یکی از مسائل مهمی که غالبا ذهن ما را درگیر می کند این است که چرا حال عبادت نداریم. چرا هنگام نماز، خسته و کسل هستیم، احساس خواب و خمیازه می کنیم و چرا هر بار با خودمان عهد می بندیم گناه نکنیم، دوباره با ضعف اراده و سستی در تصمیم مواجه می شویم و مرتکب گناهی می شویم که از آن توبه کرده ایم؟

امام سجاد علیه السلام در فرازی از دعای ابوحمزه ثمالی به علل و عوامل این مساله اشاره کرده و بیش از ده علت از علل کسالت در عبادت را بیان می کنند که به برخی از آنها اشاره می کنم:

اللّٰهُمَّ إِنِّى كُلَّما قُلْتُ قَدْ تَهَيَّأْتُ وَتَعَبَّأْتُ وَقُمْتُ لِلصَّلاةِ بَيْنَ يَدَيْكَ وَناجَيْتُكَ أَلْقَيْتَ عَلَىَّ نُعاساً إِذا أَنَا صَلَّيْتُ، وَسَلَبْتَنِى مُناجاتَكَ إِذا أَنَا ناجَيْتُ، مالِى كُلَّما قُلْتُ قَدْ صَلُحَتْ سَرِيرَتِى، وَقَرُبَ مِنْ مَجالِسِ التَّوَّابِينَ مَجْلِسِى عَرَضَتْ لِى بَلِيَّةٌ أَزالَتْ قَدَمِى وَحالَتْ بَيْنِى وَبَيْنَ خِدْمَتِكَ؛

خدایا هرگاه گفتم مهیا و آماده شدم و در پیشگاهت به نماز ایستادم و با تو راز گفتم، چرتی بر من افکندی، آنگاه که وارد نماز شدم و حال راز گفتن را از من گرفتی آنگاه که با تو رازونیاز کردم، مرا چه شده؟ هرگاه گفتم نهانم شایسته شد و جایگاهم به جایگاه توبه‌کنندگان نزدیک گشت برایم گرفتاری پیش آمد، بر اثر آن گرفتاری پایم لغزید و میان من و خدمت به تو مانع شد؛

1. رانده شدن از درگاه الهی

لَعَلَّكَ عَنْ بابِكَ طَرَدْتَنِى، وَعَنْ خِدْمَتِكَ نَحَّيْتَنِى - شاید من را از خودت رانده ای و اجازه خدمت کردن به خودت را نمی دهی.

حالا اینکه چه چیزی باعث میشود که انسان از درگاه خدا رانده شود، علت های زیادی دارد. مهمترین آن گناه کردن است.معصیت ، بُعد الهی انسان را ضعیف می کند و او را به سمت اطاعت از شیطان می کشاند.

در میان صفت ها و خصائص روحی هم تکبر باعث رانده شدن از درگاه الهی می شود. همان جریانی که برای ابلیس بعد از خلقت آدم رخ داد. ابلیس با پیشینه ای طولانی درعبادت پس از اینکه امر شد به انسان سجده کند عرض کرد:

قَالَ مَا مَنَعَكَ أَلَّا تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُكَ قَالَ أَنَا خَيْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنِي مِنْ نَارٍ وَخَلَقْتَهُ مِنْ طِينٍ -خدا فرمود: هنگامی که تو را امر کردم، چه چیز تو را مانع شد که سجده نکردی؟ گفت: من از او بهترم، مرا از آتش پدید آورده ای و او را از گِل آفریدی.

2. سبک شمردن حقوق الهی

أَوْ لَعَلَّكَ رَأَيْتَنِى مُسْتَخِفّاً بِحَقِّكَ فَأَقْصَيْتَنِى، - یا مرا دیده‌ای که حقّت را سبک می‌شمارم پس از پیشگاهت دورم ساختی.

دومین علت این است که انسان، حقوق الهی را سبک بشمارد. نسبت به انجام واجباتی که خداوند به عهده انسان گذاشته، بی تفاوت باشد. نماز، روزه، حج و زکات و واجبات دیگر را یکی درمیان انجام بدهد. سهل انگاری کند. نکته مهم اینجاست که اشاره به سبک شمردن واجبات الهی است نه به ترک واجبات. یعنی اگر کسی واجبات عبادی که جزو حقوق الهی است را ترک کند قطعا توفیق عبادت را از دست میدهد. یعنی بستر توبه و عبادت برای او مهیا نمی شود که توفیق انجام آن را داشته باشد.

در سوره ماعون خداوند می فرماید: فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ - الَّذِينَ هُمْ عَنْ صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ -  پس وای بر نمازگزاران که از نمازشان غافل و نسبت به آن سهل انگارند

3. روی گردانی از خداوند

أَوْ لَعَلَّكَ رَأَيْتَنِى مُعْرِضاً عَنْكَ فَقَلَيْتَنِى - یا شاید مرا روی‌گردان از خود مشاهده کردی، پس مرا مورد خشم قرار دادی.

سومین علت بحث، روی گردانی از خداست. اینکه انسان در هیچ کجای زندگی اش خدا را نبیند. ما گاهی غافل می شویم. اصلا فراموش میکنیم بنده ایم و در تمام کارهای روزمره فردی و اجتماعی خدا را لحاظ نیمیکنیم. توجه به حضور خدا نداریم. امام راحل فرمودند: عالم محضر خداست، در محضر خدا گناه نکنید. اخلاص یکی از مراتب عالی اخلاق و عرفان است. اینکه انسان کارش را خالصانه فقط برای خدا انجام بدهد. اما ما گاهی در کارهایمان اصلا خدا را شریک نمی کنیم. از خدای متعال روی گردان می شویم. بخاطر شدت غفلت و فراموشی که نسبت به حضور خداوند در زندگی داریم. این هم یکی از عوامل کسالت در عبادت است. در طول روز خدا را فراموش کرده ایم و حالا موقع نماز می خواهیم توجه داشته باشیم به اینکه خدایی هست و قرار است با او صحبت کنیم.

4. آلوده شدن به دروغ

أَوْ لَعَلَّكَ وَجَدْتَنِى فِى مَقامِ الْكاذِبِينَ فَرَفَضْتَنِى - یا شاید مرا در جایگاه دروغ‌گویان یافتی، پس به دورم انداختی.

