته در مراسم باشکوه حج؛ و لذا نمی‌توانند از این واقعه بزرگ در راستای حل مشکلات جهان اسلام استفاده کنند.

مصطفی کوایاته، یکی دیگر از مهمانان شرکت‌کننده در این برنامه تلویزیونی خواستار نظارت و دخالت بین‌المللی در مدیریت امور حج شد و گفت: فریضه حج مانند همه امور اسلامی بسیار مهم است و هیچ کسی حق ندارد در برابر این اصل اسلامی بایستد.

ویگفت: ورود همه مسلمانان به عنوان ذی‌نفعان در حج و تامین ایمنی و آسایش آنان ضروری است و پادشاه سعودی باید به گفت‌وگو درباره حج اهتمام جدی ورزد.

در پایان این برنامه، محمدامین قاسم و مصطفی کوایاته از عربستان خواستار مسئولیت‌پذیری و شفافیت در همه جوانب حج از جمله مدیریت همگانی آن شدند.

امیرالمومنین امام علی علیه السلام:

مردم! شما را به یادآوری مرگ، سفارش می کنم، از مرگ کمتر غفلت کنید، چگونه مرگ را فراموش می کنید در حالی که او شما را فراموش نمی کند؟
و چگونه طمع می ورزید که به شما مهلت نمی دهد؟

مرگ گذشتگان برای عبرت شما کافی است، آنها را به گورشان حمل کردند، بی آن که بر مرکبی سوار باشند، آنان را در قبر فرود آوردند بی آن که خود فرود آیند، چنان از یاد رفتند گویا از آبادکنندگان دنیا نبودند و آخرت همواره خانه اشان بود، آن چه را وطن خود می دانستند از آن رمیدند، و از آنجا که می رمیدند، آرام گرفتند، و چیزهایی که با آنها مشغول بودند جدا شدند، و آنجا را که سرانجامشان بود ضایع کردند.

اکنون نه قدرت دارند از اعمال زشت خود دوری کنند، و نه می توانند عمل نیکی بر نیکی های خود بیفزایند، به دنیایی انس گرفتند که مغرورشان کرد، چون به آن اطمینان داشتند سرانجام مغلوبشان نمود.


متن حدیث:

وَاءُوصِیکُمْ بِذِکْرِ الْمَوْتِ وَإِقْلاَ لِ الْغَفْلَةِ عَنْهُ. وَکَیْفَ غَفْلَتُکُمْ عَمَّا لَیْسَ یُغْفِلُکُمْ، وَطَمَعُکُمْ فِیمَنْ لَیْسَ یُمْهِلُکُمْ! فَکَفَی وَاعِظا بِمَوْتَی عَایَنْتُمُوهُمْ، حُمِلُوا إِلَی قُبُورِهِمْ غَیْرَ رَاکِبِینَ، وَاءُنْزِلُوا فِیها غَیْرَ نَازِلِینَ، فَکَاءَنَّهُمْ لَمْ یَکُونُوا لِلدُّنْیَا عُمَّارا، وَکَاءَنَّ الاَّْخِرَةَ لَمْ تَزَلْ لَهُمْ دَارا.
اءَوْحَشُوا مَا کَانُوا یُوطِنُونَ، وَاءَوْطَنُوا مَا کَانُوا یُوحِشُونَ، وَاشْتَغَلُوا بِمَا فَارَقُوا، وَاءَضَاعُوا مَا إِلَیْهِ انْتَقَلُوا. لاَ عَنْ قَبِیحٍ یَسْتَطِیعُونَ انْتِقَالا، وَلاَ فِی حَسَنٍ یَسْتَطِیعُونَ ازْدِیَادا. اءَنِسُوا بِالدُّنْیَا فَغَرَّتْهُمْ، وَوَثِقُوا بِهَا فَصَرَعَتْهُمْ.

قرآن کریم برای نشان دادن ویژگی های قیامت که مسلماً آثار تربیتی فوق العاده ای دارد ا زنامهای گوناگون استفاده می کند تا ترسیم دقیقی در مجموع آیات از آن روز عظیم و حوادث فوق العاده و تکان دهنده آن کرده باشد البته نام در اینجا به معنی اسم خاص نیست بلکه نامهای توصیفی را نیز شامل می شود یعنی عناوینی هستند که متکی بر اوصاف آن روز و ویژگی های زندگی در آن عالم است.

در قرآن کریم حداقل از هفتاد نام قیامت اسم برده شده است که در واقع از هفتاد دریچه مختلف به روز قیامت نگاه می کند؛ اما از آنجا که تفصیل همه این نامها و اوصاف و ویژگیهای قیامت در این مختصر نمی گنجد ناچار به اجمال  به آن ویژگی های بارز و مهم اشاره می نمائیم:

۱ـ آن روز روز قیام است، در قرآن کریم تعبیر قیامت که از ماده قیام است تکرار گردیده است؛ آری آن روز، روز قیام و بپا خاستن است: روز قیام حساب «آن روز که حساب بر پا می شود، [۱] روز قیام ساعت (زمان) است «آنروز که ساعت بر پا می شود مجرمان نومید می گردند».[۲]

روز قیام مردم «آنروز که مردم در برابر رب العالمین قیام می کنند» [۳]، روز قیام فرشتگان «آنروز فرشته بزرگ خدا رو ح و فرشتگان دیگر قیام می کنند» [۴] و روز قیام گواهان «در آنروز که گواهان قیام می کنند».[۵]

۲ـ آن روز، روز حساب است، این وصف بخاطر آن است که تمام اعمال آدمی اعم از صغیر و کبیر جزئی و کلی، معنوی و مادی، جوارحی و جوانحی بدون استثناء در آن روز مورد محاسبه قرار می گیرد، این وصف در پنج آیه از قرآن آمده است از جمله این آیه که می فرماید: «روزی که حساب بر پا می شود».[۶]

۳ـ آن روز روز جزا است، این نام و وصف در سیزده آیه قرآن آمده است که از همه مشهورتر آیه ۴ سوره حمد است که می فرماید: «او مالک روز جزاست».

۴ـ آن روز، روز اجتماع است، تمام اولین و آخرین و همه جن وانس و حتی ملائکه مقربین در آنجا جمع اند نه تنها خودشان که اعمال آنها نیز تماماً در آنجا جمع آوری شده است و آماده عرضه به دادگاه عدل الهی است قرآن کریم در این باره می فرماید: «به خاطر آورید که همه شما را در آن روز "اجتماع" جمع آوری می کنند».[۷]

۵ـ قیامت روز جدایی است، جدایی حق از باطل، جدایی صفوف مؤمنان و صالحان از کافران و مجرمان جدایی برادر از برادر و پدر و مادر از فرزند، جدایی سرنوشت خوبان و بدان، قرآن کریم می فرماید: «روز جدایی، میعاد همگان است».[۸]

۶ـ قیامت روز خروج است، قرآن کریم می فرماید: «آن روز روزی است که همه اموات زنده شده (و از قبرها) خارج می شوند».[۹] آری آن روز روز خارج شدن از مرگ به حیات و از عالم برزخ به عالم آخرت و از درون به برون و از پنهان به آشکار است.

۷ـ قیامت روز بزرگ است، «وای بر کافران از مشاهده روز بزرگ» [۱۰] توصیف آن روز به عظمت به خاطر امور مهمی است که در آن روز بزرگ واقع می شود.

۸ـ قیامت روز حسرت و ندامت است، «آنها را از روز حسرت بترسان، روزی که همه چیز پایان می یابد و حکم نهایی صادر می شود و این در حالی است که آنها (هنوز) در غفلتند و ایمان نمی آورند» [۱۱] روز قیامت راستی روز اندوه و ندامت و حسرت شدید است، نه تنها برای بدکاران بلکه حتی برای نیکوکاران زیرا وقتی پاداشها را می بینند تأسف می خورند چرا بیشتر و بهتر کار نیک انجام نداده اند.

