emamian

emamian

حجت الاسلام والمسلمین سید ابراهیم رئیسی بعد از ظهر امروز شنبه در دیدار «السید بدر البوسعیدی» وزیر امور خارجه عمان، روابط تهران-مسقط را ریشه‌دار و قوی خواند و افزود: علیرغم خواست دشمنان این روابط روزبه‌روز در حال گسترش بوده و در ماه‌های اخیر گام‌های مثبتی در مسیر اجرای توافقات میان دو کشور برداشته شده است.

دکتر رئیسی با بیان اینکه امروز دشمنی‌های نظام سلطه و در رأس آنها آمریکا علیه ملت ایران بر کسی پوشیده نیست، تصریح کرد: خشم و عناد آمریکایی‌ها از پیشرفت‌های ملت ایران همواره در چهار دهه گذشته استمرار داشته و ناکام شده ولی آمریکایی‌ها از شکست‌های خود درس نمی‌گیرند.

رئیس جمهور در بخش دیگری از سخنانش با قدردانی از مواضع اصولی عمان برای همکاری با ایران در پیشبرد موضوعات بین‌المللی و تأکید بر موضع جمهوری اسلامی مبنی بر آمادگی برای حصول توافق عادلانه، اظهار داشت: بعضی طرف‌های منطقه‌ای و بین‌المللی مرتب با واسطه پیام همکاری و تعامل می‌دهند ولی در میدان عمل رفتار آنها با گفتارشان متفاوت است. این ریاکاری قطعاً موجب پشیمانی آنها خواهد شد.

«السید بدر البوسعیدی» وزیر امور خارجه عمان نیز در این دیدار ضمن تقدیر از مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران در قبال مسایل منطقه‌ای و بین‌المللی و به‌ویژه رویکرد دکتر رئیسی در تقویت روابط و همکاری‌های منطقه‌ای تأکید کرد: روابط عمان با جمهوری اسلامی ایران در مقایسه با دیگر کشورها نمونه است و ما خواهان استمرار و توسعه این روابط در عرصه‌های مختلف هستیم.

وزیر امور خارجه عمان همچنین ضمن اعلام حمایت از مواضع و رویکرد جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات رفع تحریم، تصریح کرد: معتقدیم ثبات قدم و رفتار صادقانه ایران به نتیجه خواهد رسید.

کتاب «رژیم موقت، مفهوم و پژوهش‌های تخصصی» که توسط مرکز مطالعات و پژوهشهای الاتحاد تألیف و منتشر شده، در مباحثی تخصصی به بررسی پدیده فروپاشی رژیم موقت صهیونیستی پرداخته است. این کتاب در فصل اول مفهوم رژیم موقت و اذعان شخصیت‌های مختلف بین‌المللی و صهیونیستی به این موضوع را مورد اشاره قرار داده و در فصل‌های بعدی به بررسی ساختارهای امنیتی و تشکیلاتی سرویس‌های جاسوسی و نظامی رژیم صهیونیستی پرداخته و در ادامه بحران‌های فراروی اسرائیل را که منجر به این فروپاشی می‌شود، برشمرده است.

دوم: سرویس اطلاعات عمومی (شاباک یا شین‌بت):

این سرویس یک سرویس امنیتی مستقل است و همراه با ارتش اسرائیل مسئول حفظ امنیت در سرزمین‌های اشغالی و مقابله با تهدیدات مخفی آن است. این سرویس در 18 فوریه 1949 به‌صورت رسمی تأسیس شد، اما موجودیت آن تا سال 1957 همچنان مخفی باقی ماند. شاباک یکی از مهم‌ترین سرویس‌های امنیتی رژیم صهیونیستی است که به‌صورت مستقیم زیر نظر نخست وزیر اسرائیل قرار دارد و مأموریت‌های رسمی گسترده‌ای برای آن تعریف شده است.

مأموریت‌های سرویس شاباک عبارتند از:

1 ـ   فعالیت‌های ضدجاسوسی،

2 ـ   فعالیت‌های ضدجاسوسی و ضد توطئه‌های سیاسی،

3 ـ   مسئولیت حمایت از امنیت مؤسسات و زیرساخت‌های اسرائیل و نمایندگی‌های این رژیم در خارج از  فلسطین و تأمین امنیت اشخاص، اطلاعات و اماکنی که کابینه برای آن تعیین می‌کند،

4 ـ   از بین بردن فعالیت‌های غیرقانونی با هدف ضربه زدن به امنیت اسرائیل و بی‌ثبات‌سازی آن،

5 ـ   تأمین اطلاعات محرمانه امنیتی،

6 ـ   انجام مطالعات اطلاعاتی و جاسوسی و مشورت دادن به کابینه و مؤسسات وابسته به آن.

شاباک  در تمامی  مناطق و سرزمین‌های اشغالی مستقر شده است و صدها نیرو در بخش‌های مختلف دارد که  شامل افسران میدانی، تحلیلگران، عناصر عملیاتی و شنود، کارشناسان مسائل تکنولوژیک، کادر اداری، افسران امنیتی و نگهبانان می‌شود. فعالیت‌های این سرویس جاسوسی طی دهه‌های 50 و 60 بیشتر معطوف به از بین بردن طرح‌های ضداسرائیلی و توطئه‌های سیاسی در محافل یهودی و مقابله با جاسوسی کشورهای اروپای شرقی و عربی بوده است. در زمان حاضر نیز فعالیت‌های سرویس شاباک به حفظ امنیت رژیم صهیونیستی و جلوگیری از تهدیدات خارجی یا تخریب یا جاسوسی ضدکابینه و حفظ منافع رسمی رژیم صهیونیستی معطوف می‌شود.

بر اساس قوانین موجود در سرزمین‌های اشغالی مأموریت‌های زیر به‌عهده این سرویس جاسوسی قرار گرفته است:

ـ       از بین بردن تمامی انواع فعالیت‌های مقاومت یا متخاصم با اسرائیل که برای ضربه زدن به امنیت این رژیم و مؤسسات آن فعالیت می‌کند،

ـ       جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات با هدف اجرای مأموریت‌های توزیع‌شده در راستای منافع اسرائیل،

ـ       تأمین امنیت شخصیت‌های مهم در سرزمین‌های اشغالی،

ـ       انجام اقدامات لازم در حمایت از طرف‌های مرتبط با کابینه،

ـ       مراقبت و حفاظت از تأسیسات استراتژیک در سرزمین‌های اشغالی نظیر هواپیماهای مسافربری، فرودگاه‌ها، سفارت‌های رژیم صهیونیستی در خارج از سرزمین‌های اشغالی و...،

ـ       ارائه تأییدیه‌های امنیتی: ارائه تأییدیه‌های امنیتی برای کارمندان و فعالان شاغل در عرصه‌های حساس امنیتی،

ـ       جذب منابع اطلاعاتی از طریق عوامل انسانی یا رسانه‌های مختلف با هدف حفظ امنیت رژیم.

شاباک بر اساس دو مدل (جغرافیایی و تخصصی) فعالیت می‌کند. این سرویس جاسوسی در ابعاد جغرافیایی به 3 بخش تقسیم می‌شود:

1 ـ   منطقه قدس و کرانه باختری که بزرگترین منطقه در سرویس شاباک است. عناصر فعال در این بخش مأموریت سرکوب عملیات فلسطینی‌ها در این مناطق را به‌عهده دارند.

2 ـ   منطقه شمالی: کارمندان این منطقه نیز مسئولیت مبارزه با عملیات مخفیانه متخاصم با اسرائیل را به‌عهده دارند. شاباک در جریان اشغال بخش‌هایی از لبنان توسط رژیم صهیونیستی از سال 1982 تا 2000 مسئولیت این مناطق را نیز به‌عهده گرفته بود و فعالیت‌های جاسوسی خود را در این مناطق نیز انجام می‌داد.

3 ـ   منطقه جنوبی: دومین منطقه بزرگ شاباک به‌شمار می‌رود که مدیریت آن در شهر عسقلان / المجدل است. این بخش مسئول از بین بردن فعالیت‌ها و عملیات فلسطینیان از نوار غزه است.

شاباک بر اساس تخصص‌های متعدد به چندین بخش تقسیم می‌شود که عبارتند از:

الف:  بخش عربی، بزرگترین بخش شاباک است که مسئولیت آن کشف گروه‌های مقاومت داخل فلسطین اشغالی است.

ب: بخش ضدجاسوسی که با نام بخش یهودی و غیرعربی نیز شناخته می‌شود. حجم فعالیت‌های این بخش بعد از سقوط اتحاد جماهیر شوروی کاهش پیدا کرد، چرا که عموماً این کشور متخصص فعالیت‌های ضدجاسوسی ضد یهودیان بود.

ج: بخش حمایت: این بخش مسئولیت حمایت از شخصیت‌ها و هیئت‌های سیاسی و فرودگاه‌ها و هواپیماهای مسافربری و سفارتخانه‌های رژیم صهیونیستی را به‌عهده دارد.

د: بخش تحقیقات مسئول تحقیق از بازداشت‌شدگان داخل اتاق‌های بازجویی مختص این سرویس است.

ه: بخش تکنولوژی: مسئولیت آن گسترش ابزار تکنولوژیک در روند فعالیت‌های ضدتروریستی و ضدجاسوسی و جمع‌آوری اطلاعات است.

و: بخش حفاظت اطلاعات که با نام «رام» نیز شناخته می‌شود. این بخش در سال 2002 با دستور کابینه اسرائیل تأسیس و به‌صورت مستقیم با شاباک مرتبط شد. مسئولیت این بخش ارائه دستورات و توصیه‌های لازم به هیئت‌های مختلف برای حفاظت از اطلاعات حساس در بخش‌های ویژه نظیر دفتر نخست‌وزیر، وزارت امور مالی، وزارت امور داخلی و بانک ‌مرکزی رژیم صهیونیستی است. فعالیت‌های سرویس جاسوسی شاباک در آنچه امنیت ملی رژیم صهیونیستی نامیده شده است، متمرکز است و تنها منحصر به بخش‌های داخلی سرزمین‌های اشغالی نمی‌شود.

شاباک با وجود این‌که از کوچکترین سرویس‌های جاسوسی در رژیم صهیونیستی به‌شمار می‌رود، اما تأثیرگذاری و حضور بیشتری در روند تصمیم‌سازی مقامات سیاسی و نظامی اسرائیل دارد و این تأثیر به‌ویژه اگر در خصوص موارد تخصصی این سرویس در  نوار غزه یا کرانه باختری یا داخل فلسطین اشغالی باشد، با هیچ سرویس دیگری قابل مقایسه نیست.