بحث دیگر دروغ است. کسی که به دروغ در گفتار و رفتار آلوده می شود، حال عبادت پیدا نمی کند. امام علی علیه السلام می فرمایند: تمام بدی ها و خباثت ها در یک خانه جمع شده و کلید آن خانه دروغ است. حالا انسان گاهی به مردم دروغ می گوید، گاهی به خدا دروغ می گوید. در نماز میگوید: ایاک نعبد، فقط تو را می پرستیم، اما در عمل پول می پرستد، جایگاه اجتماعی اش را می پرستد، به پارتی و روابط امیدوار می شود. و یا آنچه در تعارفات مردم مرسوم است. بسیاری از این تعارفات واقعی نیست. اینها هم نوعی دروغ است.

امام علی علیه السلام می فرماید: حدیث : لا يَجِدُ عَبدٌ طَعمَ الايمانِ حَتَّي يَترُكَ الكِذبَ هَزلَة وَ جِدَّهُ. هیچ بنده ای مزه ایمان را نمی چشد تا دروغ را چه شوخی و چه جدی رها کند.

5. شکرگزار نبودن نسبت به نعمتها

أَوْ لَعَلَّكَ رَأَيْتَنِى غَيْرَ شاكِرٍ لِنَعْمائِكَ فَحَرَمْتَنِى - یا شاید مرا نسبت به نعمت‌هایت ناسپاس دیدی، پس محرومم کردی.

مساله دیگر کفران نعمت یا عدم شکرگزاری است. امام علی علیه السلام در نهج البلاغه می فرماید: وقتی نشانه هاى نعمت پروردگار برای شما آشكار شد، با ناسپاسى نعمت ها را از خود دور نسازيد. امام سجاد علیه السلام در این بخش ازدعا می فرماید: خدایا شاید دیدی من نعمتهای تو را شکرگزاری نمی کنم پس من را محروم کردی. یعنی من کفران نعمت کردم، تو هم من را از آن نعمت محروم کردی. یکی از نعمتها هم قطعا حال خوب در عبادت است. اگر بتوانیم این حال خوب را نگه داریم و با معصیت و گناه، کفران نعمت نکنیم، قطعا خداوند هم به آن برکت می دهد. لَئِن شَکَـرتُم لَاَزیدَنَّکُم؛ [اگر] شکر بکنید، خدا نعمت را افزایش میدهد. (7/ابراهیم) البته شکرگزاری در این فراز از دعا عام است. یعنی نسبت به یک نعمت خاصی نیست. بلکه روحیه شکرکزاری مهم است. اینکه کسی شکرگزار نباشد درگیری کسالت در عبادت می شود.

6. فاصله گرفتن از مجالس علمای دین

أَوْ لَعَلَّكَ فَقَدْتَنِى مِنْ مَجالِسِ الْعُلَماءِ فَخَذَلْتَنِى – یا شاید مرا از هم‌نشینی دانشمندان غایب یافتی، پس خوارم نمودی.

علت مهم دیگر که معمولا به آن توجه نمی کنیم این است که رفت و آمد نداشتن با علما و حضور نداشتن در مجالس دینی که توسط عالمان راستین و واقعی اداره می شود، یکی از علتهای مهم است که به مرور زمان سبب کسالت در انجام عبادات و سست شدن اراده انسان نسبت به انجام مناسک دینی می شود. بدون شک موعظه و یادآوری در هر چیزی، به اراده و تصمیم انسان برای انجام کار کمک فراوانی می کند.

وَ ذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْرى تَنْفَعُ الْمُؤْمِنِينَ [55] /خداوند به پیامبرش می‌فرماید: «و تذکر بده که تذکر برای مومنین سودمند است».

یک نکته مهم و کلیدی اینجا وجود دارد و آن هم اینکه طبق فرموده امام موسی کاظم علیه السلام، عالمی که در مجلسش شرکت می کنیم ویا با او رفت دو آمد می کنیم باید پنج خصلت داشته باشد.

امام هفتم، موسی بن جعفر علیه السلام فرمودند: لا تجالسوا عند کل عالم الا عالم یدعوکم من الخمس الی الخمس: من الشک الی الیقین، ومن الکبر الی التواضع، ومن الریا الی الاخلاص ومن العداوة الی النصیحة، ومن الرغبة الی الزهد

با هر عالمی همنشین و هم مجلس نشوید، بلکه تنها با عالمی همنشین باشید که از پنج چیز شمارا به پنج چیز دعوت کند: شما را از شک به یقین، و از کبر به تواضع و فروتنی، و از ریا به اخلاص، واز دشمنی به خیر خواهی، و از دنیاپرستی به زهد.

7. غفلت داشتن در زندگی

أَوْ لَعَلَّكَ رَأَيْتَنِى فِى الْغافِلِينَ فَمِنْ رَحْمَتِكَ آيَسْتَنِى – یا شاید مرا در گروه بی‌خبران دیدی، پس از رحمتت ناامیدم کردی.

مساله دیگر بحث مهم غفلت است. انسان وقتی غافل شد، بستر برای نفوذ شیطان را فراهم می کند. همانطور که میدانیم بعد از شرک به خدا، دومین و بزرگترین گناه، نا امیدی از رحمت خداست. وقتی غفلت زیاد شد، انسان  از خدا بیشتر فاصله میگیرد و هر چه فاصله بیشتر شود، راه برای نفوذ شیطان بازتر می شود.  ناامیدی از رحمت الهی یکی از مهمترین ابزار شیطان برای به انحطاط کشیدن و ناامید کردن او از صلاح و نجات است. قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَىٰ أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا ۚ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ (ای بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده‌اید، از رحمت خداوند ناامید نشوید که خدا همه گناهان را می‌آمرزد، زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است.( 53 / زمر)

حالا اینکه راهکار غفلت زدایی چیست و یا علل آن کدام است نیازمند بحث مفصلی است. اما به یک نکته اشاره کنم که در روایات یکی از مسائلی که سبب از بین بردن غفلت می شود محافظت بر نماز اول وقت است. امام باقر علیه السلام فرمودند: أيّما مُؤمِنٍ حافَظَ علَى الصَّلواتِ المَفروضَةِ فَصَلاّها لِوَقتِها فَلَيسَ هذا مِن الغافِلينَ.

هر مؤمنی كه به نمازهای واجب اهمیت دهد و آنها را به وقتش بخواند، از غافلان نیست.

8. انس با مجالس اهل بطالت و خوشگذرانی

أَوْ لَعَلَّكَ رَأَيْتَنِى آلِفَ مَجالِسِ الْبَطَّالِينَ فَبَيْنِى وَبَيْنَهُمْ خَلَّيْتَنِى – یا شاید مرا انس یافته با مجالس بیکاره‌ها دیدی، پس مرا به آنان واگذاشتی.