۹ـ قیامت روز تغابن است، در آنروز غابن از مغبون آشکار می گردد «روزی که همه شما را در آن روز   گرد آوری می کنند آن روز روز تغابن است» [۱۲]. آری در آن روز بدکاران از شکست و زیان خود و فریب و نیرنگ شیطان و از دست دادن سرمایه های عظیم با خبر می شوند و این است غبن حقیقی.

۱۰ـ قیامت روز صدا زدن همدیگر و یاری خواستن است، «ای قوم من بر شما از روزی که مردم یکدیگر را صدا می زنند (و از هم یاری می خواهند اما صدایشان به جایی نمی رسد) بیمناکم».[۱۳]

۱۱ـ قیامت روز تلاقی و برخورد کردن است، «خداوند روح را بر فرمانش بر هر کس از بندگانش بخواهد القاء می کند تا انسانها را از روز تلاقی انذار کند» [۱۴] در آن روز انواع تلاقی ها رخ می دهد، روزی است که بندگان پروردگارشان را ملاقات می کنند، روزی است که انسانها با فرشتگان حساب و پاداش و کیفر تلاقی دارند، روزی است که انسان با حساب اعمال و گفتارش در آن دادگاه عدل تلاقی دارد، روزی است که گذشتگان و آیندگان با هم تلاقی می کنند، روز تلاقی ظالم و مظلوم با همدیگر و...

۱۲ـ قیامت روز سنگین است، «آنها (مجرمان) زندگی زودگذر دنیا را دوست دارند در حالی که پشت سر خود روز سخت و سنگینی را رها می کنند» [۱۵] توصیف آنروز به ثقیل و سنگینی توصیفی است گسترده و پر معنی: سنگینی از نظر محاسبه ها، سنگینی از نظر مجازاتها، سنگینی از نظر رسوائیها و سنگینی از نظر شدائد محشر و سنگینی مسئولیتها و...

۱۳ـ قیامت روز پر مشقتی است، «آن روز روز سختی است» [۱۶] مسلماً آن روز برای کافران بسیار سخت و طاقت فرسا و مصیبت بار است به طوری که نیرومندترین آن ها را به زانو در می آورد و عاجز و ناتوان می سازد.

۱۴ـ قیامت روز دردناکی است، نوح پیامبر خطاب به قوم بت پرستش می گوید: «من بر شما از عذاب روز دردناکی بیمناکم» [۱۷] آن روز از جهات زیادی مایه درد و رنج است، از جهت رسوائیها ندامتها و پشیمانی های کشنده، دردناک به خاطر اینکه راه بازگشتی وجود ندارد و...

۱۵ـ قیامت روز حق است، «آن روز، روز حق است» [۱۸] بعضی از مفسران در تفسیر حقانیت آن روز به سه نکته اشاره کرده اند: ۱ـ آن روز حق است و غیر از آن باطل، چرا که ایام دنیا باطلش بیش از حق است. ۲ـ حق به معنای وجود ثابت است. ۳ـ آن روز روزی است که شایسته عنوان «یوم» است چرا که در آن روز روشن، اسرار مخفی آشکار می گردد در حالیکه در دنیا احوال خلق ـ مکتوم و نامعلوم (همچون شب) است. [۱۹]

۱۶ـ قیامت روزی است که چهره درهم کشیده و وحشتناک است، قرآن از زبان نیکان چنین نقل می کند «ما از پروردگارمان خائفیم از آن روز که عبوس و سخت است» [۲۰]. توصیف آن روز به «عبوس» کنایه   از وضع وحشتناک آن روز است، یعنی آنقدر حوادث آنروز سخت و ناراحت کننده است که نه تنها انسانها در آن روز عبوس اند بلکه گویی خود آن روز قیافه اش را سخت در هم کشیده و ناراحت است.

۱۷ـ قیامت روز حیات عمومی بعد از مرگ است، «کسانی که علم و ایمان به آنان داده شده در قیامت به مجرمان می گویند: شما به اذن خدا تا روز بعث (در عالم برزخ) درنگ کردید، و هم اکنون روز بعث (برانگیخته شدن مردگان) است، ولی شما نمی دانستید» [۲۱] انتخاب این تعبیر (بعث) برای قیامت به خاطر آغاز حرکت است که خداوند مردگان را از قبر بر می انگیزد، سپس آنها را به سوی محاکم قیامت برای حساب می فرستد.

۱۸ـ قیامت روزی است که وضع آسمانها و زمین و کرات بهم می خورد و دگرگونی های شدیدی در جهان واقع می شود به آیاتی در این زمینه توجه فرمائید: «روزی که ما آسمانها را همچون طوماری در هم می پیچیم، سپس همانگونه که آفرینش را آغاز کردیم آن را باز می گردانیم، این وعده ای است که ما داده ایم و قطعاً آنرا انجام خواهیم داد. [۲۲] و در اشاره به انتقام الهی از ظالمان و مجرمان می فرماید: «آن در روزی واقع می شود که این زمین به زمین دیگر و آسمانها (به آسمان دیگر) مبدل می شوند» [۲۳] کوه ها از جا کنده و متحرک می شوند [۲۴] آسمان همچون فلز گداخته می شود. [۲۵]

۱۹ـ قیامت روزی بسیار طولانی است، «فرشتگان و روح به سوی او عروج می کنند در آن روز که مقدارش پنجاه هزار سال است» [۲۶] در این که اعدادی که درباره قیامت است برای تعداد و شماره است یا برای تکثیر دو احتمال است، به هر حال پیامی که از این آیات به گوش می رسد این است که همه باید خود را برای چنان روز طولانی پر مخاطره ای آماده سازند.

۲۰ـ از ویژگیهای قیامت این است که انسانها در آن روز مانند پروانه های پراکنده به هر سو حرکت می کنند [۲۷] و در تعبیری دیگر آمده که گویی مردم همانند ملخهای پراکنده اند» [۲۸] این تشبیه بخاطر کثرت مردم و اضطراب آنها و ناتوانی و سرگردانی آنان می باشد.

۲۱ـ از ویژگی های قیامت این است که پرده ها و حجابها کنار می روند و اسرار نهان آشکار می شود. قرآن در این زمینه می فرماید: «آن روز روزی است که پرده ها و حجابها کنار می رود و همه انسانها با تمام اسرار درون و برونشان ظاهر می شوند» [۲۹] و می فرماید: «آن روز روزی است که اسرار نهان آشکار می شود».[۳۰]

۲۲ـ از دیگر ویژگیهای قیامت این است که انسان تمام تلاشها و کوششهایی که انجام داده است به خاطر می آورد، [۳۱] این یاد آوری یا به خاطر مشاهده نامه اعمال است، و یا تجسم و حضور خود اعمال و یا به خاطر گواهی اعضاء بدن و فرشتگان و یا بخاطر کنار رفتن حجابها از قلب و روح انسان و زدوده شدن عوامل غفلت است.

۲۳ـ دیگر ویژگی قیامت این است که سرمایه های مهم دنیا یعنی مال و ثروت، فرزندان و دوستان به حال انسان سودی نمی بخشند بلکه تنها حلاّل مشکلات محشر ایمان و عمل صالح و قلب سلیم است. قرآن کریم در این باره می فرماید: «در آن روز  مال و فرزندان سودی نمی بخشد، مگر کسی که با قلب سلیم به پیشگاه خدا آید» [۳۲] و می فرماید: «روزی فرا رسد که نه در آن خرید و فروش است و نه دوستی».[۳۳]

۲۴ـ دیگر ویژگی قیامت این است که هر کس در آن روز در دادگاه بزرگ الهی مسئول کارهای خویش است و خودش جریمه جرائمش را می پردازد قرآن کریم می فرماید: «و از روزی بترسید که کسی مجازات دیگری را نمی پذیرد [۳۴]» و یا می فرماید: «(به یاد آورید) روزی را که هر کس (در فکر خویشتن است و تنها) به دفاع از خود می پردازد».[۳۵]

۲۵ـ ویژگی دیگر قیامت این است که عذابش گسترده و فراگیر است، قرآن ضمن توصیف ابرار و نیکان می فرماید: «آنها از روزی می ترسند که عذابش گسترده و فراگیر است» [۳۶]. گستردگی آن به حدی است که تمام زمین و آسمان را پر می کند حتی فرشتگان در وحشت فرو می روند.