 سوم: بخش جاسوسی پلیس رژیم صهیونیستی

در پی حمله آمریکا به عراق در سال 2003 کمیته امنیتی رژیم ‌صهیونیستی اقدام به توسعه و بازسازی مجدد سرویس‌های جاسوسی این رژیم و توزیع عملیات میان آنها کرد. در آن زمان مأموریت بخش جاسوسی در پلیس اسرائیل جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات و فعالیت فشرده در مناطق ملتهب غزه یا کرانه باختری بود. این سرویس همچنین نقش اساسی در روند مبارزه با فعالیت‌های خصمانه و اجرای عملیات ضد اهداف پلیس اسرائیل دارد و مسئول ارائه گزارش‌های کامل جاسوسی به ستاد عالی فرماندهی پلیس است و  نقش بسزایی در سرکوب فعالیت‌های امنیتی ضد رژیم صهیونیستی ایفا می‌کند.

بخش‌های مختلف سرویس جاسوسی پلیس اسرائیل، شامل موارد زیر است:

الف: بخش پژوهشی که مسئولیت ارائه ارزیابی جاسوسی و اطلاعاتی و پیش‌بینی‌های عملیاتی در زمینه وقوع جرم و امنیت داخلی و ساماندهی فضای عمومی را عهده‌دار است.

ب: بخش جاسوسی مرکز الأمان: این مرکز مسئول ارائه گزارش‌های جاسوسی روزمره در زمینه فعالیت‌های عناصر شهادت‌طلب است و گزارش‌های روزانه مربوط به حوادث روز گذشته و پیش‌بینی‌های اطلاعاتی در کوتاه‌مدت را به مسئولان مربوطه ارائه می‌دهد. این بخش همچنین مأموریت ویژه و مسئولیت کامل توسعه و مدیریت مناسبات جاسوسی خارجی پلیس اسرائیل با طرف‌های بین‌المللی را عهده‌دار است.

ب: بخش جمع‌آوری و تکنولوژی: وظیفه این بخش فعال‌سازی رسانه‌های جمعی و منابع و مزدوران مختلف و شنود و پیگیری اطلاعات و اداره زندانها است. توجیه حرفه‌ای یگان‌های پلیس و گسترش ابزارهای تکنولوژیک و روش‌های کاری پیشرفته در پلیس از دیگر وظایف این بخش به‌شمار می‌رود.

چهارم: مرکز مطالعات سیاسی (مماد):

این مرکز که با نام اختصاری (ACPR) شناخته می‌شود، در واقع بخش جاسوسی وزارت خارجه رژیم صهیونیستی به‌شمار می‌رود. مأموریت این مرکز ارزیابی مواضع سیاسی در سایه اطلاعات امنیتی و جاسوسی و سیاسی از دفاتر و کنسولگری‌های رژیم صهیونیستی در گوشه و کنار جهان است. این سرویس در مقایسه با مراکز مطالعات وابسته به موساد و امان سرویس کوچکی است و پژوهش‌های آن در فعالیت‌های دیپلماتیک وزارت خارجه مورد استفاده قرار می‌گیرد. فعالان این مرکز و نمایندگان آنها غالباً در نشست‌های کابینه توصیه‌ها و پیشنهادات خود را در مسائل مختلف مرتبط با رژیم اسرائیل مطرح می‌کنند.

یکی دیگر از مأموریت‌های این مرکز تبلیغات و انتشار اعلامیه‌های مختلف در حمایت از رژیم صهیونیستی در روزنامه‌های آمریکایی و جهانی است. این مرکز همچنین در زمینه تولید فیلم‌های مستند و انتشار کتاب و برپایی کنفرانس‌های بین‌المللی تحت عناوین مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی اسلامی(!) نیز فعالیت می‌کند.

داخل این مرکز بخش مستقلی وجود دارد که «کمان» نامیده می‌شود و بیشتر کارمندان آن را زنان تشکیل می‌دهند. این زنان مأموریت‌های مشابه مزدوران زن موساد دارند، با این تفاوت که بیشتر آنها از نخبگان علوم سیاسی و دیپلماتیک هستند. آنها شبکه‌های ارتباطی گسترده‌ای با مسئولان سیاسی، نظامی، امنیتی و دیپلماتیک از میان معارضان در کشورهای عربی و دولت‌های خارجی دارند. این مرکز نقش مهمی در گسترش مناسبات رژیم صهیونیستی با دولت‌های اروپایی و آسیایی و به‌صورت ویژه آفریقایی دارد و طی 10 سال گذشته در برقراری مذاکرات مختلف بین سیاستمداران رژیم صهیونیستی و اعراب و آفریقایی‌تبارها  نقش عمده‌ای ایفا کرده است.

پنجم: مؤسسه جاسوسی و مأموریت‌های ویژه خارجی (موساد)

موساد سرویس جاسوسی ملی رژیم صهیونیستی است. اختلاف این سرویس با أمان در مستقل بودن آن است و اختلاف آن با شاباک نیز در این است که مأموریت‌های آن در خارج از سرزمین‌های اشغالی انجام می‌شود. پتانسیل و توانمندی موساد تأثیر قابل‌توجهی در فعالیت‌های دیگر سرویس‌های جاسوسی رژیم صهیونیستی دارد. اسرائیل از همان آغاز تأسیس تلاش کرده است هاله‌ای از ابهام را در فعالیت‌های موساد و ساختار تشکیلاتی آن و  فعالیت‌های جاسوسی و عملیات ویژه آن ایجاد کند.

یوسی میلمن و دان راویو دو نویسنده اسرائیلی که در سال 1990 کتاب مفصلی را درباره موساد منتشر کردند، تأکید دارند که موساد برای اولین بار به‌روی ویرانه‌های یک محفل سیاسی تشکیل شد که در چارچوب اقدامات وزارت خارجه اسرائیل فعالیت می‌کرد و مأموریت اصلی آن جمع‌آوری اطلاعات از خارج از سرزمین‌های اشغالی بود. آنها اکتبر سال 1951 را روز تأسیس موساد نام‌گذاری کرده‌اند که بن‌گوریون، رابین شیلوح مشاور و معاون ویژه خود در امور خارجی را که نام واقعی وی رابین زاسلانسکی بود به‌عنوان اولین رئیس موساد معرفی کرد.

شیلوح در اولین اقدام خود دستور به انحلال اداره سیاست خارجی داد و سازماندهی مجدد یک سرویس جاسوسی خارجی را در چارچوبی جدید آغاز کرد که از آن زمان تاکنون زیر نظر نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی اداره می‌شود. این مدل به‌خلاف مدل انگلیس بود که جاسوسی خارجی را زیر نظر وزارت خارجه دنبال می‌کرد و مطابق با مدل آمریکایی بود که آنها را مستقیماً زیر نظر رئیس جمهور قرار داده بود.

موساد در دوره اول خود به‌خلاف سازمان سیا مأموریت‌های خود را تنها در چارچوب جاسوسی و جمع‌آوری اطلاعات تعریف کرده بود، اما رؤسای موساد بعدها زمان برگزاری کمیته مشترک با رهبران سرویس جاسوسی نظامی ارتش اسرائیل اجرای عملیات و مأموریت‌های ویژه پشت خطوط مقابله با کشورهای عربی از طریق یگان‌های نظامی مخفیانه را نیز برای موساد کلید زدند.

رهبران موساد پیش از این عموماً بعد از انتخاب شدن به‌صورت مخفیانه باقی می‌ماندند  و نام آنها اعلام نمی‌شد، تا اینکه در سال 1996 برای اولین بار بعد از انتصاب دانی یاتوم به ریاست این سازمان، نام وی اعلام شد.

مأموریت‌های تعریف‌شده برای موساد:

الف: از بین بردن تلاش کشورهای متخاصم با اسرائیل برای توسعه تسلیحات نامتعارف،

ب: سرکوب عملیات ضدصهیونیستی در گوشه و کنار جهان،

ج: جمع‌آوری اطلاعات محرمانه جاسوسی خارج از سرزمین‌های اشغالی،

د: اداره شرکت‌های ویژه امنیتی که به‌صورت مخفیانه وابسته به موساد هستند و سیاست‌های آن را اجرا می‌کنند، از جمله این شرکت‌ها می‌توان به G4S و شرکت بنتل اینترنشنال سکوریتی اشاره کرد که تحت پوشش قوانین بین‌المللی در بسیاری از کشورهای دنیا فعالیت دارند،

ه: تأمین اطلاعات جاسوسی استراتژیک و عملیاتی مهم،

و: توسعه روابط ویژه و سیاسی مخفیانه با جریان‌های مختلف در خارج از سرزمین‌های اشغالی،

ز: اجرای مأموریت‌ها و عملیات ویژه خارج از مرزهای سرزمین‌های اشغالی،

ح: تلاش برای مهاجرت یهودیان از خارج از فلسطین به سرزمین‌های اشغالی.

بخش‌ها و یگان‌های مختلف موساد

موساد بخش‌ها و یگانهای مختلفی دارد. ساختار تشکیلاتی موساد متشکل از چندین اداره است که هر کدام از آنها نقش و مسئولیت مشخصی را به‌عهده دارند، مهمترین این ادارات عبارتند از:

اداره‌کل: این اداره در حومه تل‌آویو قرار دارد و حدود 100 کارمند در آن فعال هستند. دفتر مدیر و برخی از معاونان و منشی مدیر موساد در این اداره قرار دارد. رئیس موساد مستقیماً از سوی نخست‌وزیر انتخاب می‌شود.

بخش برنامه‌ریزی و هماهنگی عملیات: مأموریت اساسی این بخش مدیریت و توسعه برنامه‌های آینده و هماهنگی برای فعالیت شبکه‌های مختلف جاسوسی است.

بخش فعالیت‌های سیاسی و خارجی: این بخش مسئول ارتباطات با دولت‌های خارجی است که مناسبات عادی با رژیم صهیونیستی دارند.

بخش مأموریت‌های اداری: این بخش متخصص آموزش و جذب کارمندان و نیروها و ارتقاء آنهاست.

کتاب «رژیم موقت، مفهوم و پژوهش‌های تخصصی» که توسط مرکز مطالعات و پژوهشهای الاتحاد تألیف و منتشر شده، در مباحثی تخصصی به بررسی پدیده فروپاشی رژیم موقت صهیونیستی پرداخته است.

این کتاب در فصل اول مفهوم رژیم موقت و اذعان شخصیت‌های مختلف بین‌المللی و صهیونیستی به این موضوع را مورد اشاره قرار داده و در فصل‌های بعدی به بررسی ساختارهای امنیتی و تشکیلاتی سرویس‌های جاسوسی و نظامی رژیم صهیونیستی پرداخته و در ادامه بحران‌های فراروی اسرائیل را که منجر به این فروپاشی می‌شود برشمرده است.

