احساس ضف  یا سرگیجه ممکن است علل مختلفی داشته باشد که از کم آبی بدن گرفته تا مشکلات جدی در سلامت بدن را شامل می‌شود.

اما آیا شما تا به حال بیهوش شده اید و یا غش کرده اید؟ شاید وحشتناک به نظر برسد؛ اما به گفته یک کارشناس پزشکی و جراحی و  اپیدمیولوژیست بالینی در موسسه تحقیقاتی بیمارستان اوتاوا، ۹۰ درصد افرادی که دچار غش کردن می‌شوند، کاملا سالم هستند؛ اما در خصوص ۱۰  درصد بقیه افراد، بیماری زمینه‌ای می‌تواند عامل آن باشد و این بدان معنا خواهد بود که نگرانی‌های جدی در خصوص سلامت ممکن است در آینده رخ دهد.

«لارنس فیلیپس» دکترای پزشکی و استادیار پزشکی در بخش قلب و عروق در مرکز پزشکی «Langone Health» وابسته به دانشگاه نیویورک در این خصوص می‌گوید: غش کردن، صرف نظر از اینکه چه زمانی اتفاق می‌افتد، نتیجه دوره کوتاهی زمانی است که خونرسانی به مغز کاهش می‌یابد.

او در این باره می‌گوید: علت این مسأله می‌تواند از بخش‌های مختلف بدن، از جمله کاهش فشار خون، پایین آمدن ضربان قلب و دلایل عصبی مستقل از قلب سرچمشه بگیرد.

او گفت: تلاش داریم تا بفهمیم چرا فشار خون یا ضربان قلب پایین می‌آید. برخی از این دلایل شایع هستند؛ اما برخی دیگر به ارزیابی بیشتری نیاز دارند.

حتی اگر غش هم نکنید، کاهش فشار خون  یا ضربان قلب می‌تواند سبب سرگیجه شود. در این گزارش قصد داریم به ۹ دلیل بالقوه که ممکن است سبب سرگیجه شود و علت رخ دادن آن اشاره کنیم:

۱- کم آبی بدن

برخی افراد زمانی که گرمشان می‌شود، عرق می‌کنند و آب زیادی را بدنشان از دست می‌دهد، مستعد این هستند که به سادگی دچار سرگیجه ویا حتی غش کردن شوند.

اپیدمیولوژیستی در موسسه تحقیقاتی بیمارستان اوتاوا در این زمینه می‌گوید: گرما سبب می‌شود مسیری در سیستم عصبی ما ایجاد شود که باعث می‌شود تا فشار خون کاهش یابد.

۲- شگفت زده شدن

زمانی که به فرض، هم خوابگاهی شما در دانشگاه از پشت نیمکت بیرون می‌پرد تا شما را در جشن تولدتان شگفت زده کند، ممکن است اتفاقی مشابه مورد قبل برایتان رخ دهد. سیستم عصبی شما در این موارد بیش از حد کار کرده و فشار خون شما به ناگاه پایین می‌افتد که همین امر سبب سرگیجه می‌شود.

۳- سریع از جای خود برخاستن

احساس سرگیجه داشتن  یا حتی وجود لکه سیاهی دربینایی شما ممکن است زمانی رخ دهد که شما به سرعت از جای خود برمی خیزید. این مسأله یک نام دارد و آن هم این است: «هیپوتانسیون ارتوستاتیک» (سقوط فشار خون پس از ایستادن).

«هیپوتانسیون ارتوستاتیک» به افت ناگهانی فشارخون به هنگام ایستادن اشاره دارد. این مسأله البته چیز مهمی نیست؛ اما اگر پس از گذشت چند دقیقه بجای بهتر شدن، بدتر شد، بهتر است آن را با پزشک خود مطرح کنید.

۴- ضربان غیرطبیعی قلب

در مقایسه با شروع آهسته علائمی که بر اثر شگفت شده شدن، حاصل می‌شود، در مورد بیهوشی مرتبط با قلب خیلی سریع اتفاق می‌افتد؛ تا جایی که ممکن است شما متوجه هیچگونه سرگیجه‌ای نشوید.

دکتر فیلیپس می‌گوید: یک ضربان قلب نامعین که «آریتمی قلب» نامیده می‌شود، بدین معناست که ضربان قلب شما یا خیلی کند می‌زند  یا خیلی تند که همین مسأله به نوبه خود می‌تواند در خونرسانی به مغز شما اثرگذار باشد.

ملیسا پنا (Melissa S. Burroughs Peña) دکترای پزشکی و استادیار پزشکی بالینی بخش کاردیولوژی دانشگاه کالیفرنیا در این باره می‌گوید: این نوع غش ناگهانی که اغلب بدون هشدار رخ می‌دهد، بسیار نگران کننده است.

به گفته وی برخی اوقات این مسأله می‌تواند در میانه صحبت رخ دهد. چنین تجربه‌ای بلافاصله باعث می‌شود تا پزشکان اورژانس به ریتم‌های غیرطبیعی قلب فکر کنند، که شایع‌ترین علت مرگ ناگهانی قلبی است.

۵- مشکلات دریچه قلب

قلب شما به چهار دریچه متکی است تا خون را به طور یکنواخت در سراسر بدن شما پخش کند. با این حال برخی از افراد به هنگام تولد با مشکلاتی در دریچه قلب شان به دنیا می‌آیند که یعنی قلب آن‌ها باید سخت‌تر کار کند تا عملکردی مناسب داشته باشد.

دکتر ملیسا پنا می‌گوید: این مشکلات مادرزادی معمولا در افراد جوانتر رخ می‌دهد و افراد ۶۰ سال به بالا، در معرض خطر آریتمی قرار دارند.

او می‌گوید مشکلات دریچه می‌تواند جریان خون را محدود کرده و باعث ایجاد سرگیجه به هنگام ورزش شود.

۶- عوارض جانبی دارویی

برخی از دارو‌های مانند مُسکن‌ها و برخی قرص‌های ضد اضطراب می‌توانند سبب سرگیجه شوند. این نیز بدان دلیل است که آن‌ها به شکل مستقیم روی مغز شما تأثیر می‌گذارند  یا ضربان قلب شما را به نحوی کاهش می‌دهند که سبب بروز این علائم می‌شود.

۷- کاهش قند خون

در صورتی که شما یک وعده غذایی را حذف کرده باشید، احتمالا می‌دانید چه میزان انسان احساس گرسنگی می‌کنید. درست غذا نخوردن می‌تواند به شکلی جدی سطح قند خون شما را مختل کند.

زمانی که قند خون شما بسیار پایین می‌افتد، شما ممکن است احساس سرگیجه بکنید؛ چرا که به مغز شما در واقع سوخت نمی‌رسد.

۸- آنفلوانزا

آنفلوانزا یک عفونت تنفسی است که به وسیله ویروس ایجاد می‌شود و می‌تواند برخی علائم ناخوشایند، مانند تب، درد عضلانی، لرز، گلودرد، سردرد و گرفتگی بینی را ایجاد کند. از سایر علائم احتمالی آنفلوانزا می‌توان به سرگیجه هم اشاره کرد.

۹- سکته مغزی

اگر همراه با ضعف عضلانی، مشکل در صحبت کردن یا بی حسی، شما احساس سرگیجه دارید، سکته مغزی ممکن است در پشت علائم باشد؛ بنابر این باید سریعا به بخش مراقبت‌های پزشکی مراجعه کنید.

دکتر ملینسا پنا می‌گوید: کاهش جریان خون که منجر به ایجاد سرگیجه می‌شود، می‌تواند ناشی از لخته شدن خون در مغز باشد که می‌تواند باعث سکته مغزی ایسکمیک (یا انسدادی) شود.

یک پرتقال متوسط به دلایل مختلف برای سلامتی شما مفید است. پرتقال از طرق مختلف از جمله کمک به کاهش وزن و تقویت ایمنی بدن تا دارا بودن خواص ضد ویروسی و ضد میکروبی می‌تواند به سلامت انسان کمک کند. آب پرتقال دارای خواص ضد التهابی است و مطالعات نشان می‌دهد که می‌تواند در درمان بیماری‌های مزمن کمک کند. اما پرتقال چه مزایایی برای سلامتی دارد؟ در ادامه این گزارش به صورت مشروح به این مهم خواهیم پرداخت:

1. به کاهش وزن کمک می‌کند

نتایج تحقیقات جدید نشان داده است فیبر موجود در پرتقال باعث سیری می‌شود که ممکن است به کاهش وزن کمک کند. مشخص شده است که پرتقال کامل باعث سیری بیشتری نسبت به آب پرتقال (که فاقد فیبر است) می‌شود.  فیبر موجود در پرتقال می‌تواند شما را سیر نگه دارد و در نهایت کمتر غذا می‌خورید. شما می‌توانید این میوه کم کالری را جایگزین دسر کنید که هوس خوردن شیرینی را در شما باقی نمی‌گذارد.