یکی دیگر از مسائلی که باعث کسالت در عبادت می شود، مانوس بودن و حضور داشتن در مجالس کسانی است که عمر خود را به بطالت می گذراند. مجالسی که هیچ بهره دنیوی و اخروی ندارد. صرفا اتلاف عمر است. وقتی حضور انسان در جلسات لغو و بی بیهوده زیاد شد، خداوند او را با همان افراد وا می گذارد و به مرور زمان لذت عبادت از انسان سلب می شود.

خوب است اینجا اشاره ای به داستان بشر حافی کنیم.

بشر حافى یکى از اشراف زادگان بود که شبانه روز به عیاشى و فسق و فجور اشتغال داشت . خانه اش مرکز عیش و نوش و رقص و غنا و فساد بود که صداى آن از بیرون شنیده مى شد. روزى از روزها که در خانه اش محفل و مجلس گناه برپا بود، کنیزش با ظرف خاکروبه ، درب منزل آمد تا آن را خالى کند که در این هنگام حضرت موسى ابن جعفر(ع ) از درب آن خانه عبور کرد و صداى ساز و رقص به گوشش رسید. از کنیز پرسید: صاحب این خانه بنده است یا آزاد؟ کنیز جواب داد: البته که آزاد و آقا است . امام (ع ) فرمود: راست گفتى ؛ زیرا اگر بنده بود از مولاى خود مى ترسید و این چنین در معصیت گستاخ نمى شد. کنیز به داخل منزل برگشت .

بشر که بر سفره شراب نشسته بود از کنیز پرسید: چرا دیر آمدى ؟ کنیز داستان سؤ ال مرد ناشناس و جواب خودش را نقل کرد. بشر پرسید: آن مرد در نهایت چه گفت ؟ کنیز جواب داد: آخرین سخن آن مرد این بود: راست گفتى ، اگر صاحب خانه آزاد نبود (و خودش را بنده خدا مى دانست ) از مولاى خود مى ترسید و در معصیت این چنین گستاخ نبود.

سخن کوتاه حضرت موسى بن جعفر(ع ) همانند تیر بر دل او نشست و مانند جرقه آتشى قلبش را نورانى و دگرگون ساخت . سفره شراب را ترک کرد و با پاى برهنه بیرون دوید تا خود را به مرد ناشناس برساند. دوان دوان خودش ‍ را به موسى بن جعفر(ع ) رسانید و عرض کرد: آقاى من ! از خدا و از شما معذرت مى خواهم . آرى من بنده خدا بوده و هستم ، لیکن بندگى خودم را فراموش کرده بودم . بدین جهت ، چنین گستاخانه معصیت مى کردم . ولى اکنون به بندگى خود پى بردم و از اعمال گذشته ام توبه مى کنم . آیا توبه ام قبول است ؟ حضرت فرمود: آرى خدا توبه ات را قبول مى کند. از گناهان خود خارج شو و معصیت رابراى همیشه ترک کن .

9. شخصیت گناهکار

أَوْ لَعَلَّكَ لَمْ تُحِبَّ أَنْ تَسْمَعَ دُعائِى فَباعَدْتَنِى – یا شاید دوست نداشتی دعایم را بشنوی پس دورم نمودی.

 علت دیگر این است که انسان به قدری در گناه غوطه ور شده باشد و به قدری شخصیت مشمئز کننده ای داشته باشد که خداوند رحمان و رحیمی که در اوج مهربانی است هم دوست نداشته باشد صدای او را بشنود. اگر انسان به چنین درجه ای از انحطاط رسید، خداوند او را از خودش دور می کند. شیرینی مناجات و لذت توبه را از او سلب می کند. یکی از گروه هایی که به دوربودنشان از خدا در قرآن تصریح شده، ستمکارانند. ظلم مساله بسیار مهمی است.  فَبُعۡدٗا لِّلۡقَوۡمِ ٱلظَّـٰلِمِينَ - پس دورى [از رحمت حق] بر گروه ستمکاران باد. (مومنون / 41)

10. مکافات اعمال

أَوْ لَعَلَّكَ بِجُرْمِى وَجَرِيرَتِى كافَيْتَنِى – یا شاید به خاطر جرم و جنایتم کیفرم نمودی.

گاهی اوقات خداوند انسان را مجازات می کند بخاطر اعمالی که انجام داده. به بیان دقیقتر، مکافات عملش به او میرسد. خدایا شاید داری مکافات عمل من را به من میدهی که حال عبادت ندارم. حال توبه و انابه ندارم. یکی از عقوبات و جریمه های دنیوی خدا این است که بخاطر گناهان و یا اعمال نادرستی که انجام می دهیم، حس و حال عبادت را از ما سلب می کند. کسی که گیاه سمی بکارد، گندم برداشت نمی کند. اعمال ما هم همین است. از مکافات عمل غافل مشو / گندم از گندم بروید جو ز جو

11. پرده دری و گستاخی

أَوْ لَعَلَّكَ بِقِلَّةِ حَيائِى مِنْكَ جازَيْتَنِى – یا شاید برای کمی حیایم از تو، مجازاتم نمودی.

نکته دیگر تجری است. یعنی گستاخی در مقابل خدا. یک وقت انسان گناهی را انجام می دهد، پشیمان می شود، ناراحت می شود. یک وقت هم با غرور گناه می کند. بعد از گناه هم اصلا برایش مهم نیست گناه کرده. در مقابل خدا شاخ و شانه می کشد و گناه می کند. یعنی با گستاخی گناه می کند. این باعث می شود که حال عبادت از او سلب می شود. خدایا شاید چون در مقابل توحیا نداشتم، از مخالفت کردن با تو حیا نکردم، من را مجازات کردی و حال توبه و عبادت را از من سلب کردی.

خلاصه و چکیده ای که از بیانات امام در دعای ابوحمزه به دست می آید این است که در مرحله اول، هر چه گناه، بیشتر در زندگی انسان ورود کند، حال عبادت، حال توبه، حال خوش بندگی را بیشتر می گیرد. در مرحله دوم هم همنشینی با اهل غفلت، اهل بطالت و وقت گذرانی و فاصله گرفتن از دانشمندان و علما و مجالس آنها سبب کسالت در عبادت است.