بخش ششم ـ سرویس‌های جاسوسی رژیم صهیونیستی

سرویس جاسوسی نظامی رژیم صهیونیستی (امان)

این سرویس بزرگترین سرویس جاسوسی اسرائیل به‌شمار می‌رود که توانمندی بالایی در زمینه شنود و تصویربرداری‌های هوایی و مطالعات و مأموریت‌های ویژه از خود نشان داده است. سرویس‌های جاسوسی موساد و شاباک نیز در زمینه جاسوسی انسانی و جذب مزدور و انجام تحقیقات مختلف با جاسوسان و عملیات پیش‌دستانه و اجرایی ویژه فعالیت می‌کنند. سرویس موساد نیز پتانسیل ویژه‌ای در عملیات در خارج از سرزمین‌های اشغالی دارد و شاباک نیز از همین پتانسیل در داخل سرزمین‌های اشغالی استفاده می‌کند.

در این بخش به‌صورت کامل به بررسی جزئیات، نحوه تأسیس و سازماندهی و مأموریت‌های ویژه هر کدام از این سرویس‌های جاسوسی می‌پردازیم.

امان ساختاری نظامی مبتنی بر ارائه خدمات جاسوسی است و مأموریت اساسی آن کمک به ارتش اسرائیل در انجام مأموریت‌ها در نتیجه توانمندی بالا برای جمع‌آوری اطلاعات است. این سرویس مأموریت‌های ویژه خارج از چهارچوب ارتش را دنبال می‌کند و از نظر ساختاری وابسته به ستادکل ارتش رژیم صهیونیستی است که به‌صورت مستقیم زیر نظر رئیس ستاد ارتش مدیریت می‌شود و دستورات خود را از کابینه دریافت می‌کند. این سرویس همچنین زیر نظر وزیر جنگ رژیم صهیونیستی قرار دارد و مأموریت اصلی آن فعالیت‌های امنیتی و اطلاعاتی به‌نفع ارتش و دیگر سرویس‌های رسمی فعال در زمینه امنیت و ارتباطات خارجی است.

ماهیت اصلی فعالیت‌های این سرویس کشورهای مهم پیرامونی فلسطین اشغالی است و معمولاً یک افسر با درجه ژنرال ریاست آن را به‌عهده دارد. فعالیت‌های این سرویس برای رژیم اسرائیل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چرا که مأموریت‌های زیادی را در عملیات جاسوسی الکترونیک و شنود داخل مناطق اشغالی یا مناطق تحت سلطه تشکیلات خودگردان و همچنین دولت‌های عربی مجاور فلسطین اشغالی به‌عهده دارد.

این سرویس از همان آغاز موجودیت رژیم صهیونیستی تأسیس شد و در دسامبر سال 1953 جایگاهی تقریباً مستقل در ستاد ارتش پیدا کرد و از اداره اطلاعات به شعبه اطلاعات تغییر جایگاه داد، با وجود این، حجم نیروهای این سازمان در آن زمان از 1000 نفر فراتر نمی‌رفت تا جایی که حدود 200 نظامی این سازمان در بخش اطلاعات در ریاست فرماندهی ستاد فعالیت می‌کردند و 600 تن دیگر نیز در یگان‌های مختلف حضور داشتند.

مهمترین مأموریت‌های سرویس جاسوسی امان شامل موارد زیر است:

الف: جمع‌آوری اطلاعات امنیتی و جاسوسی برای کابینه و به‌ویژه کابینه امنیتی اسرائیل و وزیر جنگ و فرماندهان ارتش و دیگر جریان‌های رسمی مرتبط با مسائل امنیتی و مناسبات خارجی و استراتژیک رژیم صهیونیستی. این اطلاعات می‌تواند شامل فعالیت‌ها و توانمندی‌های نظامی و استقرار نیروهای دشمن و دریافت انگیزه‌ها و تلاش‌های آنها و اطلاع پیدا کردن از نقاط ضعف و قدرت آنها باشد،

ب: ارائه هشدارهای مختلف به فرماندهان سیاسی و نظامی نسبت به نتایج جنگ‌افروزی جدید یا اجرای عملیات شهادت‌طلبانه و عملیات ضدصهیونیستی و همچنین ارائه گزارش‌های امنیتی، نظامی و سیاسی به‌صورت مستمر،

ج: تلاش برای ارائه اطلاعات به ارتش اسرائیل و یگان‌های مختلف آن در عرصه جنگ برای عملکرد بهتر ارتش و ارائه اطلاعات جاسوسی به عملیات‌های میدانی ارتش صهیونیستی و سرویس‌های امنیتی دیگر،

ح: تحلیل اطلاعات جاسوسی و ارائه آن به تصمیم‌سازان برای تقویت سطح فهم آنها نسبت به واقعیت حوادث در جهت اتخاذ مناسب‌ترین تصمیم‌ها،

ه: ابلاغ انگیزه‌های دولت‌های متخاصم در زمینه دستیابی به سلاح‌های نامتعارف به مقامات صهیونیست،

و: اجرای مأموریت‌های اطلاعاتی ویژه و انجام عملیات ویژه،

ز: گسترش سامانه‌ها و تجهیزات تکنولوژیک و توانمندی‌های تکنولوژی در زمینه جمع‌آوری اطلاعات از طریق هک الکترونیکی و کاربست تکنولوژی‌های پیشرفته جاسوسی،

ح: ارائه سوژه‌های رسانه‌ای مناسب به ناظر نظامی رسانه‌ها در زمینه ماهیت فعالیت‌های آنها بر اساس شرایط موجود،

ط: پشتیبانی امنیت اطلاعاتی و تجهیز و تأمین تکنولوژی‌های حرفه‌ای برای سرویس‌های جاسوسی دیگر،

ی: هشدار دادن نسبت به گسترش توانمندی‌های تسلیحاتی و مبارزاتی دشمن و ارائه اطلاعات جاسوسی لازم برای کمک به از بین بردن و خنثی‌سازی این تجهیزات،

ک: ارائه اطلاعات جاسوسی لازم به تصمیم‌سازان سیاسی و نظامی در مأموریت‌های مختلف.

ساختار تشکیلاتی سرویس جاسوسی امان

بعد از توسعه شتابانی که در این سرویس جاسوسی به وقوع پیوست، بخش‌ها و یگان‌های داخلی متنوعی به آن اضافه شده‌اند تا بتوانند با مخاطرات امنیتی گسترده و روزافزون فراری رژیم صهیونیستی مقابله کنند، در همین راستا اصلاحات متعددی در این سرویس جاسوسی وارد شد و بخش‌های مختلفی در ابعاد گسترش تکنولوژیک و فعالیت‌های حرفه‌ای و غیره به آن اضافه شدند. مهمترین بخش‌های این سرویس جاسوسی شامل موارد زیر است:

الف: اداره مطالعات و پژوهش‌ها: یکی از مهمترین بخش‌های سرویس اطلاعات نظامی اسرائیل اداره پژوهش‌ها است که رویکرد فراگیر اطلاعاتی و جاسوسی این رژیم را تعیین می‌کند و گزارش‌های مختلفی از عرصه‌های متعدد از جمله عرصه بین‌المللی و داخلی ارائه می‌دهد. مأموریت این بخش ترسیم نقشه دشمنان اسرائیل و مشخص کردن فرصت‌ها و سناریوهای فراروی رژیم صهیونیستی و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای واکنش‌های اجرایی و سیاسی اسرائیل به سناریوهای مدنظر است.

این بخش همچنین اقدام به ارائه ارزیابی‌های جاسوسی فراگیر و کامل به سطوح سیاسی به‌صورت سالیانه می‌کند و گزارش‌هایی را نیز در خصوص حوادث پیچیده و جنگ‌ها که نیازمند تکامل بخش‌های مختلف نظامی سیاسی و اقتصادی است، ارائه می‌دهد. تمامی گزارش‌های مذکور در اداره مطالعات و پژوهش‌های سرویس جاسوسی امان تهیه می‌شود. این بخش شامل پنج حوزه اصلی است که عبارتند از: فلسطین، لبنان، شمال شرق شامل سوریه، عراق و ایران، دولت‌های منطقه و قدرت‌های بزرگ و در آخر نیز حوزه فنی است که شامل تمام نقاط مختلف دنیا می‌شود.

ب: اداره جاسوسی دریایی که در زبان عبری با حروف اختصاری «اف اچ» شناخته می‌شود. این اداره گرچه از نظر حرفه‌ای زیر نظر سرویس اطلاعات نظامی اسرائیل قرار دارد اما مدیریت آن به‌عهده فرمانده نیروی دریایی است. اداره مذکور مسئول ارائه تصاویر دریایی به سرویس‌های جاسوسی است و در ارائه یک چهره اطلاعاتی فراگیر به سایر سرویس‌ها کمک می‌کند. از دیگر مأموریت‌های این اداره می‌توان به هشدار دادن نسبت به اقدامات هجومی و نظامی احتمالی در منطقه دریایی و ارائه تصاویر اطلاعاتی عمومی و هماهنگی و ارتباط و آموزش کارمندان نیروی دریایی در بخش‌های مختلف اطلاعاتی اشاره کرد.

ج: یگان‌های مبارزاتی جاسوسی: این یگان‌ها یکی از بخش‌های جاسوسی ارتش اسرائیل است که در آوریل سال 2000 تأسیس شده است. مأموریت این یگان‌ها جمع‌آوری اطلاعات جاسوسی و مبارزاتی و حفظ شبکه‌های رصد است، از جمله این گروه‌ها یگان 414 فعال در مرزهای نوار غزه و یگان النورس 869 فعال در مرزهای لبنان و مصر و یگان نیتصان است که در کرانه باختری فعالیت می‌کند.

د: یگان‌های جاسوسی زمینی: یگان‌های مذکور وابسته به فرماندهی چهارگانه ارتش صهیونیستی شامل فرماندهی مرکزی، شمالی، جنوبی و جبهه داخلی است و مأموریت آن جمع‌آوری اطلاعات برای ارتش اسرائیل تعریف شده است.

ه: یگان ناظر نظامی صهیونیستی: این یگان مسئول ارائه اطلاعات در خصوص شبکه‌های نظامی و امنیت رژیم صهیونیستی و نظارت بر اطلاعات منتشرشده در رسانه‌های جمعی و سانسور بخش‌های قابل‌توجهی از این اطلاعات است. از دیگر مأموریت‌های این یگان می‌توان به فعالیتهای ضد جنگ روانی دشمن اشاره کرد.