۲۶ـ از ویژگیهای قیامت این است که زبانها از کار می افتند و دیگر اعضاء به سخن گفتن می آیند «امروز بردها نشان مهر می نهیم، و دستهایشان با ما سخن می گویند و پاهایشان کارهایی را که انجام می دادند شهادت می دهند».[۳۷]

۲۷ـ ویژگی دیگر قیامت این است که عذر خواهی و پوزش سودی ندارد و مورد قبول واقع نمی شود، قرآن کریم می فرماید: «روزیکه عذر خواهی ظالمان سودی به حالشان نمی بخشد و... ».[۳۸]

۲۸ـ ویژگی دیگر قیامت این است که چشم ها تیزبین می شوند و چشم بصیرت انسان باز می شود و حقایق را می بیند قرآن کریم می فرماید: «(به او خطاب می شود) : تو از این صحنه (و دادگاه بزرگ) غافل بودی و ما پرده را از چشم تو کنار زدیم، و امروز چشمت کاملا تیزبین است».[۳۹]

در پایان لازم به توضیح است که اکثر قریب به اتفاق این اوصاف و ویژگیهایی که ما شمردیم با استفاده از کتاب پیام قرآن نوشته حضرت آیة الله مکارم شیرازی بوده است که در این کتاب حدود هفتاد وصف و نام قیامت آمده است و مرحوم ملا محسن فیض کاشانی در کتاب محجة البیضاء حدود صد وصف برای قیامت آورده است.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۱. پیام قرآن، آیة الله مکارم شیرازی، ج۳، ص۳۱ تا ۱۲۴.

۲. معاد، محسن قرائتی، ص۱۶۶ تا ۱۷۵.

۳. معاد از دیدگاه امام خمینی «ره»، ص۲۶۱ تا ۲۷۰.

۴. جلد هشتم، محجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء، ص ۳۲۹ تا ۳۳۲.

پی نوشت ها:

[۱] . ابراهیم/۴۱.

[۲] . روم/۱۲.

[۳] . مطففین/۶.

[۴] . نبأ/۳۸.

[۵] . غافر/۵۱.

[۶] . ابراهیم/۴۲.

[۷] . تغابن/۹.

[۸] . نبأ/۱۷.

[۹] . ق/۴۲.

[۱۰] . مریم/۳۷.

[۱۱] . مریم/۳۹.

[۱۲] . تغابن/۹.

[۱۳] . غافر/۳۲.

[۱۴] . مؤمن/۱۵.

[۱۵] . انسان/۲۷.

[۱۶] . فرقان/۲۶.

[۱۷] . هود/۲۶.

[۱۸] . نبأ/۳۹.

[۱۹] . آیة الله مکارم شیرازی، پیام قرآن، (دار الکتب الاسلامیة، تهران، نوبت پنجم، ۱۳۷۷)، ج۵، ص۶۹ـ۷۰ به نقل از تفسیر کبیر.

[۲۰] . انسان/۱۰.

[۲۱] . روم/۵۶.

[۲۲] . انبیاء/۱۰۴.

[۲۳] . ابراهیم/۴۸.

[۲۴] . طور/۹.

[۲۵] . معارج/۸.

[۲۶] . معارج/۴.

[۲۷] . قارعه/۴.

[۲۸] . قمر/۷.

[۲۹] . مؤمن/۱۶.

[۳۰] . طارق/۹.

[۳۱] . نازعات/۳۵.

[۳۲] . شعراء/۸۸و۸۹.

[۳۳] . ابراهیم/۳۱.

[۳۴] . بقره/۴۸و۱۲۳.

[۳۵] . نحل/۱۱.

[۳۶] . انسان/۷.

[۳۷] . یس/۶۵.

[۳۸] . مؤمن/۵۲.

[۳۹] . ق/۲۲.

در پی شیوع ویروس کرونا، عربستان سعودی امسال و برای نخستین بار مراسم حج را با ساکنان این کشور برگزار می کند و اجازه ورود حجاج از خارج این کشور را نمیدهد. درعوض گفته می شود دو سوم زائران خارجی مقیم عربستان که اجازۀ شرکت در مراسم امسال را داشتند، به گونه‌ای انتخاب شده اند تا درنهایت متعلق به 160 ملیت مختلف باشند. زائران بیت الله الحرام از روز چهارشنبه که یوم الترویه نام دارد، در مسجد سیل الکبیر که یکی از بزرگ ترین مساجد عربستان سعودی است با به تن کردن لباس احرام، محرم شدند. این برای اولین بار در تاریخ است که همه حجاج فقط در یک مکان محرم شده و به مناسک حج وارد می‌شوند.

همۀ زائران حج امسال،حداقل 20 و حداکثر 50 سال سن دارند و بر اساس آزمایش‌هایی که پیش‌تر از آنها گرفته شده، هیچکدام به کرونا مبتلا نبوده‌اند و پس از پایان مراسم حج نیز برای یک هفته باید در قرنطینه باشند.به دلیل شرایط فعلی (شیوع ویروس کرونا)تعداد حجاج نسبت به سال‌های گذشته بسیار اندک است و به 10 هزار نفر می رسد؛ این در حالی است که سال گذشته 2 میلیون و 500هزار نفر در مراسم حج شرکت کردند.

در همین چارچوب وزارت حج عربستان براساس پروتکل هایی که وزارت بهداشت این کشور ابلاغ کرده است،مراسم حج امسال را با برخی ملاحظات ویژه برگزار می کند؛ مسئولان برگزاری حج، برای هر گروه از زائران یک اتوبوس مشخص در نظر گرفته‌اند و بر اساس پروتکل‌های بهداشتی اعلام شده، هر زائر صندلی مشخص و ثابت دارد و پس از هر بار پیاده و سوار شدن مجدد باید بر روی همان صندلی بنشیند ودر هر اتوبوس تعداد مسافران نباید بیش از نصف ظرفیت اتوبوس باشد تا فاصله اجتماعی رعایت شود.در هتل ها و مراکز اقامت زائران نیز کارکنان و ساکنان باید ماسک داشته باشند و میهمانان فقط در اتاق خود می‌توانند ماسک را بردارند.

آب و آب زمزم فقط در بطری‌های یک‌بار مصرف به زائران عرضه می‌شود و تمام آبسردکن ها در مکان‌های مقدس مکه برچیده یا غیرفعال می‌شوند و غذا فقط به صورت آماده و بسته‌بندی شده از قبل توسط خدمه به هر زائر داده می‌شود و بردن ظرف برای برداشتن آب زمزم هم امسال ممنوع است.

در مراسم منا و عرفات نیز همه زائران باید ماسک داشته باشند و یک متر و نیم فاصله اجتماعی را رعایت کنند،به هنگام ورود به عرفات، زائران باید دقیقا در مکان هایی که مشخص شده بایستند و در هر پنجاه متر مربع چادر، نباید بیش از 10 زائر حضور داشته باشد.

در مراسم رمی جمرات با آنکه حجاج در سال‌های گذشته باید خودشان اقدام به جمع آوری سنگ ریزه می‌کردند اما امسال برای پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا به هر زائر یک کیسه کوچک حامل سنگ‌ریزه‌های استریل داده می‌شود و به هنگام برگزاری مراسم رمی جمرات فاصله اجتماعی نیز باید رعایت شود و نباید همزمان بیش از پنجاه نفر سنگ پرتاب کنند.

برای جلوگیری از شلوغی و ازدحام جمعیت نیز درهای ورود و خروج حجاج برای ورود به صحن بیت الله الحرام تفکیک شده است و بوسیدن و لمس حجرالاسود و مقام حضرت ابراهیم ممنوع است.

مسئولان برگزاری حج اعلام کردند در راستای پیشگیری از شیوع ویروس کرونا امسال یک سالن کشتارگاه ویژه برای زنان و افراد سالمند جهت ذبح قربانی راه‌اندازی شده که دارای چهار مسیر با چهار رنگ مختلف برای دسترسی به محل خرید دام و ذبح قربانی است،همچنین در حج امسال هیچ یک از حجاج حق آوردن وسایل شخصی حتی سجاده به بیت الله الحرام و مسجد النبی را ندارد و بر همین اساس سازمان امور حرمین الشریفین اعلام کرده است که به هنگام برگزاری نماز به هریک از حجاج سجاده و به افراد نیازمند نیز صندلی یک بار مصرف اهدا می‌کند،این وسایل در کیسه‌های استریل شده به حجاج اهدا می‌شود.