انسان با نزدیک شدن به علما و دانشمندان و مجالس آنها و انجام کارهای خیر و حضور در اماکن مذهبی و با فاصله گرفتن از آدم های اهل گناه و غفلت و مجالس لهو و لعب، نشاط عبادت و توفیقات بیشتری کسب می کند.

«رژیم صهیونیستی یک سیلی محکم و کوبنده از روسیه در سازمان ملل دریافت کرد. اقدامی که به تصمیم گیرندگان در تل آویو گوشزد کرد که مسکو فراموش نمی‌کند و مصمم است تل آویو را به دلیل دخالت در جنگ اوکراین مجازات کند. به ویژه که گزارش‌های اسرائیلی اخیراً تأیید کرده  که این رژیم اقدام به ارائه سلاح‌های پیشرفته به کی‌یف برای مبارزه با ارتش روسیه می‌کند».

روزنامه برخطِ «رأی الیوم»‌ با انتشار یادداشتی، ضمن بیان مطلب فوق، نوشت: «خرس روسی دندان‌های خود را نشان می‌دهد و برای حمایت اسرائیل از اوکراین یک سیلی محکم دیپلماتیک به [تل‌آویو] زد و با به تعویق انداختن نشست شورای امنیت برای بررسی سیاست‌های رژیم اشغالگر در کرانه باختری مخالفت کرد و این یک پیروزی برای فلسطین است».

در ادامه این یادداشت آمده است: «به گفته منابع بلندپایه سیاسی در تل‌آویو، قرار است امروز (سه‌شنبه، ۲۵ آوریل)، شورای امنیت سازمان ملل درباره آخرین تحولات منطقه خاورمیانه نشست برگزار کند؛ نشستی که هر سه ماه یک‌ بار برگزار می‌شود. به گفته "یارون آبراهام" خبرنگار سیاسی کانال ۱۲ تلویزیون رژیم صهیونیستی، این جلسه به موضوع فلسطین، وضعیت موجود و فعلی در مسجد مبارک الاقصی و وضعیت کرانه باختری اشغالی می‌پردازد».

آبراهام به نقل از منابع بلندپایه سیاسی در تل‌آویو گفت که طرف‌های مسئول در رژیم صهیونیستی و «گلعاد اردان» سفیر این رژیم در سازمان ملل از روسیه به عنوان رئیس دوره‌ای شورای امنیت خواستند که مناقشه امروز را به تاخیر اندازد.

بر اساس این گزارش، اردان طی نامه‌ای رسمی به نماینده روسیه در سازمان ملل از او خواست که مناقشه امروز را به تاخیر اندازد به این بهانه که امروز (سه‌شنبه) یک روز «مقدس مدنی» برای رژیم صهیونیستی است و مصادف است با مراسم یادبود نظامیان کشته شده اسرائیلی طی جنگ‌های مختلف.

وی افزود: «لذا روسیه باید این موضوع را جدی بگیرد تا مداخله روسیه در مناقشه اسرائیل و فلسطین بی طرف بماند».

در ادامه این یادداشت آمده است: اما به نظر می‌رسد که روسیه اهمیتی به این نامه سفیر اسرائیلی نداده و اقدامی برای به تاخیرانداختن این نشست نکرده است. بنا به گفته منابع آگاه در تل‌آویو، خطرناکتر از آن، روسیه به این بحث اعتبار جدیدی داد و اهمیت آن را از قبل بیشتر کرد». 

به گفته این منابع، پس از این تصمیم روسیه که به اطلاع وزارت خارجه رژیم صهیونیستی رسید، مشخص شد که «ریاض المالکی» وزیر امور خارجه فلسطین قصد دارد در این نشست حاضر شود و فلسطینی‌ها آن را به عنوان یک دستاورد می‌بینند زیرا به این ترتیب اسرائیل به دلیل سیاست‌هایش علیه فلسطینی‌ها در کانون انتقاد قرار خواهد گرفت. ضمن این‌که «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه نیز در این نشست شرکت خواهد کرد.

خبرنگار سیاسی کانال ۱۲ تلویزیون رژیم صهیونیستی در ادامه به نقل از یک منبع بلندپایه در وزارت خارجه رژیم صهیونیستی بدون اشاره به نام او، گفت: روس‌ها به درخواست اسرائیل پاسخ مثبت نداد، زیرا می‌خواست این پیام را به تل‌آویو بدهد که از دخالت اسرائیل در جنگ اوکراین به نفع کی‌یف ناراضی است.

 روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» نیز اواخر ژانویه گذشته گزارش داد که ایالات متحده، در زمان کنونی اقدام به انتقال صدها هزار گلوله توپخانه از تجهیزات نظامی خود که در اراضی اشغالی فلسطین ذخیره کرده، به ارتش اوکراین می‌کند.

مقامات آمریکایی و اسرائیلی در همان زمان اعلام کردند که پنتاگون در حال بهره‌برداری از انبار بزرگ اما کمتر شناخته شده مهمات خود در سرزمین‌های اشغالی است، تا به نیاز شدید اوکراین به گلوله‌های توپ در جنگ با روسیه کمک کند.

این روزنامه آمریکایی، گزارش داد که ایالات متحده تا آن زمان، ۱۵۰ هزار گلوله توپخانه از اسرایئل به اروپا انتقال داده و این نیمی از میزانی است که واشنگتن قصد دارد از انبارهای خود در اسرائیل و کره جنوبی به کی‌یف بدهد. 

در این گزارش که در رسانه‌های صهیونیستی نیز بازنشر شد، آمده است: «اسرائیل در ابتدا نگران این موضوع بود که مبادا با این اقدام پنتاگون، در تسلیح اوکراین همدست ظاهر شود».

بر اساس این گزارش، ارتش آمریکا این تسلیحات و مهمات را برای استفاده احتمالی در درگیری‌های خاورمیانه در اراضی اشغالی فلسطین انبار کرده بود و در عین حال به تل‌آویو اجازه داده که در مواقع اضطراری از این تجهیزات استفاده کند همان‌طور که در طول جنگ دوم لبنان در سال ۲۰۰۶ و حمله به نوار غزه در سال ۲۰۱۴ روی داد.

به اذعان تحلیلگران نظامی، توپخانه ستون فقرات قدرت آتش نبرد زمینی را برای اوکراین و روسیه تشکیل می‌دهد و نتیجه جنگ ممکن است به این بستگی داشته باشد که کدام طرف ابتدا مهماتش تمام شود.