2. پیری پوست را به تاخیر می‌اندازد

پرتقال مانند اکثر مرکبات دیگرممکن است از آسیب پوست ناشی از اشعه ماوراء بنفش جلوگیری کند. در مطالعات حیوانی انجام شده بر روی موش‌ها، خوردن عصاره نارس مرکبات می‌تواند عمق چین و چروک را کاهش داده و تخریب کلاژن را کند نماید.

پرتقال حاوی اسیدهای آلی، ویتامین ها، مواد معدنی، ویتامین C و فلاونوئیدها است. اینها می‌تواند در سلامت پوست نقش داشته باشد. برخی از شواهد نشان می‌دهد که استفاده موضعی از پرتقال نیز ممکن است پوست را تغذیه کند. محتوای آب آنها همچنین ممکن است پوست را هیدراته کرده و تولید کلاژن را تسریع کند. با این حال تحقیقات بیشتری برای اثبات این مورد نیاز است.

3. سطح فشار خون را تنظیم می‌کند

پرتقال (و آب آن) سرشار از پتاسیم است که به تنظیم فشار خون کمک می‌کند. برخی از مطالعات همچنین نشان می‌دهد که آب پرتقال ممکن است تأثیر قابل توجهی بر فشار خون و سایر بیماری‌های مرتبط داشته باشد.

4. سطح کلسترول را پایین می‌آورد

مصرف طولانی مدت آب پرتقال با کاهش سطح کلسترول در مردان و زنان همراه بود. این آبمیوه می‌تواند سطح کلسترول کل و سطح کلسترول بد را کاهش دهد. پرتقال سرشار از فیبر (پکتین) است. مطالعات بر روی موش‌ها نشان می‌دهد که این فیبر می‌تواند به کاهش سطح کلسترول در کبد و سرم کمک کند. فیبر همچنین ممکن است از جذب کلسترول از دستگاه گوارش جلوگیری کند. همچنین اعتقاد بر این است که علاوه بر فیبر، ویتامین C، پتاسیم و فلاونوئیدهای موجود در میوه نیز ممکن است به کاهش کلسترول کمک کند.

5. سلامت قلب را ارتقا می‌دهد

مطالعات نشان می‌دهد که غذاهای غنی از ویتامین C مانند پرتقال می توانند با پایین نگه داشتن سطح کلسترول از بیماری قلبی جلوگیری کنند. ویتامین C موجود در میوه از لخته شدن خون جلوگیری می‌کند. این از ترومبوز (لخته شدن خون موضعی) جلوگیری می‌کند و خطر حمله قلبی را کاهش می‌دهد. همانطور که گفته شد، پتاسیم موجود در پرتقال می‌تواند فشار خون را کاهش داده و خطر بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش دهد.

6. به درمان دیابت کمک می‌کند

در تحقیقی که در نیجریه انجام شده است، خوردن پرتقال به همراه سایر میوه‌ها برای افراد مبتلا به دیابت بی‌خطر تلقی شد. این به پاسخ قند خون سالم میوه در بدن مربوط می‌شود. میوه به عنوان منبع عالی فیبر عمل می‌کند. فیبر به کاهش سرعت جذب قند و بهبود سطح قند خون کمک می‌کند. با این حال، هیچ تحقیقی در مورد اینکه فیبر نارنج، به ویژه به کاهش سطح گلوکز خون کمک می‌کند، انجام نشده است. برخی معتقدند شاخص قند خون متوسط پرتقال ممکن است در دیابت مفید باشد، اما این نیز اثبات نشده است. برای جذب کامل فیبراز آب میوه‌های استخراج شده اجتناب کنید و به سراغ کل میوه‌ها بروید.

7. از سنگ کلیه جلوگیری می‌کند

کمبود سیترات در ادرار می‌تواند باعث ایجاد سنگ کلیه شود. پرتقال (و آب آن) می‌تواند به افزایش سطح سیترات در ادرار شما کمک کرده و خطر ابتلا به سنگ کلیه را کاهش دهد. پرتقال (و آب آن) همچنین حاوی کلسیم است که ممکن است خطر ابتلا به سنگ را کاهش دهد.

8. به درمان کم خونی کمک می‌کند

ویتامین C موجود در پرتقال می‌تواند جذب آهن را افزایش دهد. آهن نمی‌تواند به طور کامل در بدن بدون کمک ویتامین C (ماده مغذی پرتقال) جذب شود. خوردن حداقل یک پرتقال در روز ممکن است به درمان کمک کند. پرتقال حاوی اسید فولیک نیز هست. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که این ماده مغذی ممکن است به جلوگیری از کم خونی مگالوبلاستیک، یک اختلال خونی که باعث خستگی می‌شود، کمک کند.

9. به تقویت مصونیت کمک می‌کند

پرتقال سرشار از ویتامین C است. برخی تحقیقات بیان می کنند که این ماده مغذی می‌تواند به افزایش ایمنی کمک کند. اگرچه هیچ تحقیق مستقیمی مبنی بر اینکه پرتقال می‌تواند ایمنی بدن را تقویت کند، وجود ندارد اما ویتامین C موجود در آن می‌تواند مفید باشد. میوه‌ها حاوی بسیاری از مواد مغذی ضروری دیگر مانند فولات و مس هستند که ممکن است سلامت سیستم ایمنی بدن را نیز تقویت کنند.

10. خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش می‌دهد

مطالعات بر روی موش‌ها نشان می‌دهد که آب پرتقال ممکن است به جلوگیری از سرطان روده بزرگ کمک کند. میوه (و آب آن) حاوی هسپریدین است که یک فلاونوئید با قابلیت پیشگیری شیمیایی است. فیبر موجود در پرتقال ممکن است به کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ کمک کند. پرتقال همچنین حاوی سایر عوامل شیمی درمانی پیشگیرانه مهم است که در این زمینه کمک می‌کند.

با این حال، برخی از تحقیقات بیان می کنند دریافت زیاد میوه‌های نارنجی/زرد ممکن است خطر سرطان روده بزرگ را در مردان افزایش دهد. مکانیسم پشت این هنوز مورد مطالعه قرار نگرفته است. فیبر موجود در پرتقال همچنین به درمان یبوست کمک می‌کند و به هضم غذا کمک می‌کند.

11. سلامت چشم را ارتقا می‌دهد

حتماً شنیده‌اید که میوه‌ها و سبزیجات نارنجی چگونه سلامت چشم را تقویت کرده و از بینایی محافظت می‌کنند. خوردن پرتقال می‌تواند فوایدی قابل توجهی برای چشم داشته باشد زیرا فلاونوئیدهای موجود در آنها به تقویت بینایی کمک می‌کند. مطالعات نشان داد که شرکت کنندگانی که پرتقال مصرف می‌کردند، خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولای مرتبط با سن را کاهش می‌دادند. برای تأیید این یافته ها مطالعات بیشتری لازم است.

12. به درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک کمک می‌کند

برای مقابله با سندرم تخمدان پلی کیستیک باید از رژیم غذایی حاوی مواد غذایی با شاخص گلیسمی پایین پیروی کنید. مواد غذایی نارنجی دارای شاخص گلیسمی پایینی است و برای افرادی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک تخمدان پلی کیستیک هستند، مناسب است. پرتقال همچنین مقاومت به انسولین را افزایش می‌دهد که تصور می‌شود منشا PCOS باشد.

پرتقال بسیار محبوب است و طعم طراوت دارد اما مهمتر از همه، حاوی آنتی اکسیدان‌های مهمی هستند که سلامت انسان را ارتقا می‌دهد.

انواع مختلف پرتقال چیست؟

رایج ترین انواع پرتقال عبارتند از: ناف واشنگتن، پرتقال خونی و والنسیا. به احتمال زیاد منشأ پرتقال در جنوب چین، شمال شرقی هند و دیگر مناطق جنوب شرقی آسیا بوده است. از آن زمان تاکنون هیبرید شده، دوباره هیبرید شده و تغییر کرده‌اند که امروزه صدها نوع پرتقال در سراسر جهان یافت می‌شود. در دوران ماقبل تاریخ، اروپایی‌ها خواص دارویی پرتقال را به رسمیت می‌شناختند و آنها را در سفرهای طولانی دریایی برای جلوگیری از اسکوربوت ذخیره می‌کردند. این نیروگاه های مرکبات منابع مهم ویتامین C و فولات هستند. پرتقال همچنین حاوی آنتی اکسیدان‌های قابل توجهی مانند بتاکاروتن و سایر فلاونوئیدها است.

اما آیا این بدان معناست که می‌توانید هر مقدار که می‌خواهید پرتقال بخورید؟ خوب، شاید نه. مصرف بیش از حد پرتقال ممکن است عوارض نامطلوبی را ایجاد کند.