محدودیت های حج امسال و تاثیر آن بر اقتصاد عربستان

در حالی که درآمدهای حاصل از برگزاری مراسم حج یکی از مهمترین منابع تامین درآمد عربستان سعودی است،اعمال محدودیت در برگزاری آن بی تردید یک ضرر اقتصادی بزرگ را متوجه این کشور خواهد کرد؛آن هم در شرایطی که عربستان علاوه بر مواجهه با پیامدهای زیان بار افت قیمت نفت در بازارهای جهانی همزمان با هزینه های سرسام آور جنگ یمن نیز رو به رو می باشد.

برخی برآوردها حاکی از آن است که عربستان از برگزاری مراسم حج، سالانه به‌طور متوسط حدود 12 میلیارد دلار درآمد دارد که این رقم حدود 20 درصد از تولید ناخالص داخلی غیرنفتی و هفت درصد از کل تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌دهد.این درحالیست که پیشتر صندوق بین‌المللی پول هشدار داده بود؛ تولید ناخالص داخلی عربستان سعودی در سال جاری 6.8 درصد کاهش خواهد یافت که از دهه 80 قرن گذشته بدترین عملکرد اقتصادی عربستان محسوب می‌شود.

از طرفی برگزاری محدود مراسم حج،زیان های اقتصادی بزرگی را نیز برای شهر مکه به همراه دارد؛ درحالی که رونق ساخت و ساز در سال‌های اخیر باعث ساخت مراکز خرید، آپارتمان‌ها و هتل‌های لوکس با منظره مشرف به کعبه شده بود،با شیوع ویروس کرونا و با توجه به برگزاری محدود مراسم حج،مراکز خرید و هتل های این شهر از رونق افتاده و به همین دلیل ضربات بزرگی به اقتصاد این شهر دو میلیون نفری وارد خواهد شد.

درمجموع با توجه به افت قیمت نفت در بازارهای جهانی و هزینه های بالای جنگ یمن،اقتصاد عربستان با مشکلاتی جدی مواجه شده؛ به طوری که بنابرگزارش صندوق بین المللی پول در بدترین شرایط از دهه 80 قرن گذشته می باشد،درکنار این امر برگزاری محدود مراسم حج و آثار اقتصادی مواجهه با ویروس کرونا بیش از پیش به اقتصاد این کشور لطمه وارد می سازد.

روز عرفه چه روزی است و در مفاتیح چه اعمالی برای آن مطرح شده ؟ 

شب نهم ماه ذی الحجه برابر است با روز عرفه که یکی از روزهای مهم برای شیعیان جهان است. با وجود اینکه روز عرفه «عید» نامگذاری نشده است، اما برای تمام شیعیان همچون عید، بزرگ و مقدس است. در این روز خداوند متعال، بندگان خود را به عبادت دعوت نموده و سفره ای از نعمات و فضل خود را برای آنها گسترانیده است. انجام برخی اعمال در این زمان مشخص، موجب نزدیک شدن به خداوند و کسب خیربیشتر در دنیا و آخرت می شود. این شب در ماه ذالحجه یکی از شب‎های متبرک و شب مناجات با قاضی الحاجات است و توبه در آن شب پذیرفته و دعا و حاجات مستجاب می شود. ثواب عبادت در این شب، برابر است با صد و هفتاد سال عبادت.

فضیلت های روز عرفه 

اعمال روز عرفه 

1. غسل

2. زیارت امام حسین (ع) 

3. نماز روز عرفه 

4.ذکر معروف روز عرفه از حضرت امام صادق علیه السلام :

5.در آخر روز عرفه این دعا خوانده شود : 

عرفات کجا قرار دارد؟ 

روز عرفه مورد توجه خداوند  

حضرت ابراهیم (ع) در عرفات

پیامبر اسلام (ص) در عرفات

ویژگی های ارزشمند روز عرفه 

ثواب زیارت امام حسین (ع) در روز عرفه روز استجابت دعا 

برای همین است که در روایات، ثواب زیارت امام حسین (ع) در روز عرفه این گونه بیان شده است: 

همه چیز درباره اسرار و ماجرای عید قربان

عید قربان یا عید الأضحی روز دهم ذالحجه است که یکی از اعیاد بزرگ مسلمانان می باشد. کلمه اضحی جمع ماده ضحی به معنی ارتفاع روز و امتداد نور آفتاب است، آن موقع از روز که خورشید طلوع می کند (قبل از ظهر)، ضحی نامیده می شود. به همین دلیل حجاج بیت الله الحرام با طلوع خورشید در این روز قربانی می کنند و آن را عیدالضحی می نامند.

طبق روایات اسلامی، در این روز خداوند برای آزمودن پیامبر خود حضرت ابراهیم (ع) فرمان داد تا فرزند خود حضرت اسماعیل را قربانی کند. به ابراهیم خلیل فرمان داد تا فرزندش اسماعیل را قربانی کند. او اسماعیل را به قربانگاه برد ولی جبرئیل همراه با «قوچی» نازل شد و ابراهیم آن را به جای اسماعیل قربانی کرد.

روز دهم ذالحجه و عید قربان که پس از وقوف در عرفات"مرحله شناخت"، مشعر "محل آگاهی و شعور" و منا "سرزمین آرزوها، رسیدن به عشق" فرا می رسد، روز رها شدن از تعلقات دنیوی و هر آنچه غیرخدایی است. در این بزرگ زائر خانه خدا، اسماعیل وجودش را، یعنی هر آنچه بدان دلبستگی دنیوی پیدا کرده، قربانی می کند تا سبک بال شود.

برای معنای قربان گفته شده است :

«والقربان ما یقصد به القرب من رحمه الله من اعمال البر»، یعنی:قربان هر کار نیکی است که انسان به وسیله آن بخواهد به رحمت خدا نزدیک گردد.

بر این اساس می توان گفت قربانی کردن رمز فداکاری، از خود گذشتگی و حد نهایی تسلیم شدن در برابر خداوند است یعنی همانطور که خون قربانی را در راه خداوند می ریزیم، برای دفاع از حریم دین و اجرای فرامین الهی حاضریم بدون فکر و تامل از جان خود نیز بگذریم.

تاریخچه عید قربان

عید قربان در دوران قبل از تاریخ بشریت وجود داشته است. انسانهای اولیه برای جلب رضایت خدایان خود، انسانهای دیگر و حیوانات را قربانی می کردند. در این بخش به برخی از این موارد اشاره می کنیم:

1- نخستین قربانی در عالم بشریت، مربوط به قربانی فرزندان حضرت آدم (ع) است که در آیات 30- 27 سوره مائده بدان اشاره شده است:«اذ قربا قربانا فتقبل من احدهما و لم تقبل من الاخر» (مائده 27)؛ وقتی که (هابیل و قابیل، پسران آدم) قربانی تقدیم کردند از یکی (یعنی هابیل) پذیرفته شد و از دیگری (قابیل) پذیرفته نشد.

2- حضرت نوح (ع) پس از طوفان، با ترتیب دادن مذبحی، بسیاری از حیوانات را برای خداوند در آن مکان قربانی کرد.

3- قربانی شدن حضرت اسماعیل (ع) توسط حضرت ابراهیم خلیل الله (ع) در قرآن ذکر شده است. «فلما بلغ معه السعی الی و فدیناه بذبح عظیم» ( آیات 102 تا 107 سوره صافات)

4. به اعتقاد یهودیان، در زمان حضرت موسی (ع) دو نوع قربانی وجود داشت:یکی قربانی دموی و دیگری قربانی غیر دموی.