در شرایطی که ذخایر تسلیحاتی در ایالات متحده به شدت کاهشی شده و سازندگان تسلیحات آمریکایی هنوز قادر به هماهنگی با سرعت عملیات در میدان نبرد اوکراین نیستند، پنتاگون برای پر کردن این شکاف به دو منبع جایگزین گلوله روی آورده است: یکی در کره جنوبی و دیگری در فلسطین اشغالی.

بر اساس این گزارش، ارسال صدها هزار گلوله توپ از این دو انبار برای کمک به کی‌یف، در ابتدا حساسیت‌های کره جنوبی و رژیم صهیونیستی را که علناً متعهد شده‌اند که کمک‌های نظامی مرگبار به اوکراین ارسال نکنند، برانگیخت.

در چنین فضایی، بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر وزیر رژیم صهیونیستی چندی پیش در گفت‌وگو با شبکه آمریکایی «سی‌ان‌ان»  گفت که تل‌آویو در حال بررسی موضوع کمک نظامی به اوکراین است.

وی در پاسخ به سؤال مجری این شبکه مبنی بر احتمال کمک‌های تل‌آویو به اوکراین به خصوص در زمینه عرضه سامانه‌های «گنبد آهنین» گفت: «خب، من مطمئناً در حال بررسی آن هستم».

از زمان آغاز خصومت‌ها بین روسیه اوکراین به طور کلی رویکردی محتاطانه را در پیش گرفت و این جهت‌گیری را تا زمان بازگشت به قدرت و تصدی پست نخست‌وزیری حفظ کرد اما از زمان تصدی مجدد این پست گفت که اسرائیل ارائه سامانه‌های تلسیحاتی به اوکراین را در نظر خواهد گرفت و حتی در همین راستا، با تایید وی «الی کوهن» وزیر خارجه این رژیم به کی‌یف سفر کرد. 

روزنامه صهیونیستی «یدیعوت آحارونوت» نیز چندی پیش گزارش کرد، در بخشی از اسناد محرمانه فاش شده پنتاگون که در روزهای اخیر جنجال‌های زیادی را به راه انداخته و نگرانی زیادی را در بین مقام‌های آمریکایی به وجود آورده، به ارسال تسلیحات مرگبار رژیم صهیونیستی به اوکراین نیز اشاره شده است.

در این اسناد آمده در صورتی‌که روابط میان رژیم صهیونیستی با روسیه در شرایط افزایش حمایت نظامی مسکو از برنامه موشکی و هسته‌ای ایران رو به وخامت برود، احتمالاً رژیم صهیونیستی با فشارهای ایالات متحده، موضوع ارسال تسلیحات مرگبار به اوکراین را مورد بررسی قرار دهد.

رهبر فرزانۀ انقلاب، طی سالیان گذشته، قریب به ۴۰ نوبت موضوع کلیدی «تقویت پول ملی» را گوشزد و مطالبه کرده‌اند. متن بیانات کلیدی ایشان در این زمینه خواهد آمد.

همگان به این تجربه رسیدیم که هیچ شور و شعفی در زندگی به اندازه کمک و یاری رساندن به همنوعان، گرفتاران و مصیبت‌دیده‌ها نیست. انسان زمانی که با نیت جلب رضایت خدا به دیگری یاری می‌رساند، شخصیتش رشد می‌کند، چرا که از خودبینی خارج می‌شود و نسبت به مسائل پیرامون احساس مسئولیت می‌کند. این احساس مسئولیت و عدم بی‌تفاوتی از مسائل پیرامون، از ابتدایی‌ترین فرهنگ صالحان است. در مقابل، فرد خُنثی و بی‌تفاوت نه جایگاهی نزد خدا دارد و نه خلایق؛ اما فردی که نسبت به رویدادهای اطراف خویش واکنش مثبت نشان می‌دهد، به فطرتش عمل کرده و محبوب خدا و خلق می‌شود.

یکی از جلوه‌های یاریِ همنوعان در سختی‌ها، شاد کردن دل آنها به ویژه در زمان مصیبت‌هاست که در احادیث از آن با عنوان «ادخال سرور» یاد می‌شود. این ویژگی در عصری که مردم با مشکلات اقتصادی و غیره دست و پنجه نرم می‌کنند، حائز اهمیت است. وقتی به احادیث اهل بیت علیهم‌السلام رجوع می‌کنیم، به اهمیت این خصلت از جهت اثرگذاری و ثواب بالای آن بیشتر پی می‌بریم؛ به عنوان نمونه امام باقر علیه‌السلام محبوب‌ترین اعمال نزد خداوند را شادی مؤمنین وصف می‌کند:  «إِنَّ أَحَبَّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِدْخَالُ السُّرُورِ عَلَى الْمُؤْمِنِ» (الکافی، ج 2، ص 192) و در روایتی دیگر آن را محبوب‌ترین عبادت می‌شمارد «و ما عُبِدَ اللهُ بِشَیءٍ أحَبَّ إلی اللهِ مِن إدخالِ السُّرُورِ عَلَی المُؤمِنِ.»

 البته ناگفته نماند گاهی انسان حتی با یک تبسم می‌تواند غم دیگران را بزداید و نیاز عاطفی آنها را برطرف کند، همچنان که امام باقر علیه‌السلام فرمود «تَبَسُّمُ الرَّجُلِ فِی وَجهِ أخِیهِ حَسَنَةٌ و صَرفُ القَذَی عَنهُ حَسَنَةٌ»؛ لبخند زدن انسان به روی برادرش حسنه است و دور کردن خاشاک (آزار) از او حسنه است. در این روایت می‌بینیم که امام علیه‌السلام برای ادخال سرور مصداقی همچون تبسم را معرفی می‌کنند که همین مقدار هم سبب جلب لطف خداست و به‌طور طبیعی آثار معنوی مثبتی را برای فرد به همراه می‌آورد؛ همچنان که امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود «هر کس دلى را شاد کند، خداوند از آن شادى لطفى براى او قرار دهد که به هنگام مصیبت چون آب زلالى بر او باریدن گرفته و تلخى مصیبت را بزداید چنان که شتر غریبه را از چراگاه دور کنند؛ مَا مِنْ أَحَدٍ أَوْدَعَ قَلْباً سُرُوراً إِلَّا وَ خَلَقَ اللَّهُ لَهُ مِنْ ذَلِکَ السُّرُورِ لُطْفاً، فَإِذَا نَزَلَتْ بِهِ نَائِبَةٌ جَرَى إِلَیْهَا کَالْمَاءِ فِی انْحِدَارِهِ حَتَّى یَطْرُدَهَا عَنْهُ، کَمَا تُطْرَدُ غَرِیبَةُ الْإِبِلِ.»