و: یگان جمع‌آوری اطلاعات از منابع عمومی (ختصو). این یگان منابع علنی اطلاعات نظیر رسانه‌های مختلف و شبکه‌های اجتماعی و تالارهای گفتگو و شبکه اینترنت را رصد می‌کند و از طریق آن اطلاعات جاسوسی را جمع‌آوری و طبقه‌بندی و پیگیری می‌کند. این یگان اطلاعات مذکور را به طرف‌های ذی‌ربط در سرویس‌های جاسوسی مخابره می‌کند.

ز: یگان ویژه ستادکل ارتش رژیم صهیونیستی (سیرت متکال). این یگان در سال 1957 تأسیس شده و وابسته به سرویس جاسوسی نظامی اسرائیل است. از مهمترین مأموریت‌های این یگان می‌توان به جمع‌آوری اطلاعات جاسوسی و جاسوسی در عمق اراضی دشمن برای دستیابی به اطلاعات راهبردی و مبارزه با عملیات مسلحانه اشاره کرد. فرمانده این یگان که نام او نامشخص است، از سال 2010 تاکنون تغییر نکرده است. این یگان اسامی فرماندهان خود را از زمان پایان خدمت سرهنگ هرتزل لوی مدیر سابق این یگان در سال 2004 مخفی نگه می‌دارد. یگان مزبور را مخرب‌ترین یگان سرویس‌های جاسوسی اسرائیل می‌دانند که برخی عملیات‌های آن شامل موارد زیر است:

ـ تخریب تأسیسات تولید برق و تخریب پل‌ها در مصر در سال 1968،

ـ تخریب 14 هواپیمای عربی در فرودگاه بین‌المللی بیروت در لبنان در سال 1968،

ـ تخریب سیستم‌های نظارت و کنترل رادار در مصر در سال 1969،

ـ انجام بسیاری از ترورها ضد رهبران سیاسی و نظامی مقاومت فلسطین از جمله جنبش آزادیبخش فلسطین و همچنین ترور رهبران سه‌گانه جنبش فتح شامل شهید ابویوسف نجار، کمال عدوان و کمال ناصر در حمله به منزل آنها در بیروت پایتخت لبنان در سال 1974. ایهود باراک در آن زمان ریاست این یگان را به‌عهده داشت که خود نیز با لباس مبدل زنانه در این عملیات شرکت کرده بود،

ـ ربایش پنج تن از افسران سرویس‌های جاسوسی سوریه در سال 1972،

ـ تلاش برای ترور یاسر عرفات در جنگ داخلی لبنان در سال 1982،

ـ ترور خلیل الوزیر معروف به ابوجهاد فرمانده فلسطینی در تونس در سال 1988،

ـ ترور شیخ عبدالکریم عبید یکی از رهبران حزب‌الله در لبنان در سال 1989،

ـ ربایش حاج ابوعلی مصطفی دیرانی از رهبران مقاومت لبنان در سال 1994 برای به دست آوردن اطلاعات از ران آراد خلبان اسرائیلی مفقودشده،

ـ جمع‌آوری نمونه‌هایی از خاک سوریه برای حمله به تأسیسات هسته‌ای این کشور در سال 2007.

ح: یگان جنگ روانی: این یگان برای خدمت به اهداف ارتش اسرائیل و انجام مأموریت‌های هجومی و جاسوسی تأسیس شده است و هدف از تأسیس آن از بین بردن روحیه دشمن و انتشار تبلیغات گمراه‌کننده صهیونیستی و پخش کردن شایعات مختلف داخل صفوف نظامیان دشمن است.

این یگان اخیراً افزایش قابل‌توجهی میان نیروی انسانی خود انجام داده است که در چارچوب اجرای توصیه‌های مربوط به شکست در جنگ اخیر غزه صورت گرفته است. درجه نظامی فرمانده این یگان سرهنگ است و به‌صورت مستقیم زیر نظر شعبه عملیات ستاد مشترک ارتش فعالیت می‌کند، اما از نظر حرفه‌ای بخشی از سرویس جاسوسی امان است.

ط: یگان‌های جاسوسی اسرائیل: این یگان‌ها در سال 1976 و بعد از شکست سرویس‌های جاسوسی اسرائیل در جنگ اکتبر 1973 تأسیس شدند. مأموریت این یگان‌ها جمع‌آوری اطلاعات و آماده‌سازی آنها برای ستاد ارتش و سرویس‌های جاسوسی دیگر از اعضای این یگانها در پاتک‌های جاسوسی و ارائه گزارش های عمومی و هشدار به فرماندهان سیاسی و نظامی در شرایط جنگ است.

1 ـ یگان جاسوسی 504: این یگان در سال 1949 به‌ریاست دیوید کارون تأسیس شد. در آن زمان سرویس اطلاعات 10 نامیده می‌شد، اما بعدها یگان 504 نام گرفت. این یگان از مخفیانه‌ترین یگان‌های ارتش اسرائیل است که زیر نظر سرویس جاسوسی وابسته به ارتش اداره می‌شود و در مناطق مرزی برای جذب جاسوس از ساکنان این مناطق و دریافت اطلاعات از اسرای مختلف فعالیت می‌کند.

محور عمده فعالیت‌های این یگان جذب و به‌کارگیری جاسوس در اراضی اشغالی و کشورهای پیرامون فلسطین اشغالی نظیر لبنان، مصر، سوریه و اردن و همچنین بازجویی از زندانیان و اسرا در شرایط عادی و جنگی است.

این یگان حدفاصل بین فعالیتهای موساد و شاباک به‌شمار می‌رود. موساد در مناطق دوردست فعالیت می‌کند و شاباک داخل فلسطین اشغالی است، اما یگان 504 در حدفاصل میان این دو مشغول فعالیت است و با شاباک و موساد در جمع‌آوری و دستیابی به اطلاعات مختلف که عمدتاً مبتنی بر استفاده از عوامل انسانی است، همکاری می‌کند، این در حالی است که سایر ارکان امان از وسایل مختلف تکنولوژی نیز در این عرصه استفاده می‌کنند. فرماندهی این یگان به‌عهده یک سرهنگ قرار دارد و افسران فعال در این یگان نیز که کَتَمیم نامیده می‌شوند، افسران ویژه و آموزش‌دیده هستند.

2 ـ یگان نخبگان تکنولوژیک: این یگان با عنوان یگان 8200 نیز شناخته می‌شود و از معروف‌ترین یگان‌های ویژه ارتش اسرائیل است. بعد از ورود رژیم صهیونیستی به دنیای فناوری‌های پیشرفته این یگان یکی از مهمترین یگان‌های جاسوسی در این عرصه است که مأموریت‌های متعددی نظیر رصد، شنود، تصویربرداری، ایجاد اختلال و جمع‌آوری اطلاعات الکترونیک و بیسیم را عهده‌دار است.

این مأموریت‌ها تجهیزات فنی پیشرفته‌ای را می‌طلبد که تصمیم‌سازان اسرائیلی معمولاً برای آن‌ها تأمین می‌کنند. رژیم صهیونیستی بسیاری از نخبگان فعال در عرصه‌های اطلاعاتی و فضای مجازی را جذب این یگان کرده است. آنها توجه ویژه‌ای به دانشجویانی دارند که توانمندی‌های خاصی در هک و برنامه‌نویسی از خود نشان داده‌اند و آنها را زیر نظر می‌گیرند تا بتوانند جذب این یگان‌ها بکنند. فارغ‌التحصیلان یگان 8200 معمولاً نخبه به‌شمار می‌روند.

اوری ساگی رئیس سابق سرویس امان، این یگان را یکی از مهمترین یگان‌های جاسوسی رژیم صهیونیستی می‌داند و معتقد است که اهداف آن شامل ارائه دیدگاه اطلاعاتی کامل همراه با منابع جاسوسی است که از طریق منابع انسانی به دست می‌آید.

فعالیت‌های این یگان، رژیم صهیونیستی را بعد از آمریکا در رتبه دوم شنود غیرقانونی در دنیا قرار داده است. مهمترین مأموریت‌های این یگان شنود تلفن‌ها، فاکس‌ها، نفوذ به شبکه‌های رایانه‌ای، رهگیری رسانه‌های دیجیتال و کارزارهای سایبری و... است.

فعالیت‌های این یگان تنها منحصر به شنود ارتباطات با سیم و بی‌سیم داخل سرزمین‌های اشغالی نمی‌شود، بلکه دیگر کشورهای عربی مجاور و حتی کشورهای دوردست را نیز در بر می‌گیرد. این یگان همکاری ویژه‌ای با یگان سیرت متکال دارد که آن هم زیر نظر مستقیم رئیس سرویس جاسوسی نظامی اسرائیل اداره می‌شود.

3 ـ شعبه اطلاعات تصویری یگان 9900: این یگان متخصص تحلیل تصاویر و ارائه نقشه‌های اطلاعاتی مبتنی بر تصاویر هوایی است. این یگان در زمینه فعالیت کاری خود بخش‌های متعددی دارد و صدها نظامی در آن مشغول کار هستند. یگان مذکور طی سالهای گذشته همواره به‌دور از توجه رسانه‌ها فعالیت کرده است و اطلاعات بسیار کمی از اقدامات و نحوه کار آن و دسترسی آنها به جمع‌آوری اطلاعات و فضای تکنولوژی و فرماندهی آن در اختیار قرار دارد.

این یگان مأموریت اصلی خود را جمع‌آوری اطلاعات از منابع تصویری متنوع نظیر ماهواره‌ها و هواپیماهای مراقبت و نظارت و حسگرهای مختلف به‌علاوه دریافت اطلاعات از منابع همگانی قرار داده است و بعد از تحلیل اطلاعات مذکور چشم‌انداز جاسوسی و پیش‌بینی‌های خود را برای تصمیم‌سازان اسرائیل و نیروهای فعال در عرصه میدانی ارسال می‌کند.

این یگان شامل بخش‌های زیر است:

ـ مرکز اطلاعات تخصصی که مسئول اصلی بررسی اطلاعات و تحلیل آن و جمع‌آوری اطلاعات میدانی است،

ـ ارائه نقشه‌ها و تحلیل اطلاعات،

ـ یگان ماهواره‌ای که مسئول فعالیت ماهواره‌های جاسوسی است و تمامی پتانسیل خود را در راه‌اندازی این ماهواره‌ها به‌کار می‌گیرد.

 در مسئله خلقت در قرآن کریم آمده است:

وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ اْلإِنْسَ إِلاّ لِیَعْبُدُونِ [1]

من جنّ و انس را نیافریدم جز برای اینکه عبادتم کنند (و از این راه تکامل یابند و به من نزدیک شوند)!

همچنین آمده است: * وَ ما خَلَقْنَا السَّماءَ وَ اْلأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما باطِلاً ذلِکَ ظَنُّ الَّذینَ کَفَرُوا فَوَیْلٌ لِلَّذینَ کَفَرُوا مِنَ النّار [2]

ما آسمان و زمین و آنچه را میان آنهاست بیهوده نیافریدیم این گمان کافران است وای بر کافران از آتش (دوزخ)!

و در جای دیگر می­‌فرماید:  وَ إِذْ قالَ رَبُّکَ لِلْمَلائِکَةِ إِنّی جاعِلٌ فِی اْلأَرْضِ خَلیفَةً قالُوا أَ تَجْعَلُ فیها مَنْ یُفْسِدُ فیها وَ یَسْفِکُ الدِّماءَ وَ نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِکَ وَ نُقَدِّسُ لَکَ قالَ إِنّی أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ [3] 

(به خاطر بیاور) هنگامی را که پروردگارت به فرشتگان گفت: «من در روی زمین، جانشینی [نماینده‏ای‏] قرار خواهم داد.» فرشتگان گفتند: «پروردگارا!» آیا کسی را در آن قرار می‏‌دهی که فساد و خونریزی کند؟! (زیرا موجودات زمینی دیگر، که قبل از این آدم وجود داشتند نیز، به فساد و خونریزی آلوده شدند. اگر هدف از آفرینش این انسان، عبادت است،) ما تسبیح و حمد تو را بجا می‏‌آوریم، و تو را تقدیس می‏‌کنیم.» پروردگار فرمود: «من حقایقی را می‌‏دانم که شما نمی‏‌دانید.»

با توجه به این آیات و آیاتی از این قبیل عرض می‏‌شود که خداوند سبحان انسان را خلق کرد و سرمایه وجود و شعور را به او داد و مقدار این سرمایه را با حکمت و لطف خویش به تناسب بین افراد تقسیم کرد بطوری که هر کسی می‏‌تواند با استفاده از این امکانات و به اندازه آن به کمال خویش دست یابد و سعه وجودی خویش را گسترش دهد و این در سایه تلاش برای عبادت خداوند سبحان در تمام امور است نه تنها عبادت مصطلح، بلکه علاوه برآن، کمک به همنوعان، تلاش برای مفید بودن، تلاش برای ترقی دین و دنیای بندگان خدا و... همه عبادتِ انسانِ جویای کمال است.

و البته این لطف و اعطای سرمایه با توجه به اینکه از طرف خداوند حکیمِ و علیم به انسان عنایت شده است، قابل سؤال نیست، یعنی نمی‌‏توان به آن اعتراض کرد، بلکه با این همه اگر کسی سرمایه خود را که می‏‌تواند در راه‌های متعدد کمال‌‏بخش مصرف کند، در بیراهه‌‏های مضر و مفسد صرف نماید، او مورد اعتراض است.

پی‌نوشت:

[1] - سوره الذاریات آیه 56.
[2] - سوره ص،آیه 27
[3] - سوره بقره آیه30.

طی دو - سه دهه گذشته اطلاعات جدید و فناوری‌های ارتباطی تغییرات زیادی کرده است و افراد تعاملات زیادی با دنیای اطراف خود دارند؛ فضای سایبری، فضای دیجیتال یا فضای مجازی است که از طریق شبکه‌های رایانه‌ای ایجاد می‌شود و با استفاده از جلوه‌های سمعی و بصری سعی در شبیه سازی دنیای واقعی دارد. فضای مجازی فرصت‌های زیادی را در امر آموزش، به اشتراک‌گذاری و ارتباط ارائه می‌دهد که تا قبل از آن ممکن نبود. فضای مجازی شامل زیرساخت‌های فیزیکی و ابزار ارتباط از راه دور، شبکه‌های کامپیوتری و ارتباط آن‌ها و اینترنت است.

تاثیر منفی رسانه‌های اجتماعی بر نوجوانان

تحقیقات نشان می‌دهد که جوانان و نوجوانانی که بیش از دو ساعت در روز  را صرف استفاده از رسانه‌های اجتماعی می‌کنند، بیشتر احتمال دارد که در معرض خطر ابتلا به اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب قرار گیرند.

اختلالات در خواب

مطالعات متعدد نشان داده است که افزایش استفاده از رسانه‌های اجتماعی و تجهیزاتی مانند تلفن، لپ تاپ و ... قبل از خواب ارتباط معنی‌داری با کیفیت پایین خواب در جوانان و نوجوانان دارد.

همچنین مطالعات نشان داده است نوجوانان و جوانانی که فقط از فیس‌بوک برای مدت کوتاهی استفاده کرده‌اند، نگرانی‌های بیشتری در مورد تصویر بدن خود نسبت به افرادی که اصلا از این شبکه‌ها استفاده نکردند، دارند.

اعتیاد به اینترنت

کیمبرلی یانگ برای اولین بار در مقاله‌ای در سال ١٩٩۶ مطرح کرد که استفاده نامناسب از کامپیوتر می‌تواند معیارهای اعتیاد را پر کند، در کشورهایی مانند چین و کره جنوبی اعتیاد به اینترنت به عنوان یک تهدید سلامت عمومی تلقی می‌شود.

ایجاد رفتارهای پرخطر جنسی

یکی از اثرات منفی رسانه‌های اجتماعی بر جوانان و نوجوانان، فراوانی محتواهای آزار جنسی در سامانه‌های مختلف است. برخورد با محتوای جنسی که رفتارهای خطرناک یا غیر واقعی را به تصویر می‌کشد، اثرات منفی بر نوجوانان که در آغاز تکامل هویت جنسی خود هستند، می‌گذارد. این امر موجب می‌شود که آنها انتظارات غیر معقولی از هنجارهای جنسی داشته باشند.

تاثیر فضای مجازی بر نوجوانان

توقف رشد مغز و یادگیری

جوانان و نوجوانان مبتلا به اعتیاد اینترنتی در طول زمان دچار تغییرات ساختاری خصوصا در قشر خاکستری مغز خواهند شد که می‌تواند کیفیت یادگیری و روند تحصیلات  آن‌ها را مختل کند.

 اثرات مثبت رسانه‌های اجتماعی و فضای مجازی بر جوانان و نوجوانان

دسترسی به اطلاعات سلامت یکی از فواید رسانه‌های اجتماعی است. اطلاعات تخصصی سلامت که شبکه‌های اجتماعی ارائه می‌دهند، برای نوجوانانی که ممکن است از نظر بهداشت روان رنج برند، فرصتی برای خواندن، تماشا یا گوش دادن و درک تجربه‌های بهداشتی را فراهم می‌کند و آن‌ها را به واقعیت و هویت واقعی خود نزدیک می‌کند.

همچنین مکالمات در رسانه‌های اجتماعی می‌تواند جوانان و نوجوانان را با تعاملات ضروری برای غلبه بر مسائل مربوط به سلامت آماده کند؛ بخصوص هنگامی که ممکن است برای حمایت چهره به چهره در فضای واقعی دسترسی وجود نداشته باشد. در عین حال بسیاری از جوانان و نوجوانان با پیوستن به گروه‌های صفحات مربوط به آنها می‌توانند همدردی کرده و افکار و نگرانی‌های خود را با افراد دیگری اشتراک بگذارند.

افزایش خودباوری در نوجوانان

بنا بر اعلام معاونت بهداشت وزارت بهداشت، خودباوری و هویت فردی، جنبه‌های مهم توسعه در طول سال‌ها هستند. رسانه‌های اجتماعی می‌توانند به عنوان یک سکوی موثر برای بیان احساسات، مثبت عمل کنند؛ به این ترتیب که نوجوانان و جوانان بهترین ایده‌های خود را ارائه دهند. شواهدی نیز وجود دارد مبنی بر اینکه دوستی قوی جوانان و نوجوانان می‌تواند با تعاملات رسانه‌های اجتماعی تقویت شود و آن‌ها بتوانند با کسانی که قبلا می‌شناختند ارتباط بیشتری برقرار کنند.

قرآن کریم، در مواردی فراوان و با واژه‌های مختلف، از امید و امیدواری سخن به میان آورده است، گاه انسان را به آن تشویق می‌کند، مانند: «فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً وَ لا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَدا»؛[1] «پس هر که به لقای پروردگارش امید دارد، باید کاری شایسته انجام دهد، و هیچ کس را در عبادت پروردگارش شریک نکند!». این آیه امید به لقای رحمت الهی را بیان کرده است.

و در موارد زیادی انسان را از ناامیدی بر حذر داشته است، مانند: «قُلْ يا عِبادِيَ الَّذينَ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَميعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحيم‏»؛[2] «بگو: ای بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده‌اید! از رحمت خداوند نومید نشوید، که خدا همه گناهان را می‌آمرزد؛ زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است».

امید به آینده
از آنجا که امید به طور معمول مربوط به آینده است، قرآن کریم نگاه زیبایی به امید به آینده برای انسان ترسیم می‌کند، که در بسیاری از آیات قابل مشاهده است، مانند اینکه حضرت یعقوب، فرزندانش را به آینده [یافتن حضرت یوسف] امیدوار کرد. «يَا بَنِيَّ اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ يُوسُفَ وَأَخِيهِ وَلَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لَا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ»؛[3] «اى پسران من برويد و از يوسف و برادرش جستجو كنيد و از رحمت‏ خدا نوميد مباشيد زيرا جز گروه كافران كسى از رحمت‏ خدا نوميد نمى ‏شود».

ناامیدی از آینده، حربه شیطان
امید به آینده آثار فردی و اجتماعی فراوانی دارد؛ گویا امید مانند موتور قوی، برای حرکت انسان به سمت پیروزی و فتح قله‌های بلند مادی و معنوی است، بر همین اساس در روایات، ناامیدی بزرگ‌ترین گناه معرفی شده است. «إِنَّ مِنْ أَكْبَرِ الْكَبَائِرِ عِنْدَ اللَّهِ الْيَأْسَ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ وَ الْقُنُوطَ مِنْ رَحْمَةِ اللَّه»؛[4] «به درستی که از بزرگ‌ترین گناهان کبیره نزد خدا، یأس و ناامیدی از رحمت خداست».

از طرفی دشمنان، با تمام قدرت، سعی در ناامید کردن انسان دارند؛ زیرا کار دشمن سیاه نمایی و تاریک معرفی کردن آینده است، بنابراین می‌توان به یقین ادعا کرد که هرگونه غم‌، غصه‌، اضطراب‌، حزن، اندوه و به طور کلی هر نوع سیاه‌نمایی نسبت به آینده، از طرف دشمنان است، چه دشمنان انسانی و چه شیطانی. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «إِنَّمَا النَّجْوى‏ مِنَ الشَّيْطانِ لِيَحْزُنَ الَّذينَ آمَنُوا»؛[5] «نجوا تنها از سوی شیطان است؛ می‌خواهد با آن مؤمنان غمگین شوند».