قربانی دموی خود به دسته تقسیم می شود:1. قربانی که برای تندرستی انجام می دادند و در خوردن گوشت آن مختار بودند. 2. قربانی که آن را به آتش می سوزاندند و جز پوست آن چیزی باقی نمی گذاردند.3. قربانی که برای جبران گناه تقدیم می کردند و قسمتی از آن را می سوزاندند و قسمت دیگر را برای کاهنان باقی می گذاشتند.

 قربانی غیردموی هم به معنای رها کردن حیوان در بیابان بود که اعراب به تقلید از بنی اسرائیل برای تقرب به بت های خود، حیوانات را در بیابان رها می کردند. اسلام با نهی کردن از این کار، این عادت ناپسند را تحریم کرده است. در آیه 103 سوره مائده در قرآن، این قربانی بحیره و سائبه نامیده شده است.

5- در دین مسیحیت به اعتقاد پیروان آن، قربانی فقط مخصوص حضرت عیسی (ع) بود و ایشان خون و گوشت خود را فدای مردم جهان ساخت. به همین دلیل یکی از اعمال دین نصاری، رفتن به نزد کشیش در ماه و یا حداقل یکبار در سال و پرداخت وجهی در حد تمکن است. همچنین اقرار به تمام گناهان برای بخشیده شدن در نزد کشیش است.

6- در اعراب زمان جاهلیت با ورود سران قبایل به مکه، سکنان این سرزمین با میزبانی از آنها اقدام به کشتن شتر، گاو و گوسفند برای بت های خود و اطعام آن برای فقرا و گوسفندان می کردند.

عید قربان روز ذبح نفس

عید قربان روز ذبح نفس با تیغ تقوا است. قربانی کردن حیوان، به نشانه ذبح جنبه حیوانی انسان است، بنابراین انسان باید برای رسیدن به کمال باید با الهام از ایمان و تقوای حضرت ابراهیم (ع)، در قربانی کردن نفس و امیال دنیوی و غیر خدایی تلاش کند و در انجام اعمال خالص به درگاه خداوند کوشا باشد.

عید قربان حضرت ابراهیم (ع) و حضرت اسماعیل

در روایتی آمده است که حضرت ابراهیم به یگانه فرزندش فرمود:«إِنِّی أَرَی فِی الْمَنَامِ أَنِّی أَذْبَحُک» پسر نازنینم! در خواب به من امر شده تو را در راه خدا قربانی کنم «فَانظُرْ مَاذَا تَرَی» نظر تو چیست؟!

حضرت اسماعیل پاسخ داد:«یا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِی إِنْ شَاءَ اللَّهُ مِنْ الصَّابِرِینَ» ای پدر! هرآنچه بدان مأموری انجام بده، ان شاءالله مرا از بندگان صبور و شکیبا خواهی یافت. (سوره صافات، آیه 102)

آنگاه حضرت ابراهیم(ع) با فرزندش به قربانگاه رفتند.در میان راه شیطان چندین بار خواست که ایشان را وسوسه کرده و از راه حق منحرف نماید، اما حضرت ابراهیم (ع) با صلابت فوق بشری، بر نفس سرکش لگام زد و شیطان را توسط سنگ از کنار خود رانده و رمی جمره کرد. پس از رسیدن به منا با ذکر نام خداوند چاقو را بر گلوی فرزندش نهاد، اما هرچه سعی کرد چاقو گلوی حضرت اسماعیل را نبرید.زیرا خواست خداوند مورد اطاعت حضرت ابراهیم قرار گرفته بود و جبرئیل مانع اثر کردن چاقو شده و یک قوچ بهشتی توسط ابراهیم، به جای اسماعیل ذبح شد.

شیعیان براساس روایات وآیات قرآن، حضرت اسماعیل(ع) را ذبیح الله می نامند، اما یهودیان، اسحاق را ذبیح می نامند و اهل سنت درباره این موضوع اختلاف نظردارند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در خجسته عید قربان در سخنرانی زنده تلویزیونی، ملت شریف ایران را به حضور پر نشاط و گسترده‌تر در مسابقه معنوی «کمک مؤمنانه به قشرهای آسیب دیده و یاری مجاهدان سلامت» فراخواندند و با تشریح اهداف کوتاه‌مدت، میان‌مدت و درازمدت امریکا در جنایت تحریم ملت ایران تأکید کردند: دشمن به موازات جریان تحریم، جریان تحریف حقایق را هم دنبال می کند اما به فضل الهی و با هوشیاری، زیرکی و شناخت عمیق ملت ایران از امریکا به هیچ کدام از اهدافش نرسیده و نخواهد رسید و ایران عزیز با صبر و ثبات، تلاش بیشتر مسئولان برای حل مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم و استفاده هرچه بیشتر از ظرفیت های داخلی به راه روشن خود ادامه خواهد داد.
ایشان درباره عزاداری ماه محرم نیز تأکید کردند: همه سوگواران حسینی، هیأتها و مداحان موظفند به هرچه ستاد ملی مبارزه با کرونا اعلام می‌کند، عمل کنند زیرا موضوع بسیار مهم است.