خوردن زیاد پرتقال چه عوارضی دارد؟

خواص پرتقال برای بدن انسان شگفت‌انگیز است اما فقط در صورت مصرف متعادل! پرتقال از آنجا که بسیار اسیدی است در صورت مصرف بیش از حد ممکن است منجر به سوزش سر دل شود. همچنین می‌تواند علائم GERD (بیماری رفلاکس معده) را تشدید کند. خوردن بیش از حد پرتقال به دلیل اسیدی بودن آنها می‌تواند منجر به سوء هاضمه شود . مصرف زیاد پرتقال نیز ممکن است باعث درد شکم شود. در یک مطالعه موردی از فردی که پس از مصرف پرتقال دچار شکم درد شدید شده بود، بیان شد. محتوای فیبر بالای آن می‌تواند دلیل آن باشد. برخی شواهد حکایت می کنند که خوردن بیش از حد پرتقال نیز ممکن است منجر به اسهال شود. با این حال، ما برای اثبات این گفته به تحقیقات بیشتری نیاز داریم. بنابراین، مهم است تعداد پرتقال‌هایی را که در طول روز مصرف می‌کنید بررسی نمایید.

«السَّلَامُ عَلَى وَلِیِّ اللَّهِ وَحَبِیبِهِ؛ السَّلَامُ عَلَى خَلِیلِ اللَّهِ وَنَجِیبِهِ؛ السَّلَامُ عَلَى صَفِیِّ اللَّهِ وَابْنِ صَفِیِّهِ؛ السَّلَامُ عَلَى الْحُسَیْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ؛ السَّلَامُ عَلَى أَسِیرِ الْکُرُبَاتِ وَقَتِیلِ الْعَبَرَاتِ.[1]»

امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند:

«إِنَّ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ عِنْدَ رَبِّهِ یَنْظُرُ إِلَى... زُوَّارِهِ وَهُوَ أَعْرَفُ بِحَالِهِمْ وَبِأَسْمَائِهِمْ وَأَسْمَاءِ آبَائِهِمْ وَبِدَرَجَاتِهِمْ وَمَنْزِلَتِهِمْ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ أَحَدِکُمْ بِوَلَدِهِ وَإِنَّهُ لَیَرَى مَنْ یَبْکِیهِ فَیَسْتَغْفِرُ لَهُ وَیَسْأَلُ آبَاءَهُ أَنْ یَسْتَغْفِرُوا لَهُ وَیَقُولُ: لَوْ یَعْلَمُ زَائِرِی مَا أَعَدَّ اللَّهُ لَهُ لَکَانَ فَرَحُهُ أَکْثَرَ مِنْ جَزَعِهِ وَإِنَّ زَائِرَهُ لَیَنْقَلِبُ وَمَا عَلَیْهِ مِنْ ذَنْبٍ. [2]»

همانا حسین‌بن علی علیهماالسلام از نزد پروردگارش به زائرانش نگاه می‌کند درحالی‌که حال آن‌ها و نام‌هایشان و نام پدرانشان و درجات آن‌ها و منزلت آن‌ها نزد خداوند را بهتر از یکی از شما نسبت به فرزندش می‌شناسد و به‌درستی که امام حسین علیه‌السلام آن‌کسی را که برای او گریه می‌کند می‌بیند و برای او استغفار می‌کند و از پدران بزرگوارش می‌خواهد برای او استغفار کنند و می‌فرماید: اگر زائر من آنچه خداوند برای او مهیا نموده است را می‌دانست، شادی‌اش بیشتر از غمش می‌شد و همانا زائر امام حسین علیه‌السلام از زیارت برمی‌گردد درحالی‌که هیچ گناهی بر او باقی نمی‌ماند.

بر ضیافت‌خانۀ فیض نوالت منع نیست

در گشاده است و صَلا درداده خوان انداخته [3]

بر اهل فطانتِ کوی ولایت پوشیده نیست که اربعین حسینی همانا نقطۀ کمال و استقرار و استمرار حقیقت مُتضلّع و فوق عرشی عاشورا است. زائرین و مشائین عزیز الوجود به این نکته عنایت داشته باشند که امروز، پیاده‌رویِ اربعین، یکی از بزرگ‌ترین شعائر الهی و وسیلۀ ترویج مذهب حقۀ امامیه است، فلذا از عنوان استحبابی صِرفْ خارج‌شده و به‌عنوان إحیاء امر آل محمد علیهم‌السلام هنگامه می‌آفریند.

 امروزه این زیارت، تنها یک عبادت فردی و یا تکلیف مندوبی فی حدّ نفسه نیست، بلکه نُماد و جلوه موجودیت بالفعل مکتبِ وحیانی تشیع محسوب می‌شود.

هرچند که مناسکی است با پیشینه بسیار با قدمت که بزرگانی همچو محدث جلیل‌القدر مرحوم «حاجی نوری» قدس‌سره و فقیه بزرگ آیت‌الله «سید محمود شاهرودی» رحمةالله‌علیه با پیاده‌روی مستمر خود در احیاء و ترویج این سنت حسنه، نقش مهمی را ایفاء داشته‌اند.

تا حدی که نقل است، این فقیه عظیم‌الشأن 260 مرتبه به زیارت سیدالشهدا علیه‌السلام مشرف شده و نیز منقول است که آن محدث خبیر با التزام داشتن به پیاده‌روی اربعین، سرانجام در مسیر بازگشت از مراسم باشکوه پیاده‌روی، ندای حق را لبیک گفته و به دیار باقی شتافت.

به‌هرتقدیر، اربعین فقط یک زمان و مکان نیست؛ این صورت مُلکی، ملکوتش ظهور تامّه جذبات حسینی است که فرموده‌اند:

«جَذْبَةٌ مِنْ جَذَبَاتِ الْحَقِّ تُوَازِی عَمَلَ الثَّقَلَیْنِ.» جذبه‌ای از جذبه‌های حق با تمام اعمال جن و انس برابری می‌کند.

فلذا باید گفت که اربعین یک قطعه بهشت است که در این ایام نازل می‌شود و زائر چنان مجذوب جذبۀ عرشی سالار شهیدان قرار می‌گیرد که با امام علیه‌السلام عین ربط می‌شود، یعنی زائر اربعین چنان قربی به ساحت عزّ امام علیه‌السلام می‌یابد که در حکم اعضاء و جوارح ایشان می‌گردد.

و چه زیبا است دعای امام حسین علیه‌السلام که در روز عرفه عرضه می‌دارند:

«وَاسْلُکْ بِی مَسْلَکَ أَهْلِ الْجَذْبِ. [4]»

خداوندا مرا در مسیر اهل جذب قرار بده.

عمده اینکه در این ایام نورانی به عنایت خودشان این فراز برای زوّارشان مستجاب می‌شود:

«وَبِضِیَاءِ نُورِکَ اهْتَدَى الطَّالِبُونَ إِلَیْکَ‏. [5]»

در پرتو و روشنایی نورت جویندگانت به‌سوی تو راه می‌پویند.

و حقاً که سیر زوّار اربعین مِنَ الحُسَینِ، إِلَی الحُسَینِ، بِالحُسَینِ و فِی الحُسَین علیه‌السلام است، چراکه:

«أَشْهَدُ أَنَّکَ قُتِلْتَ وَلَمْ تَمُتْ بَلْ بِرَجَاءِ حَیَاتِکَ حَیِیَتْ قُلُوبُ شِیعَتِکَ‏‏.[6]»

شهادت می‌دهم که تو کشته شدی اما نمردی بلکه از زندگانی و حیات تو قلب‌های شیعیانت زندگی یافته است.

همین بس که در این ایام به محوریت وجود امام علیه‌السلام تجمع قلوب و اتحادِ نفوس تحقق‌یافته است؛ تجمع باشکوهی که در هیچ مکتبی نظیر ندارد.

و بی‌شک این تجمع کبری، تحقق عینی فرمایش حضرت زینب حورا علیها‌السلام است؛ آنجا که در مجلس یزید پلید فرمودند:

«ثُمَّ کِدْ کَیْدَکَ‏ وَاجْهَدْ جُهْدَکَ فَوَ اللَّهِ الَّذِی شَرَّفَنَا بِالْوَحْیِ وَالْکِتَابِ وَالنُّبُوَّةِ وَالِانْتِخَابِ لَا تُدْرِکُ أَمَدَنَا وَلَا تَبْلُغُ غَایَتَنَا وَلَا تَمْحُو ذِکْرَنَا وَلَا یُرْحَضُ عَنْکَ‏ عَارُنَا. [7]»

پس تو هر نیرنگی داری اجرا کن و تمام تلاشت را بکن، اما قسم به خداوندی که ما را به واسطۀ وحی، کتاب، نبوت و برگزیدگی شرافت بخشید، تو نمی‌توانی پایان ما را درک کنی و به نهایت ما برسی و نمی‌توانی یاد ما را نابود سازی و پلیدای کردارت با ما از تو برطرف نخواهد شد.

و نیز در عظمت همین مقام آن مخدره مکرمه به امام سجاد علیه‌السلام فرمودند:

«وَیَنْصِبُونَ لِهَذَا الطَّفِّ عَلَماً لِقَبْرِ أَبِیکَ سَیِّدِ الشُّهَدَاءِ لَا یَدْرُسُ أَثَرُهُ وَلَا یَعْفُو رَسْمُهُ عَلَى کُرُورِ اللَّیَالِی وَالْأَیَّامِ وَلَیَجْتَهِدَنَّ أَئِمَّةُ الْکُفْرِ وَأَشْیَاعُ الضَّلَالَةِ فِی مَحْوِهِ وَتَطْمِیسِهِ فَلَا یَزْدَادُ أَثَرُهُ إِلَّا ظُهُوراً وَأَمْرُهُ إِلَّا عُلُوّاً. [8]»

در این سرزمین براى قبر پدرت سیدالشهدا علیه‌السلام نشانه‏‌اى نصب‌کرده که اثرش هیچ‌گاه کهنه و مندرس نشده و گذشت شب و روز آن را محو نمی‌کند و بسیارى از رهبران کفر و الحاد و ابناء ضلالت و گمراهى سعى در نابود کردن آن می‌نمایند ولى به‌جای اینکه رسم و نشانه آن از بین رود ظاهرتر و آشکارتر می‌گردد.[9]

آری، اربعین مانند دیگر امتیازات منحصره، از مختصات خاصۀ سیدالشهدا علیه‌السلام است.

قابل دقت اینکه به‌قدر متیقّن این پیاده‌روی و مراسم شکوهمند مشّایه از مصادیق بارز این آیۀ شریفه است:

«وَلٰا یَطَؤُنَ مَوْطِئاً یَغیٖظُ الْکُفَّارَ وَلٰا یَنٰالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَیْلاً إِلاَّ کُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صالِحٌ إِنَّ اللَّهَ لٰا یُضیٖعُ أَجْرَ الْمُحْسِنیٖنَ.[10]»

و در هیچ مکانى که کافران را به خشم میارد قدم نمی‌گذارند و از دشمنى غنیمتى به دست نمی‌آورند مگر اینکه به سبب آن، عمل صالحى براى آنان نوشته می‌شود، زیرا خدا پاداش نیکوکاران را ضایع نمی‌کند.

چراکه کفار و معاندین چنین قدم‌هایی را منفور می‌دارند و از آن به خشم می‌آیند و بی‌تردید در این مناسک، طبق وعدۀ الهی به هر قدم یک عمل صالح نوشته می‌شود، زیرا زحمات و مشقات زوّارالحسین علیه‌السلام را خدای سبحان خود جبران می‌نماید؛ ازآن‌جهت که ایشان در این مقام، زائر حق‌تعالی در فوق عرش اعلی هستند.[11]

و به‌مقتضای کریمۀ «إِلَیْهِ یَصْعَدُ الْکَلِمُ الطَّیِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ یَرْفَعُهُ‏»[12]، آن عمل صالحِ مکتوب به ازای هر خطوه و قدم، در این دو روایت است که می‌فرمایند:

مَنْ أَتَى قَبْرَ الْحُسَیْنِ مَاشِیاً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ أَلْفَ حَسَنَةٍ وَمَحَا عَنْهُ أَلْفَ سَیِّئَةٍ وَرَفَعَ لَهُ أَلْفَ دَرَجَةٍ.[13]

هر کس با پای پیاده به‌سوی قبر حسین علیه‌السلام برود، خداوند در برابر هر قدم برای او هزار حسنه می‌نویسد و هزار گناه از او نابود می‌کند و هزار درجه او را بالا می‌برد.

و نیز فرموده‌اند:

مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ مَاشِیاً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ وَبِکُلِّ قَدَمٍ یَرْفَعُهَا وَیَضَعُهَا عِتْقَ رَقَبَةٍ مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیل.[14]

هر کس پای پیاده به زیارت حسین علیه‌السلام بیاید خداوند در مقابل هر قدمی که از زمین برمی‌دارد و می‌گذارد ثواب آزاد کردن اسیری از فرزندان اسماعیل علیه‌السلام را برای او می‌نویسد.

در قدیم‌الایام بعضی‌اوقات پادشاهان بار عامی می‌دادند و همه را به حضور می‌پذیرفتند و در آن روز همگان را از خود راضی می‌کردند، اما بعضی از افراد کیاست به خرج می‌دادند و آداب محضر سلطان را رعایت می‌کردند و گاه همین رعایت ادبِ حضور آن فرد را از مقربان و ملازمان همیشگی سلطان می‌کرد.

بر این اساس باید عرض کرد که زیارت اربعین همانا بارِ عامِ سلطان‌السلاطین مُلک وجود، اعم از غیب و شهود، اعنی مولانا الحسین علیه‌السلام است. گوئیا از بطنان عرش کبریا ندا و صَلا می‌دهند که:

هر که خواهد گو بیا و هر چه خواهد گو بگو

کبر و ناز و حاجب و دربان بدین درگاه نیست [15]

همه می‌آیند، از هر قبیله و عشیره‌ای، از هر کشور و ملتی، از هر شهر و بلادی، از هر چهره و نژادی و نیز از هر مکتب و آئینی و در این ضیافت عام کسی با دست تهی برنمی‌گردد. مهم اینکه در این میان، رندانِ تشنۀ یار، همتْ بلند دارند که نظر کیمیا اثر سیدالشهدا علیه‌السلام را به خود جلب نمایند.

و برای همیشۀ عمر، زائر دائم الحضور او باقی بمانند و ملازم رکاب ارباب بی کفن شوند، چه کمال زیارت آن است که برای تجلی مزور در موطن نفس زائر باشد نه اموری دیگر که زیارت چیزی جز تجدیدعهد ولایت با امام نیست؛ «وَا شَوْقَاهُ یَا أَبَاعَبْدِاللهِ إِنَّا إِلَیْکَ رَاغِبُونَ».

و چه نیکوست زوّار حسینی در این ایام اربعین که سرّ الاسرار حضرت ابی‌الاحرار است، تحت قبۀ سامیه در آن باب و اصل رحمت و کرم، فرج قدیس اعظم، نیّر معظّم، حقیقت سرّ جلی، مولا حجة‌بن الحسن المهدی عجل‌الله‌فرجه را از خدای سبحان مسئلت نمایند، چه خورشید استجابت زیر قبۀ منورۀ حسینی طلوع می‌کند و نیز ظهور امام زمان عجل‌الله‌فرجه همانا ظهور مقام نورانیت بالتّعین حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام است.

مسک الختام این نوشتار را دعای نورانی امام صادق علیه‌السلام قرار می‌دهیم:

اللَّهُمَّ... ارْحَمْ تِلْکَ الْوُجُوهَ الَّتِی غَیَّرَتْهَا الشَّمْسُ وَارْحَمْ تِلْکَ الْخُدُودَ الَّتِی تَتَقَلَّبُ عَلَى حَضْرَةِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ... اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْدِعُکَ تِلْکَ الْأَبْدَانَ وَتِلْکَ الْأَنْفُسَ حَتَّى تُوَفِّیَهُمْ عَلَى الْحَوْضِ یَوْمَ الْعَطَشِ‏.[16]

پس تو این صورت‏هایى که حرارت آفتاب آن‌ها را درراه محبت ما تغییر داده مورد ترحّم خودت قرار بده و نیز صورت‏هایى را که روى قبر ابى عبد اللَّه الحسین علیه‌السلام مى‏گذارند و برمی‌دارند مشمول لطف و رحمتت قرار بده... خداوندا من این ابدان و این ارواح را نزد تو امانت قرار می‌دهم تا در روز عطش اکبر که بر حوض کوثر وارد مى‏شوند آن‌ها را سیراب نمایى. [17]

در بزم وصالش همه‌کس طالب دیدار

تا یار که را خواهد و میلش به که باشد‌

منابع

1. ‏‫ابن طاووس، علی بن موسی، إقبال الأعمال‏، 2 ج، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1409.
2. ‏‫ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزّیارات، 1 ج، نجف، دار المرتضویة، 1365.
3. ‏‫———، کامل الزّیارات، 1 ج، ترجمه‌ی محمدجواد ذهنی تهرانی، تهران، پیام حق، 1377.
4. ‏‫اصفهانی، کمال‌الدین اسماعیل، دیوان «کمال‌الدین اصفهانی»، 1 ج، تهران، دهخدا، 1348.
5. ‏‫حافظ، شمس‌‌الدین محمد، دیوان «حافظ»، 1 ج، تهران، بیهق کتاب، 1390.
6. ‏طبرسی، احمد بن علی، الإحتجاج على أهل اللّجاج‏، 2 ج، مشهد، نشر المرتضی، 1403.
7. ‏طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام‏، 10 ج، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1407.
8. ‏‫———، الأمالی (شیخ طوسی)، 1 ج، قم، دار الثقافة، 1414.
9. ‏‫کفعمی، ابراهیم بن على عاملى‏، البلد الأمین والدّرع الحصین‏، 1 ج، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏، 1418.

پی نوشت:

[1]‏. تهذیب الأحکام‏، ج 6، ص 113 (فراز ابتدایی زیارت اربعین).

[2]. الأمالی (شیخ طوسی)، ص 55.

[3]. دیوان «کمال‌الدین اصفهانی»، ص 2.

[4]. إقبال الأعمال‏، ج 1، ص 349.

[5]. البلد الأمین والدّرع الحصین‏، ص 284.

[6]. همان.

[7]‏. الإحتجاج على أهل اللّجاج‏، ج 2، ص 309.

[8]‏. کامل الزّیارات، ص 262.

[9]. کامل الزّیارات، ترجمۀ محمدجواد ذهنی تهرانی، ص 796.

[10]. توبه/120.

[11].  کامل الزّیارات، ص 147.

[12]. «سخنان پاکیزه به‌سوی او بالا مى‏رود و کار شایسته به آن رفعت مى‏بخشد» (فاطر/10).

[13]. کامل الزّیارات، ص 133.

[14]‏. همان، ص 134.

[15]. دیوان «حافظ»، ص 56.

[16]‏. کامل الزّیارات، ص 117.

[17]‏. کامل الزّیارات، ترجمۀ محمدجواد ذهنی تهرانی، ص 381.

ایام عزاداری سید الشهدا (ع) و یاران باوفایش خصوصاً اربعین حسینی همواره نمادی از وحدت شیعه و سنی در سیستان و بلوچستان بوده که در چند سال اخیر به دلیل حضور زوار خارجی از کشورهای پاکستان و افغانستان در این استان و افتخار میزبانی از آنها پر رنگ تر هم شده است.

البته متأسفانه دو سال است که به دلیل شیوع ویروس منحوس کرونا افتخار میزبانی از زوار امام حسین (ع) از مردم شیعه و سنی سیستان و بلوچستان نیز سلب شده که امیدواریم با برچیده شدن این بلا هر چه زودتر شرایط برای ادامه این خدمت فراهم شود.

اما جدای از این مسئله از گذشته تاکنون همواره مجموعه مراسم‌هایی ویژه ایام اربعین در استان سیستان و بلوچستان برگزار شده و می‌شود که نشان از ارادات و دلدلدگی مردمان این دیار به ائمه اطهار و به ویژه سید و سالار شهیدان دارد.

از همین رو مردم شیعه و سنی سیستان و بلوچستان امسال نیز همچون سنوات گذشته و صد البته با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی همچون دیگر نقاط کشورمان آئین‌های عزای امام حسین (ع) و یارانشان را برپا کردند.


پیاده روی جاماندگان اربعین در زاهدان برگزار شد

محمود جوادیانفر، مسئول قرارگاه شهید سلیمانی زاهدان در گفت و گویی اظهار داشت: امسال همنوا با زائران کربلا و همراه با سوگواران زاهدانی پیاده روی پیاده روی جاماندگان اربعین در زاهدان برگزار شد و دل‌ها روانه کربلا شد.

وی با اشاره به اینکه عزاداران زاهدانی در این مراسم هم نوای با عزاداران حسینی در کربلا ندای «واحسینا» سر دادند، افزود:: اربعین امروز ظرفیت‌های زیادی را برای امت اسلامی بوجود آورده است که باید از آنها به خوبی استفاده کرد.

مسئول قرارگاه شهید سلیمانی زاهدان با بیان اینکه تلاش کردیم تا هم استانی‌های شرکت کننده در این مراسم خود را در جمع عزاداران در کربلا احساس کنند، تصریح کرد: این مراسم با مداحی مداحان اهل بیت علیهم السلام برگزار شد و ۲۰ موکب به صورت خود جوش و مردمی جهت پذیرایی از عزاداران اعلام آمادگی کردند.

وی افزود: نمایشگاه دفاع مقدس و تعزیه حضرت عباس (ع) از دیگر ویژه برنامه‌هایی بود که همزمان با این مراسم برگزار شد.

نکته حائز اهمیت اینجاست هر چه بیشتر از واقعه و داغ کربلا می‌گذرد سال به سال، ماه به ماه، روز به روز، ساعت به ساعت و لحظه به لحظه این داغ تازه‌تر و تازه‌تر می‌شود و خون پاکی که بر زمین ریخته شد و آسمان را رنگین کرد همچنان منشأ خیر و برکات فراوان است.

«احمد بن حمد الخلیلی» مفتی عمان با انتشار مطلبی در شبکه اجتماعی توئیتر تصریح کرد: دشمنی آشکار با شهروندان مسلمان از سوی جمعیت‌های تندرو و با همراهی هیئت‌های رسمی در هند هر صاحب وجدانی را آشفته می‌کند.

وی در این توئیت کشورهای دوستدار صلح را به دخالت برای متوقف ساختن این دشمنی فراخواند و از امت اسلامی خواست موضع واحدی در این باره اتخاذ کنند.

«شیخ علی القره داغی» دبیرکل اتحادیه علمای مسلمان نیز با صدور بیانیه‌ای ضمن محکوم ساختن حمله به مسلمانان ایالت آسام، از جهان اسلام خواست برای پایان دادن به این جنایات که در حد جنایات جنگی و ضد انسانی است، وارد عمل شوند.
 
همچنین حزب کنگره ملی هند با صدور بیانیه‌ای آواره ساختن هزاران مسلمان، قتل و مجروح ساختن ده‌ها نفر از آنها توسط پلیس در شهر «دیسپور» پایتخت آسام را محکوم کرد.

براساس گزارش منابع خبری بعد تصمیم حکومت هند برای تخلیه مناطق مسکونی در زمین‌های دولتی، نزدیک به 20 هزار مسلمان از خانه‌های خود آواره شدند.

علی‌رغم اعلام تشکیل کمیته تحقیق در ارتباط با حوادث شهر دیسپور از سوی «هيمانتا بيسوا سارما» نخست وزیر آسام، انتظار می‌رود روند اخراج مسلمانان ادامه داشته باشد.

در هند حدود 154 میلیون مسلمان زندگی می‌کنند که 14 درصد از ساکنان این کشور را به خود اختصاص داده‌اند.

شیخ ابراهیم زکزاکی رهبر جنبش اسلامی نیجریه دوشنبه شب در یک مصاحبه تلویزیونی، جنبش اسلامی نیجریه را «صدای انقلاب اسلامی ایران در نیجریه» خواند و تأکید کرد که این جنبش شاهد رشد و شکوفایی است.

وی تصریح کرد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران پی بردیم اندیشه‌های این انقلاب با اندیشه‌های ما دانشجویان در دانشگاه مشابهت دارد.

شیخ زکزاکی اوضاع اجتماعی در نیجریه را نشان از تداوم استعمار دانست و گفت، اگر مردم در تصمیم گیری آزاد باشند نظام اسلامی را انتخاب می کنند.

وی که با شبکه بین‌المللی پرس تی وی گفتگو می‌کرد، در معرفی خود گفت: دانشجوی رشته اقتصاد بودم، در نشست‌های اسلامی حاضر می‌شدم و ترویج آموزه‌های اسلام را، تبلیغ می‌کردم.

رهبر جنبش اسلامی نیجریه ادامه داد: وقتی در دانشگاه بودیم فعالیت های اسلامی داشتیم، من نه سال در زندان بودم که هفت سال آن در دهه هشتاد قرن گذشته بود، در دانشگاه مناسبت های دینی بر پا می کردیم و مقامات هم بر حاضران در این نشست ها سخت می گرفتند و آنان را مورد اذیت و آزار قرار می دادند.

در حمله به منزل ما چند تن از فرزندانم نیز کشته شدند

شیخ زکزاکی در بخش دیگری از این گفتگو گفت: مقامات نیجریه به منزل من یورش بردند و بسیاری از افراد حاضر در منزل و خارج از منزل را کشتند، چند تن از فرزندان من نیز کشته شدند، اما آنچه مرا غمگین‌تر می‌کند اینکه مقامات کورکورانه تیراندازی می‌کردند. وی افزود، همسرم در آن حمله زخمی شد و هنوز هم گلوله از بدنش خارج نشده است، در بدن من هم گلوله است ضمن اینکه از کم بینایی رنج می‌برم.

رئیس جنبش اسلامی نیجریه افزود: همچنان تحت نظارت مقامات زندگی می‌کنیم و اجازه نداریم درباره حملاتی که به ما شد صحبت کنیم.

وی ادامه داد: خواستار آن شدیم تا درباره کشتاری که به راه انداخته بودند تحقیق شود، چون مقامات بیش از هزار نفر را کشتند، خانه‌ها و مدارس را ویران کردند و حتی بیش از صد نفر از مجروحان را بازداشت کردند، اما تا به امروز مقامات کشور احکام دادگاه را هم اجرایی نکرده اند. دادگاه ژوئیه امسال در حکمی به ما حق داد تا خواستار غرامت شویم، اما تا به امروز غرامتی به من پرداخت نشده است.

شیخ زکزاکی اضافه کرد: به دلیل اینکه در بدن من و همسرم گلوله است خواستار آن شدیم تا برای معالجه به خارج از کشور سفر کنیم به همین منظور پس از آزادی از زندان، خواستار صدور گذرنامه شدیم.

پیام امام حسین(ع) پیروزی خون بر شمشیر است

شیخ ابراهیم زکزاکی تأکید کرد: پیام روشن امام حسین(ع)، این است که خون بر شمشیر پیروز است، مراسم عاشورا و اربعین تا ظهور امام زمان (عج) ادامه خواهد داشت.

وی درباره حمله به عزاداران حسینی در نیجریه اظهار داشت: آنچه در ابوجا اتفاق افتاد حمله مقامات کشور به راهپیمایی های نمادین احیای اربعین امام حسین علیه السلام بود، در آن حمله دهها نفر به شهادت رسیده یا زخمی شدند، البته آمار شهدا و زخمی ها دقیق نیست ولی به زودی آمار دقیق را اعلام خواهیم کرد، البته برخی از کشته شدگان از افراد حاضر در راهپیمایی نبودند بلکه از عابران بودند.

باید در مسیر جهاد و راه و رسم اهل بیت باشیم

شیخ زکراکی خاطرنشان کرد: وظیفه داریم در مسیر جهاد و راه و رسم اهل بیت علیهم السلام باشیم.

وی افزود: نلسون ماندلا که سال های زیادی از عمرش را در زندان به سر برد، گفت، به راه و رسم امام حسین (ع) می اندیشید.

حجت‌السلام والمسلمین رضا باوقار در همایش نقش اهل سنت در دفاع مقدس که در روستای گچین پایین برگزار شد، اظهار داشت: آنچه ایران اسلامی را در برابر متجاوزان از غرب و شرق در جنگ تحمیلی نابرابر هشت ساله به پیروزی رساند، وحدت همگانی و پیروی از رهبری حضرت امام خمینی(ره)، بود.

وی ادامه داد: شیعه و اهل سنت و دیگر قبایل در این جنگ تحمیلی برای دفاع از میهن اسلامی خون دادند و‌ جانفشانی کردند.
 

به‌ گفته رئیس دفتر نمایندگی ولی فقیه در امور اهل سنت هرمزگان، علمای اهل سنت در دوران دفاع مقدس مردم را برای مقابله با متجاوزان به رفتن جبهه‌ها دعوت‌ می‌کردند و بزرگان اهل سنت هم با حضور در میادین مبارزه با صدامیان و روحیه دادن به رزمندگان‌ حضوری چشمگیر داشتند.
 

 

وی بزرگداشت هفته دفاع مقدس را برای همیشه با هدف آشنا نمودن نسل جوان‌کشور با فداکاری مردان و زنان این سرزمین بسیار مهم و‌ حایز اهمیت دانست و‌افزود: همه‌ ما باید قدردان شهدا، ایثارگران و‌جانبازان دوران دفاع مقدس اعم از شیعه و اهل سنت باشیم.
 

حجت‌السلام والمسلمین باوقار، اظهارامیدواری کرد، با اتحاد جامعه جهانی اسلام، شاهد ریشه کن شدن سیاست‌های شیطانی کشورهای استکبار باشیم.

هرساله همزمان با بیستم ماه صفر، خیل عاشقان امام حسین (ع) خود را از اقصی نقاط جهان به سمت دیار عشق می‌رسانند؛ مسیری که شاید به ظاهر، سختی و رنج داشته باشد اما در واقع از معنویت و عشق مملو است. ویروس کرونا گرچه مانع حضور میلیون‌ها زائر ایرانی، پاکستانی و غیره شد اما با این وجود، فرصت اربعینی‌شدن از زائران گرفته نشد.

 اربعین تجلی‌گاه عشق و شور 

اربعین، هویت فرهنگ تشیع را به جهان منعکس می‌کند؛ در واقع اربعین این درس را به دنیا می‌دهد که در مکتب شیعه هیچ‌گاه بن‌بستی وجود ندارد و سرفصل تازه‌ای را از عظمت مکتب اهل‌بیت(ع) به دنیا معرفی می‌کند.

در پیاده‌روی اربعین، روحیه وحدت و همبستگی در میان همه مسلمانان موج می‌زند. اوج این زیبایی‌ها را می‌توان در رفتار میزبان دید؛ این رفتارهای زیبا در اربعین به خاطر نوری است که خداوند در این ایام قرار داده و چون مردم خود را بیشتر در محضر اهل‌بیت علیهم السلام احساس می‌کنند، به چنین رفتارهای زیبایی کشیده می‌شوند، این‌ها و بسیاری دیگر، از ویژگی‌های خاص و منحصربه‌فرد جریان اربعین است، ویژگی‌هایی که چه‌بسا در سایر سفرهای زیارتی کربلا هم مشاهده نمی‌شود.

امروز، زیارت اربعین توانسته معادلات سیاسی فرهنگی و اجتماعی جهان را برهم بزند. بسیاری از این رویداد حیرت‌زده شده‌اند و به این می‌اندیشند که این چه واقعه و سیستمی است که این رویداد را هدایت می‌کند. برای بسیاری این سؤال پیش‌آمده که پشتوانه این سیستم بزرگ اقتصادی، نظامی و سیاسی چیست که توانسته چنین تجمع بی‌نظیری را در طول تاریخ خلق کند؟

بسیاری هنوز نتوانسته‌اند، پاسخی برای این سؤال خود بیابند که بودجه این حرکت از کجاست و کدام دستگاه‌ها و رسانه‌ها این حرکت عظیم را هدایت می‌کنند؟  این چه اقتصادی است که قریب به  20 میلیون نفر را در این رویداد اداره می‌کند؟ آن‌هم به‌صورت کاملاً رایگان.

وقتی انسان می‌بیند که یک زن سالخورده با پای پیاده و بدون کفش روی این خاک قدم می‌گذارد، به ارادتش نسبت به اهل‌بیت علیهم‌السلام  افزوده خواهد شد. وقتی کودکان و نوجوانان عاشقانه از زائران پذیرایی می‌کنند یعنی فرهنگ اربعین از نسلی به نسل‌های دیگر منتقل شده است.

امروز زیارت امام حسین علیه‌السلام در اربعین به یکی از علائم و نشانه‌های عظمت اسلام تبدیل‌شده و جهانیان را به شگفتی وا‌داشته است؛به‌گونه‌ای که آنان را به اهداف نهضت عاشورا متوجه می‌سازد. ازاین‌رو احیاء و تعظیم این مراسم و شعائر قطعاً موجب عزت دین و فراگیرتر شدن یاد و راه امام حسین علیه‌السلام خواهد شد و تقوای الهی را برای فرد و جامعه به دنبال خواهد داشت.

موکب‌های ایرانی در خدمت زائران

جمعیت بزرگی از خادمان اباعبدالله(ع) در سراسر کشور در ایام اربعین به تکاپو می‌افتند تا در مسیر عاشقی نجف تا کربلا سهمی برای خدمت به زوارالحسین داشته باشند. محور اصلی خدمات، عراقی‌ها هستند اما مواکب ایرانی، لبنانی و غیره نیز در این مسیر به خدمت می‌پردازند. از جمله آنها موکب امام رضا (ع) در عمود 285 است که هرساله ارائه خدمات به زائران اربعین را به‌عهده دارد. عملیات خدمت‌رسانی به زائران امسال نیز با قوت انجام گرفت. روزانه صد هزار اسکان و هزاران پرس غذا در این موکب توزیع شد.

آه از این غم جدایی

تمام کربلا رفته‌ها این روزها نقطه اشتراک‌شان دلتنگی و حسرت زیارت در چنین ایامی است، اما هیچ‌کس نمی‌داند که در دل آنها در این دوری چه می‌گذرد. حال تمام زائران ایرانی اربعین امسال نیز دگرگون است. هرکس که امسال به زیارت آمده، به دنبال این است از دوست و خانواده و آشنایش در این مسیر یاد کند. با ارسال پیام، ویدئو و صوت سعی می‌کند ارتباط بگیرند تا دل‌های جاماندگان را تسکین دهند. هر سال در چنین روزهایی، میلیون‌ها عاشق در مسیر مشایه بودند، اما امسال تنها از طریق تلویزیون و فضای مجازی شاهد سیل زوار سیدالشهدا(ع) هستند که به سوی حرم دلدار رهسپارند.

سال‌های گذشته درست مانند این روزهای تقویم، مرزهای خروجی شلمچه و چذابه غلغله بود. موکب‌های شهرهای مرزی کنار یکدیگر، هرکدام به شیوه و طریقی به زائران خدمت می‌کردند. انگار که تورنمنت عاشقی بود و نباید خادمی در راه خدمت جا می‌ماند اما امسال نبود زائران ایرانی و پاکستانی احساس می‌شود.