نجوا و رازگویی خبیثانه، از طرف شیطان است؛ زیرا هدف شیطان اندوهگین کردن مومنان است و حزن و اندوه از مهم‌ترین عوامل ناامیدی و افسردگی در فرد و جامعه است.

نکته: هر چند این آیه در مورد شیطان است؛ ولی به طور کلی هر دشمنی از این ابزار سود می‌برد.

امید به آینده، محبوب‌ترین عمل 
در مقابل ناامیدی، امیدواری بزرگ‌ترین؛ بلکه محبوب‌ترین عمل به حساب می‌آید، امام صادق علیه‌السلام در همین راستا فرمودند: «وَ انْتَظَرُوا الْفَرَجَ‏ وَ لا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ‏ اللَّهِ‏ فَإِنَّ أَحَبَّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ انْتِظَارُ الْفَرَج‏»،[6] «منتظر فرج باشيد و از روح خدا مأيوس نشويد، كه محبوب‌ترين اعمال در پيشگاه خدا انتظار فرج است»

هر چند انتظار فرج امام زمان علیه‌السلام، از بالاترین مصادیق انتظار است؛ ولی انتظار گشایش در کار، کلی است و شامل امید به آینده در تمام مراحل زندگی نیز می‌شود؛ علاوه بر اینکه انتظار گشایش در کار، در مقابل ناامیدی آمده است.

آثار امید
داشتن امید، آثار فراوانی در فرد و اجتماع ایجاد می‌کند، در مقابل، ناامیدی شروع پذیرش هر گونه حقارت و بدبختی است که نتیجه آن افسردگی جامعه خواهد بود. در اینجا به برخی از آثار امید اشاره می‌شود.

یک. ایجاد انگیزه در کارها
انگیزه، یکی از عواملی است که باعث حرکت انسان برای انجام کارهای روزمره خود است. امید بهترین عامل برای ایجاد و تقویت انگیزه در انسان می‌باشد.[7] به عبارت دیگر، با امیدواری کار و تلاش افزایش می‌یابد و با افزایش کار و تلاش حوائج شخص برآورده می شود.

دو. نشاط و شادابی 
از آثار دیگر امید داشتن نشاط و شادابی است؛ زیرا زمانی که انسان به آینده امید داشته باشد و هدفی را دنبال کند، با نشاط بیشتری در راه رسیدن به آن تلاش می‌کند.[8]

بنابراین امید دارای آثار فراوان دیگری از جمله، اطمینان و آرامش، صبر و شکیبایی در برابر سختی‌ها و مشکلات و در نتیجه موفقیت در زندگی و سربلندی در جامعه است و از آنجا که حکومت اسلامی در راستای امیدافزایی قرار گرفته است، دشمنان به طور مدام و با بهره‌گرفتن از هر گونه ابزاری سعی در سیاه‌نمایی آینده جهان به خصوص حکومت اسلامی و ناامیدی مردم نسبت به آینده دارند.

پی نوشت:
[1]. سوره کهف، آیه110.
[2]. سوره زمر، آیه53.
[3]. سوره یوسف، آیه87.
[4]. كلينى، محمد بن يعقوب‏، الکافی، چاپ چهارم، دارالكتب الإسلامية، 1403ق، ج2، ص545.
[5]. سوره مجادله، آیه10.
[6]. ابن بابویه، محمدبن علی، خصال، مصحح، غفاری، جامعه مدرسین، 1362 ش، چاپ اول، ج2، ص616.
[7]. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، 1403 ق، چاپ دوم، ج14، ص329.
[8]. سوره یونس، آیه58.

باورها نقش مهمی در زندگی بشر دارند. هر رفتاری از هر فردی سر می‌زند، بی‌تردید بر اساس باورهایی است که دارد. در صدر تمام باورها که بیشترین نقش را در زندگی دارد، باور به خداوند متعال است.

روشن است اگر کسی باور به خدا نداشته باشد، یکی از نتایج عملی این باور این است که احتمال گردنکشی و طغیان در برابر خدا را زیاد می‌کند؛ چراکه ممکن است منفعت خود را به قیمت لطمه و خسارت به دیگران ترجیح دهد. ازاین‌رو قرآن کریم، سرکشی و ظلم انسان را نتیجه‌ احساس بی‌نیازی از خداوند می‌داند: «کَلّا إنَّ الإنْسَانَ لَیَطْغى أنْ رَآهُ اسْتَغْنی»؛[1] «چنین نیست؛ به‌درستی که انسان آنگاه‌ که خود را بی‌نیاز ببیند سرکشی می‌کند». حال کسی که به وجود خداباور ندارد، به‌طریق‌ اولی هیچ توجهی به او ندارد. در مقابل تصور کنید کسی باور به خدای واحد و عادل داشته باشد و خود را درهرحال در برابر خداوند حاضر، نیازمند و فقیر ببینید، چنین شخصی زمینه بهتری برای کنترل رفتار خود دارد. ازاین‌رو چنین شخصی در برابر خدا تکبر نمی‌ورزد و در هر کاری که می‌خواهد انجام دهد، در برابر خداوند احساس مسئولیت می‌کند.

توحید در روایات
در سخنان اهل‌بیت علیهم‌السلام که بالاترین مرتبه توحید را دارند، تأکید بسیاری بر باور به خداوند و توحید شده است که به‌عنوان نمونه به چند مورد اشاره می‌کنیم:

1. توحید؛ سبب حیات روح انسان: توحید و باور به خدا، علاوه بر نقش مهمی که در زندگی دنیوی انسان دارد که در بالا اشاره شد، سبب حیات طیبه روح انسانی است. درواقع روح انسانی که باور به خدا ندارد، تاریک است و باور به توحید سبب نورانیت روح انسان می‌شود. در واقع انسان به نور معرفت خدا و توحيد او، جانش روشن گشته و باصفا می‌شود و زمینه هدایت بیشتر می‌شود: «التَّوحيدُ حَياةُ النَّفسِ»؛[2] «توحید، حیات نفس است».

2. بهترین عمل؛ باور به توحید: باور به خدا و یگانه دانستن او، از مهم‌ترین اعمال درونی است: «سَأَلَ بَعضُ أَصحابِنَا الصّادِقَ عليه السلام، فَقالَ لَهُ: أَخبِرني أَيُّ الأَعمالِ أَفضَلُ؟ قالَ: تَوحيدُكَ لِرَبِّكَ. قالَ: فَما أَعظَمُ الذُّنوبِ؟ قالَ: تَشبيهُكَ لِخالِقِكَ»؛[3] «يكى از شيعيان از امام صادق عليه السلام پرسيد: به من از برترين عمل، خبر ده. فرمود: يگانه دانستن پروردگارت. گفت: بزرگ‌ترین گناه، كدام است؟ فرمود: همتا گرفتن براى خالقت».

3. خداشناسی و فروتنی: شناخت خدا و باور به او همان‌گونه که در ابتدای این نوشتار نیز اشاره شد، اثرات تربیتی بسیاری دارد: «...إنَّهُ لا يَنبَغي لِمَن عَرَفَ عَظَمَةَ اللّهِ أن يَتَعَظَّمَ؛ فَإِنَّ رِفعَةَ الَّذينَ يَعلَمونَ ما عَظَمَتُهُ أن يَتَواضَعوا لَهُ، وسَلامَةَ الَّذينَ يَعلَمونَ ما قُدرَتُهُ أن يَستَسلِموا لَهُ، فَلا تَنفِروا مِنَ الحَقِّ نِفارَ الصَّحيحِ مِنَ الأَجرَبِ...»؛[4] «كسى كه عظمت خدا را شناخت، سزاوار نيست كه خويشتن را بزرگ بشمارد؛ زيرا بلند مرتبگی كسانى كه عظمت خدا را می‌دانند به اين است كه در برابر او فروتن باشند، و سلامت آنان كه قدرت خدا را می‌دانند، در آن است كه در برابرش سرِ تسليم، فرود آورند. پس مانند گريختن شخص سالم از انسان آبله‌گرفته، از حق فرار نکنید».

بنابر این باور به خدا و یگانه دانستن او بهترین عمل روح انسان است که ثمره آن سلامت و هدایت روح، تواضع در برابر پروردگار است.

پی‌نوشت:
[1]. سوره علق، آیه6و7.
[2]. محمدی ری‌شهری، محمد، موسوعة الإمام علی بن أبي طالب (ع) في الكتاب و السُّنَّة و التّاريخ، نشردارالحدیث، ج6، ص65.
[3]. قمي، شيخ عباس، سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار، نشر اسوه، ج7، ص91.
[4]. محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه ميزان الحكمه، نشردارالحدیث، ج10، ص252.

جمعه, 27 آبان 1401 14:31

رفاه در عصر ظهور

بر اساس روایات در عصر ظهور حضرت حجت علیه‌السلام، مشکلات اقتصادى جامعه‏‌ى بشرى در سطح کلان حل شده و رفاه و آسایش جایگزین آن خواهد شد. عوامل سلطه بر فکر، فرهنگ و اقتصاد از بین خواهد رفت و با زدودن فقر و تهیدستى، زمینه‌‏ى رشد و تکامل مادى و معنوى انسان‌‏ها فراهم خواهد شد، احادیث و روایات فراوانی وجود دارد که رونق اقتصادى در عصر ظهور را بیان مى‏‌کنند، به همین خاطر به چند دسته از این روایات اشاره مى‏‌شود:

1. نزول برکات آسمانى‏
محصولات کشاورزى عمده‌‏ترین عنصر در رونق اقتصادى جوامع بشرى محسوب مى‏‌شود که خود وابسته و متوقف بر نزولات آسمانى و باران‌‏هاى مناسب فصلى است. در عصر ظهور با توجه به حاکمیت اصل عدالت، برابرى و اجراى دقیق احکام الهى بر کل جهان هستى، رحمت الهى و برکات آسمانى در قالب نزول باران‌‏هاى مناسب فصلى، تجلّى بیشترى پیدا خواهد کرد و زمینه‏‌ى رشد محصولات کشاورزى فراهم خواهد شد.