رهبر انقلاب با تبریک عید سعید قربان به ملت عزیز ایران، مسلمانان جهان و پیروان ادیان ابراهیمی، دهه اول ذیحجه را دهه خاطرات پر شکوه و هدایتگر و دهه تضرع و توسل خواندند و افزودند: دهه دوم این ماه پر برکت، با توجه به عید سعید غدیر دهه ولایت است که این موضوع از همه احکام الهی جایگاه برتری دارد چرا که ولایت تضمین کننده اجرای همه احکام الهی است.
ایشان افزودند: دهه سوم ذیحجه نیز با مناسبت‌هایی از جمله مباهله، دهه مهمی است که امیدواریم ملت دهه اول را به مبارکی و دو دهه بعد را آنچنان که موجب رضای الهی و خوشبختی ملت است، سپری کنند.
حضرت آیت الله خامنه ای دیدارهای مردمی را از دلخوشی ها و دلبستگی های پرجاذبه خود خواندند و خاطرنشان کردند: این دشمن حقیر اما بسیار خطیر یعنی کرونا این دلخوشی را نیز سلب کرده است.
ایشان در همین زمینه افزودند: قرار بود این دیدار به صورت تصویری با خدمتگزاران عرصه سلامت و کمک مؤمنانه انجام شود اما چون ستاد ملی مبارزه با کرونا گفته اجتماع بیش از ده نفر ممنوع است، متأسفانه این دیدار تصویری هم ممکن نشد.
ایشان ایثارگری را از خصوصیات بارز ملت ایران برشمردند و افزودند: امروز نیز که مجموعه‌های درمانی اعم از پزشکان، پرستاران و دیگر عوامل، با تمام وجود در خدمت بیماران کرونا هستند لازم است داوطلبان در کارهای غیرتخصصی و عمومی به یاری آنان بشتابند.
رهبر انقلاب با اشاره به آسیب دیدن اقتصادی اغلب مردم در دوران کرونا افزودند: البته در این میان عده ای دچار آسیب ها و مشکلات جدی شده اند که باید با گسترش نهضت کمک مؤمنانه مردمی، به کمک این قشرها شتافت.
حضرت آیت الله خامنه ای با استناد به آیات قرآنی، مردم را به حضور پرنشاط و فعال‌تر در این مسابقه معنوی دعوت کردند و افزودند: سبقت در کار خیر از دستورات مؤکد و مکرر الهی در قرآن مجید است و موجب شوق و انگیزه دیگران به کارهای خیر نیز می شود.
رهبر انقلاب اینگونه کارها را معنای واقعی انقلابی‌گری خواند و افزودند: اطعام ماه‌محرم نیز می‌تواند با رعایت کامل دستورالعمل‌های بهداشتی به شکل کمک مؤمنانه به دست خانواده‌ها برسد.
حضرت آیت الله خامنه ای با اشاره به تلاشهای جدی علمی در کشور برای شناخت ویروس کرونا و راههای مقابله و درمان آن افزودند: اینگونه تلاش ها در همه ابعاد باید گسترش یابد.
رهبر انقلاب در بخش دوم سخنانشان، تحریم‌های امریکا را جنایتی بزرگ علیه ملت ایران برشمردند و افزودند: دشمن خبیث از این تحریم‌ها که همه ملت را نشانه گرفته اهداف مختلفی دارد.
ایشان «خسته کردن و به ستوه آوردن ملت» را هدف کوتاه‌مدت تحریم‌ها برشمردند و گفتند: دشمن می خواهد مردم را آشفته کند تا در خیابانها در مقابل حکومت بایستند به همین علت مدام از تابستان داغ سخن گفته و می گوید اما اکنون خودشان به تابستان داغ مبتلا شده اند.
«ایجاد محدودیت و جلوگیری از پیشرفت کشور بخصوص در بعد علمی» هدف میان مدت امریکایی‌هاست که رهبر انقلاب با تبیین آن گفتند: دشمن در درازمدت هم دنبال به ورشکستگی کشاندن و فروپاشی اقتصادی ایران است چرا که در آن صورت، ادامه حیات برای یک کشور، امکان پذیر نخواهد بود.
حضرت آیت الله خامنه ای «قطع رابطه جمهوری اسلامی با مراکز و جریانهای مقاومت در منطقه» را هدف جنبی امریکایی‌ها از تحریم ایران دانستند و در جمع بندی این بخش از سخنانشان گفتند: به فضل الهی و با هوشیاری ملت، دشمن در تحقق همه این اهداف ناکام مانده و به قول ما ایرانی‌ها شتر در خواب بیند پنبه دانه!
رهبر انقلاب افزودند: البته کشور دچار مشکلاتی است که بخشی از آن به تحریم‌ها، بخشی به ضعف‌ها و مدیریت‌ها و بخشی هم به کرونا باز می گردد اما همانگونه که شماری از اندیشمندان و فعالان غربی هم به صراحت اعتراف می کنند دشمن با همه شدت عمل خود نتوانسته به اهداف خود در جنایت تحریم دست یابد.
رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر اینکه به موازات جریان تحریم، یک جریان «تحریف حقایق» و واژگون نشان دادن واقعیات هم وجود دارد، گفتند: هدف این جریان، ضربه زدن به روحیه مردم و دادن آدرس غلط درباره علاج تحریم است.
حضرت آیت الله خامنه ای با اشاره به سخنان مداوم مقام‌های آمریکایی و تبلیغات گسترده رسانه‌های وابسته به آنها برای واژگون نشان دادن واقعیات ایران افزودند: هدف دشمن، گرفتن نشاط و امید از ملت بویژه جوانان است تا اینگونه القا کنند که کشور به بن بست رسیده و امکان حل مشکلات وجود ندارد.
ایشان تحریف واقعیات را خط ثابت تبلیغاتی رسانه های غربی در طول چهل و یک سال گذشته خواندند و خاطر نشان کردند: در این خط تبلیغاتی، نقاط قوت به‌طور کلی انکار و یا در مورد آن سکوت می شود اما اگر نقطه ضعفی باشد، دهها و حتی صدها برابر بزرگنمایی می شود.
رهبر انقلاب اسلامی درخصوص آدرس غلط دادن برای رفع تحریم‌ها نیز گفتند: در این خط تبلیغاتی گفته می‌شود اگر می‌خواهید تحریم‌ها برطرف شود، کوتاه بیایید و ایستادگی نکنید و متأسفانه برخی در داخل هم این آدرس غلط را تکرار می کنند اما این خط بر روی اکثریت ملت ایران با شناختی که از دشمن و غرض ورزی او دارند ، مؤثر نیست.
حضرت آیت الله خامنه ای با تأکید بر اینکه جریان تحریف واقعیات به مقاصد خود نرسیده است، خاطر نشان کردند: اگر جریان تحریف شکست بخورد، قطعاً جریان تحریم هم شکست خواهد خورد، زیرا عرصه کنونی، میدان جنگ اراده ها است و اگر اراده ملت ایران مستحکم باقی بماند، بر اراده دشمن غلبه خواهد کرد.
نکته دیگری که رهبر انقلاب اسلامی به آن اشاره کردند، استفاده ملت زیرک ایران از تحریم برای شکوفایی علمی کشور بود.
حضرت آیت الله خامنه ای گفتند: با اینکه تحریم یک جنایت بزرگ است اما مردم بویژه جوانان، مسئولان، دانشمندان و فعالان سیاسی از این موضوع برای افزایش اتکاء به نفس ملی استفاده کردند.
رهبر انقلاب اسلامی در همین زمینه افزودند: تولید جت آموزشی و قطعات حساس و ظریف، راه اندازی چند هزار شرکت دانش بنیان، ساخت پالایشگاه ستاره خلیج فارس به دست سپاه، اقدامات بزرگ در پارس جنوبی، طرح های وزارت نیرو در زمینه آب و برق، طرح های وزارت راه و تولیدات شگفت انگیز دفاعی، همه در دوران تحریم انجام شده است.
حضرت ایت الله خامنه ای یکی دیگر از آثار دوران تحریم را تمرین جداسازی اقتصاد کشور از نفت برشمردند و گفتند: به علت آنکه نفت کشور کمتر فروش می رود، جداسازی اقتصاد از نفت خام به‌طور طبیعی درحال روی دادن است که این موضوع باید با پیگیری دولت و مجلس به سرانجام برسد.
رهبر انقلاب اسلامی در پاسخ به این سؤال مهم که «آیا تحریم ها قابل علاج است؟» گفتند: تحریم ها قطعاً قابل علاج است اما علاج آن، عقب نشینی و کوتاه آمدن در مقابل امریکا نیست زیرا عقب نشینی موجب پیشروی متجاوز می شود.
ایشان افزودند: خواسته امروز آمریکا از ایران، کنار گذاشتن  کاملِ صنعت هسته ای، کاهش بسیار شدید توان دفاعی و رها کردن اقتدار منطقه ای است اما پذیرفتن این خواسته‌ها قطعا موجب عقب‌نشینی آمریکا نخواهد شد و هیچ عقلی نیز حکم نمی کند که برای توقف متجاوز، خواسته های او را اجابت کنیم.
رهبر انقلاب اسلامی با اظهار تأسف از  تکرار حرف های دشمن مبنی بر فایده نداشتن صنعت هسته ای از زبان عده ای در داخل گفتند:  صنعت هسته ای نیاز قطعی فردای کشور برای تولید برق است و امروز باید به فکر فردا باشیم.
حضرت آیت الله خامنه ای با تأکید بر اینکه با وجود خسارات فراوان برجام، اصل صنعت هسته ای حفظ شده است، درخصوص ادعای آمریکایی‌ها برای مذاکره با ایران، خاطر نشان کردند: من علت مذاکره نکردن با امریکایی‌ها را بارها گفته ام اما برخی یا متوجه نمی شوند و یا وانمود می کنند که متوجه نشده اند.
ایشان تأکید کردند: هدف اصلی امریکایی‌ها از ادعای مذاکره، گرفتن توانایی های حیاتی ملت ایران است. البته رییس جمهور فعلی امریکا هم به‌دنبال برخی منافع شخصی و انتخاباتی است همچون استفاده تبلیغاتی از مذاکره با کره شمالی.
ایشان با تأکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران با همه کشورها به جز آمریکا و رژیم جعلی صهیونیستی مذاکره می کند، افزودند: علاج تحریم‌ها، عقب نشینی و مذاکره با دشمن نیست بلکه علاج واقعی آن، تکیه بر توانایی های ملی، وارد کردن  جوانان به میدان و احیای ظرفیت های فراوان کشور، و در یک کلام عمل به ارکان اقتصاد مقاومتی  یعنی درون زایی و برون گرایی است.
رهبر انقلاب اسلامی تاکید کردند: ما امکانات و توانایی های داخلی و ظرفیت های بین المللی فراوان داریم که باید با مدیریت جهادی و تدبیر واقعی، به فعلیت در بیایند.
حضرت آیت الله خامنه ای با تأکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران دوستان مؤثری در دنیا دارد اما تکیه واقعی نظام اسلامی به خدا و مردم است، گفتند: تکیه بر امکانات و استقلال داخلی، هم دشمنان خارجی و هم بدخواهان داخلی دارد. آن کسی که برای منافع خودش حاضر است کالایی را که در داخل تولید می شود، از خارج وارد کند، در واقع خیانت می کند و با وجود تأکیدهای مکرری که شده است اما همچنان واردات کالاهایی که در داخل تولید می شوند، ادامه دارد.
آخرین نکته ای که رهبر انقلاب اسلامی درخصوص تحریم ها گفتند «دل نبستن به وعده های توخالیِ دیگران» بود.
حضرت آیت الله خامنه ای گفتند: در سال ۹۷ و بعد از خروج آمریکا از برجام، متاسفانه کشور ماهها معطل وعده های اروپایی ها باقی ماند و اقتصاد کشور شرطی شد در حالیکه معطل کردن اقتصاد به وعده های دیگران، بسیار مضر است.
ایشان افزودند: اروپایی ها هیچ کاری برای مقابله با تحریم های آمریکا نکردند و آنچه که به نام اینستکس نیز مطرح کردند، بازیچه‌ای بود که محقق نشد.
رهبر انقلاب اسلامی در جع بندی این بخش از سخنان خود تاکید کردند: علاج تحریم ها فعال کردن ظرفیت های داخلی است که نیازمند مجاهدت است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بخش دیگری از سخنانشان با اشاره به گرانی‌ها و مشکلات جدی خانوارها در تأمین معیشت، گفتند: کارهای لازم برای رفع این مشکلات را در جلسات خصوصی با مسئولان از جمله آقای رئیس‌جمهور مطرح کرده‌ایم و باز هم به دستگاههای مسئول تأکید می‌کنیم.
رهبر انقلاب اسلامی مسئله فوری در بخش اقتصاد را «مهار نوسان قیمتها، ایجاد ثبات در بازار و حفظ ارزش پولی ملی» دانستند و افزودند: این حالتِ هر روز یک قیمت برای اجناس و افسار پاره کردن قیمت ارز برای کشور مضرّ است و افراد آشنا به مدیریتهای اجرایی معتقدند که این مسئله با برخورد دستگاههای اجرایی و در مواردی دستگاه قضایی قابل مهار است.
ایشان افزودند: در قضیه ارز، بانک مرکزی تلاشهای زیادی انجام می‌دهد که ان‌شاءالله موفق خواهد شد البته گزارش‌های مطمئنی وجود دارد که دلایل سیاسی، امنیتی در افزایش قیمت ارز بیش از دلایل اقتصادی مؤثر است که در این صورت باید با کسانی که به این آتش دامن می‌زنند، جداً مقابله شود.
حضرت آیت الله خامنه‌ای مسئله «هدایت نقدینگی به سمت تولید» و همچنین «رفع موانع جهش تولید» را از دیگر اولویتهای اقتصاد کشور خواندند و گفتند: عده‌ای از کارشناسان پیشنهاد کرده‌اند رؤسای سه قوه کارگروهی را برای شناسایی و رفع موانع تولید تعیین کنند.
رهبر انقلاب اسلامی اصلاحات اساسی در اقتصاد کشور را «اصلاح ساختار بودجه»، «اصلاح نظام بانکی»، «ارتقاء سرمایه‌گذاری و اشتغال» و «بهبود محیط کسب و کار» برشمردند و گفتند: این موارد دو سال قبل و همزمان با تشکیل جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی به سران قوا ابلاغ شد که البته با وجود تلاشها پیشرفت قابل توجهی نداشته است البته مهم این است که ما می‌دانیم چه می‌خواهیم و به دنبال چه برنامه‌ای هستیم.
ایشان، «صبر» و «ثبات» را دو نیاز اساسی برای آینده کشور دانستند و با تأکید بر اینکه بر اثر ایمان مذهبی و اعتماد مردم به نظام، ثبات ملت خوب است، افزودند: مسئولین هم باید با کار جهادی، صبر و ثبات خود را نشان دهند و از تردید و نگرانی‌های مضرّ اجتناب کنند.
حضرت آیت الله خامنه‌ای، مشکلات دشمن اصلی یعنی آمریکا را بسیار بزرگ و غیرقابل مقایسه با مشکلات ایران خواندند و با برشمردن مصادیقی از مشکلاتِ امروز آمریکا مثل فاصله طبقاتی عجیب، تبعیض نژادی، مشکلات اقتصادی و بیکاری‌های گسترده، مشکلات مدیریتی در قضیه کرونا و مدیریت اجتماعی ضعیف که منجر به بی‌رحمی‌ و قتل و شکنجه به دست پلیس آمریکا می‌شود، گفتند: امروز آمریکا در سطح دنیا منفور و منزوی است.
ایشان تأکید کردند: حوادث جاری آمریکا آتش زیر خاکستری است که شعله‌ور شده و اگرچه آن را سرکوب کنند اما دوباره شعله‌ور می‌شود و نظام کنونی آمریکا را از بین می‌برد چرا که فلسفه سیاسی و اقتصادی این نظام غلط و محکوم به نابودی است.
رهبر انقلاب اسلامی سخنان مکرر مقام‌های آمریکایی علیه ایران را نشان‌دهنده سردرگمی آنها دانستند و افزودند: مدیریت آمریکا دچار سرگیجه و آشفتگی است. آمریکایی‌ها به دنبال پیدا کردن دشمن هستند بنابراین گاهی از ایران اسم می‌برند و گاهی از روسیه و چین، اما امروز رژیم آمریکا دشمنی بزرگ‌تر از ملت خود ندارد و همین دشمن آن رژیم را به زانو درخواهد آورد.
حضرت آیت الله خامنه‌ای با تأکید مجدد بر صبر، ثبات و کار جهادی افزودند: دولت در اواخر دوران مسئولیت خود قرار دارد البته در طول این ۷ سال هر چه توانستند تلاش کردند و در برخی بخشهای دولت نیز واقعاً کارهای خوبی انجام گرفت، پس از این دولت هم، دولت تازه‌نفسی خواهد آمد که کارها را با جدیت بیشتر دنبال کند.
رهبر انقلاب اسلامی در پایان سخنانشان به مسئله عزاداری در محرم اشاره و تأکید کردند: در عزاردای‌ها معیار آن چیزی است که ستاد ملی کرونا اعلام می‌کند. بنده هر چه آنها لازم بدانند مراعات خواهم کرد. توصیه و تأکید من به همه عزاداران، هیئات، منبری‌ها و مداحان نیز این است که ضوابط ستاد ملی کرونا باید رعایت شود، چرا که اگر همین مقدار مراقبت و کنترل هم سست شود، فاجعه‌ای بزرگ پدید خواهد آمد.