در این روایت، ارتباط مستقیمی بین شادن کردن مؤمنان با زدودن تلخی مصیبت برقرار شده است. در واقع شاد کردن همنوعان از وجهی توشه‌ای معنوی است که فرد برای روزگار سخت خود ذخیره می‌کند. امیرالمؤمنین علیه‌السلام جریان این لطف به سمت برطرف کردن غم و اندوه فرد را به جریان آب در سرازیرى تشبیه کرده است. این وجه شباهت، به دلیل سرعت ریزش براى زدودن غم اوست، چون این لطف برخاسته از فرمان و امر الهى است. همچنین زدودن اندوه به وسیله آن لطف را به دور کردن شتر بیگانه از میان شتران خودى تشبیه کرده است؛ وجه شباهت آن، سرعت برکنارى و دور ساختن شتر است. ^{(شرح ابن میثم بحرانی ترجمه محمدی مقدم)} بنابراین خداوند به همین میزان در وقت مصیبت غم فرد را برطرف می‌کند.

اما غیر از آثار دنیوی که ادخال سرور به همراه دارد،‌ شاهد آثار اخروی آن در احادیث هستیم. روایت گویایى از امام صادق علیه السلام در این زمینه نقل شده است که خلاصه‌اش این است: «هنگامى که در قیامت انسانِ باایمان از قبرش خارج مى‌شود شخصى (نورانى) از قبر با او برمى‌خیزد و او را بشارت به خیر مى‌دهد و در تمام مراحل قیامت با اوست و از ترس و وحشت او مى‌کاهد تا زمانى که او را وارد بهشت مى‌کند. شخص مؤمن از او مى‌پرسد: تو کیستى که همراه من آمدى و در تمام این مسیر مونس من بودى؟ مى‌گوید: «أَنَا السُّرُورُ الَّذِی کُنْتَ تُدْخِلُهُ عَلَى إِخْوَانِکَ فِی الدُّنْیَا خُلِقْتُ مِنْهُ لاُِبَشِّرَکَ وَأُونِسَ وَحْشَتَکَ؛ من همان سرورى هستم که بر برادرانت در دنیا وارد کردی. من از آن آفریده شدم که تو را بشارت دهم ومونس تنهایى و وحشت تو باشم».

نکته‌ای که لازم است در شاد کردن دیگران به آن توجه داشت، پرهیز از افتادن در ورطه‌ی شوخی‌های نابجا و رفتارهای شنیع است که در این صورت نه تنها برای فرد ثوابی به همراه ندارد بلکه ممکن است تبعات منفی را برای او به همراه داشته باشد. ادخال سرور زمانی جایگاه دارد که شخصیتی مورد تمسخر قرار نگیرد،‌ غیبت نشود و در یک کلام، با گناه و لودگی همراه نباشد.

امام صادق (ع):

ما یَمنَعُ اَحَدَکُم اِذا دَخَل عَلَیهِ غَمٌّ مِن غُمُومِ الدُّنیا اَن یَتَوَضَّاَ ثُمَّ یَدخُلَ مَسجِدَهُ وَ یَرکَعَ رَکعَتَینِ فَیَدعُوَ اللّه فیهِما؟ اَما سَمِعتَ اللّه یَقُولُ: «و َاستَعینوا بِالصَّبرِ وَ الصَّلاةِ»؟

چه چیز مانع می شود که هر گاه بر یکی از شما غم و اندوه دنیایی رسید، وضو بگیرد و به سجده گاه خود رود و دو رکعت نماز گزارد و در آن دعا کند؟ مگر نشنیده ای که خداوند می فرماید: «از صبر و نماز مدد بگیرید»؟

وسائل الشیعه، ج ۸، ص ۱۳۸

عبداللطیف رشید، رئیس‌جمهور عراق امروز شنبه در سفر به تهران با سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران دیدار و گفت‌وگو کرد.

در سفر یک روزه به تهران، وزاری خارجه،  برق  تجارت،  منابع آب، و دبیر انجمن امنیت ملی عراق عبداللطیف رشید را همراهی می‌کنند. بنابراین، موضوعات سیاسی، اقتصادی و امنیتی محور دیدار رؤسای جمهور ایران و عراق بود.

روابط سیاسی ایران و عراق؛ پایدار و مسالمت آمیز

به لحاظ سیاسی، ایران و عراق روابط پایدار و مسالمت‌آمیزی دارند. در همین حال، عراق هم از کانال‌های میانجی‌گری میان ایران و کشورهای دیگر از جمله عربستان تا پیش از توافق اخیر تهران و ریاض و کانال انتقال پیام میان ایران و آمریکا است. با این حال، اختلاف هایی نیز در مواضع طرفین وجود دارد از جمله اینکه ایران مخالف حضور نظامیان آمریکا در منطقه و در عراق است، اما دولت‌های عراق اقدام جدی برای خروج نظامیان آمریکایی از عراق انجام نمی‌دهند. در همین راستا، سید ابراهیم رئیسی در دیدار عبداللطیف رشید گفت: «همان میزان که انجام مذاکرات بین کشور های منطقه را مفید می دانیم، حضور های نیروهای خارجی در منطقه را مفید نمی‌ دانیم، حضور آمریکایی ها را مخل امنیت منطقه تلقی می‌کنیم.»

روابط اقتصادی ایران و عراق؛ تحت تاثیر تحریم‌های آمریکا

به لحاظ اقتصادی، ایران و عراق روابط قوی دارند، اما این روابط تحت تاثیر تحریم‌های آمریکا قرار دارد. به گفته رئیسی حجم روابط تجاری ایران و عراق اکنون حدود ۱۰ میلیارد دلار است. این در حالی است که پیش از این، حجم تجاری دو کشور بیش از ۱۲ میلیارد دلار بود و طرفین برای افزایش آن به ۲۰ میلیارد دلار توافق کرده بودند. واشنگتن در مسیر تقویت روابط اقتصادی ایران و عراق کارشکنی می‌کند. این کارشکنی و استفاده ابزاری از تحریم عامل مهمی است که سبب شد حجم تجاری ایران و عراق گسترش پیدا نکند زیرا از یک سو عراق نگران این است که به خاطر افزایش حجم تجاری با ایران مورد تحریم آمریکا قرار گیرد و از سوی دیگر عراق امکان پرداخت به موقع بدهی‌های ایران را ندارد. به همین دلیل، موضوع بدهی‌های ایران همواره یکی از محورهای گفتگو میان مقامات دو کشور است.