از پیامبر گرامى اسلام نقل شده است: «امت من در زمان ظهور مهدى، به نعمت‏‌هایى دست مى‌یابند که پیش از آن، در هیچ دوره‌ه‏ایی دست نیافته بودند. در آن روزگار آسمان باران فراوان دهد و زمین هیچ رویدنى را در دل خود نگاه ندارد».[1]

امیرالمومنین علیه‌السلام نیز راجع به رونق اقتصادى در عصر ظهور و نزول برکات آسمانى در آن دوره‌‏ى طلایى مى‏‌فرماید: «چون قائم قیام کند، آسمان چنان که باید، باران بارد و زمین گیاه رویاند... به گونه‏‌اى که فردی از عراق در آید و تا شام برود و جز بر زمین سرسبز گام ننهد».[2]

2. آبادانى زمین و استخراج منابع‏
در عصر ظهور حضرت حجت علیه‌السلام از یک طرف با اجراى احکام و استقرار نظام عدالت و برابرى، ظلم و ستم، تبعیض و بى‌عدالتى در تمامى چهره و ابعادش از بین رفته و زمین نیز برکات «منابع و ذخایر» خود را بدون هیچ گونه امساکى عرضه خواهد کرد. از طرف دیگر با پیشرفت علوم و فنون، کشاورزى و دامدارى نیز رونق گرفته و محصولات‏شان چندین برابر خواهد شد.
با توسعه‏‌ى علم و دانش، تمامى منابع و ذخایر رو زمینى و زیر زمینى، شناسایى و کشف شده و همه دست به دست هم خواهند داد و در جهت تأمین رفاه و آسایش انسان، در آن عصر طلایى و رؤیایى، بسیج و استخدام خواهند شد. در جاى دیگرى مى‏‌خوانیم: «حکومت او، شرق و غرب جهان را فرا مى‏‌گیرد و گنج‌‏هاى زمین، براى او ظاهر مى‌‏شود و در سرتاسر جهان، جاى ویرانى باقى نخواهد ماند، مگر اینکه آن را آباد خواهد ساخت» . [3]

در عصر ظهور حضرت مهدى عجل‌الله‌تعالی‌فرجه با کشف منابع و ذخایر زمینى و توزیع عادلانه‏‌ى آن، درآمد سرانه‌‏ى آحاد جامعه، بالا رفته و با رفع نیازهاى افراد، فقر و تهیدستى، از کل جهان، رخت بر برسته، غنا و بى‌‏نیازى تحقق عینى پیدا خواهد کرد. از امیرالمومنین علیه‌السلام نیز نقل شده است: «زمین آن‏چه در اعماق خویش دارد، براى او، بیرون دهد و همه امکانات و برکات خویش را در اختیار او گذارد.»[4] امام باقرعلیه‌السلام نیز مى‏‌فرماید: «زمین براى قایم ما در هم پیچیده مى‌‏شود... و در روى زمین جاى ناآبادى باقى نمى‌‏ماند».[5]

در دنیاى متمدن و صنعتى امروز، جمع قابل توجهی از جمعیت جهان را انسان‏‌هاى فقیر تشکیل مى‌‏دهند؛ علت این فقر جهانی تنها کمبود امکانات اقتصادى و فقدان ابزار و وسایل رفاهى نیست، بلکه علت بیشتر آن سیطره نظام ظالمانه‌‏اى است که در بیشتر نقاط جهان حکومت مى‌‏کند. نظام ظالمانه‌‌ا‏ى که در سایه‏‌ى آن، عده‌‏اى اندک به مراد و مال و ثروت می‌رسند و بیشتر مردم را در فقر و نداری نگه می‌دارند؛ این نعمت‌ها و  لذائذ، آنان را به گونه‌‏اى مست و مغرور ساخته است که دنیا را براى تاخت و تاز و جولان خویش، کوچک و محدود مى‏‌بینند و هیچ‏گونه مانعى را در برابر خواسته‌‏هاى خویش احساس نمى‏‌کنند.

در طرف دیگر عده‌‏ زیادی از انسان‏‌هاى فقیر و بى‌‏بضاعت که حتى از تأمین نیازهای اولیه خود، عاجز و ناتوان هستند، صحنه‏‌هاى رقت‏‌انگیزى را ایجاد کرده‌‏اند که تماشاى آن، دل هر انسان منصفى را به درد مى‏‌آورد. به جرأت مى‌‏توان گفت یکى از عمده‌‏ترین علل و عوامل تراژدى تلخ دردناک انسانى معاصر، تبعیض و بى‏‌عدالتى است که اگر روزى این دوگانگى محو و نابود شود و عدالت و برابرى، جایش را بگیرد، یقیناً اوضاع و احوال انسان و جهان، دگرگون خواهد شد.

پی‌نوشت:
[1]. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، چاپ تهران، ج51، ص83.
[2]. همان، ج10، ص104.
[3]. نهج البلاغه، خطبه138.
[4].همان
[5]. مجلسی، همان، ج52، ص191.

در این مورد، آیت الله صافی گلپایگانی روایتی را نقل کرده اند که در ادامه، هم متن عربی آن را ذکر می کنیم و هم ترجمه آن را: «سئل الصادق عليه السلام عن سبب القيام عند ذكر لفظ القائم من ألقاب الحجّة عليه السلام، قال: لأنّ له غيبة طولانيّة، و من شدّة الرأفة إلى أحبّته ينظر إلى كلّ من يذكره بهذا اللقب المشعر بدولته و الحسرة بغربته، و من تعظيمه أن يقوم العبد الخاضع لصاحبه عند نظر المولى الجليل إليه بعينه الشريفة، فليقم و ليطلب من اللّه جلّ ذكره تعجيل فرجه»(1) از امام صادق (علیه السلام) پرسیدند که چرا به هنگام شنیدن نام «قائم» قیام می کنیم؟ ایشان در پاسخ فرمودند: براى آن حضرت غیبت طولانى است و این لقب یادآور دولت حقه آن حضرت و ابراز تأسف بر غربت او است. از این رو، آن حضرت از شدّت محبت و مرحمتى که به دوستانش دارد، به هر کسى که حضرتش را با این لقب یاد کند، نگاه محبت ‏آمیز مى‏ کند. از تجلیل و تعظیم آن حضرت است که هر بنده خاضعى در مقابل صاحب (عصر) خود، هنگامى که مولاى بزرگوارش به سوى او بنگرد، از جاى برخیزد؛ پس پسندیده است برخیزد و تعجیل در امر فرج مولایش را از خداوند منان مسئلت بنماید. آیت الله صافی بعد از ذکر این حدیث، از محدث نوری نقل می کنند که ایشان درباره قیام هنگام ذکر لفظ قائم، در کتاب «النجم الثاقب» گفته اند: این قیام و تعظیم سیره تمامی شیعیان است؛ و همین امر گواهی می دهد بر این که این سیره مستند به روایتی بوده است... این روایت از برخی از علماء نقل شده است. محدث نوری اضافه می کند که قیام به منظور تعظیم، مخصوص شیعیان و امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) نیست بلکه اهل سنت نیز هنگام ذکر اسم پیامبر اسلام (صلّى اللّه عليه و آله و سلّم) به منظور تعظیم و بزرگداشت مقام آن حضرت، قیام می کنند(2). همانطور که از متون سابق بدست می آید، قیام برای امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) هم شیوه مومنان بوده است و هم امام صادق (علیه السلام) آن را تایید کرده است و در چرایی این کار به این دلیل اشاره کرده اند که این کار به منظور احترام و تجلیل و خضوع در برابر امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) است در لحظه ای که می دانیم با یاد نام «قائم»، مورد توجه امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) قرار گرفته ایم و ایشان به ما نظر کرده اند. در پایان گفتنی است که چنین کاری اگرچه پسندیده است اما لازم و واجب نیست.

پی نوشت ها:

1. لطف الله، صافی گلپایگانی، منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر علیه‌السلام، قم، موسسه السیده المعصومه(سلام‌الله‌علیها) ، ۱۴۱۹ ق، ج3، ص226.

2. همان.

مباحث مهم جامعه مطلوب امام زمان (عج) امکان و عدم امکان ایجاد آن است. عقیده داریم که این جامعه ایجاد خواهد شد، زیرا خداوند و معصومان وعده آن را داده‌اند و وعده الهی تخلف ناپذیر است.

در قرآن آیات متعددی وجود دارد که به حکومت جهانی امام زمان (ع)و کارهائی که انجام می شود ، تاویل شده است. آیات مربوط به حضرت مهدی(عج) در قران مجید فراوان است. آیاتی که خبر از موضوعاتی می‏ دهد، از قبیل:
نفی فتنه در کل جهان، غلبه دین خدا و یکتاپرستی، کامل گشتن نور خدا بر زمین، نابودی باطل، به ارث رسیدن زمین برای صالحان و پرهیزگاران و غلبه قطعی خط انبیا، همگی در زمان حکومت قائم‏آل محمد (عج) صورت می‏پذیرد. متجاوز از یکصد آیه است(۱) که در این جا به بعضی اشاره می‌شود:

۱- حکومت مستضعفان
- «و نرید ان نمن علی‏الذین استضعفوا فی‏الارض و نجعلهم ائمة و نجعلهم الوارثین، و نمکن لهم فی‏الارض‏.. ؛ (۲) بر آن هستیم که بر مستضعفان روی زمین نعمت دهیم و آنان را پیشوایان سازیم و وارثان گردانیم».
این آیه اگر چه به مناسبت داستان فرعون و موسی و بنی‏اسرائیل نازل شده ، اما معنای آن عام بوده و بیانگر سنتی است که خداوند در میان مردم جاری ساخته است.
آیه بیان می‏کند که خداوند مستضعفان را بر مستکبران غالب سازد. آن ها را وارث شهر و سرزمین مستکبران نماید. در حدیثی که «مفضل‏بن عمر» روایت کرده آمده است:
از اباعبدالله (امام صادق)شنیدم : پیامبر نگاهی به علی، حسن و حسین، علیهم‏السلام، انداخت. در حالی که گریه می‏کرد فرمود: شما مستضعفان پس از من هستید.
مفضل می‏گوید: پرسیدم: معنای این سخن چیست؟ امام فرمود: معنا این است که شما امامان بعد از من خواهید بود. خداوند می‏فرماید: « بر آن هستیم که بر مستضعفان روی زمین نعمت دهیم و آنان را پیشوایان سازیم و وارثان گردانیم. » (۳)

۲- حاکمیت صالحان
- «و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر ان‏ الارض یرثها عبادی الصالحون‏؛ (۴)
در زبور، پس از ذکر (تورات) نوشته‏ایم که زمین را بندگان صالح من به میراث خواهند برد».
مراد از «زبور» زبور داود است. در سوره نساء (آیه‏۱۶۳) و سوره اسراء (آیه ۵۵) آمده است: «و اتینا داود زبورا؛ به داود زبور را ارزانی داشتیم».
زبور«مزامیر» است که در ضمن کتاب عهد قدیم آمده است. در این کتاب می‏خوانیم:
«از خشم دوری کن. از دشمنی بپرهیز، فریب کارهای ناشایست را نخور زیرا کسانی که کار ناشایست انجام می‏دهند برکنده خواهد شد... (۵)
کسانی که انتظار پروردگار را می‏ کشند، وارث زمین می‏شوند (۶)
اما کسانی که به سکون و آرامش دست‏ یافته‏ اند، وارث زمین می‏شوند. در نهایت‏ سلامت ‏به کامجویی می‏پردازند. (۷)
زیرا خجستگان و برکت‏یافتگان از آن ها وارث زمین می‏شوند. نفرین شدگان از آن ها ریشه‏کن می‏شوند. (۸)
درستکاران وارث زمین شده و تا ابد در آن ساکن می‏شوند. (۹)

۳- جانشینی مؤمنان
- «وعدالله الذین امنوا منکم و عملواالصالحات لیستخلفنهم فی‏الارض کما استخلف‏الذین من قبلهم و لیمکنن لهم دینهم الذی ارتضی لهم و لیبدلنهم من بعد خوفهم امنا یعبودننی لایشرکون بی‏شیئا؛ (۱۰)
خدا به کسانی از شما که ایمان آورده‏اند و کارهای شایسته کرده‏اند، وعده داد که روی زمین جانشین دیگران شان کند، همچنان که مردمی را که پیش از آن ها بودند، جانشین دیگران کرد. دین شان را، که بر ایشان پسندیده است، استوار سازد. وحشت شان را به ایمنی بدل کند. مرا می‏پرستند. هیچ چیزی را با من شریک نمی‏کنند».
یکی از آیات قرآنی که صالحان را به استقرار نظام توحیدی و انسانی بشارت می‏دهد، همین آیه است. در شأن نزول این آیه آمده است که به دنبال هجرت مسلمانان به مدینه و استقبال انصار از آنان، تمامی عرب بر ضد آن ها قیام کردند، به طوری که ناچار شدند اسلحه را از خود دور نکنند و با سلاح بخوابند و با سلاح برخیزند. ادامه این حالت توأم با ناامنی و اضطراب، بر مسلمانان سخت آمد. از پیامبر (ص) می‏پرسیدند که آیا زمانی خواهد رسید که آرامش حکمفرما گردد؟ آیه فوق در بشارت به آن ها نازل شد. گرچه نمونه‏ای از این زندگی ایده‏آل در اواخر عمر رسول خدا (ص) در مدینه حاصل شد، اما آیه یک قاعده کلی را بیان می‏کند و مصداق کامل آن حکومت مهدی (ع) است که طبق عقیده شیعه و سنی، سراسر روی زمین را پر از عدل و داد می‏کند. (۱۱)
در تفسیر المیزان، ذیل این آیه می‏خوانیم:
این جامعه طیب و طاهر، با صفاتی که از فضیلت و قداست دارد، هرگز تاکنون در دنیا منعقد نشده، دنیا از روزی که پیامبر(۱۲) مبعوث به رسالت گشته، تاکنون چنین جامعه ‏ای به خود ندیده، اگر مصداقی پیدا کند، در روزگار مهدی خواهد بود، چون اخبار متواتری که از پیامبر (ص) و ائمه (ع) در خصوصیات آن جناب وارد شده، از وجود چنین جامعه‏ ای خبر می دهد.

۴- حاکمیت دین در جهان
- «هُوَ الَّذِی‌َّ أَرْسَل‌َ رَسُولَهُ بِالْهُدَی‌َ وَدِین‌ِ الْحَق‌ِّ لِیظْهِرَه‌ُ عَلَی الدِّین‌ِ کلِّه وَلَوْ کرِه‌َ الْمُشْرِکون‌؛(۱۳)
او کسی است که رسولش را با هدایت و آیین حق فرستاد تا او را بر همه آیین‌ها غالب گرداند، هر چند مشرکان خوش نداشته باشند».
این آیه با اندکی تفاوت در دو مورد دیگر نیز آمده (۱۴) تصریح شده است که اسلام‌، روزی سراسر جهان را فرا خواهد گرفت. این وعده‌، تا کنون تحقق پیدا نکرده است‌. از امام صادق(ع) ‌در تفسیر این آیه نقل شده :
" به خدا سوگند! هنوز محتوای این آیه تحقّق نیافته است. تنها زمانی تحقق می‌پذیرد که قائم خروج کند. در وقتی که او قیام کند، کسی که خدا را انکار نماید، در تمام جهان باقی نخواهد ماند". (۱۵)
امام باقر(ع) در تفسیر این آیه‌می فرماید:
" وعده‌ای که در این آیه است‌، به هنگام ظهور مهدی آل‌محمد(ص) تحقق پیدا می‌کند. در آن روز هیچ کس در روی زمین نخواهد بود، مگر این که به حقّانیت محمد(ص) اقرار می‌کند". (۱۶)
شهید مطهری بر اساس روایات و آیات جامعه آرمانی امام زمان را مطرح کرده است:
پیروزی نهائی نیروی حق و صلح و عدالت بر نیروی باطل و ستیز و ظلم، گسترش جهانی ایمان اسلامی، استقرار کامل و همه جانبه ارزش های‏ انسانی، تشکیل مدینه فاضله و جامعه ایده‏آل، و بالاخره اجرای این ایده‏ عمومی و انسانی به وسیله شخصیتی مقدس و عالیقدر که در روایات متواتر اسلامی، از او به " مهدی " تعبیر شده ، اندیشه ‏ای است که کم و بیش همه فرق و مذاهب اسلامی - با تفاوت ها و اختلاف هائی - بدان مؤمن و معتقدند زیرا این اندیشه، به حسب اصل و ریشه، قرآنی است.
این قرآن مجید است که با قاطعیت تمام، پیروزی نهائی ایمان اسلامی (۱۷)، غلبه قطعی صالحان و متقیان (۱۸)، کوتاه شدن دست‏ ستمکاران و جباران برای همیشه (۱۹) و آینده درخشان و سعادتمندانه بشریت‏ (۲۰) را نوید داده است. این اندیشه بیش از هر چیز مشتمل بر عنصر خوشبینی نسبت به جریان کلی‏ نظام طبیعت و سیر تکاملی تاریخ و اطمینان به آینده، و طرد عنصر بدبینی‏ نسبت به پایان کار بشر است، که طبق بسیاری از نظریه‏ها و فرضیه‏ها فوق‏العاده تاریک و ابتر است. امید و آرزوی تحقیق این نوید کلی جهانی انسانی، در زبان روایات اسلامی‏، " انتظار فرج " خوانده شده است . عبادت - بلکه افضل عبادات - شمرده شده است. اصل انتظار فرج از یک‏ اصل کلی اسلامی و قرآنی دیگر استنتاج می‏شود و آن اصل " حرمت یأس از روح‏ الله " است. (۲۱)

۵ـ گسترش عدل و دادگری
" اعْلَمُوَّاْ أَن‌َّ اللَّه‌َ یحْی‌ِ الاْ َرْض‌َ بَعْدَ مَوْتِهَا؛ بدانید که خداوند زمین را بعد از مرگ آن زنده می‌کند".
از خصوصیات عصر ظهور حضرت مهدی‌ برپا داشتن عدل و دادگری است‌. عدالت یکی از مولفه‌های مهم جامعه امام زمان است. در پرتو عمل به دستورهای اسلام‌، امنیت‌، صلح و آرامش‌، در زمین ایجاد می‌گردد. ظلم و ستم قطع می‌شود. برکت و توسعه روزی در آن زمان‌، برای توده مردم فراهم می‌گردد. فقیر و مستمند در جامعه پیدا نمی‌شود. امام باقر(ع) فرمود: "منظور زنده شدن زمین به وسیله عدالت است‌، بعد از آن که با جور و ظلم مرده باشد".
حضرت فرمود: "خداوند زمین را به وسیله حضرت مهدی‌زنده می‌کند، بعد از آن که مرده باشد. منظور از مردن زمین‌، کفر زمینیان است". (۲۲)
زمین دارای دو حیات است‌؛ حیات مادّی که منظور فراوانی نعمت و برکت در روزی است‌،
حیات معنوی که مراد، برپایی عدل و ایجاد امنیت و آسایش و توجه به خدا و معنویات است. هر دو در زمان ظهور امام زمان‌تحقّق می‌پذیرد.

پی‌نوشت‌ها:
۱. به ترتیب: انفال(۸) آیه ۳۹؛ توبه(۹) آیه ۳۳؛ صف(۶۱) آیه ۸؛ اسراء(۱۷) آیه ۸۱؛ انبیاء(۲۱) آیه ۱۰۵؛ مجادله(۵۸) آیه ۲۱. بیش از صد آیه مربوط به ظهور مهدی(ع) را مرحوم سید هاشم بحرانی در کتاب المحجه فیما نزل فی القائم الحجه جمع‏آوری نموده است.
۲. قصص (۲۸)، آیه ۵.
۳. معاني الأخبار- ترجمه محمدى‏،ج۱،ص۱۸۸،دار الكتب الاسلاميه‏، تهران‏، ۱۳۷۷ ش‏،نوبت چاپ: دوم‏
۴. انبیا (۲۱)، آیه ۱۰۵.
۵. زبور داود، مزمار ۸-۹.
۶. همان، مزمار ۱۰.
۷. همان، مزمار۱۱.
۸. همان، مزمور۲۲.
۹. همان، مزمار۲۹.
۱۰. نور (۲۴) آیه ۵۵.
۱۱ . تفسیر نمونه، ۱۴، ص ۵۲۶ و ۵۳۰. تهران ، دارالكتب الاسلاميه ، ۱۳۷۴ هـ . ش ،
۱۲. تفسیرالمیزان، ترجمه موسوی همدانی، ج ۲۹، ص ۲۲۴.چ پنجم ، قم ، دفتر انتشارات اسلامی ، ۱۳۷۴ش
۱۳. توبه(۹)آیه۳۳.
۱۴. صف‌(۶۱) آیة ۹ و فتح‌(۴۸) آیه۲۸.
۱۵. تفسیر نورالثقلین‌، ج ۲، ص ۲۱۱ ؛ تفسیر نمونه‌، ج ۷، ص ۳۷۳.
۱۶. ترجمه مجمع البيان في تفسير القرآن، ج‏۱۱، ص ۷۶
۱۷.توبه(۹) آیه ۳۳.
۱۸.صف(۶۱) آیه ۹.
۱۹.انبیا(۲۱) ۱۰۵.
۲۰ . قصص(۲۸) آیه ۵ ۴.
۲۱.قیام و انقلاب مهدی ،شهید مطهری ، ص ۵ به بعد،صدرا
۲۲. تفسیر صافی‌، فیض کاشانی‌، ج ۵، ص ۱۳۵ ‏‏، انتشارات الصدر، تهران‏، ۱۴۱۵ ق‏ ؛ تفسیر نمونه‌، ج ۲۳، ص ۳۴۳.