یکی از موضوعاتی که امروزه در جامعه دینی بدان پرداخته می شود، و می توان گفت تعاریف مختلفی از آن به میان می آید، مسئله ی عزت است؛

عزت یکی از عناوینی است که هم در عرف امروز و هم در منابع دینی ما بدان اشاره شده است؛ و انسان عاقل برای دستیابی به آن تلاش می کند. اما راه کسب آن باید درست تشخیص داده شود تا بتوان به این هدف بزرگ نائل آمد؛ در غیر این صورت چیزی که انسان بدان دست می یابد، فرسنگ ها با مفهوم عزت، فاصله خواهد داشت؛ چون در برخی از احادیث آمده که ممکن است که انسان راه کسب عزت را اشتباه طی کند، و سرانجام جز ذلت، چیز دیگری نصیبش نخواهد شد.

چنانچه در حدیث قدسی خداوند به حضرت موسی علیه السلام فرمود: «إنّی وَضَعْتُ الْعِزَّه فِی قِیَامِ اللَّیْلِ وَ النَّاسُ یَطْلُبُونَهَا فِی اَبْوَابِ السَّلَاطِینَ... وَلَمْ یَجِدُوها اَبَداً» و عزّت را در قیام شبانه قرار داده ‏ام و مردم آن را در درگاه پادشاهان طلب مى‏کنند... و هرگز آن را نخواهند یافت.

پس راه اشتباه، نتیجه اشتباه بدنبال دارد؛ خداوند، عزت را در شب زنده داری و نماز شب قرار داده است و مردم آنرا در رفتن به درگاه سلاطین و پادشاهان می یابند؛ در حقیقت عزت در اطاعت و بندگی خداست نه در بندگی سلطان.