مهدی قربانی خادم موکب علی ابن موسی‌الرضا (ع) است. او این روزها مشغول خدمت به زائران حسینی در میان راه نجف تا کربلا است و به انجام کارهای فرهنگی، جهادی و توزیع بسته‌های غذایی می‌پردازد.

وقتی از مهدی درباره حال و هوای امسال می‌پرسم، می‌گوید: مدام با خود مرور می‌کنم که سال‌های گذشته، زائران ایرانی بیشتر بودند و حالا تمام وجودم حسرت و آه و اشک می‌شود وقتی می‌بینم میلیون‌ها زائر ایرانی به واسطه کرونا نمی‌توانند در این مناسک شرکت کنند.

دلتنگی حس عجیبی است. گاهی قاتل است و گاهی احیاگر. این روزها اما شبیه هیچ‌یک از این دو نیست؛ یکی دلتنگ آوارگی میان عمودهاست و دیگری دلتنگ خدمت به زائران. یکی دلتنگ حیران ماندن در زیارت میان حضرت علمدار(ع) است و دیگری آسمان کربلا. تمام‌مان شده‌ایم مصداق این بیت «گرچه دوریم به یاد تو سخن می‌گوییم/ بعد منزل نبود در سفر روحانی» هر کدام‌مان به شکلی واژه‌های کربلا را از روی دلتنگی روی زبان ادا می‌کنیم.

مراسم عزاداری اربعین سید و سالا شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام و اصحاب با وفای ایشان از طریق ارتباط تصویری از دانشگاه تهران (محل تجمع هیئت‌های دانشجویی) با حسینیه امام خمینی(ره)  در حضور رهبر انقلاب اسلامی برگزار شد.

دراین مراسم حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در سخنان کوتاهی، مقطع عاشورا تا اربعین را از مقاطع بسیار مهم تاریخ اسلام خواندند و گفتند: اگر روز عاشورا اوج مجاهدت و فداکاری جانهای عزیز و بزرگوار بود، دوره‌ی ۴۰ روزه‌ی پس از آن نیز اوج مجاهدت برای تبیین و افشای حقایق بود و این تبیین مجاهدانه امام سجاد، حضرت زینب و جناب ام‌کلثوم و صبر فوق‌العاده خاندان پیامبر، مکمل آن فداکاری و موجب ماندگاری قیام کربلا شد.

رهبر انقلاب با اشاره به هجمه تبلیغاتی دشمنان علیه ملت ایران برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی با روشها و ابزارهای مختلف، حرکت تبیینی را خنثی‌کننده هجمه‌های تبلیغاتی دانستند و افزودند: شما دانشجویان عزیز که میوه دل ملت و امید واقعی کشور هستید با اهمیت دادن به مسئله تبیین حقایق، هر کدام مانند چراغی اطراف خود را روشن و ابهام‌زدایی کنید.

ایشان امکانات ناشی از فضای مجازی و رسانه‌ای برای روشنگری و پاسخ به ابهامات را مغتنم  خواندند و گفتند: البته اصل قطعی در قضیه جهاد تبیین و بازگویی حقایق، استفاده از شیوه‌های اخلاقی و بیان مسائل همراه با منطق، متانت، عقلانیت کامل و استفاده از عواطف انسانی، و پرهیز از دشنام، تهمت، دروغ و فریبکاری در مواجهه با افکار عمومی است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با ابراز خرسندی از مجهز بودن جوانان به فکر، عقلانیت و آگاهی‌های فراوان، بر لزوم تقویت روزافزون این ویژگی‌ها تأکید و خاطرنشان کردند: راه حضرت سیدالشهداء، راه مبارک و شیرینی است که به نتیجه و توفیق قطعی می‌رسد و شما جوانان ان‌شاءالله خواهید توانست با الهام از این راه و معارف نورانی، کشور را به قله‌های سعادت مادی و معنوی برسانید.

در این مراسم، حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی نیز در سخنانی، نهضت عاشورا را عامل حفظ و بقای اسلام خواند و گفت: بر اساس متن زیارت اربعین، دو اقدام بزرگ امام حسین علیه‌السلام، نصیحت و خیرخواهی حتی در روز عاشورا و بذل جان برای نجات جامعه از گمراهی است و شیعیان اهل‌بیت نیز باید همواره آماده فداکاری در راه خداوند باشند.

همچنین در این مراسم، آقای مطیعی به مرثیه‌سرایی و ذکر مصیبت پرداخت.

بسیاری از بزرگان علما به حضور اهل بیت امام حسین  علیه السلام پس از آزادی از اسارت شام در کربلا گزارش و شواهدی ارائه داده وآن را یقینی دانسته اند ؛برخی نیز این حضور را به جهت طولانی بودن مسافت مسیر شام تا کربلا غیر ممکن یا مشکل دانسته اند ؛ در این گفتمان به بررسی این موضوع پرداخته می شود.

متن:

درباره زیارت کاروان اسرای اهل بیت(ع) از مرقد شهیدان کربلا در اولین اربعین سخنان بسیاری گفته شده، برخی از محققان معتقدند که کاروان اسیران در راه بازگشت به مدینه از کربلا عبور کرده و به زیارت شهیدان رفتند، ولی برخی معتقدند چنین چیزی امکان ندارد، بلکه اسرای اهل بیت(ع) در اولین اربعین به زیارت نرسیدند و ملاقات با جابر صحت ندارد. این مسأله نیز یکی از مسائل مورد اختلاف بین محققان است. مرحوم محدث نوری صاحب مستدرک در کتاب لؤلؤ و مرجان این قضیه را با دلایل و شواهدی بعید دانسته و رد کرده است و شهید مطهری هم که در نوشتن کتاب حماسه‌ حسینی و برخی از آثارش مقداری از مرحوم محدث و کتابش تأثیر پذیر بوده است، موافقاً با مرحوم محدث نوری آن را رد کرده است.(این سخنرانی ایشان در روز اربعین بوده است.

شهید مطهری می‌فرماید: «یک جریان ساختگی که در هیچ کتاب معتبری وجود ندارد و تنها در یک کتاب وجود دارد که آن کتاب به اتفاق تمام ارباب مقاتل معتبر نیست ... ولی هیچکدام از مورخین و محدثین و مقتل نویسان اسلام این را ننوشته‌اند، بلکه تکذیب کرده‌اند و عقل هم (آن را تکذیب می‌کند) این دو محقق در وقوع این اتفاق تاریخی ایجاد تردید کرده‌اند. اما به نظر می‌رسد که دلایل استوار و تحقیق کافی پشتوانه این دیدگاه نیست.

۱- اولاً هیچ یک از این دو بزرگوار در این باره تحقیق و استقصای کامل نداشته‌اند و همه رویدادهای تاریخی را ندیده‌اند، ضمن اینکه تخصص واشراف کامل ونگاه تاریخی هم نداشته، بلکه رشته تخصصی آن‌ها در علوم فلسفی و فقهی بیشتر بوده است تا تاریخی، بنابراین جهت سخنرانی در مراسم شهید متأثر از کتاب لؤلؤ مرجان به این نظر رسیده است.

۲- مرحوم استاد مطهری افزون بر این گفته است: «عقل هم تکذیب می‌کند»، در حالی که همه می‌دانند عقل در حیطه علوم نقلی به ویژه تاریخ که علم پیچیده و اسنادی است، بدون تحقیق کامل نمی‌تواند نظر صائب و پذیرفته داشته باشد و قضایای تاریخی را بدون تحقیق کامل نمی‌توان تنها با استناد به عقل اثبات یا رد کرد، تاریخ علمی است با سند سخن می‌گوید و عقل می‌تواند در تحلیل سند و گزارش و در فهم آثار تاریخی به مورخ کمک کند، بنابراین با دید فلسفی صرف نمی‌توان رویدادها را مردود یا پذیرفت، می توان گفت نه تنها عقل ناممکن نمی‌داند، بلکه عقل تأیید و تحسین می‌کند که اهل بیت امام حسین(ع) از کنار این حادثه به این سادگی نگذرند، بلکه همه عقلا چنین حکم می‌کنند که امام سجاد(ع) و کاروان باید برگردند و از سرنوشت این کشتگان به هامون و غرق خون سراغی بگیرند.

۳- عواطف انسانی واحساسات پاک به ویژه این عواطف در خاندان رسالت از همه فزون‌تر و کامل ترش جلوه گر بوده  است، امام سرچشمه عواطف است، براساس گزاره های تاریخی حضرت زینب(س) که جدایی از برادر برای او در طول زندگی از کودکی بسیار سخت بوده است، چگونه می‌تواند دوری برادر تحمل نموده وبدون زیارت عزیزان به مدینه برگردد دل زینب تاب این دوری را نخواهد داشت تا با برادر تجدید دیدار ننماید، دختران امام حسین(ع)، حضرت سکینه، فاطمه و دیگر بانوان و همسران امام و صحابه امام همه دل در گرو این عزیزان داشتند وداغدار بودند لذا  نمی‌توانستند بدون زیارت قبور مطهر به مدینه برگردند؛ لذا از نظر عاطفی و عقلی بسیار بعید است که انسان بعد از از دست دادن عزیزانش به هر نحوی که ممکن باشد، برای تسلی خاطر و تسکین آلام روحی بر سر مزار او برود و در آنجا عزاداری کند! عقل چگونه با چنین چیزی مخالف بوده و آن را تکذیب می‌کند که بانویی مثل زینب(ع) که محبوبترین فرد خاندانش(برادرش حسین) و سایر برادران و فرزندان و برادرزادگان را از دست بدهد و خودش به اسارت برده شود و در راه بازگشت به مزار آنها نرود.

امام زین‌العابدین(ع) امام معصوم که از هر لحاظ در کمال و در اوج عواطف انسانی و عظمت معنوی از مزار عزیزانش زیارت نکند و فرزندان و خاندان پدرش را برای وداع به کربلا نبرد! اتفاقاً اگر نرفته باشد و جای بسی تعجب است و از نظر عقلی وعاطفی ترجیح با رفتن اسراء به کربلاست و نرفتن مورد مذمت عقل و عواطف است! چون مسیری را که اسراء را از کربلا به سوی شام آوردند، از همان مسیر ممکن است اسراء از شام به کربلا برگردند، در هر صورت شهر مدینه بعد از سرزمین کربلاست و کربلا در بین راه سوریه کنونی(شام) کشور عراق واقع است و از نظر عقلی هیچ استبعاد و مانعی وجود ندارد و از محالات نیست که خاندان امام حسین(ع) در راه بازگشت به مدینه در اولین فرصت به زیارت قبور مطهر شهیدان رفته باشند.

۴- مرحوم نوری و شهید مطهری دلیل دیگری که گفته اند این است  که چون ابن طاوس صاحب لهوف در جوانی این کتاب را نوشته حرف او غیر معتبر است، در حالی که جوان بودن ابن طاوس هیچ دلیلی بر رد این مطلب نمی‌تواند باشد، اتفاقاً نیرویی که در جوانی برای پژوهش و تحقیق وجود دارد، در کهنسالی نیست، این دلیل آن‌ها نیز دلیل قابل قبولی نیست؛ از این نظر ضعف تحقیق بر آن‌ها که درسنین بالا تر بودند، غالب بود، به ویژه که شهید مطهری متأثر از نوری این سخنان را گفته است و خودش ظاهراً با توجه به مشغله‌های علمی و تدریسی مجال تحقیق کامل را نداشت، بنابراین دیدگاه آن دو بزرگوار در نهایت و شدت ضعف است.

۵- در حالی که شهید قاضی در این باره نه تنها تحقیق کامل کرده و این کتاب را در تبعید و با فرصت کافی و مدت‌ها زمان برای نوشتن آن مصروف داشته و تتبع کامل کرده، نوشته و نظر داده است، افزون بر آن برای رفع تردید درباره امکان سیر این مسیر در این مدت، خود شخصاً با شتر این مسیر را رفته و در مدت زمان مشخص از شام به کربلا رفته است.

۶- دلیل‌ دیگر که شهید مطهری مطرح نمود ، این است که اظهار نموده  هیچ یک از مقتل‌نویسان و مورخان اسلامی این واقعه را ذکر نکرده‌اند.

در حالیکه  اولاً : چه کسی مدعی است که مورخین تمام حوادث را دقیقاً ضبط کرده‌اند و مسیر کاروان اهل بیت از شام به مدینه را گزارش داده‌اند.

ثانیاً: مرحوم سید بن طاوس خودش یکی از محققان صاحب‌نظر و مقتل‌نویسان متقدم، معتبر و زبده است که دارای کتابخانه بزرگی بوده، بنابر گواهی مستشرقین که اکنون بسیاری از این منابع از بین رفته است، علاوه بر ابن طاوس، ابن نما نیز در مثیرالاحزان نقل این حضور را تأیید کرده است.

ثالثاً: مرحوم مطهری و نوری فقط در حد سخن مدعی شده‌اند که هیچ یک از مورخین اسلامی و مقتل‌نویسان این واقعه را منعکس نکرده‌اند، چون آن‌ها به تمام مقاتل دسترسی نداشته‌اند و تمام منابع تاریخی را مراجعه نکرده‌اند که بدون تحقیق و استفصاء اثبات چنین ادعایی مشکل است. چون هم سید بن طاوس نقل کرده و هم بنابر نقل خود محدث نوری ابن نما در کتاب مثیرالاحزان آن را نقل کرده است.

احتمالاً مرحوم نوری اولین کسی است که این گونه در این مسأله با آوردن دلایلی نه چندان استوار تردید کرده، او از شیخ مفید نقل کرده است که فرموده است: روز بیستم صفر که مصادف با اربعین است، اهل بیت امام حسین(ع) از شام حرکت کردند نه اینکه اربعین به کربلا رسیدند، شیخ مفید صریحاً انکار نکرده، چنان که در اثباتش هم احتمالاً چیزی نگفته است.

۷- ابوریحان بیرونی بعنوان یکی از دانشمندان دقیق و صاحب نظر ودارای جامعیت علمی در آثار الباقیه از الحاق سرهای مبارک یا سر مبارک امام به بدن در این روز(اربعین اول وبیستم ماه صفر ) سخن گفته است که قرینه‌ای است بر اثبات نظر ابن طاوس(ره) و تحقیق جامع قاضی طباطبایی(ره)

۸- علامه مجلسی نیز از سید نقل کرده است، نقل او نیز انصراف به تأیید دارد، چون در رد سخنی نگفته است ؛ بلکه آنرا پذیرفته است ؛

۹- افزون بر همه آن‌ها نباید از تحقیق و پژوهش مفصل مرحوم قاضی طباطبایی که در این باره به سادگی گذشت که گفته است: روایت جابر تا آخر نقل نشده است، بلکه بخش پایانی آن قطع شده و گرنه حضور اهل بیت در کربلا و دیدارشان با جابر در زیارت امام حسین(ع) منعکس می‌شد، آن مرحوم گفته است که علم الهدی و شیخ طوسی گفته‌اند که سر مبارک امام حسین در روز اربعین به پیکر پاک امام حسین(علیه السلام) ملحق شد.

۱۰- یکی از آفت‌های بزرگ و آسیب‌های جدی در علم تاریخ این است که نظرهای غیر کارشناسی در این رشته زیاد شده که مخاطره آمیز است، افرادی با مطالعات ساده و عمومی خیال می‌کنند که می‌توانند در این رشته صاحب نظر شده و نظر بدهند، لذا زود نظریه‌پردازی می‌کنند، در حالی که در هیچ علمی به این آسانی نمی‌توان نظر داد.

۱۱- رویدادهای تاریخی ضمن اینکه شواهد و اسناد دارند، تاریخ شفاهی و نقل سینه به سینه و عمل اهل جامعه و مردم و یا گروهی از مردم (شیعه) نیز به سنتی، شاهدی است که رویدادی چون اربعین با حضور اهل بیت با شکوه خاصی در کربلا برگزار شد.

۱۲- مرحوم قاضی تمام دلایل محدث نوری را جواب داده و مردود شمرده است و ادعای خود را که حضور قطعی اهل بیت در اربعین اول بر سر قبور شهداست، ثابت می‌کند، با توجه به اینکه تحقیق آن مرحوم مفصل است و کاملاً مخالف با گفتار نوری و شهید مطهری، لذا نمی‌توان با احتمالاتی سستی که مرحوم نوری اقامه کرده و شهید مطهری و دیگران از او پیروی نموده اند ، حضور اهل بیت در اولین اربعین وزیارت قبور شهدای کربلا را منکر شد، بلکه عواطف شدید اهل بیت و بیقراری آن‌ها از عراق امام شهیدان و عزیزان حکم می‌کند که در اولین فرصت به زیارت شتافته باشند.

۱۳- ضمن اینکه مرحوم قاضی طباطبائی خود با شتر این مسیر را طی نموده تا امکان حضور اهل بیت از نظر طی مسافت را بطور حسی لمس نموده و نظر کسانی را که دوری مسافت را دلیل واستبعاد حضور دانسته اند مردود نماید.

۱۴- روشن است که مسیر بازگشت اهل بیت به سوی مدینه از سوی مامورین حکومت یزید به سرعت انجام می گرفت تا  رسوایی یزید وبازتاب شهادت امام وخطرات آن برای حکومت مد نظر بود و مسیر رفت از شهرها معطلی زیاد داشت که این معطلی و تعلل در مسیر نیز از کاروان اسرای اهل بیت در برگشت حذف شد لذا ماموران سعی داشتند توقف درمسیر برگشت نباشد؛  بنابراین بر اساس همه شواهد وقرائن می توان گفت حضور اهل بیت در کربلا وزیارت در اولین اربعین محقق گردیده است.