تفاهم امنیتی ایران و عراق

به لحاظ امنیتی، از آنجایی که ایران و عراق با بیش از 1500 کیلومتر بیشترین مرز جغرافیایی را با هم دارند، تهدیدهای امنیتی یک کشور بر کشور دیگر اثر دارد. از سال 2014 تا 2017 که تمامیت ارضی و امنیت عراق با تهاجم گروه تروریستی داعش تهدید شد، جمهوری اسلامی ایران در جنگ با این گروه تروریستی کمک زیادی به عراق انجام داد. حضور گروه‌های تروریستی و تجزیه‌طلب ضد ایرانی در برخی از مناطق عراق از جمله در شمال این کشور نیز یک تهدید برای ایران است و تاکنون مقامات جمهوری اسلامی ایران بارها در این زمینه با مقامات عراقی گفتگو کردند. با توجه به درک مشترکی که بغداد و تهران از فرصت‌ها و تهدیدهای امنیتی دارند در دیدار امروز عبداللطیف رشید به تهران، موضوعات امنیتی از محورهای مهم گفت‌وگو میان رشید و رئیسی بود. در همین راستا، سید ابراهیم رئیسی گفت: «تفاهم امینتی بین دو کشور برقرار شده است و کوچک‌ترین ناامنی در هر کجای کشور عراق ناامنی ایران محسوب می‌شود. لذا امنیت عراق و مرزها برای ما اهمیت زیادی دارد و تفاهم امنیتی دو کشور نه فقط به امنیت دو کشور بلکه به امنیت منطقه کمک می کند.»

نویسنده: سید رضی عمادی

رهبر معظم انقلاب روز گذشته در دیدار بیش از هزار نفر از کارگران، اعضای تشکل‌های کارگری و مسئولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ضمن تمجید از نقش کارگران در اقتصاد ایران، از رفتار جامعه کارگری در مقابل دشمنان با عنوان «جهاد بزرگ جامعه کارگری» یاد کردند.

روز گذشته (شنبه) بیش از هزار نفر از کارگران، اعضای تشکل‌های کارگری و مسئولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با رهبر معظم انقلاب دیدار کردند. این دیدار از جمله دیدارهای هرساله رهبر انقلاب است که نشان از شان و جایگاه مهم جامعه کارگری نزد ایشان دارد. علت اصلی این شان و جایگاه مهم ناشی از نقشی است که کارگران در اقتصاد ایران و به طور خاص در بخش تولید ایفا می‌کنند.

رهبر انقلاب در این زمینه ضمن تأکید بر لزوم ارتقا زندگی جامعه کارگری، گفتند: «ارتقاء زندگی کارگر و اطمینان خاطرش به امنیت شغلی و چرخیدن راحت چرخ زندگی، باعث افزایش کیفیت کار و محصول می‌شود بنابراین، هر تلاشی برای ارتقاء زندگی کارگران، در واقع سرمایه‌گذاری برای سود بیشتر است.»

نکته حائز اهمیت دیگر در سخنان روز گذشته رهبر انقلاب در جمع جامعه کارگری، به کار بردن عبارت «جهاد بزرگ جامعه کارگری» برای اقدام این بخش از جامعه در مقابل دشمنان بود. برای همین عبارت نیز رهبر انقلاب چند مصداق بیان کردند.

مصداق اول، 14 هزار شهید جامعه کارگری بود. به تعبیر رهبر انقلاب، 14 هزار شهید جامعه کارگری نشانه وفاداری آنها به انقلاب و نظام است.

مصداق دوم، الگوی رفتاری کارگران در مقابل گروهک‌ها و منافقین در اوایل انقلاب اسلامی بود. در سال‌های اول پیروزی انقلاب اسلامی، برخی گروه‌ها سعی داشتند با اجبار کارگران به تعطیلی کارگاه‌ها زمینه زمین گیر شدن انقلاب را فراهم کنند، اما به تعبیر رهبر انقلاب «رفتار هوشمندانه» کارگران سبب ناکام ماندن توطئه گروهک‌ها و منافقین شد.

مصداق سوم، همراهی نکردن کارگران با دشمنان نظام در سال‌های اخیر بود. طی سال‌های اخیر، دشمنان و به طور خاص آمریکا با اعمال تحریم‌های همه جانبه و به زعم خود فلج کننده علیه ایران، سعی کردند مردم ایران را به لحاظ اقتصادی تحت فشار قرار داده و زمینه تقابل آنها با نظام را فراهم کنند. این هدف دشمنان به ویژه بر جامعه کارگری ایران متمرکز بود، چرا که بخش زیادی از جامعه کارگری، در مقابل فشارهای اقتصادی آسیب‌پذیرتر از دیگران هستند. بر همین اساس، رهبر انقلاب هوشیاری و تأثیرناپذیری کارگران از تحریکات بیگانگان را «جهاد بزرگ جامعه کارگری» خواندند و تأکید کردند: «تا امروز نتوانستند و بعد از این نیز به حول و قوه الهی نخواهند توانست جامعه کارگری را در مقابل نظام قرار دهند.»

مصداق چهارم از جهاد بزرگ جامعه کارگری، مرزبندی آنها با دشمنان است. جامعه کارگری ایران در سال‌های اخیر نسبت به وضعیت اقتصادی خود اعتراض کرد که رهبر انقلاب این اعتراض‌ها را «به حق» و «کمک به دولت و نظام و آگاه کردن آنها» عنوان کردند. به عبارت دیگر، اعتراض‌های جامعه کارگری سبب شد دولت و نظام در خصوص مشکلات جامعه کارگری به درک واقع‌بینانه‌ای برسد و توجه بیشتری به این قشر از جامعه داشته باشد.

موضوع دیگر این است که دشمنان نظام و انقلاب سعی کردند از این اعتراض‌ها بهره‌برداری سیاسی کرده و آن را «اعتراض علیه نظام» جلوه دهند، اما به تعبیر رهبر انقلاب «در همه قضایای اعتراضی، جامعه کارگری با اعلام مرزبندی با دشمن و تأکید بر همراهی و رفاقت با نظام نگذاشته است بدخواهان از اعتراض و تجمع سوء استفاده کنند.»

نویسنده: سید رضی عمادی

تمدن ماشینى غرب،و قدرت فزاینده «تكنیك» چشم ها را خیره و عقل هاى ظاهربین را، مبهوت ساخت، ونسل معاصر را بر آن داشت كه به زندگى نیاكان خود با دیده تمسخر بنگرد و آنان را بیچارگانى بیندیشد كه چشم وگوش بسته در جهان زیستند و رفتند.

قدرت «ماشین» تحول عظیمى در مسأله «تولید» و «مصرف» پدید آورد، و «زراندوزى» و «ثروت یابى» را بطور كامل آسان ساخت و در نتیجه تمایلات درونى انسان هارا تحریك نمود و در این مجال حس طمع و آز انسان بیش از هر حسى، شانس داشت.

توجه به یك حس و نادیده گرفتن دیگر تمایلات درونى، سبب شد كه بسیارى از مرزهاى اخلاقى آسیب پذیرد و كرامت و شرافت انسانى در ثروت وتولید خلاصه گردد. اما قرآن كرامات و شرافت انسانى را در امور زیر خلاصه مى كند.

1. برترى انسان بر تمام موجودات

مكتبى مى تواند براى انسان اصالت قایل  شود كه او را تركیبى از تن و روان، از ماده و معنى، از فنا و بقا بداند و اصولاً مجموع جهان را تألیفى از «ملك» و «ملكوت» بیندیشد، وچهره ظاهرى اشیا او را نفریبد، و مطمئن باشد كه همه آنچه در این عالم هست «صورتى در زیر دارد آنچه در بالاستى».

یك چنین مكتب مى تواند با صداى هر چه رساتر درباره انسان بگوید:

(وَلَقَدْ كَرَّمْنا بَنى آدَمَ وَحَمَلْناهُمْ فِى الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّیِّباتِ وَفَضَّلْناهُمْ عَلى كَثیر مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضیلاً) .([1])

«ما انسان را گرامى داشتیم و او را بر خشكى و دریا مسلط ساختیم و ازروزى هاى پاكیزه نصیبشان ساختیم و بر بسیارى از مخلوقات برترى بخشیدیم».

2. انسان خلیفه خدا در روى زمین

(وَإِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ إِنِّى جاعِلٌ فِى الأَرْضِ خَلیفَةً قالُوا أَتَجْعَلُ فِیها مَنْ یُفْسِدُ فیها وَیَسْفِكُ الدِّماءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قالَ إِنِّى أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ).([2])

«به یاد آر  هنگامى را كه پروردگار تو به فرشتگان گفت: مى خواهم در زمین خلیفه اى قرار دهم آنان گفتند: آیا كسى را در زمین جانشین قرار مى دهى كه فساد و خون ریزى كند ما تو را از طریق حمد و ثنا، تسبیح مى گوییم، خدا گفت: من چیزى را مى دانم كه شماها نمى دانید».

مقصود از خلافت از جانب خدا این است كه او با وجود خود وجود خدا، و با صفات و كمالات خود، صفات و كمالات خدا، و با فعل و كار خود، افعال خدا را ترسیم كند وآینه ى ایزدى گردد.

3. انسان مسجود ملائكه

خداوند به فرشتگان دستور مى دهد كه بر آدم سجده كنند و از او تكریم وتعظیم خاصى به عمل آورند چنان كه مى فرماید:

(وَإِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لآدَمَ فَسَجَدُوا إِلاّ ابْلِیسَ أَبى وَاسْتَكْبَرَ وَكانَ مِنَ الكافِرینَ).([3])

«آنگاه به فرشتگان فرمان دادیم كه بر آدم سجده كنند همگان سجده كردند جز شیطان كه از كافران گردید».

یك چنین فرمان بى جهت و بى ملاك نبوده و اگر آدم گل سرسبد خلقت نبود هرگز مورد تكریم وتعظیم ملائك نبود چیزى كه موجب چنین فرمان شد همان آگاهى آدم از رموز و اسرار جهان آفرینش است، كه فرشتگان را توان تحمل آن نبود و به خاطر همین آگاهى بود كه او خلیفه خدا در روى زمین گشت خلیفه اى كه با دانش و توان خود، توانست مظهر صفات خدا و مجلاى علم و قدرت او گردد و همچنین.

آدم چه گوهر ارزنده و گرانبهایى است كه ملائكه خداوند  كه پیوسته فرمانبر خدا مى باشند و آنى از فرمان او سر نمى پیچند، پیشانى خضوع بر آستان او گذارده و او را تعظیم وتكریم مى كردند.

4. تسخیر جهان براى انسان

1. (أَلَمْ تَرَوْا أَنَّ اللّهَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِى السَّمواتِ وَما فِى الأَرْضِ وَأَسْبَغَ عَلَیْكُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَباطِنَةً...) .([4])

«آیا نمى بینید كه خداوند آنچه را كه در آسمان ها و زمین است به نفع شما تسخیر كرده و نعمت هاى برونى ودرونى خود را در حقّ شما تكمیل نموده است».

و در آیه دیگر مى فرماید:

(وَسَخَّرَ لَكُمْ ما فِى السَّمواتِ وَما فِى الأَرْضِ جَمیعاً مِنْهُ...).([5])

«براى شما آنچه در آسمان و زمین است تسخیر كرده است و همگى از او است».

قرآن در آیات متعددى از تسخیر خورشید و ماه، روز و شب، چشمه ها و دریاها سخن گفته ویادآور شده است كه به خاطر مقام و موقعیتى كه انسان دارد این موجودات بزرگ به سود بشر تسخیر و همگى از آنها بهره مى گیرند چنان كه مى فرماید:

(وَسَخَّرَ لَكُمُ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ دائِبَیْنِ وَسَخَّرَ لَكُمُ اللَّیْلَ وَالنَّهارَ).([6])

«خورشید و ماه كه پیوسته انجام وظیفه مى كنند و شب و روز را براى انتفاع انسان تسخیر نمود».

البته  اشتباه نشود. تسخیر كننده بشر نیست، بلكه تسخیر كننده خدا وجهان طبیعت تسخیر شده است و بشر بهره گیر، از این تسخیر مى باشد.

این ها  یك رشته ملاكات برترى انسان بر دیگر موجودات است. در این جا ملاكات دیگرى است كه از ذكر آن خوددارى مى شود.([7])

--------------------------------------------------------------------------------

[1] . اسراء/70.
[2] . بقره/30.
[3] . بقره/34.
[4] . لقمان/20.
[5] . جاثیه/13.
[6] . ابراهیم/33.
[7] . منشورجاوید، ج4، ص 240، 242، 251، 262، 270.