این حدیث اشاره به موضوع امروز جامعه مسلمین دارد؛ اینکه امروز نگاه انسان مسلمان به دست کدخدا باشد، ذلت است؛ مومن عزیز، نگاهش به خود خداست نه کد خدا.

دلیل این مطلب نیز، در آیات قرآن به صراحت آمده است؛

دلیل اول: تمام عزت در نزد خداست

در دنیای امروز عزت مسلمانان، در دستان کدخدایان و سلطه جویان نیست، بلکه باید عزت را نزد خداوند یافت؛ و طبیعی است که کسی عزیز است که نزد خداوند مقامی داشته باشد؛ قرآن کریم می فرماید: «الَّذِینَ یَتَّخِذُونَ الْکَافِرِینَ أَوْلِیَاءَ مِن دُونِ الْمُؤْمِنِینَ أَیَبْتَغُونَ عِندَهُمُ الْعِزَّةَ فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّـهِ جَمِیعًا»

همانها که کافران را به جای مؤمنان، دوست خود انتخاب می‌کنند. آیا عزّت و آبرو نزد آنان می‌جویند؟ با اینکه همه عزّتها از آن خداست؟!

نظر امام خامنه ای در مورد عزت

امام خامنه ای در مورد عزت می فرمایند: «در منطق قرآن، عزت واقعی و کامل متعلق به خداوند و متعلق به هر کسی است که در جبهه‌ی خدائی قرار میگیرد. در مصاف بین حق و باطل، بین جبهه‌ی خدا و جبهه‌ی شیطان، عزت متعلق به کسانی است که در جبهه‌ی خدائی قرار میگیرند. این، منطق قرآن است.»[1]
مومن عزیز، نگاهش به خود خداست نه کد خدا.در جای دیگری خداوند متعال به پیامبرش دلداری داده و می فرماید: «وَ لا یَحْزُنْکَ قَوْلُهُمْ إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِیعاً هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ»[2] گفتار مخالفان، تو را غمگین نسازد. زیرا عزّت، به تمامى از آن خداوند است و او شنوا و داناست. اراده‌ى خداوند بر این است که در برابر آن همه تحقیر، پیامبر و مؤمنان عزیز باشند.

دلیل دوم: فساد و ذلیل کردن مومنین توسط کدخدایان

خداوند در سوره مبارکه نمل می فرماید: «قَالَتْ إِنَّ الْمُلُوکَ إِذَا دَخَلُوا قَرْیَةً أَفْسَدُوهَا وَجَعَلُوا أَعِزَّةَ أَهْلِهَا أَذِلَّةً وَکَذَلِکَ یَفْعَلُونَ»[3] [ملکه سبا] گفت: پادشاهان هنگامی که وارد منطقه آبادی شوند آن را به فساد و تباهی می‌کشند، و عزیزان آنجا را ذلیل می‌کنند؛ (آری) کار آنان همین‌گونه است!

ویژگی های کدخدایان

در آیه مذکور، دو ویژگی کدخدایان و پادشاهان مستبد و زورگو را بیان می کند:

اول: فساد و تباهی در کشور مستعمره

دوم: ذلیل کردن مردم کشور مستعمره

نکته ی بسیار مهم دیگری که شاید از نظرها مغفول بماند، آن است که خداوند نیز بر این نظر ملکه ی سبا که دو ویژگی برای کدخدایان و سلطه جویان برمی شمرد، صحه می گذارد و مهمتر آنکه می فرماید: «وَکَذَلِکَ یَفْعَلُونَ» این کارشان بعنوان یک روش همیشگی است.

حال باید پرسید، اگر مسلمانان در مقابل مستبدان استقامت نکنند و نگاهشان به دست کدخدایان و سلطه جویان باشد، به فساد و تباهی و ذلت نمی افتند؟!

باید گفت: اگر مسلمانان در مقابل ابرقدرتها و جهان خواران  نایستند، و دوستی آنان را ترجیح دهند، در حقیقت ایمان به خدا و رسولش ندارند و الّا چنین جرمی مرتکب نمی شدند؛ چنانچه این معنا را قرآن اینگونه بیان می فرماید: «وَلَوْ کَانُوا یُؤْمِنُونَ بِاللَّـهِ وَالنَّبِیِّ وَمَا أُنزِلَ إِلَیْهِ مَا اتَّخَذُوهُمْ أَوْلِیَاءَ وَلَـکِنَّ کَثِیرًا مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ»[4] و اگر به خدا و پیامبر (ص) و آنچه بر او نازل شده، ایمان می‌آوردند، (هرگز) آنان [= کافران‌] را به دوستی اختیار نمی‌کردند؛ ولی بسیاری از آنها فاسقند.

علت دوستی با کفار

در این آیه دو دلیل برای دوستی با کفار و قبول سرپرستی آنان، بیان شده است؛

اول: ایمان نداشتن به خدا و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و قرآن کریم.

دوم: فسق آنان

می توان از این آیه چنین نتیجه گرفت که اگر مسلمانان اعتقاد و ایمان راسخ به خدا و پیامبر و قرآن کریم داشته باشند و دچار فسق و فجور نشوند، می توانند از تحت ولایت ابلیس بیرون رفته و منتظر دستور کدخدایان نباشند.

دلیل سوم: دوست کدخدایان، در زمره آنان است

انسان با توجه به تفکرات و طرز فکرهایش سنجیده می شود، و اینکه او از چه گروه و حزبی حمایت می کند، نکته بسیار مهمی است که حتی قرآن کریم بدان اشاره صریح دارد و معتقد است که اگر مسلمانی حتی به مقدار دوستی با آنان مراوده داشته باشد، مانند یکی از آنان است؛ چنانچه می فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الْیَهُودَ وَالنَّصَارَى أَوْلِیَاءَ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاءُ بَعْضٍ وَمَن یَتَوَلَّهُم مِّنکُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ إِنَّ اللَّـهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ»[5]

ای کسانی که ایمان آورده‌اید! یهود و نصاری را ولّی (و دوست و تکیه‌گاه خود،) انتخاب نکنید! آنها اولیای یکدیگرند؛ و کسانی که از شما با آنان دوستی کنند، از آنها هستند؛ خداوند، جمعیّت ستمکار را هدایت نمی‌کند.

نکته آیه

در این آیه خداوند به مومنین هشدار می دهد که مبادا با یهود و نصاری که با مومنین به ستیز برخاسته اند، طرح دوستی بریزید که این کارتان دو پیامد منفی بدنبال دارد:

اول آنکه: شما نیز یکی از آنان بشمار خواهید رفت.

دوم آنکه: بدلیل آنکه شما جزو آنان بشمار می روید، ستمکارید و خداوند ستمکاران را هدایت نمی کند.

نکته بسیار مهم و هشدار دهنده ی دیگری که در آیه بعد بدان اشاره شده است اینکه اینان که در پی ریختن طرح دوستی با دشمنان دینند، دلهایشان مریض است، و در دوستی گرفتن از یکدیگر پیشی می گیرند و علت پیشی گرفتنشان هم، ترس از وقوع حادثه ناگوار از سوی دشمنان است؛ خداوند می فرماید: «فَتَرَى الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِم مَّرَضٌ یُسَارِعُونَ فِیهِمْ یَقُولُونَ نَخْشَى أَن تُصِیبَنَا دَائِرَةٌ...»[6] «(ولی) کسانی را که در دلهایشان بیماری است می‌بینی که در (دوستی با آنان)، بر یکدیگر پیشی می‌گیرند، و می‌گویند: «می‌ترسیم حادثه‌ای برای ما اتفاق بیفتد (و نیاز به کمک آنها داشته باشیم)! ...»

پس در آیات مذکور، ویژگی های کدخدایان، آثار و نتایج دوستی با آنان، بوضوح بیان شد.

باشد تا عبرتی برای تمامی مسلمانان و سردمداران آنان که به لبخند کدخدا، امیدی نبندند و گوش به فرمان اولیاء الهی باشند.


پی نوشت: